Kabızlık - Neden - Sonuç - Beslenme
Kabızlık- Nedenleri- Beslenme
Kabızlık- Nedenleri – Sonuçları
Tek neden olmamakla beraber, özellikle rafine gıdaların, asitli içeceklerin, kolay ve çabuk erişilebilmesi açısından tercih edilen fast food türü besinlerin metropol yaşamda sıkça tercih edilmesine bağlı olarak kabızlık şikayeti toplumda artmaya başladı. Öyle ki 5 kişiden biri ne yazık ki bu sorunu yaşıyor.
Dışarıdan beslenmede tercih edilen hızlı ve özellikle et / ekmek grubu yoğunluklu besinlerin uzun süre tüketilmesine bağlı olarak, dengesiz beslenmenin sonucunda bağırsak mikrobiyotasının bozulması, yeterli ve doğal pro biyotik yönden zengin beslenme tarzından uzaklaşılması da beslenmeye bağlı kabızlık sorunlarından sayılmakta.
Öncelikle kabızlık nedir ?
Literatürde ;
90 günden daha fazla bir süredir haftada 2 kez yada daha az dışkılıyorsanız,
Dışkılama amacı ile lavman ya da laksatif diğer ilaçları kullanıyorsanız,
Dışkılama sırasında makat çevresine bastırma ihtiyacı hissediyorsanız,
Dışkılama sonrasında, tam rahatlamıyorsanız,
Ikınma fazla ise,
Çok sert ve hacimli gaita’nız varsa kabızlık ( tıptaki ismi ile konstipasyon ) probleminiz vardır.
Kabızlık Nedenleri:
Beslenme saatlerinin değişmesi
Yaş artışı
Hareketsizlik
Dışkı ihtiyacının ertelenmesi
Laksatif kullanımları
Bilinçsiz diyet uygulamaları
Tiroid bezi fonksiyonlarında düzensizlik (hipotiroidi)
Yetersiz su tüketimi
Asitli içecekler
Aşırı miktarda süt tüketimi
Posa ve lif içeriğinden eksik beslenme tarzı
Rafine gıdaların sık tüketimi
Kolonda bulunan polip / polipler
Cerrahi Operasyonlar ile bu bölgede kasların zayıflaması
Düzensiz bağırsak sendromu
Parkinson hastalığı veya multipl skleroz (MS) gibi bazı durumlar
Stress ve depresyon
Yaşam koşullarında anlık değişiklik. (şehir- işyeri gibi)
Sonuçları:
Karın ağrısı, kramplar, midede şişkinlik hissi.
Dışkılama sırasında fazla ıkınmaya neden olacağından, makat bölgesinde anal fissür (makat çatlağı), hemoroid (basur), makat sarkması (rektal prolapsus) gibi sevimsiz durumlara neden olabilir.
İlerleyen durumdaki vakalarda taşlaşmış şekilde katı olan gaita, bağırsakta tıkanmaya yol açabilir.
Bağırsktaki tıkanma ise bağırsakta delinmeye neden olabilir.
Kabızlıkta sık karşılaşılan bir diğer sonuç ise halk arasında basur olarak bilinen hemoroid dir.
Müdahale edilmeyen uzun süreli kabızlıklar, ne yazık ki basur rahatsızlığına neden olmaktadır.
Kabızlık, çok uzun süre devam ettiği durumlarda Kolon kanserine de neden olabilen komplikasyonları olduğu saptanan ciddiye alınması gereken bir durumdur.
Kabızlık Tedavisinde Doğrular - Yanlışlar:
1- Yeterli su tüketin.
Her bireyin su gereksinimi değişiklik gösterir. Genel olarak kilonuzla kışın 30, yazın 35 sayısını çarptığınızda tüketmeniz için gerekli olan su miktarını bulabilirsiniz.
Örnek;
Kilonuz 70 ise
70 x 30 = 2100 cc yaklaşık 11 su bardağı su gereksinimi.
Ancak bu sayı sadece genel ve ortalama bir sayıdır. Su ihtiyacı bunun üzerine kişinin harcadığı enerji, ter bezlerinin fonksiyonları , ateşli hastalıklar, enfeksiyon veya metabolizmayı hızlandıran diğer benzer durumlarda artar. Suyu gereksinimiz kadar tüketip tüketmediğinizi idrar rengine bakarak anlayabilirsiniz. Yeterli su tüketiminde idrar rengi açık sarıdır.
2- Günlük diyetinizde posa ve lif içeren besinlere yer verin. Lif alımı özellikle önemlidir. Lif bitkisel yiyeceklerin sindirilmeyen kısımlarıdır. Sağlıklı bağırsaklar için ortalama lif (posa) ihtiyacı 30 gramdır. Gün içinde 5 porsiyon sebze – meyve grubu bu ihtiyacı karşılar.
Lifler su tutar, gaitanın miktarını ve su içeriğini arttırır, barsakları hareketlendirir ve gaitayı yumuşatır.
3- Et grubu yanında mutlaka salata tüketmeye özen gösterin.
Et grubu olarak genellikle kırmızı ve beyaz etler düşünülür ancak besin değeri ve lif içeriği ve aynı zamanda sindirilebilirlik açısından ;
Yumurta
Peynir
Mantar da et grubu içerisinde yer alır.
Sindirim süresi daha uzun ve lif açısından fakir olan bu grubun yanında mutlaka taze sebze tüketmek gerekir.
4- Sabah kahvaltısında 1 meyve bulundurun. Hurma bu anlamda oldukça etkili bir meyvedir. Glisemik indeksi düşük lif içeriği yüksek olan hurmayı gün içinde
4 - 5 adet tüketmek olumlu sonuç sağlar. Şeker metabolizmanız ile ilgili sorununuz varsa hurmanın yanında mutlaka süt veya yağ grubundan ceviz , badem tüketmekte faydalı olur.
Sabahları aç karnına 1-2 su bardağı su ile beraber hurma tüketmek bağırsak hareketlerini arttır.
5- Diyet yapıyor dahi olsanız yağsız öğünlerden uzak durun. Yağ olarak rafine edilmemiş yağları özellikle tercih edin.
6- Ekmek olarak, kepek yada çavdar ekmeği kullanın.
7- Kahvaltı sonrası tuvalet ihtiyacınız olmasa bile tuvalete gidip 5-10 dk oturun. Bu şekilde sağlanabilinecek barsak alışkanlığı uzun süreli rahatlatıcı olacaktır.
Her gün sabahları bu işleme zaman ayırın.
8- Meyvelerde özellikle kuru meyveleri tercih edin.
9- Yulafın içeriğindeki çözünmez lifler yine bağırsak hareketlerini arttırıcı, çözünür lifler ise kanda kollesterolü düşürücü etkiye sahiptir. Günde bir öğün (ara veya ana öğün olabilir) Yulaf kepeği ve yoğurt karıştırıp tüketebilirsiniz.
10- Probiyotik ve prebiyotik ürünler: Sağlıklı bir bireyin bağırsak florasında 2.5 trilyon kadar probiyotik mikroorganizma bulunmaktadır. Bu mikroorganizmalar hatalı beslenme, ilaç kullanımı, serbest radikallere fazla maruz kalma gibi nedenlerle azalır. Probiyotiklerin yeterli sayıda olması bir çok olumsuz durumu önleyebilidiği gibi kabızlığı da önlemektedir. Prebiyotik deyimi ise kısaca pro biyotiklerin besinidir. Günlük beslenme örüntüsünde hem pre hem de probiyotiklere yer verilmesi önemlidir.
Probiyotik Besinler
Ev yapımı Kefir
Sirke
Ev yapımı Yoğurt
Ev yapımı Turşu
Peynir
Kombu Çayı
Keçi Sütü
Bitter Çikolata
Prebiyotik Besinler
Kuşkonmaz
Hindiba
Soğan
Sarımsak
Muz
Yer Elması
Elma
Yulaf
Keten Tohumu kullanın. Her akşam yatmadan önce içeceğiniz 1 çaybardağı kefir etkili olacaktır.
11- Besinleri tüketirken çiğneyerek yutun. Az çiğnenen özellikle karbonhidrat içeriği yüksek besinler de bağırsakta gaz durumuna ve kabızlığa neden olablmektedir.
12- Asla oral laksatif ilaç kullanmayın. Oral Laksatifler kabızlığın daha kronik olmasına neden olmaktadır. Anal laksatifler daha az zararlı görünmekle beraber sık kullanılması kesinlikle önerilmez.
İlaç kullanımı sonrasında bağırsak hareketlerini sağlayan villus dediğimiz yapıların bozulması sonucunda kabızlığınız daha da artar. Ayrıca; sık ve uzun süreli kullanımda laksatifler kolon kanseri için risk oluşturur.
13- Sinameki gibi forrm çayları bağırsak kararmasına neden olmaktadır.
14- Fazla miktarda kahve ve koyu çay tüketilmemelidir.
15- Özellikle kuru baklagiller içerdikleri oligosakkaritlerden dolayı bağırsak hareketlerini arttırır. Haftada en az 3 öğün kuru baklagil tüketmek faydalıdır.
Kabızlık yanlış uygulamalar sonucunda daha gelişip travmatik bir durum şekline dönüşebilir ki bu hem psikolojik hem de fizyolojik açıdan bireyin günlük yaşamını olumsuz etkileyen ciddi bir sorundur. Hangi çözümün uygulanacağını belirlemek için kesinlikle öncesinde nedeni araştırılmalıdır. Beslenme, tedavide oldukça önemli olmakla beraber eğer fizyolojik veya patolojik bir sorun varsa yani kabızlığın nedeni beslenmeye bağlı değilse burada belirtilen öneriler kişiyi rahatlatır ancak sorunun bulunmasının gecikmesi sorunun büyümesine de neden olabilir.
Kabızlığın nedenini saptamak için uygulanan bazı yöntemler vardır . Kanda hormon seviyelerinin ölçülmesi, Bağırsak filminin çekilmesi gibi . Bu yöntemler arasında en sağlıklı sonuç kolonoskopi dir.
Kabızlık İçin Yüksek Posa İçerikli Örnek Beslenme Programı
Sabah.
Yumurta
Taze yeşil yapraklı sebze (en az 200 gram önerilir)
Marul
Roka
Maydonoz
+ diğer sebzeler
Domates
Turp gibi
Kepek Ekmek
Zeytin veya z. Yağı
Öğle.
1 porsiyon et grubu ( 100 gram döner kadar et 1 prsiyondur gibi) + salata veya etli sebze yemeği
*** kollesterol ve sedef hastalarında kırmızı et önerilmez.
Ev yapımı Yoğurt ( demir eksikliği anemisi olanların yemekten 45 dakika sonra tüketmesi önerilir.)
Çavdar Ekmeği
1 Porsiyon Meyve
Ara:
1 Su bardağı kadar ev yapımı kefir
1 porsiyon meyve
Akşam:
Etsiz Kuru Baklagil
Sebze yemeği (kuşkonmaz- semizotu- ıspanak – karnabahar – taze fasulye )
Kepek Ekmek
Ev yapımı Yoğurt
**** Yatmadan Önce ; 1 bardak ev yapımı kefir.
Dyt. Füsun BİLGİN ÇAKMAK Ankara / 2019
Kabızlık- Nedenleri – Sonuçları
Tek neden olmamakla beraber, özellikle rafine gıdaların, asitli içeceklerin, kolay ve çabuk erişilebilmesi açısından tercih edilen fast food türü besinlerin metropol yaşamda sıkça tercih edilmesine bağlı olarak kabızlık şikayeti toplumda artmaya başladı. Öyle ki 5 kişiden biri ne yazık ki bu sorunu yaşıyor.
Dışarıdan beslenmede tercih edilen hızlı ve özellikle et / ekmek grubu yoğunluklu besinlerin uzun süre tüketilmesine bağlı olarak, dengesiz beslenmenin sonucunda bağırsak mikrobiyotasının bozulması, yeterli ve doğal pro biyotik yönden zengin beslenme tarzından uzaklaşılması da beslenmeye bağlı kabızlık sorunlarından sayılmakta.
Öncelikle kabızlık nedir ?
Literatürde ;
90 günden daha fazla bir süredir haftada 2 kez yada daha az dışkılıyorsanız,
Dışkılama amacı ile lavman ya da laksatif diğer ilaçları kullanıyorsanız,
Dışkılama sırasında makat çevresine bastırma ihtiyacı hissediyorsanız,
Dışkılama sonrasında, tam rahatlamıyorsanız,
Ikınma fazla ise,
Çok sert ve hacimli gaita’nız varsa kabızlık ( tıptaki ismi ile konstipasyon ) probleminiz vardır.
Kabızlık Nedenleri:
Beslenme saatlerinin değişmesi
Yaş artışı
Hareketsizlik
Dışkı ihtiyacının ertelenmesi
Laksatif kullanımları
Bilinçsiz diyet uygulamaları
Tiroid bezi fonksiyonlarında düzensizlik (hipotiroidi)
Yetersiz su tüketimi
Asitli içecekler
Aşırı miktarda süt tüketimi
Posa ve lif içeriğinden eksik beslenme tarzı
Rafine gıdaların sık tüketimi
Kolonda bulunan polip / polipler
Cerrahi Operasyonlar ile bu bölgede kasların zayıflaması
Düzensiz bağırsak sendromu
Parkinson hastalığı veya multipl skleroz (MS) gibi bazı durumlar
Stress ve depresyon
Yaşam koşullarında anlık değişiklik. (şehir- işyeri gibi)
Sonuçları:
Karın ağrısı, kramplar, midede şişkinlik hissi.
Dışkılama sırasında fazla ıkınmaya neden olacağından, makat bölgesinde anal fissür (makat çatlağı), hemoroid (basur), makat sarkması (rektal prolapsus) gibi sevimsiz durumlara neden olabilir.
İlerleyen durumdaki vakalarda taşlaşmış şekilde katı olan gaita, bağırsakta tıkanmaya yol açabilir.
Bağırsktaki tıkanma ise bağırsakta delinmeye neden olabilir.
Kabızlıkta sık karşılaşılan bir diğer sonuç ise halk arasında basur olarak bilinen hemoroid dir.
Müdahale edilmeyen uzun süreli kabızlıklar, ne yazık ki basur rahatsızlığına neden olmaktadır.
Kabızlık, çok uzun süre devam ettiği durumlarda Kolon kanserine de neden olabilen komplikasyonları olduğu saptanan ciddiye alınması gereken bir durumdur.
Kabızlık Tedavisinde Doğrular - Yanlışlar:
1- Yeterli su tüketin.
Her bireyin su gereksinimi değişiklik gösterir. Genel olarak kilonuzla kışın 30, yazın 35 sayısını çarptığınızda tüketmeniz için gerekli olan su miktarını bulabilirsiniz.
Örnek;
Kilonuz 70 ise
70 x 30 = 2100 cc yaklaşık 11 su bardağı su gereksinimi.
Ancak bu sayı sadece genel ve ortalama bir sayıdır. Su ihtiyacı bunun üzerine kişinin harcadığı enerji, ter bezlerinin fonksiyonları , ateşli hastalıklar, enfeksiyon veya metabolizmayı hızlandıran diğer benzer durumlarda artar. Suyu gereksinimiz kadar tüketip tüketmediğinizi idrar rengine bakarak anlayabilirsiniz. Yeterli su tüketiminde idrar rengi açık sarıdır.
2- Günlük diyetinizde posa ve lif içeren besinlere yer verin. Lif alımı özellikle önemlidir. Lif bitkisel yiyeceklerin sindirilmeyen kısımlarıdır. Sağlıklı bağırsaklar için ortalama lif (posa) ihtiyacı 30 gramdır. Gün içinde 5 porsiyon sebze – meyve grubu bu ihtiyacı karşılar.
Lifler su tutar, gaitanın miktarını ve su içeriğini arttırır, barsakları hareketlendirir ve gaitayı yumuşatır.
3- Et grubu yanında mutlaka salata tüketmeye özen gösterin.
Et grubu olarak genellikle kırmızı ve beyaz etler düşünülür ancak besin değeri ve lif içeriği ve aynı zamanda sindirilebilirlik açısından ;
Yumurta
Peynir
Mantar da et grubu içerisinde yer alır.
Sindirim süresi daha uzun ve lif açısından fakir olan bu grubun yanında mutlaka taze sebze tüketmek gerekir.
4- Sabah kahvaltısında 1 meyve bulundurun. Hurma bu anlamda oldukça etkili bir meyvedir. Glisemik indeksi düşük lif içeriği yüksek olan hurmayı gün içinde
4 - 5 adet tüketmek olumlu sonuç sağlar. Şeker metabolizmanız ile ilgili sorununuz varsa hurmanın yanında mutlaka süt veya yağ grubundan ceviz , badem tüketmekte faydalı olur.
Sabahları aç karnına 1-2 su bardağı su ile beraber hurma tüketmek bağırsak hareketlerini arttır.
5- Diyet yapıyor dahi olsanız yağsız öğünlerden uzak durun. Yağ olarak rafine edilmemiş yağları özellikle tercih edin.
6- Ekmek olarak, kepek yada çavdar ekmeği kullanın.
7- Kahvaltı sonrası tuvalet ihtiyacınız olmasa bile tuvalete gidip 5-10 dk oturun. Bu şekilde sağlanabilinecek barsak alışkanlığı uzun süreli rahatlatıcı olacaktır.
Her gün sabahları bu işleme zaman ayırın.
8- Meyvelerde özellikle kuru meyveleri tercih edin.
9- Yulafın içeriğindeki çözünmez lifler yine bağırsak hareketlerini arttırıcı, çözünür lifler ise kanda kollesterolü düşürücü etkiye sahiptir. Günde bir öğün (ara veya ana öğün olabilir) Yulaf kepeği ve yoğurt karıştırıp tüketebilirsiniz.
10- Probiyotik ve prebiyotik ürünler: Sağlıklı bir bireyin bağırsak florasında 2.5 trilyon kadar probiyotik mikroorganizma bulunmaktadır. Bu mikroorganizmalar hatalı beslenme, ilaç kullanımı, serbest radikallere fazla maruz kalma gibi nedenlerle azalır. Probiyotiklerin yeterli sayıda olması bir çok olumsuz durumu önleyebilidiği gibi kabızlığı da önlemektedir. Prebiyotik deyimi ise kısaca pro biyotiklerin besinidir. Günlük beslenme örüntüsünde hem pre hem de probiyotiklere yer verilmesi önemlidir.
Probiyotik Besinler
Ev yapımı Kefir
Sirke
Ev yapımı Yoğurt
Ev yapımı Turşu
Peynir
Kombu Çayı
Keçi Sütü
Bitter Çikolata
Prebiyotik Besinler
Kuşkonmaz
Hindiba
Soğan
Sarımsak
Muz
Yer Elması
Elma
Yulaf
Keten Tohumu kullanın. Her akşam yatmadan önce içeceğiniz 1 çaybardağı kefir etkili olacaktır.
11- Besinleri tüketirken çiğneyerek yutun. Az çiğnenen özellikle karbonhidrat içeriği yüksek besinler de bağırsakta gaz durumuna ve kabızlığa neden olablmektedir.
12- Asla oral laksatif ilaç kullanmayın. Oral Laksatifler kabızlığın daha kronik olmasına neden olmaktadır. Anal laksatifler daha az zararlı görünmekle beraber sık kullanılması kesinlikle önerilmez.
İlaç kullanımı sonrasında bağırsak hareketlerini sağlayan villus dediğimiz yapıların bozulması sonucunda kabızlığınız daha da artar. Ayrıca; sık ve uzun süreli kullanımda laksatifler kolon kanseri için risk oluşturur.
13- Sinameki gibi forrm çayları bağırsak kararmasına neden olmaktadır.
14- Fazla miktarda kahve ve koyu çay tüketilmemelidir.
15- Özellikle kuru baklagiller içerdikleri oligosakkaritlerden dolayı bağırsak hareketlerini arttırır. Haftada en az 3 öğün kuru baklagil tüketmek faydalıdır.
Kabızlık yanlış uygulamalar sonucunda daha gelişip travmatik bir durum şekline dönüşebilir ki bu hem psikolojik hem de fizyolojik açıdan bireyin günlük yaşamını olumsuz etkileyen ciddi bir sorundur. Hangi çözümün uygulanacağını belirlemek için kesinlikle öncesinde nedeni araştırılmalıdır. Beslenme, tedavide oldukça önemli olmakla beraber eğer fizyolojik veya patolojik bir sorun varsa yani kabızlığın nedeni beslenmeye bağlı değilse burada belirtilen öneriler kişiyi rahatlatır ancak sorunun bulunmasının gecikmesi sorunun büyümesine de neden olabilir.
Kabızlığın nedenini saptamak için uygulanan bazı yöntemler vardır . Kanda hormon seviyelerinin ölçülmesi, Bağırsak filminin çekilmesi gibi . Bu yöntemler arasında en sağlıklı sonuç kolonoskopi dir.
Kabızlık İçin Yüksek Posa İçerikli Örnek Beslenme Programı
Sabah.
Yumurta
Taze yeşil yapraklı sebze (en az 200 gram önerilir)
Marul
Roka
Maydonoz
+ diğer sebzeler
Domates
Turp gibi
Kepek Ekmek
Zeytin veya z. Yağı
Öğle.
1 porsiyon et grubu ( 100 gram döner kadar et 1 prsiyondur gibi) + salata veya etli sebze yemeği
*** kollesterol ve sedef hastalarında kırmızı et önerilmez.
Ev yapımı Yoğurt ( demir eksikliği anemisi olanların yemekten 45 dakika sonra tüketmesi önerilir.)
Çavdar Ekmeği
1 Porsiyon Meyve
Ara:
1 Su bardağı kadar ev yapımı kefir
1 porsiyon meyve
Akşam:
Etsiz Kuru Baklagil
Sebze yemeği (kuşkonmaz- semizotu- ıspanak – karnabahar – taze fasulye )
Kepek Ekmek
Ev yapımı Yoğurt
**** Yatmadan Önce ; 1 bardak ev yapımı kefir.
Dyt. Füsun BİLGİN ÇAKMAK Ankara / 2019
|
Yazan
|
Bu makaleden alıntı yapmak
için alıntı yapılan yazıya aşağıdaki ibare eklenmelidir: "Kabızlık - Neden - Sonuç - Beslenme" başlıklı makalenin tüm hakları yazarı Dyt.Füsun BİLGİN ÇAKMAK'e aittir ve makale, yazarı tarafından TavsiyeEdiyorum.com (http://www.tavsiyeediyorum.com) kütüphanesinde yayınlanmıştır. Bu ibare eklenmek şartıyla, makaleden Fikir ve Sanat Eserleri Kanununa uygun kısa alıntılar yapılabilir, ancak Dyt.Füsun BİLGİN ÇAKMAK'ın izni olmaksızın makalenin tamamı başka bir mecraya kopyalanamaz veya başka yerde yayınlanamaz. |
Beğenin 
Yazan Uzman
|
| Makale Kütüphanemizden | ||||
|
Sitemizde yer alan döküman ve yazılar uzman üyelerimiz tarafından hazırlanmış ve pek çoğu bilimsel düzeyde yapılmış çalışmalar olduğundan güvenilir mahiyette eserlerdir. Bununla birlikte TavsiyeEdiyorum.com sitesi ve çalışma sahipleri, yazıların içerdiği bilgilerin güvenilirliği veya güncelliği konusunda hukuki bir güvence vermezler. Sitemizde yayınlanan yazılar bilgi amaçlı kaleme alınmış ve profesyonellere yönelik olarak
hazırlanmıştır. Site ziyaretçilerimizin o meslekle ilgili bir uzmanla görüşmeden, yazı içindeki bilgileri kendi başlarına kullanmamaları gerekmektedir. Yazıların telif hakkı tamamen yazarlarına aittir, eserler sahiplerinin muvaffakatı olmadan hiçbir suretle çoğaltılamaz, başka bir
yerde kullanılamaz, kopyala yapıştır yöntemiyle başka mecralara aktarılamaz. Sitemizde yer alan herhangi bir yazı başkasına ait telif haklarını ihlal ediyor, intihal içeriyor veya yazarın mensubu bulunduğu mesleğin meslek için etik kurallarına aykırılıklar taşıyorsa, yazının kaldırılabilmesi için site yönetimimize bilgi verilmelidir.
