Bebeklikte İlk İlişki
BEBEKLİKTE İLK İLİŞKİ
Kişilik, yaşamın ilk yıllarında şekillenmeye başlamaktadır.Ebeveynlik tutumları, bebeklik, çocukluk ve sosyal çevre kişiliğin şekillenmesinde oldukça önemli rol oynar.
Bağlanma, anne ile doğumdan ilk temasla birlikte başlar ve ileriki tüm yaşamını etkilemektedir. Anne-bebek ilişkisi yetişkin hayatındaki ilişkilerinin sağlıklı olmasında önemlidir.
Çocuğun anneye duygusal olarak bağlanması hayatta kalması için gereklidir. Bebek bakıma muhtaçtır. Anne zamanında ihtiyaçlarını karşılar ve göz kontağı kurarak bebeğe uyumlu tepki veriyorsa bu pozitif bir durumdur. Bağlanma döneminde beyin bölgeleri gelişimi önem göstermektedir. Bebeğin anne karnında önce sağ yarım kürenin gelişim gösterdiği bilinmektedir. Sol yarım küre ise ikinci yılda başlayan doğum sonrası büyüme atağına kadar sürer. Bebeğin sağ beyin durumunun düzenlenmesi için, empatik annenin duygulanım durumlarındaki iniş ve çıkışla, bebeğin içsel negatif ve pozitif uyarılma durumlarındaki iniş ve çıkışlarla uyumlu olmalıdır.
Brown & Jaffe (1975) : ‘’ Dilin gelişim öncesi çocuk için geçerli olan görsel ve işitsel iletişim türü açısından bebeklikte sağ yarım kürenin hakim olduğu düşünülebilir. ‘’
Yapılan bir çok araştırma göstermiştir ki anne ile bebek arasındaki ilişki ilk temel ilişkimizdir. 1969’da Bowlby ile başlayan 1973 Ainsworth ile devam eden süreçte bebeğin ebeveynine koruyucu, güvenli bir ebeveyne yakınlık arayışını tetikleyen bir sistem ile doğmaları ile ilişkili olduğu ve bu sistemin güvenli ya da güvensiz bağlanma davranışlarını oluşturduğunu araştırdılar.
Ainsworth, ebeveynin ilk yıl bebeğinin ağlamalarına zamanında ve etkin cevap verdiğinde, bu bebeklerin bir yılın sonunda daha az ağladıklarını gözlemledi daha sonra bu gözlemlerini laboratuar ortamına soktu ve çeşitli bulgular elde etti. Ebeveyn bebeğin o anki ihtiyaçlarını duyup, ona zamanında ve etkin cevap verdiğinde bebek güvende olduğunu tecrübeler. Tekrar eden bu süreçte bebek anneye güvenli bağlanıyor. Çocuk sadece annesine değil, dış dünyaya da güven duyabileceği algısını geliştiriyor ve tüm duygusal ilişkileri için model oluşturmuş oluyor. Anne çocuğun duygularına uyumlu ve tekrarlı şekilde cevap verdiğinde çocuk, duygularını düzenlemeyi de öğrenecektir.
Çocuk ile annesi arasındaki bu bağlanma ilişkisinin başarısız olması annenin çocuğa fiziksel ve duygusal ihtiyaçlarını anlayamaması, zamanında yanıt vermemesi ve süreklilik göstermemesinden kaynaklanabilir. Bunun sebebi de annenin kendi güvensiz bağlanma geçmişinden geliyor olmasıdır. Anne güvensiz bağlanma stilini geliştirmişse çocuğuna da güvensiz bağlanma stiliyle bakım verecektir. Yani bebeğin ebeveynle güvenli bağlanma gerçekleştirebilmesi için, ebeveynin de güvenli bağlanma geçmişine sahip olması gerekmektedir. Bunu değiştirmek anda olmakla ilgilidir. Ebeveyn her ne kadar güvensiz bağlanma geçmişinden geliyor olsa da bebeğin ihtiyaçlarına odaklanıp kendi iç süreçlerini yansıtmamaya çalışarak ve bebeği ayrı bir birey kabul ederek ihtiyaçlarına uyumlu ve etkin bir şekilde cevap verebilirler. Bebeğin ihtiyaçlarına uyumlanabilmek elinizde ve bu kapasite her insaoğlunda mevcuttur. Sadece o ana odaklanmak yeterli olacaktır. Tabi ki kendi güvensiz bağlanma geçmişinizin farkında olmak ve bunu değiştirmek için çabalamak da yine sizin elinizdedir.
Bağlanma bize özsaygıyı ve dünyayı keşfedecek özgüven hissini verir. Güvenli bağlanan çocuklar etkileşimde bulunduklarında karşılarına çıkan sorunlarla daha kolay başedebilmekte. Hayak kırıklıkları ve zorluklarla daha iyi başa çıkabiliyor ve geride kaldıkları zaman güvensiz çocuklar yerine, daha çok çaba sarfediyorlar. Bu yüzden anneyle kurulan ilk ilişki bebek için hayati öneme sahiptir. Anne derken burda "bakım veren" demek istiyorum. Çünkü bebeğe her zaman annesi bakamayabiliyor anne çalışan olabilir depresyonda olabilir ya da bir şekilde anne yoktur. Dolayısıyla anne yerine geçebilecek baba ya da bakıcı kısaca bakım veren kimse ondan bahsedildiğinin altını çizmek istiyorum. Belki anne hayattadır ve sağdır ama duygusal olarak orada olmaması (depresyondadır, yastadır, kendi içsel sorunlarıyla mücadele ediyordur) bebek için güvensiz bağlanma temellerini atmış olur. Ama annenin yanında bebeğe bakım veren ve bebeğin duygusal ihhtiyaçlarını karşılayan birisi var ise bebek çok daha az etkilenecektir bu durumdan. Belki yine güvensiz bağlanacak ama etkileri daha az olacaktır.
Çocuklukta yaşanan duygusal ihmalin kalıcı etkileri ağırdır. Bunu düzeltebilmek zaman alır. Hayatınızdaki romatik ilişkiler anneyle kurmuş olduğunuz ilişkiyle doğru orantılı olacaktır. Sadece romantik ilişkiler değil arkadaşlık ilişkileriniz ve sosyal ortamlarda hep anneyle kurulan ilişkiye benzer olacak. Benzemese bile benzetmek için çeşitli bilinçdışı yollar denenecek. Çocukluklarında duygusal ihmal yaşamış kişiler çoğu zaman hayatlarında neyin sorun ya da neyin eksik olduğunu anlamakta sıkıntı yaşayabilirler. Bunun farkında olmak geçmiş yaraları sarmakta ilk ve en önemli adım olacaktır. Farkındalık ağır olabilir ve beraberinde suçluluk getirebilir ama sonrası şefkate dönüşecektir.
BAĞLANMA STİLLERİ
Güvenli Bağlanma : Ebeveyn bebeğin ihtiyaçlarını uyumlu ve tekrarlı bir şekilde aksatmadan cevap verebildiğinde güvenli bağlanma gerçekleşecektir. Acıktığında emzirmek, sevilmek istediğinde sevgimizi göstermek, altını ıslattığında altını temizlemek, oyun oynamak istediğinde oynamak ve bunları yaparken o anda olup, dokunma, göz kontağı kurmak ve ses tonumuza dikkat etmemiz gerekmektedir.
Kaçınmalı Bağlanma : Ebeveyn bebeğin ihtiyaçlarını görememiştir, tekrarlı olmamıştır ya da zamanında yanıt vermemiştir. Bu bağlanma stilinde çocuklar erken bağımsızlığı öğrenir. Bu ihtiyaçlar göz ardı edilmiş olabilir ve sadece fiziksel ihtiyaçlar değildir bunlar. Temas ihtiyacı, görülme ihtiyacı ve var olduğuna dair ihtiyaçları da barındırır.
Kaygılı Bağlanma : Ebeveyn kaygısını çocuğa geçirmiştir ya da istikrarsız bakım vermiştir. Bebek zaman zaman ebeveynine ulaşabilmişken zaman zaman da ulaşamamış olabilir. Ebeveyn zamanında emzirirken birden kapının çalmasıyla emzirmeyi kesmesi ya da başka işlerle meşgulken bebeği acıkmış ve ertelemiş olabilir emzirmeyi gibi…
Düzensiz (karmaşık) Bağlanma : Ebeveyn, bebekle olan ilişkisinde korkutucu. Bebeğin o anki fiziksel duygusal ihtiyaçlarını karşılamadığı gibi şiddet de gösteriyordur. Geçmişle alakalı kendi travmalarını bebeğe yansıtıyor ve bebeğin ihtiyaçlarıyla kendi ihtiyaçlarını ayıramıyordur.
Marion Woodman "Kendi varlıksallıkları içinde sevilmemiş olan çocuklar, kendilerini nasıl seveceklerini bilemezler. Yetişkinler olarak, kendi kayıp çocuklarını beslemeyi ve onlara annelik etmeyi öğrenmeleri gerekir." Demiştir.
Hangi bağlanma geçmişinden geliyor olursak olalım kader diyerek vazgeçebileceğimizden bahsedemeyiz. Farkındalığımız arttığında ve geçmişten gelen acıları çalıştığımızda içerdeki çıkmayı bekleyen sağlıklı bağlanma şeklimiz bizi karşılayacaktır. Hayatınızın öyküsünü değiştirmek elinizde. Kendinizin en iyi annesi olabilirsiniz.
Kişilik, yaşamın ilk yıllarında şekillenmeye başlamaktadır.Ebeveynlik tutumları, bebeklik, çocukluk ve sosyal çevre kişiliğin şekillenmesinde oldukça önemli rol oynar.
Bağlanma, anne ile doğumdan ilk temasla birlikte başlar ve ileriki tüm yaşamını etkilemektedir. Anne-bebek ilişkisi yetişkin hayatındaki ilişkilerinin sağlıklı olmasında önemlidir.
Çocuğun anneye duygusal olarak bağlanması hayatta kalması için gereklidir. Bebek bakıma muhtaçtır. Anne zamanında ihtiyaçlarını karşılar ve göz kontağı kurarak bebeğe uyumlu tepki veriyorsa bu pozitif bir durumdur. Bağlanma döneminde beyin bölgeleri gelişimi önem göstermektedir. Bebeğin anne karnında önce sağ yarım kürenin gelişim gösterdiği bilinmektedir. Sol yarım küre ise ikinci yılda başlayan doğum sonrası büyüme atağına kadar sürer. Bebeğin sağ beyin durumunun düzenlenmesi için, empatik annenin duygulanım durumlarındaki iniş ve çıkışla, bebeğin içsel negatif ve pozitif uyarılma durumlarındaki iniş ve çıkışlarla uyumlu olmalıdır.
Brown & Jaffe (1975) : ‘’ Dilin gelişim öncesi çocuk için geçerli olan görsel ve işitsel iletişim türü açısından bebeklikte sağ yarım kürenin hakim olduğu düşünülebilir. ‘’
Yapılan bir çok araştırma göstermiştir ki anne ile bebek arasındaki ilişki ilk temel ilişkimizdir. 1969’da Bowlby ile başlayan 1973 Ainsworth ile devam eden süreçte bebeğin ebeveynine koruyucu, güvenli bir ebeveyne yakınlık arayışını tetikleyen bir sistem ile doğmaları ile ilişkili olduğu ve bu sistemin güvenli ya da güvensiz bağlanma davranışlarını oluşturduğunu araştırdılar.
Ainsworth, ebeveynin ilk yıl bebeğinin ağlamalarına zamanında ve etkin cevap verdiğinde, bu bebeklerin bir yılın sonunda daha az ağladıklarını gözlemledi daha sonra bu gözlemlerini laboratuar ortamına soktu ve çeşitli bulgular elde etti. Ebeveyn bebeğin o anki ihtiyaçlarını duyup, ona zamanında ve etkin cevap verdiğinde bebek güvende olduğunu tecrübeler. Tekrar eden bu süreçte bebek anneye güvenli bağlanıyor. Çocuk sadece annesine değil, dış dünyaya da güven duyabileceği algısını geliştiriyor ve tüm duygusal ilişkileri için model oluşturmuş oluyor. Anne çocuğun duygularına uyumlu ve tekrarlı şekilde cevap verdiğinde çocuk, duygularını düzenlemeyi de öğrenecektir.
Çocuk ile annesi arasındaki bu bağlanma ilişkisinin başarısız olması annenin çocuğa fiziksel ve duygusal ihtiyaçlarını anlayamaması, zamanında yanıt vermemesi ve süreklilik göstermemesinden kaynaklanabilir. Bunun sebebi de annenin kendi güvensiz bağlanma geçmişinden geliyor olmasıdır. Anne güvensiz bağlanma stilini geliştirmişse çocuğuna da güvensiz bağlanma stiliyle bakım verecektir. Yani bebeğin ebeveynle güvenli bağlanma gerçekleştirebilmesi için, ebeveynin de güvenli bağlanma geçmişine sahip olması gerekmektedir. Bunu değiştirmek anda olmakla ilgilidir. Ebeveyn her ne kadar güvensiz bağlanma geçmişinden geliyor olsa da bebeğin ihtiyaçlarına odaklanıp kendi iç süreçlerini yansıtmamaya çalışarak ve bebeği ayrı bir birey kabul ederek ihtiyaçlarına uyumlu ve etkin bir şekilde cevap verebilirler. Bebeğin ihtiyaçlarına uyumlanabilmek elinizde ve bu kapasite her insaoğlunda mevcuttur. Sadece o ana odaklanmak yeterli olacaktır. Tabi ki kendi güvensiz bağlanma geçmişinizin farkında olmak ve bunu değiştirmek için çabalamak da yine sizin elinizdedir.
Bağlanma bize özsaygıyı ve dünyayı keşfedecek özgüven hissini verir. Güvenli bağlanan çocuklar etkileşimde bulunduklarında karşılarına çıkan sorunlarla daha kolay başedebilmekte. Hayak kırıklıkları ve zorluklarla daha iyi başa çıkabiliyor ve geride kaldıkları zaman güvensiz çocuklar yerine, daha çok çaba sarfediyorlar. Bu yüzden anneyle kurulan ilk ilişki bebek için hayati öneme sahiptir. Anne derken burda "bakım veren" demek istiyorum. Çünkü bebeğe her zaman annesi bakamayabiliyor anne çalışan olabilir depresyonda olabilir ya da bir şekilde anne yoktur. Dolayısıyla anne yerine geçebilecek baba ya da bakıcı kısaca bakım veren kimse ondan bahsedildiğinin altını çizmek istiyorum. Belki anne hayattadır ve sağdır ama duygusal olarak orada olmaması (depresyondadır, yastadır, kendi içsel sorunlarıyla mücadele ediyordur) bebek için güvensiz bağlanma temellerini atmış olur. Ama annenin yanında bebeğe bakım veren ve bebeğin duygusal ihhtiyaçlarını karşılayan birisi var ise bebek çok daha az etkilenecektir bu durumdan. Belki yine güvensiz bağlanacak ama etkileri daha az olacaktır.
Çocuklukta yaşanan duygusal ihmalin kalıcı etkileri ağırdır. Bunu düzeltebilmek zaman alır. Hayatınızdaki romatik ilişkiler anneyle kurmuş olduğunuz ilişkiyle doğru orantılı olacaktır. Sadece romantik ilişkiler değil arkadaşlık ilişkileriniz ve sosyal ortamlarda hep anneyle kurulan ilişkiye benzer olacak. Benzemese bile benzetmek için çeşitli bilinçdışı yollar denenecek. Çocukluklarında duygusal ihmal yaşamış kişiler çoğu zaman hayatlarında neyin sorun ya da neyin eksik olduğunu anlamakta sıkıntı yaşayabilirler. Bunun farkında olmak geçmiş yaraları sarmakta ilk ve en önemli adım olacaktır. Farkındalık ağır olabilir ve beraberinde suçluluk getirebilir ama sonrası şefkate dönüşecektir.
BAĞLANMA STİLLERİ
Güvenli Bağlanma : Ebeveyn bebeğin ihtiyaçlarını uyumlu ve tekrarlı bir şekilde aksatmadan cevap verebildiğinde güvenli bağlanma gerçekleşecektir. Acıktığında emzirmek, sevilmek istediğinde sevgimizi göstermek, altını ıslattığında altını temizlemek, oyun oynamak istediğinde oynamak ve bunları yaparken o anda olup, dokunma, göz kontağı kurmak ve ses tonumuza dikkat etmemiz gerekmektedir.
Kaçınmalı Bağlanma : Ebeveyn bebeğin ihtiyaçlarını görememiştir, tekrarlı olmamıştır ya da zamanında yanıt vermemiştir. Bu bağlanma stilinde çocuklar erken bağımsızlığı öğrenir. Bu ihtiyaçlar göz ardı edilmiş olabilir ve sadece fiziksel ihtiyaçlar değildir bunlar. Temas ihtiyacı, görülme ihtiyacı ve var olduğuna dair ihtiyaçları da barındırır.
Kaygılı Bağlanma : Ebeveyn kaygısını çocuğa geçirmiştir ya da istikrarsız bakım vermiştir. Bebek zaman zaman ebeveynine ulaşabilmişken zaman zaman da ulaşamamış olabilir. Ebeveyn zamanında emzirirken birden kapının çalmasıyla emzirmeyi kesmesi ya da başka işlerle meşgulken bebeği acıkmış ve ertelemiş olabilir emzirmeyi gibi…
Düzensiz (karmaşık) Bağlanma : Ebeveyn, bebekle olan ilişkisinde korkutucu. Bebeğin o anki fiziksel duygusal ihtiyaçlarını karşılamadığı gibi şiddet de gösteriyordur. Geçmişle alakalı kendi travmalarını bebeğe yansıtıyor ve bebeğin ihtiyaçlarıyla kendi ihtiyaçlarını ayıramıyordur.
Marion Woodman "Kendi varlıksallıkları içinde sevilmemiş olan çocuklar, kendilerini nasıl seveceklerini bilemezler. Yetişkinler olarak, kendi kayıp çocuklarını beslemeyi ve onlara annelik etmeyi öğrenmeleri gerekir." Demiştir.
Hangi bağlanma geçmişinden geliyor olursak olalım kader diyerek vazgeçebileceğimizden bahsedemeyiz. Farkındalığımız arttığında ve geçmişten gelen acıları çalıştığımızda içerdeki çıkmayı bekleyen sağlıklı bağlanma şeklimiz bizi karşılayacaktır. Hayatınızın öyküsünü değiştirmek elinizde. Kendinizin en iyi annesi olabilirsiniz.
|
Yazan
|
Bu makaleden alıntı yapmak
için alıntı yapılan yazıya aşağıdaki ibare eklenmelidir: "Bebeklikte İlk İlişki" başlıklı makalenin tüm hakları yazarı Psk.Zeynep BALKIZ'e aittir ve makale, yazarı tarafından TavsiyeEdiyorum.com (http://www.tavsiyeediyorum.com) kütüphanesinde yayınlanmıştır. Bu ibare eklenmek şartıyla, makaleden Fikir ve Sanat Eserleri Kanununa uygun kısa alıntılar yapılabilir, ancak Psk.Zeynep BALKIZ'ın izni olmaksızın makalenin tamamı başka bir mecraya kopyalanamaz veya başka yerde yayınlanamaz. |
1 Beğeni 
Yazan Uzman
|
Sitemizde yer alan döküman ve yazılar uzman üyelerimiz tarafından hazırlanmış ve pek çoğu bilimsel düzeyde yapılmış çalışmalar olduğundan güvenilir mahiyette eserlerdir. Bununla birlikte TavsiyeEdiyorum.com sitesi ve çalışma sahipleri, yazıların içerdiği bilgilerin güvenilirliği veya güncelliği konusunda hukuki bir güvence vermezler. Sitemizde yayınlanan yazılar bilgi amaçlı kaleme alınmış ve profesyonellere yönelik olarak
hazırlanmıştır. Site ziyaretçilerimizin o meslekle ilgili bir uzmanla görüşmeden, yazı içindeki bilgileri kendi başlarına kullanmamaları gerekmektedir. Yazıların telif hakkı tamamen yazarlarına aittir, eserler sahiplerinin muvaffakatı olmadan hiçbir suretle çoğaltılamaz, başka bir
yerde kullanılamaz, kopyala yapıştır yöntemiyle başka mecralara aktarılamaz. Sitemizde yer alan herhangi bir yazı başkasına ait telif haklarını ihlal ediyor, intihal içeriyor veya yazarın mensubu bulunduğu mesleğin meslek için etik kurallarına aykırılıklar taşıyorsa, yazının kaldırılabilmesi için site yönetimimize bilgi verilmelidir.
