Alt Islatma (Enürezis) Hakkında Bilmedikleriniz
ALT ISLATMA (ENÜREZİS) HAKKINDA BİLMEDİKLERİNİZ
Çocuğunuz gece uykusundayken altını mı ıslatıyor? Veya gündüz oyun oynarken altının ıslandığını mı fark ettiniz? Yoksa çocuğunuz her iki durumu birlikte, yani hem gündüz hem de geceleri altını mı ıslatıyor?
Her üç durumda çocuklarda görülebilen ve adına genel olarak enürezis denilen bir rahatsızlıktır. Çocuğunuz 5 yaşından büyükse ve yukarıda bahsi geçen durumları yaşıyorsanız bu yazı sizin için yararlı olabilir.
Enürezis (Alt Islatma) Nedir?
Çocukların 5 yaşını geçmiş olmalarına rağmen istemsiz olarak yataklarına veya giysilerine idrar kaçırmaları durumuna verilen genel isimdir.
• Çocuğunuz sadece geceleri uykusundayken altını ıslatıyorsa bu duruma enürezis nokturna denir.
• Çocuğunuz sadece gündüzleri altını ıslatıyorsa bu duruma enürezis diurna denir.
• Çocuğunuz hem geceleri hem de gündüzleri altını ıslatıyorsa bu duruma ise enürezis kontunia denir.
Çocuğunuz Doğduğu Günden Beri Sürekli Altını mı Islatıyor?
Alt Islatma (Enürezis) vakalarının %80-85'i doğduğu günden bu yana mesane kontrolünü elde edemez. Dolayısıyla alt ıslatma problemi hiç kesilmeden bebeklikten beri devam eder. Bu tür vakalara birincil (primer) enürezis denir.
Nedeni: Bu sorunun, sinir kas kontrolünün gelişmesindeki gecikmeden dolayı ve de anne-babanın düzensiz veya yetersiz tuvalet eğitiminin bir sonucu olarak oluştuğu saptanmış olup, yapılan araştırmalarda bu sorunu yaşayan çocukların idrar kontrolünde, anne babalarından ya çok az destek gördükleri ya da hiç destek görmedikleri saptanmıştır.
Bu problem zamanla kendiliğinden ortadan kalkabilir ve yavaş gelişen bu çocuklar, tuvalet kontrolünde yaşıtlarına ulaşabilir.
Çocuğunuz Alt Islatma Sorununu Aşmışken Tekrar Alt Islatmaya mı Başladı?
Çocuğunuz en az 6 ay ile 1 yıl arasında bir süre altını ıslatmamasına rağmen tekrar idrar kaçırmaya başladıysa sekonder (ikincil) enürezis nokturna adı verilen rahatsızlığı yaşıyor demektir. Sıklıkla 5 ila 8 yaşları arasında yaşanan bu problemde söz konusu olan şey tuvalet kontrolü kazanılmasına rağmen tekrar alt ıslatmanın başlamasıdır.
Nedeni: Bu sorun yeni bir eve taşınma, yeni bir kardeşin doğumu, zorlayıcı yaşam olayları, okul başarısızlığı,çatışmalı aile ortamı gibi bazı ruhsal gerginlik durumlarında ortaya çıkar.
Çocuğunuz Hem Gece Hem Gündüz Altını Islatıyor mu?
Bu duruma enürezis kontinua adı verilir ve ciddi bir durumdur. Bu probleme eşlik eden psikiyatrik bozukluklar da görülebilir.
Dikkat Edilmesi Gerekenler-Öneriler
Anne babalar doğal olarak çocukların kendi tuvalet ihtiyaçlarını kendilerinin çözümlemelerini isterler. Ancak tuvalet eğitimi çok erken başlatılan çocuklarda mesane kontrolünün diğer çocuklara oranla geciktiği, buna karşın eğitim çok geciktirilirse enürezis sıklığında artma yaşandığı gözlendiğinden kas kontrolünü sağlayabilecekleri 2-3 yaş civarından önce tuvalet eğitimi için çocukların zorlanmaması gerekmektedir.(3)
Gündüz tuvalet eğitimine paralel olarak gece tuvalet eğitimine de başlanmasında yarar vardır. Yine 2-3 yaş civarında çocuklar geceleri yataktan kaldırılarak tuvalete getirilirlerse geceyi kuru geçirirler. Dört-beş yaşına kadar bazı kaçırmalar olabilse de giderek çocuklar tuvalet için gece kalkmayı öğrenirler.
Gece tuvalet eğitimine de aynı anda başlanmadığı ve altı bağlanmaya devam edildiği takdirde çocuk gündüzleri altını ıslatmaması gerektiği geceyse altını ıslatmasında bir mahsur olmadığı fikrine kapılabilir ve bir süre sonra gece tuvalet eğitimine başlandığında ciddi zorluklar yaşanabilir.
Geceleri tuvalet eğitimi verilirken bazı ebeveynler çocuğun altını her ihtimale karşın bağlamakta veya yatağın altına bir muşamba sermektedir. Bu ebeveyn için büyük kolaylık gibi görünsede çocuk açısından düşünüldüğünde hem güvensizlik yaşanabileceği (annem ya da babam bana güvenmiyor) hem de nasıl olsa altım bağlı veya muşamba var düşüncesiyle hareket edecek çocuğun altını ıslatmaya devam etmesi gibi sonuçlar doğurabilecektir. Bu nedenle gece tuvalet eğitimine başlandığında bu önlemlerden vazgeçilmelidir.
Bazı aileler enürezis ile ilgili yoğun sıkıntı yaşamayabilirler veya sorunu görmezden gelerek çocuklarının bir süre sonra kendiliğinden düzeleceğini ümit edebilirler. Ancak bu durum bir süre sonra kabul edilemez bir hale gelebilir ve bu durumu anne babalar kendi başlarına aşabilmek için yoğun çaba sarf ederler. Mesela çocuğu korkutarak, ıslattığı çarşafını çocuğa yıkatarak, iyi davranmaya bazen de kötü davranmaya çalışarak veya tamamen görmezden gelmeye çalışarak bu durumu aşmaya çalışırlar. Tüm bu çabaların boşa çıkması ve konunun paylaşılamayacak kadar özel ve utanılacak bir durum gibi algılanması anne babada suçluluk ve yetersizlik duygularını da harekete geçirir. Kulaktan dolma şifalı bitkilerin veya enüretik çocuk erkekse sünnet edilmesinin de denenmesinden sonra genellikle ailelerin çoğu bir süre ümitsizliğe kapılır ve tedavi arayışından vazgeçerler. Başkasından yardım isteme anı, bu açıdan enürezis nokturnanın tedavisinde çok önemli bir basamak olarak görülmektedir.
Enürezis (Alt Islatma) Hakkında Bunları Biliyor musunuz?:
• Çocukların mesane kontrolünü 2-3 yaşlarında kazandıklarını,(2)
• Gece kontrolünü ise 3 veya 4. yaşlarında kazandıklarını bu nedenle 5 yaşın üstündeki çocuklara enürezis tanısı konulabildiğini,
• Hem anne hem de babada da geçmişte yaşanan bir problemse, genetik olarak çocuğunda bu sorunu %77 ihtimalle yaşayabileceğini,
• Sadece bir ebeveyninde varsa %45 ihtimalle bu sorunu yaşayabileceğini,
• Ülkemizde yapılan bazı araştırmalarda 5 yaş grubu çocukların %15-20 sinde, 10 yaş grubu çocukların %5-6' sında, 15 yaş ve üstü çocukların ise %1 in altında oranlarda görüldüğünü, (2)
• Çocukların alt ıslatma sorununu genellikle (%80 oranında) geceleri yaşadıklarını,
• Enürezisin (alt ıslatmanın) gelişiminde hem fiziksel hem de psikolojik birçok faktör bulunabileceğini,
• Alt Islatma sorununa çocuğun fiziksel olarak küçük bir mesaneye sahip olmasının veya kalıcı idrar yolu enfeksiyonu yaşamasının neden olabileceği veya psikolojik ve sosyal travmalar gibi şiddetli stres kaynaklarının neden olabileceğini,
• Psikolojik ve sosyal travma geçiren çocuklarda daha sık görüldüğünü,
• Yapılan araştırmalarda çocuğun duygusal durumu ile alt ıslatması arasında yakın bir ilişki tespit edildiği,
• Zamanından önce veya çok baskılı tuvalet eğitimi verilmesinin enürezis oluşumuna neden olabileceğini,
• Erkek çocuklarda kız çocuklara oranla 2 kat daha sık görüldüğünü,
• Yapılan bazı araştırmalarda enüretik çocukların diğer çocuklara göre uyanma eşiklerinin daha yüksek olduğunu yani daha zor uyanabildiklerini,
• Enüretik çocukların yürüme konuşma gibi becerileri diğer çocuklardan daha geç kazandığını.(1)
Enürezis Nasıl Tedavi Edilir?
Ülkemizde yapılan bir çalışmada enürezis nokturnalı çocuklarda tedaviye başlamak için randevu almanın bile bir ay sonraki ilk görüşmeye kadar ıslak gece sayısında %27’ ye varan azalmayı sağladığı saptanmıştır. Bu çalışma, yardım istemiyle başvurma anında, ailenin motivasyonuyla, çocuğun faydalanma şansının arttığını göstermektedir. (4,5,6) Enürezis tedavisinde etkinliği denenen veya bilinen bir çok tedavi şekli vardır. Her uzmanın veya merkezin, danışanına, ailesine göre karar vereceği farklı protokolleri olabilir. Tedavi yönteminin seçiminde danışanın yaşı, ailenin özellikleri, sağlık sigorta durumu, yaşadığı ortam ve enürezisin şiddeti gibi birçok etken önemlidir. (7,8)
Enürezis nokturnada çok çeşitli tedavi yöntemleri denenmektedir. Kendiliğinden iyileşme oranı ortalama %15 civarındadır. Fakat iyi bir tedavi bu oranı arttırabilir. Ailenin ve özellikle de çocuğun enürezisten (alt ıslatmadan) yakınıyor olması ve kurtulmayı istemesi tedavinin başarısı için çok önemlidir. (9,10,11)
Günümüzde gece alt ıslatmalarının (enürezis nokturna) tedavisi için genellikle aşağıda bahsettiğimiz yöntemler kullanılmaktadır:
• Alarmlar: Yatak ıslandığında çalan bir alarm sistemi kullanarak çocuğun gece mesane hislerine cevap vermeyi öğrenmesine yardımcı olan bir yöntemdir. Enürezis üzerinde yapılan araştırmalara göre en etkili tedavi yöntemlerinden biri olduğu söylenebilir. Daha sonraları bunların pijamaya takılmak suretiyle kullanılan şekilleri de geliştirilmiştir. Böylece işenen ilk bir kaç damla ile uyandırılıp tuvalete yetişmesine olanak sağlanmıştır.(12) Bu kondisyon aleti hızla yatak ıslatmayı keser. Çünkü hasta, uyanıp zil veya alarmın çalmasından önce işemeyi öğrenir. İdrar alarmları şu anda kalıcı iyileşme ile ilişkili tek tedavidir. Nüks oranı düşüktür, genellikle% 5 ila% 10'dur.
• Mesane eğitimi: Mesane eğitimi, istemli olarak işeme sıklığının azaltılmasıyla mesanenin gerilip genişlemesi, fonksiyonel kapasitesinin artması esasına dayanır. Mesane kapasitesi küçük, sık tuvalete giden enüretikler bu işlemden fayda görebilirler. (13) Bu yöntemle sık tuvalete gitme alışkanlığı kırılır. Bu çocuklar gece daha fazla süre idrar tutabilirler. Tek başına yeterli olmamakla birlikte özellikle alarm tedavisine ek olarak kullanıldığında başarı şansını arttırır. (15,)
• Ödüller: Bir çocuk öncelikle idrar kaçırma problemini çözebilmek için kuru kalmayı istemeli ve bunun mümkün olduğunu bilmelidir. Küçük stresler bu yeteneğin kazanılmasına yardımcı olabilir, ancak ağır stresler bu olaya engel olur. Bu nedenle aşırı ödüllendirme ve cezalandırma doğru değildir. Çocukların kuru kalktıkları sabahlarda özellikle duygusal içerikli olarak ödüllendirilmeleri, ıslak kalktıklarında ise anlayışlı davranmak, iyileşme süreci üzerine etkilidir.
• Davranışa dayalı tedaviler: Tuvalete kaldırma ve uyku öncesi sıvı kısıtlaması Yatak ıslatma uykunun ilk saatlerinde daha sıktır. Bu nedenle ebeveynler çocuklarının kuru kalması ya da daha az yataklarını ıslatmaları için, kendileri yatmadan önce uyuyan çocuklarını tuvalete kaldırarak süreç içinde çocuğun bu alışkanlığı kazanmasına yardımcı olurlar.
Kaynakça:
1- Essen J, Peckham C. Nocturnal enuresis in childhood. Dev Child Neurol, 1976; 18: 577- 58
2-Pınar Göv-''Enürezisi olan okul yaş dönemindeki çocuklara endişe kaynakları ölçeğinin geliştirilmesi''
3) Garfinkel BD. Elimination Disorders, In: Garfinkel BD (ed). Psychiatric
Disorders in Children and Adolescents, London: WB Saunders Co, 1990; 325- 336.
4) Hjalmas K. What’s new in nocturnal enuresis? Old concepts and new knowledge. In: Kennedy TE (ed). UEMO Urology, London: Kensington Company, 1999: 248- 260.
5) Öge Ö, Koçak İ, Gemalmaz H. Enuresis: point prevalance and associated factors among Turkish children. The Turkish Journal of Pediatrics 2001; 43: 38- 43.
6) Klauber GT. Clinical efficacy and safety of desmopressin in the treatment of nocturnal enuresis. The Journal of Pediatrics 1989; 114(4): 719- 722.
7) Wekke SJ, Hirasing RA, Meulmeester JF, Radder JJ. Childhood nocturnal enuresis in The Netherlands. Urology 1998; 51(6): 1022- 6.
8) Hussman DA. Enuresis; Urol 1996; 48(2): 183- 93.
9) Ruhston HG. Wetting and functional voiding disorders. Urologic Clinics of North America 1995; 22(1): 75- 93.
10) Alan US. Nocturnal Enuresis. Pediatric Nephrology 1995; 9(3): 94- 103.
11) Bonerjee S, Srivastov A, Palan PM. Hypnosis and self-hypnosis in the management of nocturnal enuresis: a comparative study with imipramine therapy AJCH 1993; 36(2): 113- 119.
12) Shaffer D. Enuresis. In: Rutter M, Taylor E, Hersov L (ed). Child and Adolescent Psychiatry, London: Blackwell Science, 1994; 505- 519.
13) Gordon A, Mc Larie N. In Continence and Enuresis. Pediatric Clinics of North America 1987; 34(5): 1155- 72.
14) Ulman i. Primer Nokturnal Enüreziste Güncel Yaklaşımlar. 1999, Er-Kim İlaç Konferans Sunumu.
15) Mark SD, Frank JD. Nocturnal Enuresis. Br J Urol 1995; 75: 427- 434.
16) Ünal F. Enüresis Nokturna. Katkı Pediatri Dergisi 1996; 17(5): 789- 802.
Psk. Fahrettin ÖZÇELEBİ
|
Yazan
|
Bu makaleden alıntı yapmak
için alıntı yapılan yazıya aşağıdaki ibare eklenmelidir: "Alt Islatma (Enürezis) Hakkında Bilmedikleriniz" başlıklı makalenin tüm hakları yazarı Psk.Fahrettin ÖZÇELEBİ'e aittir ve makale, yazarı tarafından TavsiyeEdiyorum.com (http://www.tavsiyeediyorum.com) kütüphanesinde yayınlanmıştır. Bu ibare eklenmek şartıyla, makaleden Fikir ve Sanat Eserleri Kanununa uygun kısa alıntılar yapılabilir, ancak Psk.Fahrettin ÖZÇELEBİ'nin izni olmaksızın makalenin tamamı başka bir mecraya kopyalanamaz veya başka yerde yayınlanamaz. |
1 Beğeni 
Yazan Uzman
|
| Makale Kütüphanemizden | ||||
|
alt ıslatma, enürezis, çocuklarda alt ıslatma, gece alt ıslatma, gündüz alt ıslatma, mesane eğitimi, çiş kaçırma, tuvalet eğitimi, alt ıslatma tedavisi
Sitemizde yer alan döküman ve yazılar uzman üyelerimiz tarafından hazırlanmış ve pek çoğu bilimsel düzeyde yapılmış çalışmalar olduğundan güvenilir mahiyette eserlerdir. Bununla birlikte TavsiyeEdiyorum.com sitesi ve çalışma sahipleri, yazıların içerdiği bilgilerin güvenilirliği veya güncelliği konusunda hukuki bir güvence vermezler. Sitemizde yayınlanan yazılar bilgi amaçlı kaleme alınmış ve profesyonellere yönelik olarak
hazırlanmıştır. Site ziyaretçilerimizin o meslekle ilgili bir uzmanla görüşmeden, yazı içindeki bilgileri kendi başlarına kullanmamaları gerekmektedir. Yazıların telif hakkı tamamen yazarlarına aittir, eserler sahiplerinin muvaffakatı olmadan hiçbir suretle çoğaltılamaz, başka bir
yerde kullanılamaz, kopyala yapıştır yöntemiyle başka mecralara aktarılamaz. Sitemizde yer alan herhangi bir yazı başkasına ait telif haklarını ihlal ediyor, intihal içeriyor veya yazarın mensubu bulunduğu mesleğin meslek için etik kurallarına aykırılıklar taşıyorsa, yazının kaldırılabilmesi için site yönetimimize bilgi verilmelidir.
