Obezite: Çağımızın Global Sorunu
Obezite, çağımızın global bir sorunu haline gelmiş durumda ne yazık ki… Bizler ise bu konuda yapılabilecek önlemleri sıralayaduralım, bir yandan da önlemlerimizi etkisiz hale getiren reklamlar(%80 besin üstüne), yiyecekler; mucizevi ilaçlar,çaylar…vbleri piyasaya çıkadursun.
Obezite “global” bir sorun çünkü başta Amerika olmak üzere Dünya’nın birçok ülkesinde
Gerçek bir sağlık sorunu ve ülke bütçelerinin sağlık için ayrılan kısmına bakıldığında rakamlar milyon dolarlarla ifade edilirken hastaneye başvuranların da çok büyük bir kısmı “obez”. Yani yapılması gereken aslında obezite tedavisi yöntemlerine bir bütçe ayırıp, ilk basamakta kişileri daha sağlıklı hale getirmek dolayısıyla da birincil sağlık hizmetlerinde yapılan müdahale ile harcamaları azaltmayı başarabilmektir.
Yıllardır obezite ile çok farklı alanlar uğraştı ama hepsi farklı yollardan sonra bizi hep aynı üç noktaya ulaştırdı; Sağlıklı beslenme, günlük aktiviteleri arttırmak ve yaşam tarzı değişikliği.Son gittiğim Çeşme’de gerçekleşen Ulusal Obezite Kongresi’nde de yine aynı üç unsurdan bahsedildi. Hekimler ve diyetisyenler de bu konuda hemfikirler.
Şimdi Kongrede tek tek irdelenen bu üç unsuru güncellemelerle dilim döndüğünce sizlere aktarmaya çalışacağım.Ancak önce obezite kriterlerinden bahsetmek istiyorum.
*Anne sütü ile besin alımına başladığımız hayatımıza en az anne sütü kadar faydalı, doğru besinlerin seçimi gereklidir.İlk 6 ay yalnız anne sütü alanlar erken tamamlayıcı besinlere geçenlere göre ileriye dönük obez olma riskini arttırmaktadırlar.
*Çocukluk çağı beslenmesinde ise yaş grupları, fiziksel aktivitelerine , okul saatlerine uygun yeterli ve dengeli beslenilmesi şarttır.Ara öğünlerin şekerleme,çikolata,cips,kola,hazır paketli abur cuburlarla değil de meyve, taze sıkılmış meyve suyu ,süt,peynirli sandviç gibi yiyeceklerle yapılması daha uygundur ve çocuklarımıza bu yönde beslenmeye teşvik etmek ailelerin , öğretmenlerin ve okul yöneticilerin temel prensibi olmalıdır. Okullarda çoğu zaman öğle yemeği verilmemekte ya da çocuklar verilen yemekleri yemek yerine fast-food tercih etmektedirer. Bu konuda okul yönetimlerinin ve ailelerin çocukları yönlendirmesi gerekmektedir. Bu nedenle ilk önlemimiz; KAHVALTI YAPMADAN ÇOCUKLARINIZI OKULA YOLLAMAYIN.
*Adolesan çağ beslenmesinde erişkinlikle-çocukluk arası kalan gençlere yine sağlıklı beslenme aşılanmalı ve aç kalmamaları gerektiği anlatılmalıdır.Erişkinliğe ilk adımlarda besin seçimlerini konusunda bilinçlenen gençler ilerde daha sağlıklı nesiller yetiştireceklerdir.Sağlıklı beslenmek hem bilişsel performansı hem de büyüme gelişmenin sağlıklı bir şekilde ilerlemesini sağlar.
*Yetişkinlikte vakitsizliğe bağlı kişiler öğün atlama alışkanlığı kazanmakta ve sonra da çok acıktıkları zaman besinlere saldırma eğilimine girmektedirler. Böyle bir açlıkta besin seçimleri tamamen “Damak Tadı”na en çok hitap edenlerden olur ve bu durum kilo problemi yaşayan bireyler için daha da içinden çıkılmaz bir durum yaratmaktadır.Damak tadı yüksek bireylerin kilo vermesi mümkün ancak verdikleri kiloyu korumaları damak tatlarına özen göstermeye devam ettikçe biraz zordur.
* Artan yaş ve artan kiloya bağlı olarak sağlık problemlerimiz de artmaktadır.Bu konuda alınacak ilk önlem elbetteki, kilo vermektir.%10 kilo kaybı bile kişinin şekeri, tansiyonunu düşürmekte, yaşam yılını ise 5-7 yıl uzatmaktadır. Obezite ilerleyici bir sağlık sorunudur ve her yaşta çocuk, yetişkin, yaşlı ayırt etmeksizin sağlığını olumsuz etkilemektedir.
HAREKETLİ YAŞAM
*Haftada en az 120 dakika düzenli egzersiz yapılması önerilmektedir.
*Yapılan egzersize 4 günden daha uzun süre ara verilmemelidir.
*Yaşa ve sağlığımıza uygun egzersiz tercih edilmelidir.
*Aç karnına egzersiz yapılmamalı , ana öğünden 1 , ara öğünden yarım saat sonra egzersiz yapılmalı ve egzersiz sırasında ter ile kaybedilen sıvı su olarak yerine konulmalıdır.
*Gün içinde aktivitemizi arttırıcı faaliyetlerde bulunmak önemlidir(merdiven çıkma, kısa mesafe yürüme…)
*Yapılan egzersizlerden sonuç en erken 3 ayda alınır o nedenle sabırlı olunması ve bu süreç içinde egzersizin alışkanlık haline getirilmesine çaba göstermek gerekmektedir.
*Kısa süreli ağır egzersizlerdense uzun süreli hafif egzersizler düzenli yapılırsa etkiler birbirinden pek de farklı olmayacaktır.
*egzersiz yapmanın hem kalp, hem kas, hem tansiyon sağlığımız açısından hem de şekerin düşürülmesi üzerine olumlu etkileri vardır.
YAŞAM TARZI DEĞİŞİKLİĞİ
*Sabah kalktıktan ilk 40 dakika içinde kahvaltı yapınız.
* Günde 8 saatten fazla uyumayınız.
* Çok geç saatlerde yatıp geç saatlerde kalkmayınız (vücut saatinizi bozmamak için).
*Gece geç saatlerde atıştırmaktan kaçınınız .
* Evden çıkmadan gününüzü planlayıp minik ara öğünleri çantanıza alınız ve mutlaka bir şişe su bulundurunuz.
* Her 2,5-3 saatte bir doğru öğün ve ara öğünlerinizi tüketiniz.
* Öğünlerden 30 dakika önce veya her tuvalete gitmenizden sonra 1 su bardağı su içiniz.
* Dışarıda yemek yerken dikkat ediniz. Olabildiğince doğru besinler seçmeye özen gösteriniz. Bir öğün fazla kaçırdığınızı düşünüyorsanız o günkü fiziksel aktivitenizi arttırmaya yönelik bir girişimde bulunun. Örneğin otobüsten erken inip yürümek, merdiven kullanmak, yakın yerlere araç kullanmadan gitmek gibi… Eğer aldığımız enerjiyi harcarsak kilo almayız!
* İşlenmiş ürünlerden uzak duralım (salam, sucuk, pastırma, sosis , jambon)
* Yağlı soslar, kremalı soslar, mayonezli salatalardan uzak duralım.
* Katı yağlardan ve bunlarla hazırlanmış kek, börek, pasta, kurabiyelerden uzak duralım.
* Ara öğün seçeneği olarak light bisküvi, 5-6 badem yanında 1 avuç içi kuru üzüm ya da 3 kuru kayısı, çubuk kraker,mini bir kepekli tost, ayran, süt,meyve, yoğurt… gibi
* Öğünlerde bir öğün et diğer öğün sebze yemeği ya da her iki öğünde de etli-kıymalı sebze yemeği yenilebilir; öğünlerde yoğurt, cacık, ayran yenilebilir. Mutlaka her öğün ekmek yenilmelidir, ekmek yerine geçenler(patates,çorba,dolma,pilav,makarna) yenildiğinde ekmek miktarı ayarlanılması gerekir.Ekmek yenilmediğinde tam bir doygunluk sağlanmaz dolayısıyla 2-3 saat sonra alacağınız ara öğün size yeterli gelmeyecek ve tatlı şeyleri yeme isteği gelişecektir.Ekmek olarak da tam tahıllı ekmeklerin tercih edilmesi, daha doğrudur ancak piyasada tam tahıllı ekmekler adı altında o kadar çok ekmek var ki bunlar arasında enerji içerikleri çok yüksek olanlar da bulunmaktadır. O nedenle mutlaka her alınan ürünün etiketleri okunulmalı ve enerji içeriklerine dikkat edilerek akılcı alışveriş yapılmalıdır.
*UNUTMAYINIZ ki sağlıklı beslenmede yasak yoktur ancak yenilenlerin miktar ve sıklığı önemlidir .
Son Söz...
Obezite tedavisi üzerine çok fazla şey söylense de yukarıda da okuduğunuz gibi değişmeyen 3 gerçeklik var ve bu gerçeklikler hayatımız da uygulandığı sürece biz kilolarımızdan kalıcı kurtulabiliriz. O nedenle her gün "yarın" diyerek geçiştirmektense "bugün" bir adım atın ve önce obezite kriterlerine yakınlığınızı belirleyin. Daha sonra bir defter alın ve günlük tutmaya başlayın, bakalım ne zaman ne yiyiyor ya da yemiyor ve sonra açlık sinyalleri pik yaptığında nelere daha fazla yükleniyorsunuz(tatlı, çikolata,hamur işleri...),günlük ne kadar su içiyor ve kansere karşı koruyucu etkisi olduğu bilinen ve günde 5-7 porsiyon yenilmesi önerilen sebze-meyvelerden ne kadar tüketiyorsunuz. Bir haftalık bir gözlem sonucu objektif olarak kendinizi değerlendirin ve sonra da kendi beslenme planınızı oluşturmaya çalışın eletteki aç kalmamak kaydı ile...
Sağlıklı günler, yıllar geçirmeniz dileğiyle...
Obezite “global” bir sorun çünkü başta Amerika olmak üzere Dünya’nın birçok ülkesinde
Gerçek bir sağlık sorunu ve ülke bütçelerinin sağlık için ayrılan kısmına bakıldığında rakamlar milyon dolarlarla ifade edilirken hastaneye başvuranların da çok büyük bir kısmı “obez”. Yani yapılması gereken aslında obezite tedavisi yöntemlerine bir bütçe ayırıp, ilk basamakta kişileri daha sağlıklı hale getirmek dolayısıyla da birincil sağlık hizmetlerinde yapılan müdahale ile harcamaları azaltmayı başarabilmektir.
Yıllardır obezite ile çok farklı alanlar uğraştı ama hepsi farklı yollardan sonra bizi hep aynı üç noktaya ulaştırdı; Sağlıklı beslenme, günlük aktiviteleri arttırmak ve yaşam tarzı değişikliği.Son gittiğim Çeşme’de gerçekleşen Ulusal Obezite Kongresi’nde de yine aynı üç unsurdan bahsedildi. Hekimler ve diyetisyenler de bu konuda hemfikirler.
Şimdi Kongrede tek tek irdelenen bu üç unsuru güncellemelerle dilim döndüğünce sizlere aktarmaya çalışacağım.Ancak önce obezite kriterlerinden bahsetmek istiyorum.
- Bel-boy oranı: Bel çevresi(cm)/boy(cm) bu oran ½’ yi geçmemeli
- Vücut Yağ Yüzdesi: Kadın %20-35 Erkek %10-30 (yaşa göre aralıklar değişmekte)
- Beden Kütle İndeksi: Ağırlık(kg)/(boy(m)*boy(m)) > 25 dikkat edilmeli >30 obez
*Anne sütü ile besin alımına başladığımız hayatımıza en az anne sütü kadar faydalı, doğru besinlerin seçimi gereklidir.İlk 6 ay yalnız anne sütü alanlar erken tamamlayıcı besinlere geçenlere göre ileriye dönük obez olma riskini arttırmaktadırlar.
*Çocukluk çağı beslenmesinde ise yaş grupları, fiziksel aktivitelerine , okul saatlerine uygun yeterli ve dengeli beslenilmesi şarttır.Ara öğünlerin şekerleme,çikolata,cips,kola,hazır paketli abur cuburlarla değil de meyve, taze sıkılmış meyve suyu ,süt,peynirli sandviç gibi yiyeceklerle yapılması daha uygundur ve çocuklarımıza bu yönde beslenmeye teşvik etmek ailelerin , öğretmenlerin ve okul yöneticilerin temel prensibi olmalıdır. Okullarda çoğu zaman öğle yemeği verilmemekte ya da çocuklar verilen yemekleri yemek yerine fast-food tercih etmektedirer. Bu konuda okul yönetimlerinin ve ailelerin çocukları yönlendirmesi gerekmektedir. Bu nedenle ilk önlemimiz; KAHVALTI YAPMADAN ÇOCUKLARINIZI OKULA YOLLAMAYIN.
*Adolesan çağ beslenmesinde erişkinlikle-çocukluk arası kalan gençlere yine sağlıklı beslenme aşılanmalı ve aç kalmamaları gerektiği anlatılmalıdır.Erişkinliğe ilk adımlarda besin seçimlerini konusunda bilinçlenen gençler ilerde daha sağlıklı nesiller yetiştireceklerdir.Sağlıklı beslenmek hem bilişsel performansı hem de büyüme gelişmenin sağlıklı bir şekilde ilerlemesini sağlar.
*Yetişkinlikte vakitsizliğe bağlı kişiler öğün atlama alışkanlığı kazanmakta ve sonra da çok acıktıkları zaman besinlere saldırma eğilimine girmektedirler. Böyle bir açlıkta besin seçimleri tamamen “Damak Tadı”na en çok hitap edenlerden olur ve bu durum kilo problemi yaşayan bireyler için daha da içinden çıkılmaz bir durum yaratmaktadır.Damak tadı yüksek bireylerin kilo vermesi mümkün ancak verdikleri kiloyu korumaları damak tatlarına özen göstermeye devam ettikçe biraz zordur.
* Artan yaş ve artan kiloya bağlı olarak sağlık problemlerimiz de artmaktadır.Bu konuda alınacak ilk önlem elbetteki, kilo vermektir.%10 kilo kaybı bile kişinin şekeri, tansiyonunu düşürmekte, yaşam yılını ise 5-7 yıl uzatmaktadır. Obezite ilerleyici bir sağlık sorunudur ve her yaşta çocuk, yetişkin, yaşlı ayırt etmeksizin sağlığını olumsuz etkilemektedir.
HAREKETLİ YAŞAM
*Haftada en az 120 dakika düzenli egzersiz yapılması önerilmektedir.
*Yapılan egzersize 4 günden daha uzun süre ara verilmemelidir.
*Yaşa ve sağlığımıza uygun egzersiz tercih edilmelidir.
*Aç karnına egzersiz yapılmamalı , ana öğünden 1 , ara öğünden yarım saat sonra egzersiz yapılmalı ve egzersiz sırasında ter ile kaybedilen sıvı su olarak yerine konulmalıdır.
*Gün içinde aktivitemizi arttırıcı faaliyetlerde bulunmak önemlidir(merdiven çıkma, kısa mesafe yürüme…)
*Yapılan egzersizlerden sonuç en erken 3 ayda alınır o nedenle sabırlı olunması ve bu süreç içinde egzersizin alışkanlık haline getirilmesine çaba göstermek gerekmektedir.
*Kısa süreli ağır egzersizlerdense uzun süreli hafif egzersizler düzenli yapılırsa etkiler birbirinden pek de farklı olmayacaktır.
*egzersiz yapmanın hem kalp, hem kas, hem tansiyon sağlığımız açısından hem de şekerin düşürülmesi üzerine olumlu etkileri vardır.
YAŞAM TARZI DEĞİŞİKLİĞİ
*Sabah kalktıktan ilk 40 dakika içinde kahvaltı yapınız.
* Günde 8 saatten fazla uyumayınız.
* Çok geç saatlerde yatıp geç saatlerde kalkmayınız (vücut saatinizi bozmamak için).
*Gece geç saatlerde atıştırmaktan kaçınınız .
* Evden çıkmadan gününüzü planlayıp minik ara öğünleri çantanıza alınız ve mutlaka bir şişe su bulundurunuz.
* Her 2,5-3 saatte bir doğru öğün ve ara öğünlerinizi tüketiniz.
* Öğünlerden 30 dakika önce veya her tuvalete gitmenizden sonra 1 su bardağı su içiniz.
* Dışarıda yemek yerken dikkat ediniz. Olabildiğince doğru besinler seçmeye özen gösteriniz. Bir öğün fazla kaçırdığınızı düşünüyorsanız o günkü fiziksel aktivitenizi arttırmaya yönelik bir girişimde bulunun. Örneğin otobüsten erken inip yürümek, merdiven kullanmak, yakın yerlere araç kullanmadan gitmek gibi… Eğer aldığımız enerjiyi harcarsak kilo almayız!
* İşlenmiş ürünlerden uzak duralım (salam, sucuk, pastırma, sosis , jambon)
* Yağlı soslar, kremalı soslar, mayonezli salatalardan uzak duralım.
* Katı yağlardan ve bunlarla hazırlanmış kek, börek, pasta, kurabiyelerden uzak duralım.
* Ara öğün seçeneği olarak light bisküvi, 5-6 badem yanında 1 avuç içi kuru üzüm ya da 3 kuru kayısı, çubuk kraker,mini bir kepekli tost, ayran, süt,meyve, yoğurt… gibi
* Öğünlerde bir öğün et diğer öğün sebze yemeği ya da her iki öğünde de etli-kıymalı sebze yemeği yenilebilir; öğünlerde yoğurt, cacık, ayran yenilebilir. Mutlaka her öğün ekmek yenilmelidir, ekmek yerine geçenler(patates,çorba,dolma,pilav,makarna) yenildiğinde ekmek miktarı ayarlanılması gerekir.Ekmek yenilmediğinde tam bir doygunluk sağlanmaz dolayısıyla 2-3 saat sonra alacağınız ara öğün size yeterli gelmeyecek ve tatlı şeyleri yeme isteği gelişecektir.Ekmek olarak da tam tahıllı ekmeklerin tercih edilmesi, daha doğrudur ancak piyasada tam tahıllı ekmekler adı altında o kadar çok ekmek var ki bunlar arasında enerji içerikleri çok yüksek olanlar da bulunmaktadır. O nedenle mutlaka her alınan ürünün etiketleri okunulmalı ve enerji içeriklerine dikkat edilerek akılcı alışveriş yapılmalıdır.
*UNUTMAYINIZ ki sağlıklı beslenmede yasak yoktur ancak yenilenlerin miktar ve sıklığı önemlidir .
Son Söz...
Obezite tedavisi üzerine çok fazla şey söylense de yukarıda da okuduğunuz gibi değişmeyen 3 gerçeklik var ve bu gerçeklikler hayatımız da uygulandığı sürece biz kilolarımızdan kalıcı kurtulabiliriz. O nedenle her gün "yarın" diyerek geçiştirmektense "bugün" bir adım atın ve önce obezite kriterlerine yakınlığınızı belirleyin. Daha sonra bir defter alın ve günlük tutmaya başlayın, bakalım ne zaman ne yiyiyor ya da yemiyor ve sonra açlık sinyalleri pik yaptığında nelere daha fazla yükleniyorsunuz(tatlı, çikolata,hamur işleri...),günlük ne kadar su içiyor ve kansere karşı koruyucu etkisi olduğu bilinen ve günde 5-7 porsiyon yenilmesi önerilen sebze-meyvelerden ne kadar tüketiyorsunuz. Bir haftalık bir gözlem sonucu objektif olarak kendinizi değerlendirin ve sonra da kendi beslenme planınızı oluşturmaya çalışın eletteki aç kalmamak kaydı ile...
Sağlıklı günler, yıllar geçirmeniz dileğiyle...
|
Yazan
|
Bu makaleden alıntı yapmak
için alıntı yapılan yazıya aşağıdaki ibare eklenmelidir: "Obezite: Çağımızın Global Sorunu" başlıklı makalenin tüm hakları yazarı Uzm.Dyt.Buket SÖZAN'e aittir ve makale, yazarı tarafından TavsiyeEdiyorum.com (http://www.tavsiyeediyorum.com) kütüphanesinde yayınlanmıştır. Bu ibare eklenmek şartıyla, makaleden Fikir ve Sanat Eserleri Kanununa uygun kısa alıntılar yapılabilir, ancak Uzm.Dyt.Buket SÖZAN'ın izni olmaksızın makalenin tamamı başka bir mecraya kopyalanamaz veya başka yerde yayınlanamaz. |
Beğenin 
Yazan Uzman
|
| Makale Kütüphanemizden | ||||
|
Sitemizde yer alan döküman ve yazılar uzman üyelerimiz tarafından hazırlanmış ve pek çoğu bilimsel düzeyde yapılmış çalışmalar olduğundan güvenilir mahiyette eserlerdir. Bununla birlikte TavsiyeEdiyorum.com sitesi ve çalışma sahipleri, yazıların içerdiği bilgilerin güvenilirliği veya güncelliği konusunda hukuki bir güvence vermezler. Sitemizde yayınlanan yazılar bilgi amaçlı kaleme alınmış ve profesyonellere yönelik olarak
hazırlanmıştır. Site ziyaretçilerimizin o meslekle ilgili bir uzmanla görüşmeden, yazı içindeki bilgileri kendi başlarına kullanmamaları gerekmektedir. Yazıların telif hakkı tamamen yazarlarına aittir, eserler sahiplerinin muvaffakatı olmadan hiçbir suretle çoğaltılamaz, başka bir
yerde kullanılamaz, kopyala yapıştır yöntemiyle başka mecralara aktarılamaz. Sitemizde yer alan herhangi bir yazı başkasına ait telif haklarını ihlal ediyor, intihal içeriyor veya yazarın mensubu bulunduğu mesleğin meslek için etik kurallarına aykırılıklar taşıyorsa, yazının kaldırılabilmesi için site yönetimimize bilgi verilmelidir.
