2007'den Bugüne 92,262 Tavsiye, 28,210 Uzman ve 19,973 Bilimsel Makale
Site İçi Arama
Yeni Tavsiye Ekleyin!



Çocuklar Ancak Çevresel Uyarıları Normal Olarak Algılayabildiği Zaman Öğrenmeyi Başarabilir ve Bunun Tek Yolu da Duyusal Bütünlemedir
MAKALE #20016 © Yazan Fzt.Faruk ÇALIŞKAN | Yayın Kasım 2018 | 1,778 Okuyucu
Duyu bütünleme nedir ki dediğinizi duyar gibiyiz. Duyu bütünleme, otizm başta olmak üzere birçok problemin çözümünde önemli bir terapi yöntemidir. Duyu bütünleme terapisindeki ana hedef ise çocuğun mutlu, iletişime açık ve verilen uyarıları rahatlıkla kullanıp bütünlemesini sağlamaktır

Duyu bütünleme nedir?

Duyu bütünleme terapisi, 1960’lı yıllarda Amerikalı doktor J. Ayres tarafından University of Southern California’da yapılan araştırma ve çalışmaların ardından uygulamaya konulmuş, devam eden süreçte tüm dünyada çocuklar için, otizm başta olmak üzere birçok problemin çözümünde oldukça önemli bir terapi yöntemi olarak uygulanmaya başlanmıştır.

Duyu Bütünleme Bozukluğu (DBB), kişinin günlük yaşamını düzgün bir şekilde idare ettirebilmesi için duyuları aracılığıyla aldığı bilgiyi gerektiği gibi kullanamamasından kaynaklanmaktadır

DBB, santral sinir sisteminde meydana gelen bir durumdur. Kolaylıkla çözülebilecek bir sorun sonrasında, beyin vücuttan ve dışarıdan aldığı duyusal mesajları anlamlandıramaz, organize edemez ve mesajlar arasında bağlantı kuramaz, mesajları bütünleyemez. Duyusal bütünleme ihtiyacı hisseden çocuk, duyusal bilgiyi anlamlı ve tutarlı kullanamaz. Aynı zamanda duyusal bilgiyi, ihtiyacı olanı planlamakta ve organize etmekte güçlük çeker. Dolayısıyla öğrenmesi de zorlaşır.

Yeni yaygınlaşmakta olan her yöntem gibi duyu bütünleme terapisinde de bilgi eksikliği ve bilinçsizce yapılan bazı uygulamalarla karşılaşılmaktadır.

Duyu bütünleme terapisinde, çocuğun aktif katılımıyla “adaptif cevaba” ulaşmak esastır. Kişinin vücudundan ve çevresinden aldığı duyu bilgiler beyinde bilginin kavranması, yorumlanması ve bütünleştirilmesi işlemlerinden geçer; ortaya çıkan duyusal bilgi kullanılarak organize bir cevabın açığa çıkarılması sağlanır. Pasif uyaran vermek, duyu bütünleme terapisinin amaçlarına uygun olmadığı gibi çocuğa da hiçbir şekilde fayda sağlamaz, hatta zarar verebilir. Örneğin; terapi adı altında çocuğu büro koltuğuna oturtup döndürmek, hamakta amaçsızca sallamak, fön makinesiyle kol ve bacaklarını ısıtmak, renk ismi verilmiş (beyaz/siyah) odalarda zaman geçirtmek duyu bütünleme terapisi değildir.

Duyu bütünleme terapisi, merkezi sinir sistemindeki 7 duyuya hitap eder. Bu duyularımız şöyledir:

Dokunma (taktil): Bu duyu, derimizde bulunan reseptörler (almaçlar) aracılığıyla beynimize aktarılır. Bu almaçlar basınç, sıcaklık, sertlik, yumuşaklık, yüzeylerin pürüzlü veya düzgün oluşu gibi özellikleri algılamamızı sağlar. Sosyal gelişim sırasında sürekli bu duyumuzu kullanırız ve birçok şeyi bunun üzerine inşa ederiz, çünkü dokunamamak veya dokunduğu nesnenin ne olduğunu anlayamamak çocukları birçok şeyden mahrum bırakacaktır.
Deri duyu, vücut farkındalığı (proprioseptif): Proprioseptif duyu, bize kendi hareketlerimiz ve vücut pozisyonumuzla ilgili verileri sağlar. Bu duyu, pozisyon duyusu ya da kas duyusudur. Kaslar kasılıp gerildiğinde, eğilip yeniden düzeldiğinde zihne gönderilen mesajlar sayesinde hareketin nerede ve nasıl oluştuğunu anlayabiliriz. Çocuklarda bu duyunun gelişmemesine bağlı su sonuçlarla karşılaşabilir: Vücudumuzun veya vücut parçalarımızın uzayda nerede olduğu, vücut parçalarımızın diğerleriyle ilişkileri ve tam olarak hangi sıra kullanılacağı, bir hareketi yaparken hangi hareket hızını ayarlayabilme… Bu duyunun eksikliğinden doğan kayıpla çocuk birçok hareketi yaparken veya planlarken sorunlar yaşayacaktır.
Denge duyusu (vestibular): Vestibüler sistem reseptörleri iç kulakta yerleşmiştir. Vestibüler duyubize yukarısı-aşağısı ve başımızın yukarı mı-aşağı doğru mu durduğu hakkında bilgi verir. Bu duyu bize hareket edip etmediğimiz, ne yöne gittiğimiz ve yönümüz konusunda sürekli uyarılar gönderir. Bu duyunun gelişiminin eksik olmasına bağlı olarak bisiklete binmekten, salıncakta sallanmaktan, kaydıraktan kaymaktan, arabaya binmekten kaçınırız. Dönmek midemizi bulandırabilir, daire şeklinde yapılan oyun etkinlikleri baş ve mide ağrısı yapabilir. Yerçekimini tolere edememek çocukların hareketlerini kısıtlar ve aktiviteleri tam anlamıyla yerine getirememelerine neden olabilir. Bu durum da, çocukların diğer duyularda olduğu gibi sosyal gelişim ve aktivitelere katılım isteğini ciddi derecede etkileyecektir.
Görme duyusu: Görme duyusu bir çocuk için belki de en önemli duyulardan birisidir. Çünkü çocuğun bir uyarandan kendisini savunabilmesi için o tehlikeyi fark etmesi gerekir. Bu duyumuzu kullanarak gördüklerimizi ayırt eder ve hareketlerimizi planlayabiliriz. Böylelikle çevremize anlamlı tepkiler verip öğrenebilir, sosyalleşebiliriz. Bu duyuda eksiklik barındıran çocuk cisimlerin nerede olduğunu bilemez, çevrede olup biteni anlamlandıramaz; büyüklük, şekil, model, form, pozisyon ve renkler arasındaki farklılıkları ayırt edemez.
İşitme: Bu duyu, sesin nereden geldiğini ve yönünü belirlememizde asıl faktördür. Gürültülü bir ses duyduğumuzda kaçar ya da kulaklarımızı kapatırız. Bu duyu öncelikle savunma için vardır; beynimizin sesleri modüle etmeyi öğrenmesiyle duyduğumuz sesin güvenilir mi yoksa bize bir uyarı mahiyetinde mi olduğunu anlarız. Zamanla çevreyi fonksiyonel olarak kullandıkça, çevredeki sesleri anlamlandırmaya başlarız ve ayırt etme yeteneklerimiz gelişir. Bu duyunun eksikliğiyle çocuklar sesin kaynağını belirleyemez, eskiden duyduğu bir sesle yenisini karşılaştıramaz (çağrıştırma), ön ve arka plandaki sesleri birbirine karıştırır ve sesi takip edemez.
ve 7. Koku ve tat alma: Koku ve tat alma sistemleri birbirleriyle sıkı bağlantılıdır. Bu sistemler bizim yemeklerin kokularından ve tatlarından keyif almamızı ve hoşa gitmeyen veya tehlikeli duyumlara karşı olumsuz tepki vermemizi sağlar.
Duyusal işlem bileşenleri

Duyusal modülasyon; duyusal bilgiyi alma, hangisinin uygun olduğuna karar verme ve uygun davranışsal cevabı yapma becerisidir. Bu alandaki zorluklar, normal duyumlara korku ya da kaçınma cevabıyla veya doğal olmayan uyaran arama davranışıyla sonuçlanır. Duyusal modülasyon problemleri davranış ve duygusal gelişimi etkiler.

Duyusal ayırt etme büyüklük, şekil ve doku, sese yönelme, vücut pozisyonu ve uzam içinde hareket gibi duyusal bilgilerin özel niteliklerini öğrenmemizi sağlar. Duyusal ayırt etme problemleri çoğunlukla koordinasyon bozukluğu veya gecikmiş motor beceri gelişimi gibi motor bağlantılı zorluklarla sonuçlanır.

Praksis veya motor planlama, yeni veya alışık olmadığımız işi planlama ve basamaklara ayırma becerisidir. Dispraksili bir çocuk motor görevleri yapmada, organizasyonel becerileri gerçekleştirmede ve nesnelerle oyuncu ve hayali bir şekilde etkileşime girmekte zorluk çeker.

Duyu bütünleme tedavisi nasıl olmalıdır?

Terapideki hedef çocuğun her zaman mutlu, iletişime açık ve verilen uyarıları rahatlıkla kullanıp bütünlemesini sağlamaktır. Olumlu tecrübeler öğrenmeyi kolaylaştırır. Mutlu olan çocuk iletişimi sürdürür ve aktiviteler sırasında öğrendiği bilgileri yaşamında çok daha kolay kullanır. Çocuk ancak çevresel uyarıları normal olarak algılayabildiği zaman öğrenmeyi başarabilir ve bunun tek yolu da duyusal bütünlemedir.

Tedaviler, çocuğun ihtiyaçlarına göre eksiklikleri ve arayışları gözlemlenerek yapılır.

Her çocuk farklı değerlendirilmelidir, çünkü her bireyin ihtiyaçları ve duyusal eksiklikleri aynı değildir.

Duyu bütünleme terapisini oyun ve spordan ayıran farklar şunlardır:

Çocuğa özel çevre adaptasyonu aracılığıyla, onun ilgisinin ve aktif katılımının sağlanması ve sürdürülmesi.
Zenginleştirilmiş ortamlar aracılığıyla gerçek hayatta kendiliğinden gerçekleşmeyen uygun deneyimlerin yaşatılması.

Faruk Çalışkan Bütünleme ve Fizyoterapi Uzmanı
Yazan
Bu makaleden alıntı yapmak için alıntı yapılan yazıya aşağıdaki ibare eklenmelidir:
"Çocuklar Ancak Çevresel Uyarıları Normal Olarak Algılayabildiği Zaman Öğrenmeyi Başarabilir ve Bunun Tek Yolu da Duyusal Bütünlemedir" başlıklı makalenin tüm hakları yazarı Fzt.Faruk ÇALIŞKAN'e aittir ve makale, yazarı tarafından TavsiyeEdiyorum.com (http://www.tavsiyeediyorum.com) kütüphanesinde yayınlanmıştır.
Bu ibare eklenmek şartıyla, makaleden Fikir ve Sanat Eserleri Kanununa uygun kısa alıntılar yapılabilir, ancak Fzt.Faruk ÇALIŞKAN'ın izni olmaksızın makalenin tamamı başka bir mecraya kopyalanamaz veya başka yerde yayınlanamaz.
     Beğenin    
Facebook'ta paylaş Twitter'da paylaş Linkin'de paylaş Pinterest'de paylaş Epostayla Paylaş
Yazan Uzman
Faruk ÇALIŞKAN Fotoğraf
Fzt.Faruk ÇALIŞKAN
İstanbul
Fizyoterapist
TavsiyeEdiyorum.com Üyesi1 kez tavsiye edildiİş Adresi Kayıtlı
Makale Kütüphanemizden
İlgili Makaleler Fzt.Faruk ÇALIŞKAN'ın Makaleleri
► Guatr ve Çevresel Kirlilik Prof.Dr.Metin ÖZATA
► Normal Vajinal Doğum Prof.Dr.Alparslan BAKSU
► Normal Doğum ve Seyri Op.Dr.Ayşe DARAMA
► Ağrısız Normal Doğum Op.Dr.Ali Ata ÖZDEMİR
► Normal Doğum mu? Sezeryan mı? Dr.Hasan YILDIZ
► Normal Doğum mu Sezaryen mi ? Op.Dr.Kenan ERTOPÇU
► Normal Doğum ve Sezaryen Dr.Orkun ÇETİN
TavsiyeEdiyorum.com Bilimsel Makaleler Kütüphanemizdeki 19,973 uzman makalesi arasında 'Çocuklar Ancak Çevresel Uyarıları Normal Olarak Algılayabildiği Zaman Öğrenmeyi Başarabilir ve Bunun Tek Yolu da Duyusal Bütünlemedir' başlığıyla benzeşen toplam 76 makaleden bu yazıyla en ilgili görülenleri yukarıda listelenmiştir.
Sitemizde yer alan döküman ve yazılar uzman üyelerimiz tarafından hazırlanmış ve pek çoğu bilimsel düzeyde yapılmış çalışmalar olduğundan güvenilir mahiyette eserlerdir. Bununla birlikte TavsiyeEdiyorum.com sitesi ve çalışma sahipleri, yazıların içerdiği bilgilerin güvenilirliği veya güncelliği konusunda hukuki bir güvence vermezler. Sitemizde yayınlanan yazılar bilgi amaçlı kaleme alınmış ve profesyonellere yönelik olarak hazırlanmıştır. Site ziyaretçilerimizin o meslekle ilgili bir uzmanla görüşmeden, yazı içindeki bilgileri kendi başlarına kullanmamaları gerekmektedir. Yazıların telif hakkı tamamen yazarlarına aittir, eserler sahiplerinin muvaffakatı olmadan hiçbir suretle çoğaltılamaz, başka bir yerde kullanılamaz, kopyala yapıştır yöntemiyle başka mecralara aktarılamaz. Sitemizde yer alan herhangi bir yazı başkasına ait telif haklarını ihlal ediyor, intihal içeriyor veya yazarın mensubu bulunduğu mesleğin meslek için etik kurallarına aykırılıklar taşıyorsa, yazının kaldırılabilmesi için site yönetimimize bilgi verilmelidir.


16:28
Top