Yas Süreci
YAS
Hepimiz hayatımızın bir döneminde bizim için değerli ve önemli olan bazı şeylerden “ayrı düşmek” gibi yaşamımız boyunca geri döndürülemeyecek zor bir durumla karşı karşıya kalabiliyoruz. Bu durum, yaşamımızın herhangi bir evresinde çeşitli şekillerde yaşanabilir. “Ayrı düşmek” diyorum çünkü “kayıp” kelimesinin olumsuz bir enerjiye sahip olduğunu düşünüyorum. Bir zamanlar hayatımızda olan fakat bir şekilde artık olmayan şeyler/ insanlar, birlikte geçirdiğimiz zaman diliminde bize pek çok güzel şey katarlar. Onlarla birlikte bir sürü anımız vardır ve onlar sayesinde çokça şey öğreniriz. Bu nedenle artık hayatımızda somut bir şekilde bulunmamaları bir şeyleri kaybettiğimiz anlamına gelmemeli.
Yas sürecine girmemize neden olan pek çok durum yaşayabiliriz. Bağımsızlığımızı yitirebilir, bir ilişkimiz (evlilik, sevgili, arkadaş vb.) bitebilir, sağlık problemi yaşayabilir, işimizden ayrılabilir ve ekonomik sıkıntılar yaşayabiliriz. Ayrıca çok sevdiğimiz evcil hayvanımız veya yine çok sevdiğimiz, bizim için çok değerli olan bir insan yaşamını yitirebilir. Dikkat edersek saydığım her durumda bir şeyden/ kişiden ayrı kalma söz konusudur. Yas süreci de her ayrılıktan sonra yaşanan doğal bir durumdur ve her insan bu süreci kendine özgü bir şekilde yaşar. Yani tipik bir yas süreci yoktur. Bu süreçte doğru ya da yanlış tepki diye bir şey de yoktur. Bazılarımız sakince durumu kabul edebilirken bazılarımız da sinir krizi geçirecek kadar şiddetli tepkiler verebiliriz.
Yaşanan ayrılığın ardından yas sürecinin ne zaman başlayacağı kişiye göre değişir. Eğer yas süreci için ölüm olayını ele alacak olursak, ölümün beklenmedik bir anda aniden gerçekleşmesi ya da uzun zamandır süregelen ölümcül bir hastalık sonrasında gerçekleşmesi yas sürecinin başlamasına dair önemli bir belirleyicidir. Bazen kişinin öleceğinin anlaşıldığı anda da süreç başlayabilmektedir.
Yas sürecine girmemize neden olan şeyler, yaşamımızda önemli değişikliklere sebep olurlar ve yeni adaptasyon becerileri geliştirmemizi gerektirirler. Bu nedenle yas, stresli ve yorucu bir dönemdir. Asla sağlıksız bir durum değildir. Hatta tam tersine sağlıklıdır ve yaşanması gereklidir.
Yas sürecini etkileyen pek çok faktör vardır. Ölen kişinin bizim için anlamı, uzun bir hastalık sonucunda mı yoksa aniden mi öldüğü, zorluklarla baş etme becerilerimiz, yakınlarımızla olan ilişkilerimiz, bireysel özelliklerimiz bu sürecin nasıl geçeceğinin belirleyicileridir. Kültürel özellikler de bu dönem için oldukça önemlidir. Örneğin, bizim kültürümüzde aileden/ sevilen biri öldüğünde mevlitler yapılır, yakın çevre toplanarak cenaze evindeki kişileri bir süre boyunca yalnız bırakmaz, ölen kişiyle ilgili varsa güzel anılar anlatılarak duygular paylaşılır. Yapılan bu tarz şeyler destekleyicidir ve yas sürecinin daha iyi bir şekilde yaşanmasını sağlar.
Yas sürecine girdiğimizde bir takım fiziksel, bilişsel, davranışsal ve duygusal tepkiler veririz.
- Fiziksel olarak verdiğimiz tepkiler: Midede boşluk hissi, nefes almada güçlük, boğulma hissi, boğazda düğümlenme, sesleri olduğundan daha rahatsız edici bir şekilde algılama, depersonalizasyon (kendine yabancılaşma: kendini gerçek dışı hissetme, rüyada gibi hissetme vb.), kaslarda güçsüzlük, iştah değişimi (her zamankinden daha fazla ya da daha az yeme isteği), kabızlık- ishal, çarpıntı, adet düzensizliği, enerji düşüklüğü, ağızda kuruma, baş ağrısı, yutkunma güçlüğü, halsizlik, yorgunluktur.
- Bilişsel (düşünce) olarak verdiğimiz tepkiler: Şok olma ve inkar etme, ölümü ve ölen kişiyi sürekli düşünme, kendini suçlama, pişmanlık, hatırlamada güçlük, konsantre olamama, şahit olunan ölüm anını tekrar tekrar hatırlamadır.
- Davranışsal olarak verdiğimiz tepkiler: Uykuya dalmada güçlük ya da erkenden uyanıp tekrar uykuya dalamama, kabus görme, uyanamamaktan korkma, dalgınlık, sosyal ortamlardan uzaklaşma, dış dünyaya olan ilginin kaybı, aşırı hareketlilik, sık sık mezarlık ziyareti ya da tam tersi şekilde mezarlığa gitmekten kaçınma, ölen kişinin eşyalarıyla haşır neşir olma, ölen kişi için ibadet etme, onun adına hayır işleri yapma, alkol- madde kullanımına yönelme, cinsel hayatta değişiklikler (isteksizlik ya da fazla hareketlilik) ve ağlamadır.
- Duygusal olarak verdiğimiz tepkiler: Şok, üzüntü, öfke, suçluluk hissi, yalnızlık hissi, anksiyete (kaygı, endişe), umutsuzluk, karamsarlık, güvensizlik, ölüm- delirme korkusu, rahatlamadır. Bazen uzun hastalık dönemlerinden sonra ölüm gerçekleştiğinde kişi rahatlama hissi yaşamaktadır. Bu rahatlama hissi de kişide suçluluk hissi yaratabilir.
Bu belirtilerin hepsi birden görülmeyebilir. Bazıları olabilir bazıları olmayabilir. Mevcut belirtiler de süreklilik göstermeyebilir. Yas süreci doğrusal değildir, inişli çıkışlı günler yaşanabilir.
YAS SÜRECİNİN 4 TEMEL EVRESİ
1. Evre “ŞOK”: Sevilen kişinin ölümü karşısında donakalırız. Bu bilgi bize gerçek dışı gelir. Şaşkın, tepkisiz, boş ve gerçek dışı hissedebiliriz. Bazen hafıza problemleri yaşayabilir ve bedensel tepkilerden bazılarını gösterebiliriz.
2. Evre “ÖFKE ve İNKAR”: Acımız giderek artar. Üzüntümüz yoğunlaşır, ölen kişiyi daha çok ararız. Sık sık ağlamalar olur. Gerçeği bir türlü kabullenmek istemeyiz, kabullenmekte zorlanırız ve sonucunda yoğun öfke duyarız. Huzursuz, hayata karşı isteksiz ve konsantre olmakta zorluk yaşarız. Hayat ve ölüm kavramlarını sorgularız.
3. Evre “DEPRESYON”: Artık olan şeyin geri döndürülemeyeceğinin farkına varırız ve bu da ümitsiz ve çaresiz hissetmemize sebep olur. Yorgun ve isteksiz hissedebiliriz.
4. Evre “KABUL”: Artık gerçeği kabulleniriz. Hissettiğimiz ümitsizlik ve çaresizlik duygularımız azalmaya başlar. Ölen kişiyle olan güzel anıları hatırlarız. Geleceğe dair yeni planlar yapmaya yeniden başlarız. Ölümden önceki halimize, rutinimize geri döneriz.
Patolojik/ Travmatik Yas Nedir?
Patolojik/ travmatik yasta doğal karşılanan yas süreci gecikir. Hafif depresif hissetmek yas sürecinin doğal bir parçasıyken, patolojik yasta ağır depresyon gelişir. Kişi kendine zarar verici davranışlarda bulunabilir ya da intihara kalkışabilir. Yoğun öfke, düşmanca davranışlar, duygusal donukluk, sosyal ilişkilerde bozulmalar görülebilir.
Sağlıklı yas sürecinde görülen belirtilerin 1 yıl sonra gerilemesi ve ortadan kalkması beklenir. Eğer yas tutma isteği ve hayattan keyif alamama durumu 1 yıldan uzun süredir devam ediyorsa, sevilen kişinin öldüğü hala kabul edilemiyor ve ölmemiş gibi davranılıyorsa, kişinin yaşam kalitesinde, iş ve sosyal yaşantısında sürekli bir gerileme görülüyorsa mutlaka bir uzmandan yardım alınması gerekmektedir.
Yazının en başında da belirtildiği üzere, sadece sevilen bir kişinin ölümü sonrasında yas süreci başlamaz. Yaşanan diğer “ayrılık” durumlarının ardından da yas tutulabilir. Bu süreç de patolojik duruma geldiğinde uzmandan yardım almak gerekmektedir.
Kendim için Ne Yapabilirim?
- Öncelikle beslenme, temizlik, barınma, giyinme gibi temel ihtiyaçlarınızı karşılamaya özen gösterin.
- Çalışıyorsanız iş hayatınıza, öğreniminize devam ediyorsanız okul hayatınıza mümkün olan en kısa zamanda dönün.
- Yas süreci hakkında bilgi edinin.
- Günlük tutabilir, duygu ve düşüncelerinizi kağıda dökebilirsiniz.
- Ölüm ve kayıp üzerine başkalarının yazmış olduğu yazıları ve kitapları okuyabilirsiniz. Tek olmadığınızı, aynı acı ve üzüntüleri sizin gibi pek çok insanın yaşadığını görmek iyi gelecektir.
- Sevdiğiniz ve sizi anladığını hissettiğiniz kişilerle acılarınız hakkında konuşmaktan çekinmeyin. Duygu ve düşüncelerinizi çevrenizle paylaşın.
- Yas süreciyle ilgili planlanan destek gruplarına katılın.
- Uyku düzeninize özen gösterin. Eğer düzeni sağlamakta çok zorlanıyorsanız bir uzmandan yardım isteyin.
- Yas sürecinin belirtileri beklenenden uzun sürüyorsa, şiddetliyse ve sizi fazla zorluyorsa, günlük yaşamınızı ve ilişkilerinizi derinden etkiliyorsa en kısa zamanda bir uzmandan yardım isteyin.
- Eğer çevrenizde yas sürecinde olan biri varsa, yaşadığı durumla ilgili konuşmaktan o özellikle konuşmak istemediğini belirtmediği sürece kaçınmayın. Duygularını, düşüncelerini hafife almayın. Evet yaşanan acı verici durumu değiştiremezsiniz fakat zaten karşı tarafın da sizden beklediği sadece onu anlamanız ve destek olarak yanında bulunmanızdır.
Uzmandan Ne Tür Bir Yardım Alınabilir?
Destekleyici Grup Terapileri
Grup terapilerinde aynı acıları ve sorunları yaşayan kişiler güvenli bir ortamda bir araya gelerek bir uzman eşliğinde yaşadıkları duyguları ve düşüncelerini paylaşırlar. Grubu oluşturan kişiler yalnız olmadıklarını, kendileri gibi pek çok kişinin benzer şeyleri yaşadığını görürler ve birbirlerine destek olurlar. Herkes birbirinin deneyiminden yararlanabilir.
Bireysel Psikoterapi
Yas sürecinde zorlanan kişiyle alanında eğitim almış uzman bireysel psikoterapi seansları gerçekleştirir. Danışana psikolojik ve duygusal destek verilir. Böylece doğal yas sürecinin sağlıklı bir şekilde tamamlanması amaçlanır.
İlaç Tedavisi
Gerekli durumlarda tedavi için ilaçlardan faydalanılır.
Hepimiz hayatımızın bir döneminde bizim için değerli ve önemli olan bazı şeylerden “ayrı düşmek” gibi yaşamımız boyunca geri döndürülemeyecek zor bir durumla karşı karşıya kalabiliyoruz. Bu durum, yaşamımızın herhangi bir evresinde çeşitli şekillerde yaşanabilir. “Ayrı düşmek” diyorum çünkü “kayıp” kelimesinin olumsuz bir enerjiye sahip olduğunu düşünüyorum. Bir zamanlar hayatımızda olan fakat bir şekilde artık olmayan şeyler/ insanlar, birlikte geçirdiğimiz zaman diliminde bize pek çok güzel şey katarlar. Onlarla birlikte bir sürü anımız vardır ve onlar sayesinde çokça şey öğreniriz. Bu nedenle artık hayatımızda somut bir şekilde bulunmamaları bir şeyleri kaybettiğimiz anlamına gelmemeli.
Yas sürecine girmemize neden olan pek çok durum yaşayabiliriz. Bağımsızlığımızı yitirebilir, bir ilişkimiz (evlilik, sevgili, arkadaş vb.) bitebilir, sağlık problemi yaşayabilir, işimizden ayrılabilir ve ekonomik sıkıntılar yaşayabiliriz. Ayrıca çok sevdiğimiz evcil hayvanımız veya yine çok sevdiğimiz, bizim için çok değerli olan bir insan yaşamını yitirebilir. Dikkat edersek saydığım her durumda bir şeyden/ kişiden ayrı kalma söz konusudur. Yas süreci de her ayrılıktan sonra yaşanan doğal bir durumdur ve her insan bu süreci kendine özgü bir şekilde yaşar. Yani tipik bir yas süreci yoktur. Bu süreçte doğru ya da yanlış tepki diye bir şey de yoktur. Bazılarımız sakince durumu kabul edebilirken bazılarımız da sinir krizi geçirecek kadar şiddetli tepkiler verebiliriz.
Yaşanan ayrılığın ardından yas sürecinin ne zaman başlayacağı kişiye göre değişir. Eğer yas süreci için ölüm olayını ele alacak olursak, ölümün beklenmedik bir anda aniden gerçekleşmesi ya da uzun zamandır süregelen ölümcül bir hastalık sonrasında gerçekleşmesi yas sürecinin başlamasına dair önemli bir belirleyicidir. Bazen kişinin öleceğinin anlaşıldığı anda da süreç başlayabilmektedir.
Yas sürecine girmemize neden olan şeyler, yaşamımızda önemli değişikliklere sebep olurlar ve yeni adaptasyon becerileri geliştirmemizi gerektirirler. Bu nedenle yas, stresli ve yorucu bir dönemdir. Asla sağlıksız bir durum değildir. Hatta tam tersine sağlıklıdır ve yaşanması gereklidir.
Yas sürecini etkileyen pek çok faktör vardır. Ölen kişinin bizim için anlamı, uzun bir hastalık sonucunda mı yoksa aniden mi öldüğü, zorluklarla baş etme becerilerimiz, yakınlarımızla olan ilişkilerimiz, bireysel özelliklerimiz bu sürecin nasıl geçeceğinin belirleyicileridir. Kültürel özellikler de bu dönem için oldukça önemlidir. Örneğin, bizim kültürümüzde aileden/ sevilen biri öldüğünde mevlitler yapılır, yakın çevre toplanarak cenaze evindeki kişileri bir süre boyunca yalnız bırakmaz, ölen kişiyle ilgili varsa güzel anılar anlatılarak duygular paylaşılır. Yapılan bu tarz şeyler destekleyicidir ve yas sürecinin daha iyi bir şekilde yaşanmasını sağlar.
Yas sürecine girdiğimizde bir takım fiziksel, bilişsel, davranışsal ve duygusal tepkiler veririz.
- Fiziksel olarak verdiğimiz tepkiler: Midede boşluk hissi, nefes almada güçlük, boğulma hissi, boğazda düğümlenme, sesleri olduğundan daha rahatsız edici bir şekilde algılama, depersonalizasyon (kendine yabancılaşma: kendini gerçek dışı hissetme, rüyada gibi hissetme vb.), kaslarda güçsüzlük, iştah değişimi (her zamankinden daha fazla ya da daha az yeme isteği), kabızlık- ishal, çarpıntı, adet düzensizliği, enerji düşüklüğü, ağızda kuruma, baş ağrısı, yutkunma güçlüğü, halsizlik, yorgunluktur.
- Bilişsel (düşünce) olarak verdiğimiz tepkiler: Şok olma ve inkar etme, ölümü ve ölen kişiyi sürekli düşünme, kendini suçlama, pişmanlık, hatırlamada güçlük, konsantre olamama, şahit olunan ölüm anını tekrar tekrar hatırlamadır.
- Davranışsal olarak verdiğimiz tepkiler: Uykuya dalmada güçlük ya da erkenden uyanıp tekrar uykuya dalamama, kabus görme, uyanamamaktan korkma, dalgınlık, sosyal ortamlardan uzaklaşma, dış dünyaya olan ilginin kaybı, aşırı hareketlilik, sık sık mezarlık ziyareti ya da tam tersi şekilde mezarlığa gitmekten kaçınma, ölen kişinin eşyalarıyla haşır neşir olma, ölen kişi için ibadet etme, onun adına hayır işleri yapma, alkol- madde kullanımına yönelme, cinsel hayatta değişiklikler (isteksizlik ya da fazla hareketlilik) ve ağlamadır.
- Duygusal olarak verdiğimiz tepkiler: Şok, üzüntü, öfke, suçluluk hissi, yalnızlık hissi, anksiyete (kaygı, endişe), umutsuzluk, karamsarlık, güvensizlik, ölüm- delirme korkusu, rahatlamadır. Bazen uzun hastalık dönemlerinden sonra ölüm gerçekleştiğinde kişi rahatlama hissi yaşamaktadır. Bu rahatlama hissi de kişide suçluluk hissi yaratabilir.
Bu belirtilerin hepsi birden görülmeyebilir. Bazıları olabilir bazıları olmayabilir. Mevcut belirtiler de süreklilik göstermeyebilir. Yas süreci doğrusal değildir, inişli çıkışlı günler yaşanabilir.
YAS SÜRECİNİN 4 TEMEL EVRESİ
1. Evre “ŞOK”: Sevilen kişinin ölümü karşısında donakalırız. Bu bilgi bize gerçek dışı gelir. Şaşkın, tepkisiz, boş ve gerçek dışı hissedebiliriz. Bazen hafıza problemleri yaşayabilir ve bedensel tepkilerden bazılarını gösterebiliriz.
2. Evre “ÖFKE ve İNKAR”: Acımız giderek artar. Üzüntümüz yoğunlaşır, ölen kişiyi daha çok ararız. Sık sık ağlamalar olur. Gerçeği bir türlü kabullenmek istemeyiz, kabullenmekte zorlanırız ve sonucunda yoğun öfke duyarız. Huzursuz, hayata karşı isteksiz ve konsantre olmakta zorluk yaşarız. Hayat ve ölüm kavramlarını sorgularız.
3. Evre “DEPRESYON”: Artık olan şeyin geri döndürülemeyeceğinin farkına varırız ve bu da ümitsiz ve çaresiz hissetmemize sebep olur. Yorgun ve isteksiz hissedebiliriz.
4. Evre “KABUL”: Artık gerçeği kabulleniriz. Hissettiğimiz ümitsizlik ve çaresizlik duygularımız azalmaya başlar. Ölen kişiyle olan güzel anıları hatırlarız. Geleceğe dair yeni planlar yapmaya yeniden başlarız. Ölümden önceki halimize, rutinimize geri döneriz.
Patolojik/ Travmatik Yas Nedir?
Patolojik/ travmatik yasta doğal karşılanan yas süreci gecikir. Hafif depresif hissetmek yas sürecinin doğal bir parçasıyken, patolojik yasta ağır depresyon gelişir. Kişi kendine zarar verici davranışlarda bulunabilir ya da intihara kalkışabilir. Yoğun öfke, düşmanca davranışlar, duygusal donukluk, sosyal ilişkilerde bozulmalar görülebilir.
Sağlıklı yas sürecinde görülen belirtilerin 1 yıl sonra gerilemesi ve ortadan kalkması beklenir. Eğer yas tutma isteği ve hayattan keyif alamama durumu 1 yıldan uzun süredir devam ediyorsa, sevilen kişinin öldüğü hala kabul edilemiyor ve ölmemiş gibi davranılıyorsa, kişinin yaşam kalitesinde, iş ve sosyal yaşantısında sürekli bir gerileme görülüyorsa mutlaka bir uzmandan yardım alınması gerekmektedir.
Yazının en başında da belirtildiği üzere, sadece sevilen bir kişinin ölümü sonrasında yas süreci başlamaz. Yaşanan diğer “ayrılık” durumlarının ardından da yas tutulabilir. Bu süreç de patolojik duruma geldiğinde uzmandan yardım almak gerekmektedir.
Kendim için Ne Yapabilirim?
- Öncelikle beslenme, temizlik, barınma, giyinme gibi temel ihtiyaçlarınızı karşılamaya özen gösterin.
- Çalışıyorsanız iş hayatınıza, öğreniminize devam ediyorsanız okul hayatınıza mümkün olan en kısa zamanda dönün.
- Yas süreci hakkında bilgi edinin.
- Günlük tutabilir, duygu ve düşüncelerinizi kağıda dökebilirsiniz.
- Ölüm ve kayıp üzerine başkalarının yazmış olduğu yazıları ve kitapları okuyabilirsiniz. Tek olmadığınızı, aynı acı ve üzüntüleri sizin gibi pek çok insanın yaşadığını görmek iyi gelecektir.
- Sevdiğiniz ve sizi anladığını hissettiğiniz kişilerle acılarınız hakkında konuşmaktan çekinmeyin. Duygu ve düşüncelerinizi çevrenizle paylaşın.
- Yas süreciyle ilgili planlanan destek gruplarına katılın.
- Uyku düzeninize özen gösterin. Eğer düzeni sağlamakta çok zorlanıyorsanız bir uzmandan yardım isteyin.
- Yas sürecinin belirtileri beklenenden uzun sürüyorsa, şiddetliyse ve sizi fazla zorluyorsa, günlük yaşamınızı ve ilişkilerinizi derinden etkiliyorsa en kısa zamanda bir uzmandan yardım isteyin.
- Eğer çevrenizde yas sürecinde olan biri varsa, yaşadığı durumla ilgili konuşmaktan o özellikle konuşmak istemediğini belirtmediği sürece kaçınmayın. Duygularını, düşüncelerini hafife almayın. Evet yaşanan acı verici durumu değiştiremezsiniz fakat zaten karşı tarafın da sizden beklediği sadece onu anlamanız ve destek olarak yanında bulunmanızdır.
Uzmandan Ne Tür Bir Yardım Alınabilir?
Destekleyici Grup Terapileri
Grup terapilerinde aynı acıları ve sorunları yaşayan kişiler güvenli bir ortamda bir araya gelerek bir uzman eşliğinde yaşadıkları duyguları ve düşüncelerini paylaşırlar. Grubu oluşturan kişiler yalnız olmadıklarını, kendileri gibi pek çok kişinin benzer şeyleri yaşadığını görürler ve birbirlerine destek olurlar. Herkes birbirinin deneyiminden yararlanabilir.
Bireysel Psikoterapi
Yas sürecinde zorlanan kişiyle alanında eğitim almış uzman bireysel psikoterapi seansları gerçekleştirir. Danışana psikolojik ve duygusal destek verilir. Böylece doğal yas sürecinin sağlıklı bir şekilde tamamlanması amaçlanır.
İlaç Tedavisi
Gerekli durumlarda tedavi için ilaçlardan faydalanılır.
|
Yazan
|
Bu makaleden alıntı yapmak
için alıntı yapılan yazıya aşağıdaki ibare eklenmelidir: "Yas Süreci" başlıklı makalenin tüm hakları yazarı Uzm.Psk.Simay Okşan ORAL'e aittir ve makale, yazarı tarafından TavsiyeEdiyorum.com (http://www.tavsiyeediyorum.com) kütüphanesinde yayınlanmıştır. Bu ibare eklenmek şartıyla, makaleden Fikir ve Sanat Eserleri Kanununa uygun kısa alıntılar yapılabilir, ancak Uzm.Psk.Simay Okşan ORAL'ın izni olmaksızın makalenin tamamı başka bir mecraya kopyalanamaz veya başka yerde yayınlanamaz. |
1 Beğeni 
Yazan Uzman
|
| Makale Kütüphanemizden | ||||
|
Sitemizde yer alan döküman ve yazılar uzman üyelerimiz tarafından hazırlanmış ve pek çoğu bilimsel düzeyde yapılmış çalışmalar olduğundan güvenilir mahiyette eserlerdir. Bununla birlikte TavsiyeEdiyorum.com sitesi ve çalışma sahipleri, yazıların içerdiği bilgilerin güvenilirliği veya güncelliği konusunda hukuki bir güvence vermezler. Sitemizde yayınlanan yazılar bilgi amaçlı kaleme alınmış ve profesyonellere yönelik olarak
hazırlanmıştır. Site ziyaretçilerimizin o meslekle ilgili bir uzmanla görüşmeden, yazı içindeki bilgileri kendi başlarına kullanmamaları gerekmektedir. Yazıların telif hakkı tamamen yazarlarına aittir, eserler sahiplerinin muvaffakatı olmadan hiçbir suretle çoğaltılamaz, başka bir
yerde kullanılamaz, kopyala yapıştır yöntemiyle başka mecralara aktarılamaz. Sitemizde yer alan herhangi bir yazı başkasına ait telif haklarını ihlal ediyor, intihal içeriyor veya yazarın mensubu bulunduğu mesleğin meslek için etik kurallarına aykırılıklar taşıyorsa, yazının kaldırılabilmesi için site yönetimimize bilgi verilmelidir.
