Ergenlikte Duygu Dünyası ve Kimlik Gelişimi
Ergenlik, çocukluktan yetişkinliğe geçiş dönemidir. Süreç içerisinde, fiziksel olgunlaşmanın yanı sıra bilişsel, sosyal ve psikolojik olarak da değişim ve gelişim söz konusudur. Puberte, literatürde “kritik başlangıç” olarak isimlendirilir. Bu dönemde ergen, vücudunda olan değişimleri benliğine kabul ettirmeye çalışırken çeşitli zorluklar yaşar.
Olumlu Benlik Gelişimi
Ergenin, fizyolojik değişimini içselleştirme çabası devam ederken olumlu benlik gelişimi onun öncelikli ihtiyacıdır. Dönemin doğal bir özelliği olarak, ergen kendisine toplum içinde yer edinmek, ilgi çekmek, sosyal ve akademik anlamda başarılı olmak ister. Bu durumlar onda kimlik krizi yaratır. Ergen, kimlik krizi ile ilgili içsel çatışmalarını çözümleyemediği takdirde çeşitli psikolojik problemlerle karşılaşır.
Bunlar:
- Yüksek düzeyde kaygı
- Özgüven eksikliği
- Kimlik karmaşası
- Benliği ve beden algısı ile ilgili değişken duygular
- Çekingenlik
- Sosyal izolasyon
Kimlik krizini çözümlemiş ve olumlu kimlik kavramı geliştirmiş olan ergen kendisine ve vücuduna güven duyar. Benlik saygısı yükselir ve psikolojik olarak iyi hisseder.
Ben Merkezci Düşünce ve Hayali Seyirciler
Sosyal başarı, ergenin hayatının merkezinde yer alır. Arkadaş çevresi tarafından kabul görmek ve saygınlık kazanmak ister. Dikkat çekme gereksinimi yüksektir, sıklıkla duygusal değişimler yaşar. Bu nedenle ilişkilerinde de dengeyi sağlamada güçlük çeker.
Benmerkezci düşünce yapısı okul öncesi dönem çocuklarının düşünce şeklidir. Çocuklar okul çağına geldiklerinde ise bu düşünce yavaş yavaş kaybolur ve yerini empati kurma gibi olumlu sosyal becerilere bırakır. Ancak ergenlikte bu düşünce yapısı tekrar ortaya çıkar. Böyle bir atmosferde ergen, etrafındaki kişilerin sürekli olarak onu izlediği düşüncesindedir. Tüm gözlerin kendi üzerinde olduğu inancındadır. Arkadaşlık ilişkilerine en çok önem verdiği ve en yoğun yaşadığı dönemdir. Bir arkadaş grubuna dahil olmak ve popüler olabilmek çok önemlidir. Ergende benmerkezci düşünce yapısının yeniden yükselişine başka bir örnek de “tüm güçlülük”tür. Ergen kendisinin “tüm güçlü” olduğunu düşünür. Yani kendisini dayanıklı ve her türlü olumsuzluğa karşı bağışıklık sahibi olarak görür.
Ergenlere Sosyal Becerilerin Öğretimi
Özetle, ergenin dünyası karmaşıktır ve çok çeşitli ihtiyaçlarla doludur. Başarılı olması gereken pek çok konu vardır. Bu dönemde sosyal beceri gelişiminin desteklenmesi ergenin, yetişkinliğe daha sağlam adımlarla ilerlemesini sağlar. Ergenin sosyal becerileri geliştikçe olumlu benlik kavramı da gelişir ve güçlenir.
Olumlu sosyal beceriler kazanmış olan ergen;
- Topluluk içinde kendisini ifade edebilir
- Duygularını yönetmede başarılıdır
- Arkadaşlık kurmada ve sürdürmede zorluk yaşamaz
- Duygularını tanır ve uygun şekilde ifade edebilir
- Uyumludur, etkin tepkiler verebilir
- Ebeveynleri ile daha az çatışma yaşar
- Hedefler belirler, planlar yapar ve uygulamak için çaba gösterir
- Empati kurabilir ve başkalarının ne hissettiği konusunda fikir
yürütebilir.
Ergenlik dönemi, bireylerin kendilerine “Ben kimim?” sorusunu en fazla sordukları dönemdir. Ergenler; bu sorunun cevabını bulabilmek için devamlı bir sorgulama ve irdeleme halindedirler. Yaşadıkları kimlik karmaşasından kurtulana kadar psikososyal açıdan bekleyiştedirler.
James Marcia -klinik ve gelişimsel psikolog- ergenlerin kimlik geliştirme süreçleri ile ilgilenmiştir. İçinde bulundukları zorlu periyod ile ilgili “kriz” kavramını vurgulamıştır. Marcia’ya göre ergenler, pek çok alternatif arasından seçim yapmak zorunda oldukları zorlu bir dönemden geçmektedirler. Bu durum, onlar için kriz yaratmaktadır. Marcia, ergenlerin kriz durumlarıyla baş etme stillerini derinlemesine inceleyip çalışmalar yapmıştır. Böylelikle, ergenlik dönemindeki bireyler için 4 farklı kimlik statüsü belirlemiştir. İşte Marcia’nın belirlediği kimlik statüleri;
1) Kararsız (Moratoryum) Kimlik Statüsü
Kimlik krizi yoğun bir şekilde deneyimlenmektedir. Çünkü kişinin kimlik arayışı ile ilgili araştırmaları devam etmektedir. Henüz tam bir karara varamamıştır. Kişi aktif bir arayış ve deneme aşamasındadır.
2) Bağımlı (İpotekli) Kimlik Statüsü
Kişi, kimlik arayış krizlerini deneyimlemiştir. Kendisine özel bir kimlik oluşturmuştur. Araştırma yapmaya gerek duymaz. Kimliğini nasıl oluşturacağına aile büyükleri sayesinde zaten karar vermiştir. Çevresinin ve anne babasının ona sunduğu kimliği kendi üzerine giymektedir. Kendisine çocukluğundan itibaren verilen değer yargıları “gözü kapalı” kabul etmekte ve kimliği ile bütünleştirmektedir.
3) Kargaşalı (Dağınık) Kimlik Statüsü
Kişi, ne kimlik arayışı içindedir ne de kimliği ile ilgili bir karara varmıştır. Yani kimliği ile ilgili bağlanma veya araştırma davranışlarını göstermemektedir. Belirginleşmiş bir kimliğe sahip değildir. Fikirlerini ve kararlarını çabuk değiştirir ve sanki kimliği ile ilgili herhangi bir çabası yokmuş izlenimi verir.
4) Başarılı Kimlik Statüsü
Marcia’ya göre bu statüde olan kişi kimliği ile ilgili araştırmasını yapmış ve bir kararla sonuçlandırmıştır. Kim olduğunu ve hayattan ne istediğini bilmekle birlikte araştırma yapmaya devam etmemektedir. Kişisel değerleri oluşmuş, dünya görüşü belirlenmiştir. Güçlü bir egoya sahiptir.
Marcia’ya göre kimlik “içsel benlik yapılanması” dır. Ergenlik döneminde pek çok alternatif arasından seçim yapmak durumunda kalan ergenler, sancılı bir süreç içerisindedirler. Ergenlerde bu süreçte hem fizyolojik hem de psikolojik açıdan önemli değişimler gerçekleşir. Kimlik yapılanması ergenlik döneminin en önemli psikolojik basamaklarından biridir. Bu dönemde ebeveyn tutumlarının kimlik gelişimi üzerine etkileri ise yadsınamaz bir gerçektir.
Olumlu Benlik Gelişimi
Ergenin, fizyolojik değişimini içselleştirme çabası devam ederken olumlu benlik gelişimi onun öncelikli ihtiyacıdır. Dönemin doğal bir özelliği olarak, ergen kendisine toplum içinde yer edinmek, ilgi çekmek, sosyal ve akademik anlamda başarılı olmak ister. Bu durumlar onda kimlik krizi yaratır. Ergen, kimlik krizi ile ilgili içsel çatışmalarını çözümleyemediği takdirde çeşitli psikolojik problemlerle karşılaşır.
Bunlar:
- Yüksek düzeyde kaygı
- Özgüven eksikliği
- Kimlik karmaşası
- Benliği ve beden algısı ile ilgili değişken duygular
- Çekingenlik
- Sosyal izolasyon
Kimlik krizini çözümlemiş ve olumlu kimlik kavramı geliştirmiş olan ergen kendisine ve vücuduna güven duyar. Benlik saygısı yükselir ve psikolojik olarak iyi hisseder.
Ben Merkezci Düşünce ve Hayali Seyirciler
Sosyal başarı, ergenin hayatının merkezinde yer alır. Arkadaş çevresi tarafından kabul görmek ve saygınlık kazanmak ister. Dikkat çekme gereksinimi yüksektir, sıklıkla duygusal değişimler yaşar. Bu nedenle ilişkilerinde de dengeyi sağlamada güçlük çeker.
Benmerkezci düşünce yapısı okul öncesi dönem çocuklarının düşünce şeklidir. Çocuklar okul çağına geldiklerinde ise bu düşünce yavaş yavaş kaybolur ve yerini empati kurma gibi olumlu sosyal becerilere bırakır. Ancak ergenlikte bu düşünce yapısı tekrar ortaya çıkar. Böyle bir atmosferde ergen, etrafındaki kişilerin sürekli olarak onu izlediği düşüncesindedir. Tüm gözlerin kendi üzerinde olduğu inancındadır. Arkadaşlık ilişkilerine en çok önem verdiği ve en yoğun yaşadığı dönemdir. Bir arkadaş grubuna dahil olmak ve popüler olabilmek çok önemlidir. Ergende benmerkezci düşünce yapısının yeniden yükselişine başka bir örnek de “tüm güçlülük”tür. Ergen kendisinin “tüm güçlü” olduğunu düşünür. Yani kendisini dayanıklı ve her türlü olumsuzluğa karşı bağışıklık sahibi olarak görür.
Ergenlere Sosyal Becerilerin Öğretimi
Özetle, ergenin dünyası karmaşıktır ve çok çeşitli ihtiyaçlarla doludur. Başarılı olması gereken pek çok konu vardır. Bu dönemde sosyal beceri gelişiminin desteklenmesi ergenin, yetişkinliğe daha sağlam adımlarla ilerlemesini sağlar. Ergenin sosyal becerileri geliştikçe olumlu benlik kavramı da gelişir ve güçlenir.
Olumlu sosyal beceriler kazanmış olan ergen;
- Topluluk içinde kendisini ifade edebilir
- Duygularını yönetmede başarılıdır
- Arkadaşlık kurmada ve sürdürmede zorluk yaşamaz
- Duygularını tanır ve uygun şekilde ifade edebilir
- Uyumludur, etkin tepkiler verebilir
- Ebeveynleri ile daha az çatışma yaşar
- Hedefler belirler, planlar yapar ve uygulamak için çaba gösterir
- Empati kurabilir ve başkalarının ne hissettiği konusunda fikir
yürütebilir.
Ergenlik dönemi, bireylerin kendilerine “Ben kimim?” sorusunu en fazla sordukları dönemdir. Ergenler; bu sorunun cevabını bulabilmek için devamlı bir sorgulama ve irdeleme halindedirler. Yaşadıkları kimlik karmaşasından kurtulana kadar psikososyal açıdan bekleyiştedirler.
James Marcia -klinik ve gelişimsel psikolog- ergenlerin kimlik geliştirme süreçleri ile ilgilenmiştir. İçinde bulundukları zorlu periyod ile ilgili “kriz” kavramını vurgulamıştır. Marcia’ya göre ergenler, pek çok alternatif arasından seçim yapmak zorunda oldukları zorlu bir dönemden geçmektedirler. Bu durum, onlar için kriz yaratmaktadır. Marcia, ergenlerin kriz durumlarıyla baş etme stillerini derinlemesine inceleyip çalışmalar yapmıştır. Böylelikle, ergenlik dönemindeki bireyler için 4 farklı kimlik statüsü belirlemiştir. İşte Marcia’nın belirlediği kimlik statüleri;
1) Kararsız (Moratoryum) Kimlik Statüsü
Kimlik krizi yoğun bir şekilde deneyimlenmektedir. Çünkü kişinin kimlik arayışı ile ilgili araştırmaları devam etmektedir. Henüz tam bir karara varamamıştır. Kişi aktif bir arayış ve deneme aşamasındadır.
2) Bağımlı (İpotekli) Kimlik Statüsü
Kişi, kimlik arayış krizlerini deneyimlemiştir. Kendisine özel bir kimlik oluşturmuştur. Araştırma yapmaya gerek duymaz. Kimliğini nasıl oluşturacağına aile büyükleri sayesinde zaten karar vermiştir. Çevresinin ve anne babasının ona sunduğu kimliği kendi üzerine giymektedir. Kendisine çocukluğundan itibaren verilen değer yargıları “gözü kapalı” kabul etmekte ve kimliği ile bütünleştirmektedir.
3) Kargaşalı (Dağınık) Kimlik Statüsü
Kişi, ne kimlik arayışı içindedir ne de kimliği ile ilgili bir karara varmıştır. Yani kimliği ile ilgili bağlanma veya araştırma davranışlarını göstermemektedir. Belirginleşmiş bir kimliğe sahip değildir. Fikirlerini ve kararlarını çabuk değiştirir ve sanki kimliği ile ilgili herhangi bir çabası yokmuş izlenimi verir.
4) Başarılı Kimlik Statüsü
Marcia’ya göre bu statüde olan kişi kimliği ile ilgili araştırmasını yapmış ve bir kararla sonuçlandırmıştır. Kim olduğunu ve hayattan ne istediğini bilmekle birlikte araştırma yapmaya devam etmemektedir. Kişisel değerleri oluşmuş, dünya görüşü belirlenmiştir. Güçlü bir egoya sahiptir.
Marcia’ya göre kimlik “içsel benlik yapılanması” dır. Ergenlik döneminde pek çok alternatif arasından seçim yapmak durumunda kalan ergenler, sancılı bir süreç içerisindedirler. Ergenlerde bu süreçte hem fizyolojik hem de psikolojik açıdan önemli değişimler gerçekleşir. Kimlik yapılanması ergenlik döneminin en önemli psikolojik basamaklarından biridir. Bu dönemde ebeveyn tutumlarının kimlik gelişimi üzerine etkileri ise yadsınamaz bir gerçektir.
|
Yazan
|
Bu makaleden alıntı yapmak
için alıntı yapılan yazıya aşağıdaki ibare eklenmelidir: "Ergenlikte Duygu Dünyası ve Kimlik Gelişimi" başlıklı makalenin tüm hakları yazarı Uzm.Psk.Ezgi TANIL'e aittir ve makale, yazarı tarafından TavsiyeEdiyorum.com (http://www.tavsiyeediyorum.com) kütüphanesinde yayınlanmıştır. Bu ibare eklenmek şartıyla, makaleden Fikir ve Sanat Eserleri Kanununa uygun kısa alıntılar yapılabilir, ancak Uzm.Psk.Ezgi TANIL'ın izni olmaksızın makalenin tamamı başka bir mecraya kopyalanamaz veya başka yerde yayınlanamaz. |
Beğenin 
Yazan Uzman
|
ergenlik psikolojisi, ergenlerde kişilik gelişimi, ergenlikte duygu dünyası, ergenlikte kimlik gelişimi
Sitemizde yer alan döküman ve yazılar uzman üyelerimiz tarafından hazırlanmış ve pek çoğu bilimsel düzeyde yapılmış çalışmalar olduğundan güvenilir mahiyette eserlerdir. Bununla birlikte TavsiyeEdiyorum.com sitesi ve çalışma sahipleri, yazıların içerdiği bilgilerin güvenilirliği veya güncelliği konusunda hukuki bir güvence vermezler. Sitemizde yayınlanan yazılar bilgi amaçlı kaleme alınmış ve profesyonellere yönelik olarak
hazırlanmıştır. Site ziyaretçilerimizin o meslekle ilgili bir uzmanla görüşmeden, yazı içindeki bilgileri kendi başlarına kullanmamaları gerekmektedir. Yazıların telif hakkı tamamen yazarlarına aittir, eserler sahiplerinin muvaffakatı olmadan hiçbir suretle çoğaltılamaz, başka bir
yerde kullanılamaz, kopyala yapıştır yöntemiyle başka mecralara aktarılamaz. Sitemizde yer alan herhangi bir yazı başkasına ait telif haklarını ihlal ediyor, intihal içeriyor veya yazarın mensubu bulunduğu mesleğin meslek için etik kurallarına aykırılıklar taşıyorsa, yazının kaldırılabilmesi için site yönetimimize bilgi verilmelidir.
