Kanser ile Beslenme ve Diyet Yağı İlişkisi
Diyetle alınan yağ kanser oluşma riskinde önemli rol oynar. Bu yağın başlıca üç sebebi vardır:
Birincisi çevrede bulunan kanser oluşturan kimyasal maddeler yağ içinde birikir ve fazla yağ tüketimi bu maddelerin vücuda girmesini arttırır. İkincisi ,kanser ilerletici maddelerden seks hormonları yapıcı yağa benzemektedir. Üçüncüsü özellikle kolorektal kanserlerini ilerletici safra tuzlar gibi maddelerin oluşumu yağ alımına bağlı olarak artar.
• Kanser oluşumunda diyetteki yağın ;
-Miktarı
-Cinsi
-Yağa uygulanan işlem çok önemlidir.
Diyetle alınan yağın miktarı: Yağ alımının fazla olması :göğüs, kolon-rektum, prostat, over, deri, lösemi ,lenfoma kanseri riskini arttırır. Ayrıca 43 ülkedeki epidemiyolojik verilere göre; diyet yağı arttıkça akciğer kanseri riski artar.
Diyetle alınan yağın cinsi:Hayvansal yağ alımı arttıkça rektum,kolon,over,göğüs,prostat kanseri riski artar.n-6 yağ asitleri; çoklu doymamış yağ asitlerinin karsinojenik etkisini arttırır.
Balık ve balık yağında bulunan n-3 yağ asitleri EPA-DHA içerdikleri için lipit peroksidasyonunu önleyerek doğal direnç oluşturur ve kanser riski azalır.
Yağa uygulanan işlemler:Yağın kızartılması ve yakılması ile oksidasyon ürünleri oluşur ve bu maddelerin solunması akciğer kanseri riskini arttırmaktadır.Tüketilmeleri de DNA’da bozukluk yaparak kanser riskini arttırır.
KANSER İLE BESİN ÖGELERİ ARASINDAKİ İLİŞKİLER
C vitamini: Kanser tedavisinde kullanılan kuvvetli bir antioksidandır. Nitratların nitrozaminlere dönüşümünü önleyerek ağız, özefagus ve meme kanseri riskini azaltır ve sigaranın zararlı etkisini azaltarak akciğer kanseri riskini önler.
A vitamini: Akciğer kanser riskini azaltır. Karatenoidlerden zengin sebze meyve tüketimi akciğer kanseri, serviks, meme ve özefagus kanseri riskini azaltır.
E vitamini: Serbest radikallerin olumsuz etkilerini önleyerek kanser riskini azaltır.
Riboflavin :Özefagus kanser riskini azaltır.
B grubu vitaminleri: İmmün sistem için gereklidir ve dolaylı olarak kanser riskini azaltır.
Posa: Diyet posasının çeşitli mekanizmalarla kanser riskine etki ettiği düşünülmektedir. Çözülmez posa dışkı hacmini arttırarak veya bağırsak geçiş süresini düşürerek kolon kanser riskini azaltabilir. Buğday kepeği posasının bağırsak adenoması alınmış hastalarda safra asit salgısını azalttığı gösterilmiştir.
Yeşil çay: Yeşil çayın, özellikle de epigallokateşin gallat(EGCG) bileşeninin kanserden korunmadaki potansiyel rolüne önemli miktarda ilgi gösterilmektedir.
Zeytinyağı: Zeytinyağı düşük kanser riski ile ilişkili olan ve bununla birlikte kalp hastalıklarından koruyucu olan Akdeniz diyetinin en göze çarpan üyelerinden birisidir. Zeytinyağının kansere yönelik özel bir koruma sağlayacağı öne sürülmektedir. Bu nedenle yüksek tekli doymamış yağ asitleri, skualen, tokoferoller ve fenolik bileşikler içeriği ile ilişkilendirilmektedir.
KANSER OLUŞUMUNU ARTTIRAN BESİNLER
Sucuk,sosis ,salam
Yağda kızartılmış besinler
Tuzlanmış besinler
Tütsülenmiş besinler
Nitrit ve nitrat eklenmiş besinler
Doğrudan ateşte pişmiş etler
Kanser Riskini Azaltan Besinler
Kurubaklagiller; İçerdikleri yağ miktarı az olduğundan ve yüksek lif içerdiklerinden dolayı kanserden koruyucu etki göstermektedir.
Yeşil yapraklı sebzeler: İçerdikleri E ve C vitaminleri , karotenoidler,kalsiyum ve demir sayesinde antioksidan etki göstererek kanser riskini azaltırlar.
Turunçgiller, domates, karnabahar, kuşburnu, sivri biber: C vitamininden zengin besin gruplarıdır ve flavonoidler ve karotenoidler içerir.
Pırasa , soğan, sarımsak, lahana:Yüksek antioksidan özellikleri sayesinde kanserden korunmada önemli rol oynarlar.
Zeytinyağı: İçerdiği E vitamini sayesinde antioksidan etki gösterir.
Tam buğday ekmeği, çavdar ekmeği, yulaf ekmeği ,bulgur: Posadan zengin besinlerdir.
Alkol Ve Kanser
Alkol ve kanser arasındaki ilişkiler ile ilgili bir çok çalışma yapılmıştır. Elde edilen bulgularda kanser ve alkol arasında bazı ilişkiler olduğu saptanmıştır.
Çok bira tüketiminde kolorektal kanseri sık görülmektedir.
Sert içkileri fazla tüketen bireylerde ağız ,baş ,boyun kanserlerine sık rastlanır.
Bütün alkollü içkileri de fazla içenlerde karaciğer kanserine rastlanmaktadır. Alkol kanserden korunacak biçimde beslenmeyi de olumsuz biçimde etkilediğinden, kanser riski oluşturan maddeler arasında yer almaktadır.
Besinlerin Saklanması ve Pişirilmesinde Kanser Oluşumunda Risk Faktörleri
Besinlerin tütsülenmesi, tuzlanması sırasında bazı kanser yapıcı maddeler ortaya çıkmaktadır. Çünkü odun , kömür ve diğer yakıtların dumanında kanserojen bulunmaktadır.Tuzlanmayla birlikte bazı kanserojenler meydana gelmektedir. Nitrit ve nitrat eklenmiş gıdalar tüketildikten sonra nitrozaminler oluşur. Nitrozaminler ise güçlü kimyasal karsinojenlerdir. Bu besinleri fazla tüketenlerde mide kanseri görülme sıklığı fazladır.
Besinlerin aşırı saflaştırılması ise kanserden korunmada rol oynayan posanın ve antioksidanların kaybına sebep olur. Alınan besinlerde posa azaldığından kolorektal kanserleri daha sık görülür.
Besinlere fazla miktarda baharat ilavesi durumunda sindirim sisteminde tahribata neden olabilir ve bu da yemek borusu ve mide kanseri riskini arttırabilir.
Pişirme yönteminin yanlış olması vitamin kaybına sebep olur ve karsinojen oluşur. Örneğin sebzelerde doğradıktan sonra bekletme, pişirmeden sonra bekletme, yağda kızartma ve pişirme suyunu dökmek gibi yanlış pişirme yöntemleri C vitamini kaybına neden olur. Etin ateşe çok yakın tutarak pişirme, tütsüleme, dumanlama nitrozaminler oluşur protein ve vitamin kayıpları oluşur ,yağda kızartma ve kavurma gibi işlemlerde ise kanserojen riski oluşumu artar.
Kanserli Hastaların Tedavisinde Yan etkiler Ve Öneriler
İştah Kesilmesi
Belirli öğünlerde çok fazla yemek yerine az az ve sık sık yemeye çalışınız.Düzensiz egzersiz yapmakta iştahınızı açabilir.
Kilo Alma
Bazı kemoterapi ve/veya hormon tedavisi gören meme, prostat, yumurtalık kanseri olmuş hastalarda kilo alma görülebilir. Kanser tedavisi sırasında kilo alımı olursa,kalori alımı azaltılmalıdır.
Kusma
Kızarmış ekmek, kraker, gevrek gibi yiyecekler tüketebilirsiniz. Az,sık ve yavaş yiyiniz. İçecekleri öğünlerde değil öğün aralarında tüketiniz. Yemeklerden hemen sonra dinleniniz.
Kabızlık
Günde 8 bardak su tüketimine özen gösteriniz. Kepekli ekmek, kuru fasulye, mercimek , nohut, karnabahar, brokoli gibi lifli besinleri çokça yiyiniz.Her gün hafif egzersiz yapınız.
İshal
Kaybettiğiniz suyu yerine koymak için bol su içiniz. Yüksek oranda sodyum, potasyum içeren muz, şeftali, pişmiş patates, pişmiş havuç gibi besinler tüketiniz.
KANSER OLUŞUMUNU ÖNLEMEK İÇİN BESLENME ÖNERİLERİ
• Vücut ağırlığı normal sınırlar içinde olmalıdır.
• Doymuş yağ oranı azaltılmalıdır.
• Sebze ve meyve tüketimi arttırılmalıdır.
• Sebzelerden ;fasulye ,karnabahar, brüksel lahanası, havuç, brokoli gibi sebzeleri daha çok tüketiniz.
• Rafine şeker tüketimi azaltılmalıdır.
• Yanmış,kızartılmış ve tütsülenmiş etlerin tüketilmesinden sakınılmalıdır.
• Posa tüketimi arttırılmalıdır.
• Diyet vitamin ve mineralden zengin olmalıdır.
• Alkol tüketimi sınırlandırılmalıdır.
• Yağda kızartma yöntemi kullanılmamalıdır.
• Yağ yakılmadan yemeğe eklenmelidir.
• Yeşil,siyah ve beyaz çayın düzenli olarak tüketilmesi yarar sağlayabilmektedir.
Birincisi çevrede bulunan kanser oluşturan kimyasal maddeler yağ içinde birikir ve fazla yağ tüketimi bu maddelerin vücuda girmesini arttırır. İkincisi ,kanser ilerletici maddelerden seks hormonları yapıcı yağa benzemektedir. Üçüncüsü özellikle kolorektal kanserlerini ilerletici safra tuzlar gibi maddelerin oluşumu yağ alımına bağlı olarak artar.
• Kanser oluşumunda diyetteki yağın ;
-Miktarı
-Cinsi
-Yağa uygulanan işlem çok önemlidir.
Diyetle alınan yağın miktarı: Yağ alımının fazla olması :göğüs, kolon-rektum, prostat, over, deri, lösemi ,lenfoma kanseri riskini arttırır. Ayrıca 43 ülkedeki epidemiyolojik verilere göre; diyet yağı arttıkça akciğer kanseri riski artar.
Diyetle alınan yağın cinsi:Hayvansal yağ alımı arttıkça rektum,kolon,over,göğüs,prostat kanseri riski artar.n-6 yağ asitleri; çoklu doymamış yağ asitlerinin karsinojenik etkisini arttırır.
Balık ve balık yağında bulunan n-3 yağ asitleri EPA-DHA içerdikleri için lipit peroksidasyonunu önleyerek doğal direnç oluşturur ve kanser riski azalır.
Yağa uygulanan işlemler:Yağın kızartılması ve yakılması ile oksidasyon ürünleri oluşur ve bu maddelerin solunması akciğer kanseri riskini arttırmaktadır.Tüketilmeleri de DNA’da bozukluk yaparak kanser riskini arttırır.
KANSER İLE BESİN ÖGELERİ ARASINDAKİ İLİŞKİLER
C vitamini: Kanser tedavisinde kullanılan kuvvetli bir antioksidandır. Nitratların nitrozaminlere dönüşümünü önleyerek ağız, özefagus ve meme kanseri riskini azaltır ve sigaranın zararlı etkisini azaltarak akciğer kanseri riskini önler.
A vitamini: Akciğer kanser riskini azaltır. Karatenoidlerden zengin sebze meyve tüketimi akciğer kanseri, serviks, meme ve özefagus kanseri riskini azaltır.
E vitamini: Serbest radikallerin olumsuz etkilerini önleyerek kanser riskini azaltır.
Riboflavin :Özefagus kanser riskini azaltır.
B grubu vitaminleri: İmmün sistem için gereklidir ve dolaylı olarak kanser riskini azaltır.
Posa: Diyet posasının çeşitli mekanizmalarla kanser riskine etki ettiği düşünülmektedir. Çözülmez posa dışkı hacmini arttırarak veya bağırsak geçiş süresini düşürerek kolon kanser riskini azaltabilir. Buğday kepeği posasının bağırsak adenoması alınmış hastalarda safra asit salgısını azalttığı gösterilmiştir.
Yeşil çay: Yeşil çayın, özellikle de epigallokateşin gallat(EGCG) bileşeninin kanserden korunmadaki potansiyel rolüne önemli miktarda ilgi gösterilmektedir.
Zeytinyağı: Zeytinyağı düşük kanser riski ile ilişkili olan ve bununla birlikte kalp hastalıklarından koruyucu olan Akdeniz diyetinin en göze çarpan üyelerinden birisidir. Zeytinyağının kansere yönelik özel bir koruma sağlayacağı öne sürülmektedir. Bu nedenle yüksek tekli doymamış yağ asitleri, skualen, tokoferoller ve fenolik bileşikler içeriği ile ilişkilendirilmektedir.
KANSER OLUŞUMUNU ARTTIRAN BESİNLER
Sucuk,sosis ,salam
Yağda kızartılmış besinler
Tuzlanmış besinler
Tütsülenmiş besinler
Nitrit ve nitrat eklenmiş besinler
Doğrudan ateşte pişmiş etler
Kanser Riskini Azaltan Besinler
Kurubaklagiller; İçerdikleri yağ miktarı az olduğundan ve yüksek lif içerdiklerinden dolayı kanserden koruyucu etki göstermektedir.
Yeşil yapraklı sebzeler: İçerdikleri E ve C vitaminleri , karotenoidler,kalsiyum ve demir sayesinde antioksidan etki göstererek kanser riskini azaltırlar.
Turunçgiller, domates, karnabahar, kuşburnu, sivri biber: C vitamininden zengin besin gruplarıdır ve flavonoidler ve karotenoidler içerir.
Pırasa , soğan, sarımsak, lahana:Yüksek antioksidan özellikleri sayesinde kanserden korunmada önemli rol oynarlar.
Zeytinyağı: İçerdiği E vitamini sayesinde antioksidan etki gösterir.
Tam buğday ekmeği, çavdar ekmeği, yulaf ekmeği ,bulgur: Posadan zengin besinlerdir.
Alkol Ve Kanser
Alkol ve kanser arasındaki ilişkiler ile ilgili bir çok çalışma yapılmıştır. Elde edilen bulgularda kanser ve alkol arasında bazı ilişkiler olduğu saptanmıştır.
Çok bira tüketiminde kolorektal kanseri sık görülmektedir.
Sert içkileri fazla tüketen bireylerde ağız ,baş ,boyun kanserlerine sık rastlanır.
Bütün alkollü içkileri de fazla içenlerde karaciğer kanserine rastlanmaktadır. Alkol kanserden korunacak biçimde beslenmeyi de olumsuz biçimde etkilediğinden, kanser riski oluşturan maddeler arasında yer almaktadır.
Besinlerin Saklanması ve Pişirilmesinde Kanser Oluşumunda Risk Faktörleri
Besinlerin tütsülenmesi, tuzlanması sırasında bazı kanser yapıcı maddeler ortaya çıkmaktadır. Çünkü odun , kömür ve diğer yakıtların dumanında kanserojen bulunmaktadır.Tuzlanmayla birlikte bazı kanserojenler meydana gelmektedir. Nitrit ve nitrat eklenmiş gıdalar tüketildikten sonra nitrozaminler oluşur. Nitrozaminler ise güçlü kimyasal karsinojenlerdir. Bu besinleri fazla tüketenlerde mide kanseri görülme sıklığı fazladır.
Besinlerin aşırı saflaştırılması ise kanserden korunmada rol oynayan posanın ve antioksidanların kaybına sebep olur. Alınan besinlerde posa azaldığından kolorektal kanserleri daha sık görülür.
Besinlere fazla miktarda baharat ilavesi durumunda sindirim sisteminde tahribata neden olabilir ve bu da yemek borusu ve mide kanseri riskini arttırabilir.
Pişirme yönteminin yanlış olması vitamin kaybına sebep olur ve karsinojen oluşur. Örneğin sebzelerde doğradıktan sonra bekletme, pişirmeden sonra bekletme, yağda kızartma ve pişirme suyunu dökmek gibi yanlış pişirme yöntemleri C vitamini kaybına neden olur. Etin ateşe çok yakın tutarak pişirme, tütsüleme, dumanlama nitrozaminler oluşur protein ve vitamin kayıpları oluşur ,yağda kızartma ve kavurma gibi işlemlerde ise kanserojen riski oluşumu artar.
Kanserli Hastaların Tedavisinde Yan etkiler Ve Öneriler
İştah Kesilmesi
Belirli öğünlerde çok fazla yemek yerine az az ve sık sık yemeye çalışınız.Düzensiz egzersiz yapmakta iştahınızı açabilir.
Kilo Alma
Bazı kemoterapi ve/veya hormon tedavisi gören meme, prostat, yumurtalık kanseri olmuş hastalarda kilo alma görülebilir. Kanser tedavisi sırasında kilo alımı olursa,kalori alımı azaltılmalıdır.
Kusma
Kızarmış ekmek, kraker, gevrek gibi yiyecekler tüketebilirsiniz. Az,sık ve yavaş yiyiniz. İçecekleri öğünlerde değil öğün aralarında tüketiniz. Yemeklerden hemen sonra dinleniniz.
Kabızlık
Günde 8 bardak su tüketimine özen gösteriniz. Kepekli ekmek, kuru fasulye, mercimek , nohut, karnabahar, brokoli gibi lifli besinleri çokça yiyiniz.Her gün hafif egzersiz yapınız.
İshal
Kaybettiğiniz suyu yerine koymak için bol su içiniz. Yüksek oranda sodyum, potasyum içeren muz, şeftali, pişmiş patates, pişmiş havuç gibi besinler tüketiniz.
KANSER OLUŞUMUNU ÖNLEMEK İÇİN BESLENME ÖNERİLERİ
• Vücut ağırlığı normal sınırlar içinde olmalıdır.
• Doymuş yağ oranı azaltılmalıdır.
• Sebze ve meyve tüketimi arttırılmalıdır.
• Sebzelerden ;fasulye ,karnabahar, brüksel lahanası, havuç, brokoli gibi sebzeleri daha çok tüketiniz.
• Rafine şeker tüketimi azaltılmalıdır.
• Yanmış,kızartılmış ve tütsülenmiş etlerin tüketilmesinden sakınılmalıdır.
• Posa tüketimi arttırılmalıdır.
• Diyet vitamin ve mineralden zengin olmalıdır.
• Alkol tüketimi sınırlandırılmalıdır.
• Yağda kızartma yöntemi kullanılmamalıdır.
• Yağ yakılmadan yemeğe eklenmelidir.
• Yeşil,siyah ve beyaz çayın düzenli olarak tüketilmesi yarar sağlayabilmektedir.
|
Yazan
|
Bu makaleden alıntı yapmak
için alıntı yapılan yazıya aşağıdaki ibare eklenmelidir: "Kanser ile Beslenme ve Diyet Yağı İlişkisi" başlıklı makalenin tüm hakları yazarı Dyt.Tuba ÖNAL'e aittir ve makale, yazarı tarafından TavsiyeEdiyorum.com (http://www.tavsiyeediyorum.com) kütüphanesinde yayınlanmıştır. Bu ibare eklenmek şartıyla, makaleden Fikir ve Sanat Eserleri Kanununa uygun kısa alıntılar yapılabilir, ancak Dyt.Tuba ÖNAL'ın izni olmaksızın makalenin tamamı başka bir mecraya kopyalanamaz veya başka yerde yayınlanamaz. |
Beğenin 
Yazan Uzman
|
| Makale Kütüphanemizden | ||||
|
Sitemizde yer alan döküman ve yazılar uzman üyelerimiz tarafından hazırlanmış ve pek çoğu bilimsel düzeyde yapılmış çalışmalar olduğundan güvenilir mahiyette eserlerdir. Bununla birlikte TavsiyeEdiyorum.com sitesi ve çalışma sahipleri, yazıların içerdiği bilgilerin güvenilirliği veya güncelliği konusunda hukuki bir güvence vermezler. Sitemizde yayınlanan yazılar bilgi amaçlı kaleme alınmış ve profesyonellere yönelik olarak
hazırlanmıştır. Site ziyaretçilerimizin o meslekle ilgili bir uzmanla görüşmeden, yazı içindeki bilgileri kendi başlarına kullanmamaları gerekmektedir. Yazıların telif hakkı tamamen yazarlarına aittir, eserler sahiplerinin muvaffakatı olmadan hiçbir suretle çoğaltılamaz, başka bir
yerde kullanılamaz, kopyala yapıştır yöntemiyle başka mecralara aktarılamaz. Sitemizde yer alan herhangi bir yazı başkasına ait telif haklarını ihlal ediyor, intihal içeriyor veya yazarın mensubu bulunduğu mesleğin meslek için etik kurallarına aykırılıklar taşıyorsa, yazının kaldırılabilmesi için site yönetimimize bilgi verilmelidir.
