Tıkanırcasına Yeme Sendromu
TIKANIRCASINA YEME SENDROMU
Bir bireyin aynı zaman diliminde ve aynı koşullarda yiyebileceğinden çok daha fazla miktarda yiyeceği kısa bir süre içinde tükettiği, yemek yeme davranışını dizginleyemediği ve aşırı miktarlarda yemek yeme davranışının tekrar ettiği bir yeme bozukluğudur. TYB’nin temel özelliği, yemek yeme alışkanlıkları bu tanıma uyan kişilerde bulimia nervozanın (BN) ayırt edici özelliği olan tıkınırcasına yeme nöbetlerinin yol açabileceği etkileri giderebilmek için, hastanın kendini kusmaya zorlaması, ishale yol açan ya da idrar söktürücü ilaçlar kullanması, yeme alışkanlığını uzunca bir süre dizginlemesi yahut yorucu beden hareketleriyle metabolizmayı hızlandırması gibi tedbirlerin alınmamasıdır.
Tıkınırcasına yemenin iki temel unsuru vardır:
1. Yenen miktar aşırı algılanır. Bazı teknik terimler bu aşırılığı tanımlar ve zaman ve mekan sınırlaması getirir. Ancak araştırmalar göstermektedir ki bir yemeğin tıkınırcasına yeme sayılması için kişinin yediği miktarı aşırı algılıyor olması yeterlidir.
2. Kontrol kaybı hissi yaşanır. Kişi aşırı miktarda olarak algıladığı yemeği/yemekleri yerken, kontrolü kaybettiğini hisseder. Bu kontrol kaybı birkaç anlama gelmektedir. Yemeye ne zaman başlandığı ve ne yendiğini fark etmemek, adeta trans halinde yemek, bir kere başlayınca duramamak, bu davranışı hiç bir zaman durduramayacak gibi hissetmek, kontrol kaybının çeşitli şekilleridir.
Tıkınırcasına yeme ataklarına şunlardan en az üçü eşlik eder:
Normalden çok daha hızlı yeme
Fiziksel olarak rahatsız hissedinceye kadar yeme
Fiziksel olarak aç hissedilmemesine rağmen fazla miktarda yeme
Yenen miktardan duyulan utanç sebebiyle yalnız yeme
Yemenin ardından kendinden iğrenme, depresif ve suçlu hissetme
TIKANIRCASINA YEME BOZUKLUĞUNDA GÖRÜLEN DUYGUSAL BELİRTİLER
stresli ve gerginliğini o anda yalnızca yemek yemeyle atacağına inanmak
yemek yerken ordaymış gibi hissetmemek, duygu ve düşünce olmaksızın tıkanırcasına yemek
ne kadar yerse yesin asla memnun olmamak
suçlui depresif, tiksintili hissetme
kilosunu ve yeme alışkanlıklarını kontrol etmede güçlük
KENDİNİZE AŞAĞIDAKİ SORULARI SORUN "EVET" cevabıyla sıkça karşılaşıyorsanız sizde de tıkanırcasına yeme sendromu bozukluğu olması muhtemeldir:
Yemek yerken kendinizi kontrol dışı hissediyor musunuz?
Yemek yemeği her daim düşünüyor musunuz?
Gizli gizli yemek yiyor musunuz?
Rahatsız hissedene kadar yemek yiyor musunuz?
Endişelerinizden kaçmak, stresinizi hafifletmek veya kendinizi teselli etmek için mi yiyorsunuz?
Yedikten sonra tiksinti, utanç duygularından birini veya ikisini de hissediyor musunuz?
Istediğiniz halde yemek yemenizi durdurmak için kendinizi güçsüz hissediyor musunuz.
AĞIRLIK YÖNETİMİ
Tıkınırcasına yeme sendromlu şişman bireyler, tıkınırcasına yeme sendromlu olmayan şişman bireylere göre daha düşük benlik saygısı ve daha fazla depresif belirtilere sahiptirler. Aynı zamanda tıkınırcasına yeme sendromlu şişman bireylerde özellikle kişilik bozuklukları ve duygusal bozukluklar gibi komorbid psikiyatrik hastalıklara da rastlanılmaktadır. Bu sendromun görüldüğü şişman bireylerde, diyetsel kontrol kayıplarınında daha çok olduğu bildirilmektedir.
Açlık ve toklukla ilişkili içsel duygunun alınmasında zorlanma, zayıflık ve beden şekli ile ilgili kaygılar taşıyan bu bireyler, başkalarının tepkilerine karşı negatif etkilenme eğilimindedirler. Genellikle sendromu olan şişman bireyler, olmayanlara göre daha erken yaşlarda şişmanlamaya, diyet yapmaya başlamışlar ve ağırlık kaybı ile ilgili daha fazla zaman harcamışlardır.
Araştırmalar sendromu olan şişmanların, olmayanlara göre daha fazla enerji aldıklarını göstermiştir
TIKANIRCASINA YEME SENROMUNUN ÖNÜNE NASIL GEÇİLİR
Strestinizi yönetin. Strestli olduğunuz durumlarda gıda aramak yerine farklı aternatiflerle dikkatini dağıtmaya çalışmalısınız. Nefes egzersizleri, dans etmek, pilates sizi rahatlatabilir. Günde 3 öğün ana öğün yemeğin yanına alternatif olarak sağlıklı aperatifler tüketin. Pişman olmayın. Abur cubur, tatlılar evde olduğu sürece yemeniz elbette ki olasıdır. Sağlıklı bir diyet sizi durdurmaya teşvik edebilir. Deneyin bu şekilde hem sağlıksız kilo alımını durdurur, depresyon halinden çıkar ve stresini azaltırsınız. Egzersiz yapmaya çalışın. Egzerzis de sağlıklısız yeme alışkanlığınızı durdurabilecek bir diğer yöntemdir. Seçtiğiniz egzersiz tipi duygu durumunuza hitap ederse amacına ulaşmış olur. Sıkıldığınızda atıştırmak yerine yürüyüşe çıkın, bir arkadaşınızı arayın, kitap okuyun, çiçeklerle ilgilenin, ev hayvanı besleyin. Uykunuzu yeterince aldığınızdan emin olun. Eğer yorgunsanız enerjinizin artması adına yemeye eğiliminiz olabilir. Vücudunuzu dinleyin. Fiziksel ve duygusal açlığı ayırt edin. son zamanlarda yediyseniz ve midenizde bir guruldama yoksa muhtemelen gerçekten aç değilsinizdir. Bir yiecek günlüğü tutun. Ne yediyseniz, yedikten sonra ne hissediyorsanız bir yere not edin. bir haftanın sonunda dönüp okuduğunuzda psikolojik açlık mağduru olup olmadığınızı anlayabilirsiniz. Destek alın. beslenme uzmanı, psikolog / psikyatr' dan profesyonel bir destek almanız size en büyük yardımı sağlayacaktır.
TEDAVİ YÖNTEMLERİ
Terapi seçenekleri arasında bilişsel-davranışçı terapi, kişiler arası psikoterapi, diyalektik davranış terapisi, kilo kaybı terapisi ve ilaç bulunmaktadır. Bunlar bire bir bazda, grup halinde veya kendi kendine yardım formatında yürütülebilir.
Bilişsel davranışçı terapi
BED için bilişsel davranışçı terapi, yeme, vücut şekli ve kilo ile ilgili olumsuz düşünceler, duygular ve davranışlar arasındaki ilişkileri analiz etmeye odaklanmaktadır. Olumsuz duyguların ve kalıpların sebepleri belirlendikten sonra, insanlara onları değiştirmelerine yardımcı olmak için stratejiler geliştirilebilir
Özel müdahaleler, hedeflerin belirlenmesi, kendi kendine izleme, düzenli yemek paternleri oluşturma, kilo hakkındaki düşüncelerin değiştirilmesi ve sağlıklı kilo kontrolü alışkanlıklarının kazandırılmasıdır. Alternatif olarak, rehberli kendi kendine yardım CBT için başka bir seçenektir. Bu formatta, katılımcılara genellikle kendi başlarına çalışmak için bir el kitabı verilir ve bunlara rehberlik etmeleri ve hedefler koymaları için bir terapistle ek toplantılara katılma fırsatı da verilir. Kendi kendine yardım formunda terapi genellikle daha ucuz ve daha erişilebilir durumdadır.
Kişilerarası Psikoterapi
Kişilerarası Psikoterapi (IPT), aşırı yemek yemesi, keder, ilişki çatışmaları, önemli yaşam değişiklikleri ya da altında yatan sosyal problemler gibi çözülmemiş kişisel sorunlar için başa çıkma mekanizması olduğu fikrine dayanmaktadır. Amaç, olumsuz yeme davranışıyla bağlantılı spesifik sorunun belirlenmesi, bunun onaylaması ve daha sonra yapıcı değişiklikler yapılmasıdır. Terapi ya grup biçiminde olabilir ya da eğitimli bir terapistle birer birer bazda olabilir.Bu tür terapilerin aşırı yeme davranışını azaltmaya hem kısa hem de uzun vadeli olumlu etkileri olduğuna dair güçlü kanıtlar vardır. Uzun vadeli sonuçlar CBT kadar iyi olan diğer tek tedavi yöntemidir. Daha şiddetli aşırı yemek yiyen ve benlik saygısı düşük olanlar için özellikle etkili olabilir.
Diyalektik Davranış Terapisi
Diyalektik davranış terapisi (DBT), kişinin başkasıyla baş etmenin başka yolu olmadığı olumsuz deneyimlerine karşı duygusal bir tepki olarak aşırı beslenmeyi düşünür. İnsanlara, duygusal tepkilerini düzenlemelerini, böylelikle günlük yaşamdaki olumsuz durumlarla baş etmelerini öğretir. DBT’deki dört temel tedavi alanı dikkati çekme, sıkıntıya tolerans, duygu düzenleme ve kişiler arası etkinliktir. DBT uygulanan 44 BED’li kadın içeren bir çalışma, altı aylık takipte % 56’ya düşse de, % 89’unun terapi sonuna kadar aşırı miktarda yeme yemeyi durdurduğu gösterildi. Bu tedavi umut verici olsa da, BED olan herkes için uygulanabilir olup olmadığını belirlemek için daha fazla çalışma gerekmektedir.
Kilo Kaybı Terapisi
Davranışsal kilo verme terapisi, kişilerin kilo vermelerine yardımcı olur ; bu da benlik saygısını ve vücut imajını geliştirerek aşırı yeme davranışını azaltacaktır. Diyet ve egzersizle kademeli olarak sağlıklı bir yaşam tarzı değişikliği yapmak ve gün boyunca gıda alımı ve gıda hakkındaki düşüncelerini izlemektir. Haftada yaklaşık yarım kilo, kilo kaybı beklenir. Kilo kaybı tedavisi, vücut imajını iyileştirmeye yardımcı olabilir ve obezite ile ilişkili sağlık riskleri ve kilo verme oranını düşürmesine rağmen aşırı miktarda yemek yemeyi durdurmada CBT veya IPT kadar etkili olmadığı belirtilmiştir.
Obeziteye yönelik düzenli kilo kaybı tedavisinde olduğu gibi, davranışsal kilo kaybı tedavisinin insanların kısa süreli ve orta derecede kilo vermesine yardımcı olduğu gösterilmiştir.Bununla birlikte, diğer terapilerle başarılı olmayan ya da öncelikle kilo vermekle ilgilenen insanlar için iyi bir seçenek olabilir.
Bir bireyin aynı zaman diliminde ve aynı koşullarda yiyebileceğinden çok daha fazla miktarda yiyeceği kısa bir süre içinde tükettiği, yemek yeme davranışını dizginleyemediği ve aşırı miktarlarda yemek yeme davranışının tekrar ettiği bir yeme bozukluğudur. TYB’nin temel özelliği, yemek yeme alışkanlıkları bu tanıma uyan kişilerde bulimia nervozanın (BN) ayırt edici özelliği olan tıkınırcasına yeme nöbetlerinin yol açabileceği etkileri giderebilmek için, hastanın kendini kusmaya zorlaması, ishale yol açan ya da idrar söktürücü ilaçlar kullanması, yeme alışkanlığını uzunca bir süre dizginlemesi yahut yorucu beden hareketleriyle metabolizmayı hızlandırması gibi tedbirlerin alınmamasıdır.
Tıkınırcasına yemenin iki temel unsuru vardır:
1. Yenen miktar aşırı algılanır. Bazı teknik terimler bu aşırılığı tanımlar ve zaman ve mekan sınırlaması getirir. Ancak araştırmalar göstermektedir ki bir yemeğin tıkınırcasına yeme sayılması için kişinin yediği miktarı aşırı algılıyor olması yeterlidir.
2. Kontrol kaybı hissi yaşanır. Kişi aşırı miktarda olarak algıladığı yemeği/yemekleri yerken, kontrolü kaybettiğini hisseder. Bu kontrol kaybı birkaç anlama gelmektedir. Yemeye ne zaman başlandığı ve ne yendiğini fark etmemek, adeta trans halinde yemek, bir kere başlayınca duramamak, bu davranışı hiç bir zaman durduramayacak gibi hissetmek, kontrol kaybının çeşitli şekilleridir.
Tıkınırcasına yeme ataklarına şunlardan en az üçü eşlik eder:
Normalden çok daha hızlı yeme
Fiziksel olarak rahatsız hissedinceye kadar yeme
Fiziksel olarak aç hissedilmemesine rağmen fazla miktarda yeme
Yenen miktardan duyulan utanç sebebiyle yalnız yeme
Yemenin ardından kendinden iğrenme, depresif ve suçlu hissetme
TIKANIRCASINA YEME BOZUKLUĞUNDA GÖRÜLEN DUYGUSAL BELİRTİLER
stresli ve gerginliğini o anda yalnızca yemek yemeyle atacağına inanmak
yemek yerken ordaymış gibi hissetmemek, duygu ve düşünce olmaksızın tıkanırcasına yemek
ne kadar yerse yesin asla memnun olmamak
suçlui depresif, tiksintili hissetme
kilosunu ve yeme alışkanlıklarını kontrol etmede güçlük
KENDİNİZE AŞAĞIDAKİ SORULARI SORUN "EVET" cevabıyla sıkça karşılaşıyorsanız sizde de tıkanırcasına yeme sendromu bozukluğu olması muhtemeldir:
Yemek yerken kendinizi kontrol dışı hissediyor musunuz?
Yemek yemeği her daim düşünüyor musunuz?
Gizli gizli yemek yiyor musunuz?
Rahatsız hissedene kadar yemek yiyor musunuz?
Endişelerinizden kaçmak, stresinizi hafifletmek veya kendinizi teselli etmek için mi yiyorsunuz?
Yedikten sonra tiksinti, utanç duygularından birini veya ikisini de hissediyor musunuz?
Istediğiniz halde yemek yemenizi durdurmak için kendinizi güçsüz hissediyor musunuz.
AĞIRLIK YÖNETİMİ
Tıkınırcasına yeme sendromlu şişman bireyler, tıkınırcasına yeme sendromlu olmayan şişman bireylere göre daha düşük benlik saygısı ve daha fazla depresif belirtilere sahiptirler. Aynı zamanda tıkınırcasına yeme sendromlu şişman bireylerde özellikle kişilik bozuklukları ve duygusal bozukluklar gibi komorbid psikiyatrik hastalıklara da rastlanılmaktadır. Bu sendromun görüldüğü şişman bireylerde, diyetsel kontrol kayıplarınında daha çok olduğu bildirilmektedir.
Açlık ve toklukla ilişkili içsel duygunun alınmasında zorlanma, zayıflık ve beden şekli ile ilgili kaygılar taşıyan bu bireyler, başkalarının tepkilerine karşı negatif etkilenme eğilimindedirler. Genellikle sendromu olan şişman bireyler, olmayanlara göre daha erken yaşlarda şişmanlamaya, diyet yapmaya başlamışlar ve ağırlık kaybı ile ilgili daha fazla zaman harcamışlardır.
Araştırmalar sendromu olan şişmanların, olmayanlara göre daha fazla enerji aldıklarını göstermiştir
TIKANIRCASINA YEME SENROMUNUN ÖNÜNE NASIL GEÇİLİR
Strestinizi yönetin. Strestli olduğunuz durumlarda gıda aramak yerine farklı aternatiflerle dikkatini dağıtmaya çalışmalısınız. Nefes egzersizleri, dans etmek, pilates sizi rahatlatabilir. Günde 3 öğün ana öğün yemeğin yanına alternatif olarak sağlıklı aperatifler tüketin. Pişman olmayın. Abur cubur, tatlılar evde olduğu sürece yemeniz elbette ki olasıdır. Sağlıklı bir diyet sizi durdurmaya teşvik edebilir. Deneyin bu şekilde hem sağlıksız kilo alımını durdurur, depresyon halinden çıkar ve stresini azaltırsınız. Egzersiz yapmaya çalışın. Egzerzis de sağlıklısız yeme alışkanlığınızı durdurabilecek bir diğer yöntemdir. Seçtiğiniz egzersiz tipi duygu durumunuza hitap ederse amacına ulaşmış olur. Sıkıldığınızda atıştırmak yerine yürüyüşe çıkın, bir arkadaşınızı arayın, kitap okuyun, çiçeklerle ilgilenin, ev hayvanı besleyin. Uykunuzu yeterince aldığınızdan emin olun. Eğer yorgunsanız enerjinizin artması adına yemeye eğiliminiz olabilir. Vücudunuzu dinleyin. Fiziksel ve duygusal açlığı ayırt edin. son zamanlarda yediyseniz ve midenizde bir guruldama yoksa muhtemelen gerçekten aç değilsinizdir. Bir yiecek günlüğü tutun. Ne yediyseniz, yedikten sonra ne hissediyorsanız bir yere not edin. bir haftanın sonunda dönüp okuduğunuzda psikolojik açlık mağduru olup olmadığınızı anlayabilirsiniz. Destek alın. beslenme uzmanı, psikolog / psikyatr' dan profesyonel bir destek almanız size en büyük yardımı sağlayacaktır.
TEDAVİ YÖNTEMLERİ
Terapi seçenekleri arasında bilişsel-davranışçı terapi, kişiler arası psikoterapi, diyalektik davranış terapisi, kilo kaybı terapisi ve ilaç bulunmaktadır. Bunlar bire bir bazda, grup halinde veya kendi kendine yardım formatında yürütülebilir.
Bilişsel davranışçı terapi
BED için bilişsel davranışçı terapi, yeme, vücut şekli ve kilo ile ilgili olumsuz düşünceler, duygular ve davranışlar arasındaki ilişkileri analiz etmeye odaklanmaktadır. Olumsuz duyguların ve kalıpların sebepleri belirlendikten sonra, insanlara onları değiştirmelerine yardımcı olmak için stratejiler geliştirilebilir
Özel müdahaleler, hedeflerin belirlenmesi, kendi kendine izleme, düzenli yemek paternleri oluşturma, kilo hakkındaki düşüncelerin değiştirilmesi ve sağlıklı kilo kontrolü alışkanlıklarının kazandırılmasıdır. Alternatif olarak, rehberli kendi kendine yardım CBT için başka bir seçenektir. Bu formatta, katılımcılara genellikle kendi başlarına çalışmak için bir el kitabı verilir ve bunlara rehberlik etmeleri ve hedefler koymaları için bir terapistle ek toplantılara katılma fırsatı da verilir. Kendi kendine yardım formunda terapi genellikle daha ucuz ve daha erişilebilir durumdadır.
Kişilerarası Psikoterapi
Kişilerarası Psikoterapi (IPT), aşırı yemek yemesi, keder, ilişki çatışmaları, önemli yaşam değişiklikleri ya da altında yatan sosyal problemler gibi çözülmemiş kişisel sorunlar için başa çıkma mekanizması olduğu fikrine dayanmaktadır. Amaç, olumsuz yeme davranışıyla bağlantılı spesifik sorunun belirlenmesi, bunun onaylaması ve daha sonra yapıcı değişiklikler yapılmasıdır. Terapi ya grup biçiminde olabilir ya da eğitimli bir terapistle birer birer bazda olabilir.Bu tür terapilerin aşırı yeme davranışını azaltmaya hem kısa hem de uzun vadeli olumlu etkileri olduğuna dair güçlü kanıtlar vardır. Uzun vadeli sonuçlar CBT kadar iyi olan diğer tek tedavi yöntemidir. Daha şiddetli aşırı yemek yiyen ve benlik saygısı düşük olanlar için özellikle etkili olabilir.
Diyalektik Davranış Terapisi
Diyalektik davranış terapisi (DBT), kişinin başkasıyla baş etmenin başka yolu olmadığı olumsuz deneyimlerine karşı duygusal bir tepki olarak aşırı beslenmeyi düşünür. İnsanlara, duygusal tepkilerini düzenlemelerini, böylelikle günlük yaşamdaki olumsuz durumlarla baş etmelerini öğretir. DBT’deki dört temel tedavi alanı dikkati çekme, sıkıntıya tolerans, duygu düzenleme ve kişiler arası etkinliktir. DBT uygulanan 44 BED’li kadın içeren bir çalışma, altı aylık takipte % 56’ya düşse de, % 89’unun terapi sonuna kadar aşırı miktarda yeme yemeyi durdurduğu gösterildi. Bu tedavi umut verici olsa da, BED olan herkes için uygulanabilir olup olmadığını belirlemek için daha fazla çalışma gerekmektedir.
Kilo Kaybı Terapisi
Davranışsal kilo verme terapisi, kişilerin kilo vermelerine yardımcı olur ; bu da benlik saygısını ve vücut imajını geliştirerek aşırı yeme davranışını azaltacaktır. Diyet ve egzersizle kademeli olarak sağlıklı bir yaşam tarzı değişikliği yapmak ve gün boyunca gıda alımı ve gıda hakkındaki düşüncelerini izlemektir. Haftada yaklaşık yarım kilo, kilo kaybı beklenir. Kilo kaybı tedavisi, vücut imajını iyileştirmeye yardımcı olabilir ve obezite ile ilişkili sağlık riskleri ve kilo verme oranını düşürmesine rağmen aşırı miktarda yemek yemeyi durdurmada CBT veya IPT kadar etkili olmadığı belirtilmiştir.
Obeziteye yönelik düzenli kilo kaybı tedavisinde olduğu gibi, davranışsal kilo kaybı tedavisinin insanların kısa süreli ve orta derecede kilo vermesine yardımcı olduğu gösterilmiştir.Bununla birlikte, diğer terapilerle başarılı olmayan ya da öncelikle kilo vermekle ilgilenen insanlar için iyi bir seçenek olabilir.
|
Yazan
|
Bu makaleden alıntı yapmak
için alıntı yapılan yazıya aşağıdaki ibare eklenmelidir: "Tıkanırcasına Yeme Sendromu" başlıklı makalenin tüm hakları yazarı Dyt.Gülce TAŞTEMEL'e aittir ve makale, yazarı tarafından TavsiyeEdiyorum.com (http://www.tavsiyeediyorum.com) kütüphanesinde yayınlanmıştır. Bu ibare eklenmek şartıyla, makaleden Fikir ve Sanat Eserleri Kanununa uygun kısa alıntılar yapılabilir, ancak Dyt.Gülce TAŞTEMEL'in izni olmaksızın makalenin tamamı başka bir mecraya kopyalanamaz veya başka yerde yayınlanamaz. |
8 Beğeni 
Yazan Uzman
|
| Makale Kütüphanemizden | ||||
|
Sitemizde yer alan döküman ve yazılar uzman üyelerimiz tarafından hazırlanmış ve pek çoğu bilimsel düzeyde yapılmış çalışmalar olduğundan güvenilir mahiyette eserlerdir. Bununla birlikte TavsiyeEdiyorum.com sitesi ve çalışma sahipleri, yazıların içerdiği bilgilerin güvenilirliği veya güncelliği konusunda hukuki bir güvence vermezler. Sitemizde yayınlanan yazılar bilgi amaçlı kaleme alınmış ve profesyonellere yönelik olarak
hazırlanmıştır. Site ziyaretçilerimizin o meslekle ilgili bir uzmanla görüşmeden, yazı içindeki bilgileri kendi başlarına kullanmamaları gerekmektedir. Yazıların telif hakkı tamamen yazarlarına aittir, eserler sahiplerinin muvaffakatı olmadan hiçbir suretle çoğaltılamaz, başka bir
yerde kullanılamaz, kopyala yapıştır yöntemiyle başka mecralara aktarılamaz. Sitemizde yer alan herhangi bir yazı başkasına ait telif haklarını ihlal ediyor, intihal içeriyor veya yazarın mensubu bulunduğu mesleğin meslek için etik kurallarına aykırılıklar taşıyorsa, yazının kaldırılabilmesi için site yönetimimize bilgi verilmelidir.
