Gluten Nedir? Gluten Duyarlılığı Nedir?
Gluten, tahıllardaki temel depo proteindir. Suda çözünmeyen, büyük yapıda bir moleküldür. Temelde gliadin ve glutenin olmak üzere alt fraksiyonları vardır ve bir araya gelerek gluten kompleksi oluştururlar. Buğday proteinlerinin çoğunluğunu bu gluten proteini oluşturur. Çavdar ve arpada farklı isimlendirilmekle beraber, gluten kompleksi oluşumu söz konusudur.
Genetik olarak yatkın bireylerde, gluten proteini vücudun bağışıklık hücreleri tarafından yabancı olarak algılanır ve bir antikor cevabı gelişir. Bunun sonucu olarak bağırsak geçirgenliği artar ve buğday, arpa, çavdar gibi gluten içeren bu tahıllar vücut tarafından sindirilememeye başlar. Bu tahıllar bağırsaklardaki emilime yardımcı villus adı verilen hücreleri hasara uğratır ve karın ağrısı, diyare gibi semptomlara ve vitaminlerin emilimlerinde bozukluklara sebep olur.
Çölyak hastalığı, gluten alımı sonrasında ortaya çıkan otoimmün bir hastalıktır. Yukarıda bahsedilen semptomlarla karakterizedir ve çölyak hastalığına özgü antikor testleri pozitifliği yanında, gerekirse bağırsak biyopsisi ile tanı alır. Ömür boyu ciddi bir glutensiz diyet sürdürmeyi gerektirir.
Çölyak olmayan gluten duyarlılığı ise çölyak hastalığına özgü antikor testlerinin negatif olduğu, çölyak ilişkili ince bağırsak villus hücrelerinin hasarının olmadığı bir durumda gluten alımı ile yakınmaların ortaya çıktığı bir tablodur. Bu yakınmalar gluten tüketimi ile baş gösterir, tüketimin sonlandırılmasını takiben kesilir. Çocuk hasta grubunda da görülmekle birlikte, daha çok 30-50 yaş arası bireylerde ve kadınlarda daha sık görülmektedir.
Çölyak olmayan gluten duyarlılığı da karın ağrısı, şişkinlik, diyare, konstipasyon gibi gastrointestinal semptomlara sebep olur. Bunun yanında sisli beyin olarak adlandırılan yavaş düşünme durumu, baş ağrısı, eklem ve kas ağrısı, yorgunluk, depresyon, bacaklarda uyuşma hissi, dermatit ve anemi gibi sorunlara da yol açar. Sonuç olarak bireylerin yaşam kalitesinde ciddi anlamda düşüşler meydana gelir.
Yapılan çalışmalar çölyak olmayan gluten duyarlılığının artmasında, ata buğday tohumuna uygulanan teknolojik işlemlerin giderek artmasının sebep olduğunu ileri sürmüştür. Özellikle uygulanan rafinasyon işlemleri, tahıllardaki antioksidanların ve antiinflamatuvar bileşenlerin kaybına yol açmakta ve gluteni daha az sindirilebilir hale getirmektedir. Bu yakınmaların sebebi sadece buğday değil, gluten içeren diğer tahıl taneleri de olabilmektedir.
Eğer çölyak hastası değilseniz, fakat buğday, arpa, çavdar tüketimini takiben bu tip yakınmalar yaşıyorsanız, özellikle geçmeyen şişkinliğiniz, dermatitleriniz ve baş ağrınız varsa sizin de gluten duyarlılığınız söz konusu olabilir. Bu tip durumda, gerekli testleri yaptırıp hızlıca önlem almanız gerekir. Hayatınızdan gluten ve türevlerini çıkarmalı, oldukça özenli bir tedavi sürecine girmelisiniz. Glutensiz diyet yapmak demek buğday, arpa, çavdar gibi tahılları ve bu tahıllar ile yapılmış her türlü un, hamur işi, makarna, bulgur, şehriye gibi ürünleri hayatınızdan çıkarmanız demektir. Ancak bu süreç oldukça zorludur. Beslenmenizden çıkaracağınız besinlere hakim olmanın yanı sıra, bu besinleri nasıl ikame edeceğinizi de öğrenmeniz gerekir. Glutensiz diyetin tedavi edici olabilmesi için 12-24 ay gibi uzun bir süre boyunca sürdürülmesi gerekir. Bu süreçte, neler tüketmemeniz gerektiğini ve tüketemeyeceğiniz besinlerin yerini nasıl doldurabileceğinizi öğrenmek için profesyonel yardım almalısınız. Glutensiz diyetin takibi tecrübeli bir diyetisyen ve hekim yardımıyla yapılmalıdır. Böylece yakınmalarınızdan kurtulurken, hem enerji ve besin ögeleri bakımından dengeli bir şekilde beslenmiş olursunuz, hem de ciddi kilo kayıpları ve kas kayıpları yaşamazsınız.
Kısacası sağlığınıza yeniden kavuşmuş olursunuz.
Sağlıklı günler dileriz…
1. Sürmeli N, Karabudak E. Çölyak Olmayan Gluten Duyarlılığı. Bes Diy Derg. 2019;47(1):66-72.
2. Fardet, A. Wheat-based foods and non celiac gluten/wheat sensitivity: Is drastic processing the main key issue? Med Hypotheses. 2015;85(6):934-939.
Genetik olarak yatkın bireylerde, gluten proteini vücudun bağışıklık hücreleri tarafından yabancı olarak algılanır ve bir antikor cevabı gelişir. Bunun sonucu olarak bağırsak geçirgenliği artar ve buğday, arpa, çavdar gibi gluten içeren bu tahıllar vücut tarafından sindirilememeye başlar. Bu tahıllar bağırsaklardaki emilime yardımcı villus adı verilen hücreleri hasara uğratır ve karın ağrısı, diyare gibi semptomlara ve vitaminlerin emilimlerinde bozukluklara sebep olur.
Çölyak hastalığı, gluten alımı sonrasında ortaya çıkan otoimmün bir hastalıktır. Yukarıda bahsedilen semptomlarla karakterizedir ve çölyak hastalığına özgü antikor testleri pozitifliği yanında, gerekirse bağırsak biyopsisi ile tanı alır. Ömür boyu ciddi bir glutensiz diyet sürdürmeyi gerektirir.
Çölyak olmayan gluten duyarlılığı ise çölyak hastalığına özgü antikor testlerinin negatif olduğu, çölyak ilişkili ince bağırsak villus hücrelerinin hasarının olmadığı bir durumda gluten alımı ile yakınmaların ortaya çıktığı bir tablodur. Bu yakınmalar gluten tüketimi ile baş gösterir, tüketimin sonlandırılmasını takiben kesilir. Çocuk hasta grubunda da görülmekle birlikte, daha çok 30-50 yaş arası bireylerde ve kadınlarda daha sık görülmektedir.
Çölyak olmayan gluten duyarlılığı da karın ağrısı, şişkinlik, diyare, konstipasyon gibi gastrointestinal semptomlara sebep olur. Bunun yanında sisli beyin olarak adlandırılan yavaş düşünme durumu, baş ağrısı, eklem ve kas ağrısı, yorgunluk, depresyon, bacaklarda uyuşma hissi, dermatit ve anemi gibi sorunlara da yol açar. Sonuç olarak bireylerin yaşam kalitesinde ciddi anlamda düşüşler meydana gelir.
Yapılan çalışmalar çölyak olmayan gluten duyarlılığının artmasında, ata buğday tohumuna uygulanan teknolojik işlemlerin giderek artmasının sebep olduğunu ileri sürmüştür. Özellikle uygulanan rafinasyon işlemleri, tahıllardaki antioksidanların ve antiinflamatuvar bileşenlerin kaybına yol açmakta ve gluteni daha az sindirilebilir hale getirmektedir. Bu yakınmaların sebebi sadece buğday değil, gluten içeren diğer tahıl taneleri de olabilmektedir.
Eğer çölyak hastası değilseniz, fakat buğday, arpa, çavdar tüketimini takiben bu tip yakınmalar yaşıyorsanız, özellikle geçmeyen şişkinliğiniz, dermatitleriniz ve baş ağrınız varsa sizin de gluten duyarlılığınız söz konusu olabilir. Bu tip durumda, gerekli testleri yaptırıp hızlıca önlem almanız gerekir. Hayatınızdan gluten ve türevlerini çıkarmalı, oldukça özenli bir tedavi sürecine girmelisiniz. Glutensiz diyet yapmak demek buğday, arpa, çavdar gibi tahılları ve bu tahıllar ile yapılmış her türlü un, hamur işi, makarna, bulgur, şehriye gibi ürünleri hayatınızdan çıkarmanız demektir. Ancak bu süreç oldukça zorludur. Beslenmenizden çıkaracağınız besinlere hakim olmanın yanı sıra, bu besinleri nasıl ikame edeceğinizi de öğrenmeniz gerekir. Glutensiz diyetin tedavi edici olabilmesi için 12-24 ay gibi uzun bir süre boyunca sürdürülmesi gerekir. Bu süreçte, neler tüketmemeniz gerektiğini ve tüketemeyeceğiniz besinlerin yerini nasıl doldurabileceğinizi öğrenmek için profesyonel yardım almalısınız. Glutensiz diyetin takibi tecrübeli bir diyetisyen ve hekim yardımıyla yapılmalıdır. Böylece yakınmalarınızdan kurtulurken, hem enerji ve besin ögeleri bakımından dengeli bir şekilde beslenmiş olursunuz, hem de ciddi kilo kayıpları ve kas kayıpları yaşamazsınız.
Kısacası sağlığınıza yeniden kavuşmuş olursunuz.
Sağlıklı günler dileriz…
1. Sürmeli N, Karabudak E. Çölyak Olmayan Gluten Duyarlılığı. Bes Diy Derg. 2019;47(1):66-72.
2. Fardet, A. Wheat-based foods and non celiac gluten/wheat sensitivity: Is drastic processing the main key issue? Med Hypotheses. 2015;85(6):934-939.
|
Yazan
|
Bu makaleden alıntı yapmak
için alıntı yapılan yazıya aşağıdaki ibare eklenmelidir: "Gluten Nedir? Gluten Duyarlılığı Nedir?" başlıklı makalenin tüm hakları yazarı Dr.Ülkü SARPKAYA'e aittir ve makale, yazarı tarafından TavsiyeEdiyorum.com (http://www.tavsiyeediyorum.com) kütüphanesinde yayınlanmıştır. Bu ibare eklenmek şartıyla, makaleden Fikir ve Sanat Eserleri Kanununa uygun kısa alıntılar yapılabilir, ancak Dr.Ülkü SARPKAYA'nın izni olmaksızın makalenin tamamı başka bir mecraya kopyalanamaz veya başka yerde yayınlanamaz. |
1 Beğeni 
Yazan Uzman
|
| Makale Kütüphanemizden | ||||
|
gluten, gluten nedir, gluten duyarlılığı, gluten hassasiyeti, gluten allerjisi, gluten duyarlılığı nedir, gluten hastalığı, glutensiz beslenme, çölyak hastalığı
Sitemizde yer alan döküman ve yazılar uzman üyelerimiz tarafından hazırlanmış ve pek çoğu bilimsel düzeyde yapılmış çalışmalar olduğundan güvenilir mahiyette eserlerdir. Bununla birlikte TavsiyeEdiyorum.com sitesi ve çalışma sahipleri, yazıların içerdiği bilgilerin güvenilirliği veya güncelliği konusunda hukuki bir güvence vermezler. Sitemizde yayınlanan yazılar bilgi amaçlı kaleme alınmış ve profesyonellere yönelik olarak
hazırlanmıştır. Site ziyaretçilerimizin o meslekle ilgili bir uzmanla görüşmeden, yazı içindeki bilgileri kendi başlarına kullanmamaları gerekmektedir. Yazıların telif hakkı tamamen yazarlarına aittir, eserler sahiplerinin muvaffakatı olmadan hiçbir suretle çoğaltılamaz, başka bir
yerde kullanılamaz, kopyala yapıştır yöntemiyle başka mecralara aktarılamaz. Sitemizde yer alan herhangi bir yazı başkasına ait telif haklarını ihlal ediyor, intihal içeriyor veya yazarın mensubu bulunduğu mesleğin meslek için etik kurallarına aykırılıklar taşıyorsa, yazının kaldırılabilmesi için site yönetimimize bilgi verilmelidir.
