2007'den Bugüne 92,260 Tavsiye, 28,210 Uzman ve 19,973 Bilimsel Makale
Site İçi Arama
Yeni Tavsiye Ekleyin!



Anne Baba Tutumlarının Çocuk Üzerindeki Kişilik ve Psikolojik Etkileri
MAKALE #20217 © Yazan Uzm.Psk.Gizem DURAN TÜZER | Yayın Aralık 2018 | 2,356 Okuyucu
Anne Baba Tutumu Nedir?
Çocuğunu yetiştirirken anne babanın kullandığı davranışların ve yöntemlerin tümüdür. Bu tutumların hepsi çocuğun psikolojik ve kişilik açısından gelişimi için oldukça önemlidir. Çünkü çocuğun benliğini geliştirirken aile ile kurduğu ilişki şimdi ve ileriki yaşamının etkileri olabilir. Bu gelişimin sağlıklı bir biçimde olabilmesi için ailelerin tutumunu belirleyen iki önemli unsur bulunur. Birincisi; koşulsuz sevgi ve kabul, ilgi, bakım, destek ve yakınlık ikincisi ise; ailenin çocuk için belirlediği kontrol amaçlı sınırlardır.
En sık karşılaşılan anne-baba tutumları; Baskıcı ve otoriter anne-baba tutumu, aşırı hoşgörülü anne-baba tutumu, aşırı koruyucu anne-baba tutumu, tutarsız anne-baba tutumu, reddedici veya ihmal eden anne-baba tutumu, mükemmeliyetçi anne-baba tutumu, demokratik ve güven verici anne baba tutumu olarak sıralanabilir. Bu anne-baba tutumlarının birden fazlası aile içinde var olabilir. Ancak içlerinden bir tanesi daha belirgin bir biçimde görülebilmektedir.

Baskıcı ve Otoriter Anne-Baba Tutumu
Anne/babanın veya her ikisinin de çocuğa uyguladığı, çocuğun isteklerini kabul etmeksizin emir veren, katı kuralları ve sıkı disiplini olan aile tutumudur. Otoriter ailelerin, iletişim boyutunda incelendiği zaman aile içinde ki iletişimlerinin de sınırlı olduğu görülmektedir. Çocuğun fikri fazla sorulmaz. Çocuğa fazla sevgi gösterilmez veya sınırlıdır. Çünkü çocuğa gösterilen sevginin çocuğu şımarttığı düşünülür.
En iyi cezanın fiziksel ceza veya sözel saldırganlık olduğu düşünülür. Sevgiyi kısmak da kullanılan diğer ceza türlerindendir.
Baskıcı ve otoriter anne baba tutumu ile büyütülen çocukların kişilik özelliklerine bakıldığı zaman çoğunlukla özgüveni zayıf, ürkek, çekingen, her işte dikkatli olmasına rağmen yine de kendinden emin olamayan bireyler oldukları görülmektedir. Aynı zaman da başkalarının etkisi altında çabuk kalabilir ve kendi isteklerini dile getiremezler. Bunun yanı sıra kendilerinden güçsüzlere karşı saldırgan davranışlar gösterebilirler.
. Mükemmeliyetçi yapıları gelişir ancak kendilerini hiçbir zaman başarılı bulmazlar ve sık sık kendilerini eleştirirler. Yabancı olan her şeye güvensizlik duyar, dünyayı tehdit olarak görebilir. Düşünceler de katılık ve otoriterlik geliştirebilirler.


Aşırı Hoşgörülü Anne-Baba Tutumu
Çocuğun aileye hükmettiği aile tutumudur. Anne baba çocuğun isteklerini hiçbir denetim ve sınırlamalar olmaksızın kabul eder ve tüm hayatını çocuğun istek ve arzusuna göre belirler. Çocuğa karşı aşırı sevgi gösterilen bu ailelerde disiplin yok denecek kadar azdır. Çoğu olumsuz davranışlar hoşgörü ile karşılanır. Aile içinde çocuğa kontrol amaçlı sınır koyulmadığı görülmektedir. Bu aile tutumu genellikle çocuk merkezlidir ve çocuk ne derse o olur.
Aşırı hoşgörülü aile de yetişen çocuklar; kural tanımayan, bencil, sabırsız, her istediğinin anında gerçekleşmesini isteyen, doyumsuz kişilik yapılarına sahip olduğu görülmektedir. Dürtülerini denetleme yeteneği gelişemez. Doyumsuzlukları ileride zararlı alışkanlıklar edin-melerine neden olabilir.
Aile içinde kuralsız bir biçimde yetişen çocukların ilerde karşılaştıkları kurallar ve otorite ile oldukça sıkıntı yaşadığı görülmektedir. Özellikle okuldaki kurallarla karşılaşınca okula ve arkadaş çevresine uyum sağlamakta zorlanabilirler.
Sosyal ortama girdiğinde ve her dediğinin olmadığını gördüğünde de hayal kırıklığına uğrarlarve bu durum karşısında agresifleşebilirler.

Aşırı Koruyucu Anne-Baba Tutumu
Çocuğun her zaman kontrol altında tutulduğu, her an zarar gelebilir endişesi ile aşırı ilgi ve alaka gösterilen aile tutumudur. Genellikle bu düşünce nedeniyle çocuğun sokağa çıkması bile istenmeyip kısıtlanabilir. Bu koruyup kollama çocuğun kendini gerçekleştirebileceği faaliyetleri de engelleyebilecek düzeyde olabilir. Çocuk sürekli korunmaya muhtaçmış gibi düşünülür ve davranılır. Çocuk adına kararlar alınır, kendi kararlarını vermesi için yeterli olanak verilmez. Bu nedenle çocuk her zaman kendisi adına en iyi olanına ailesinin karar verebileceğini düşünür ve ileri ki yaşamında kendi kararlarını almakta zorlanır. Çoğunlukla kararsız kalır. Başkalarının düşünce ve fikirlerine daha çok önem verir.
Çocuğun yerine getirmesi gereken sorumlulukları da çoğunlukla anne-baba yapmaktadır. Bu nedenle hiçbir engelle karşılaşmamış olan çocuğun çözüm üretme ve başa çıkma becerileri gelişemez. Yetişkin yaşamına yeterli hazırlık yapamazlar.
Aşırı koruyucu anne baba tutumları ile büyüyen bu çocuklar; aileye aşırı bağımlı, özgüveni eksik, duygusaş açıdan zayıf kişiler olabilirler. Dünyayı bir tehdit olarak algılayabilirler. Sürekli kaygılı ve sürekli kendini ve haklarını savunup koruyacak birilerini ararlar. Bu şekilde yetiştirilen çocukların bağımlılıkları ömür boyu sürebilmekte ve eşlerinden de ailesinden gördükleri şeyleri bekleyebilmektedirler.

Tutarsız Anne-Baba Tutumu
Aşırı hoşgörülü olmak ile otorite ve disiplinli tutum arasında gidip gelen aile tutumudur. Bu tip ailelerde genellikle kurallar yoktur. Anlık çözümler, tartışmalar görülmektedir. Aile içinde konulan kuralların bazen hiç yokmuş gibi bazen de çok katı bir biçimde uygulandığı görülmektedir. Çocuğa toplum içinde onaylanan ve onaylanmayan davranışların net olarak gösterilmediği, genellikle çocukta kafa karışıklığına neden olduğu bir durumdur.
Genellikle ebeveynler arasında da birinin doğru bulduğunu diğeri yanlış olarak değerlendirdiği aile tutumlarıdır.
Tutarsız anne-baba tutumunda yetişen çocuklar; karar vermekte zorlanan, diğer insanlara güven duymayan, dengesiz, tutarsız, kurallara karşı kayıtsız, kararsız, aşırı isyankar veya boyun eğici olarak yetiştikleri görülmektedir. Bu tutumla yetişen çocuklar nerede ne yapacağını ve nasıl davranacağını bilemezler. Hangi tepki ile karşılaşacaklarını bilemedikleri için sürekli kaygılıdırlar. Bu durum çocuğun kendini güvende hissetmesini engeller.

Reddedici veya İhmal Eden Anne-Baba Tutumu

Çocuğa bakma ve koruma yükümlülüklerini gereğince yerine getirmeyen, sağlık hizmetlerini aksatarak çocuğun aslında istenmediğini hissettiren, temel bakımını aksatan aile tutumu olarak tanımlanabilir. Çocuğa karşı düşmanca tutumlar beslemek bu tip aile tutumlarında görülmektedir.
Genellikle çocuğa uygun ev ortamı oluşturulmaz, eğitimine önem verilmez, duygusal açıdan sevgi gösterilmez, evde ki risklerden korunmazlar.
Reddedici veya ihmal edilen anne-baba tutumu ile yetiştirilen çocuklar; saldırgan, çevresinin dikkatini çekmeye çalışarak var olduğunu ispatlamaya çalışan, özgüveni düşük, iletişim sorunları yaşayan, nefret besleyen, kimseye güvenmeyen, çevresindekilere düşmanca tutum sergileyen kişiler olarak yetişirler.
Bu çocukların yetişkin rolü almakta başarısız oldukları görülmektedir. Sosyal açıdan içine kapanık ve kendine dönük kişiler olabilirler.

Mükemmeliyetçi Anne-Baba Tutumu
anne ve babanın kendi yapamadığı, yaşayamadığı veya gerçekleştiremediği amaçları çocuklarından bekleyen aile tutumudur. Genellikle benmerkezci ailelerdir. Çocuklarının becerilerine, kapasitesine ve potansiyellerine bakmadan kendi istedikleri alanda başarılı olmalarını beklerler.
Mükemmeliyetçi anne-baba tutumu ile yetişen çocuklar; ağır beklentiler altında ezilerek sağlıklı bir kişilik geliştiremeyebilirler. Çoğu zaman kendilerini yetersiz ve beceriksiz hissederler. Sürekli olarak başarıya yönelik çabalarlar istedikleri seviyeye ulaşamadıklarında hayal kırıklığına uğrarlar. Yaptıkları işleri beğenmezler.
Koşulsuz sevgi göremeyen çocuklar, yalnızca başarılı oldukları zaman sevgiyi hak ettiğini düşünür. Bu nedenle kendini değersiz hissederler.


Demokratik ve Güven Verici Anne-Baba Tutumu

İdeal aile tipi olarak tanımlanabilen aile tutumudur. Anne-baba tutumları arasında en sağlıklı olarak kabul edilen, güven verici ve destekleyici yaklaşım biçimi olarak görülür. Temel kurallar ve kısıtlamalar bulunur ve bunun yanı sıra çocuk özgür bir biçimde sorumluluklarının bilincinse olarak yetişirler. Bu aile tutumunda koşulsuz sevgi ve kabul vardır. Çocukların düşüncelerini ve fikirlerini özgürce paylaşmaları desteklenir. Anne babaların davranışları birbirleriyle tutarlı ve kararlıdır. Çocukların temel bakımına önem verirler, ortak paylaşımlarda bulunurlar, çocukların potansiyellerine göre sorumluluk veririler.
Demokratik ve güven verici aile tutumunda yetişen çocuklar; kendilerine güvenen bireyler olurlar. Sosyal ilişkileri kuvvetlidir, uyumlu ve yaratıcı kişilerdir. Aynı zamanda sorumluluk sahibi, diğer insanlara güvenen ve sevilen, bağımsız ve diğer insanlarla iş birliği sağlayan kişilerdir.

Hatalı anne-baba tutumları nedenlerine bakıldığı zaman genellikle evlilik çatışmaları görülmektedir. Eşler arasındaki ilişkinin doyuruculuğu ve eşlerin kendi yaşamlarından memnun olup olmamalarının, çocuklarından beklentilerini ve çocuğa dönük davranışlarını etkilediğini araştırmalar ortaya koymuştur (Yavuzer 1996).
Aynı zamanda anne babanın kendi yetiştirilme tarzı da bu süreçte oldukça önemlidir. Kendi çocukluğunda aile içinde iyi bir iletişim kuramayan, sevgi ve saygı görmeyen kişilerin, yaşadığı kötü deneyimler nedeniyle kendi çocuklarına karşı tutumları da etkilenmektedir.

Bunun yanı sıra; ekonomik yetersizlik, anne ve babanın arasında ki kültürel farklar, yoksulluk, işsizlik, eğitim yetersizliği, erken anne-baba olma, anne-babanın ruhsal problemleri de olumsuz ebeveyn tutumlarına neden olan sebeplerin başında gelmektedir.
Klinik Psikolog Gizem DURAN TÜZER
Yazan
Bu makaleden alıntı yapmak için alıntı yapılan yazıya aşağıdaki ibare eklenmelidir:
"Anne Baba Tutumlarının Çocuk Üzerindeki Kişilik ve Psikolojik Etkileri" başlıklı makalenin tüm hakları yazarı Uzm.Psk.Gizem DURAN TÜZER'e aittir ve makale, yazarı tarafından TavsiyeEdiyorum.com (http://www.tavsiyeediyorum.com) kütüphanesinde yayınlanmıştır.
Bu ibare eklenmek şartıyla, makaleden Fikir ve Sanat Eserleri Kanununa uygun kısa alıntılar yapılabilir, ancak Uzm.Psk.Gizem DURAN TÜZER'in izni olmaksızın makalenin tamamı başka bir mecraya kopyalanamaz veya başka yerde yayınlanamaz.
     2 Beğeni    
Facebook'ta paylaş Twitter'da paylaş Linkin'de paylaş Pinterest'de paylaş Epostayla Paylaş
Yazan Uzman
Gizem DURAN TÜZER Fotoğraf
Uzm.Psk.Gizem DURAN TÜZER
İstanbul (Online hizmet de veriyor)
Uzman Klinik Psikolog
TavsiyeEdiyorum.com Üyesiİş Adresi Kayıtlı
Makale Kütüphanemizden
İlgili Makaleler Uzm.Psk.Gizem DURAN TÜZER'in Yazıları
TavsiyeEdiyorum.com Bilimsel Makaleler Kütüphanemizdeki 19,973 uzman makalesi arasında 'Anne Baba Tutumlarının Çocuk Üzerindeki Kişilik ve Psikolojik Etkileri' başlığıyla benzeşen toplam 13 makaleden bu yazıyla en ilgili görülenleri yukarıda listelenmiştir.
◊ Zamanı Etkili Kullanma Aralık 2018
◊ Lohusa Sendromu Aralık 2018
Sitemizde yer alan döküman ve yazılar uzman üyelerimiz tarafından hazırlanmış ve pek çoğu bilimsel düzeyde yapılmış çalışmalar olduğundan güvenilir mahiyette eserlerdir. Bununla birlikte TavsiyeEdiyorum.com sitesi ve çalışma sahipleri, yazıların içerdiği bilgilerin güvenilirliği veya güncelliği konusunda hukuki bir güvence vermezler. Sitemizde yayınlanan yazılar bilgi amaçlı kaleme alınmış ve profesyonellere yönelik olarak hazırlanmıştır. Site ziyaretçilerimizin o meslekle ilgili bir uzmanla görüşmeden, yazı içindeki bilgileri kendi başlarına kullanmamaları gerekmektedir. Yazıların telif hakkı tamamen yazarlarına aittir, eserler sahiplerinin muvaffakatı olmadan hiçbir suretle çoğaltılamaz, başka bir yerde kullanılamaz, kopyala yapıştır yöntemiyle başka mecralara aktarılamaz. Sitemizde yer alan herhangi bir yazı başkasına ait telif haklarını ihlal ediyor, intihal içeriyor veya yazarın mensubu bulunduğu mesleğin meslek için etik kurallarına aykırılıklar taşıyorsa, yazının kaldırılabilmesi için site yönetimimize bilgi verilmelidir.


08:34
Top