Çocuğun Kişilik Gelişiminde Babanın Rolü
Çocuğun kişilik gelişiminde babanın rolü
Fatih Kısaparmak’ın türküsünde bahsettiği; Benim babam mert adamdır, mangal gibi yüreği, yufka gibi kalbi vardır. Hayatım boyunca hep ona özendim, fedakardır. Bir dikili ağacı olmadı pek ama kendisi onuruyla yaşayan, koskoca bir çınardır. Üstümdeki kol kanat, sırtımı yasladığım dağdır. Ben tepeden tırnağa BABAMIN OĞLUYUM…….
Çocuğun büyümesinde ve kişiliğinin oluşumunda vazgeçilmez olan, ancak ihmal edilen kişi genelde babalardır. Nedense toplum hep anne- çocuk ilişkilerini ön plana çıkarıp babalığı ihmal etmekteyiz. Halbuki çocuğun ruhsal, akademik, zihinsel, psiko-sosyal gelişiminde babanın görevi en az annenin ki kadar önemlidir.
Bir çocuğa yaşına uygun olarak sunulan baba modeli onun bilinçaltında oluşan öyle görkemli bir yapıt veya eserdir ki hayatı boyunca hep ona bakarak hayatına şekil vermeye çalışır.
Çocuğun babaya olan ihtiyacı anne karnında başlar desem abartmış olmam. Babanın anneye gösterdiği yakın ilgi, sevgi, alaka annenin kendisine olan güvenini artırır. Hamilelik döneminin huzurlu ve daha sakin geçmesini sağlar. Hamilelik dönemini huzurlu ve daha sakin geçiren, daha mutlu geçiren annelerin çocukları, bu dönemde sürekli sorun yaşayan, boşanma arefesinde doğum yapan, yoğun stres altında hamilelik sürecini yaşayan annelerin çocuklarına göre daha sağlıklı olurlar. Hamilelik sürecinde sürekli gerilim, çatışma yaşayan anneler eşlerine yani doğacak çocuğun babasına güvenleri az olur. Evliliklerinin sağlıklı yürüyemeyeceği korkusu, kaygısı taşıyan annenin ruhsal yapısı, stres hormonları bu durumdan etkilenir. Bu durum, anne ile bebek arasındaki göbek bağı yoluyla bebeğe geçer ve bebeğin gelişimini olumsuz etkiler. Doğum anında zorluklar yaşanmasına da neden olur. Bebek üzerinde de telafisi zor olabilecek derin etkiler bırakabilmektedir.
Çocuğu ile rahat iletişim kurabilen etkin bir baba modeli çocuğun her türlü gelişimine (fiziksel, ruhsal, zihinsel v.b.) olumlu katkı sunar. Babanın çocuğu ile ilişki kurma biçimi çocuğun kişiliğini etkiler. Babanın ilgisinin eksik olması veya aşırı otoriter davranması, çocuğun içine kapanık, utangaç ve çekingen bir kişilik geliştirmesine neden olabilmektedir. Ya da tam aksine babanın dengeli bir otorite sağlayamadığı, disiplinsiz veya aşırı hoşgörülü bir yaklaşım tarzı da çocuğun kişiliğinin oturmamasına, uyum problemleri yaşamasına ve davranış bozukluklarına neden olabilmektedir.
Ne kadar iş yoğunluğu olursa olsun ilgili ve sevgi dolu bir baba, çocuğunda sosyal uyum yeteneğini artırdığı gibi çocuğunun hayata hep yapıcı ve olumlu bir pencereden bakma yeteneğini de geliştirir. Günümüzdeki çocukların ve gençlerin büyük bir kesiminin hayattan bir beklentisinin olmaması ve hayata sürekli negatif anlamlar yüklemelerinin altında bu türden bir baba yaklaşımının etkisi vardır.
Çocuk sosyal hayatı ve dış dünyayı babası üzerinden tanır. Baba çocuğu dış dünyaya tanıştıran köprüdür. Ana çocuğun var olmasını sağlayan ana etkendir. Dış dünyada babanın fonksiyonu çocuğun sosyalleşmesi, dış dünyanın gerçekliğini algılatmasıdır.
Fatih Kısaparmak’ın türküsünde de bahsedilen tepeden tırnağa örnek alınacak bir baba modelinde sevgi dolu bir disiplin, çocuğu için her türlü fedakarlığa katlanan, onurlu, ekmek parası için gece gündüz çalışırken çocuğunu ihmal etmeyen, onun sevincini paylaşırken sıkıntılı anlarda da hep yanında olan özellikleri ön plana çıkarılmıştır. Çocuklarla ve gençlerle terapilerde çalışırken babalarından bahsederlerken ; Babamın işinden dolayı çok beraber olamıyoruz veya eve geldiğinde çok yorgun ve sinirli oluyor ben de bir şey söyleyemiyorum diyenlerin sayısı azımsanmayacak kadar çok olduğunu üzüntüyle belirtmek istiyorum. Böyle babalar belki çocuklarının her türlü maddi ihtiyaçlarını karşılıyorlar ama eşinin ve çocuklarının gerçek ihtiyacı olan birlikte verimli, keyifli zaman geçirme, sohbet etme, anlatılan şeyler kendisi için sıradan şeyler olsa da çocuğunun dünyasında çok önemli olduğu bilinci ile sabır gösterip aktif dinleme ruhsal ihtiyaçlarını karşıla(ya)mıyor demektir. Bu yüzdendir ki; Çocuklar büyüdüklerinde anne- babaları onunla birlikte olmak istediklerinde o, hep arkadaşlarını ve başkalarını tercih etmektedirler. Çocuklarını ya da ergen evlatlarını terapiye getiren anne- babalar bu durumu şöyle izah ederler; Eskiden çok vakit bulup çocuklarla pikniğe, gezmeye gidemiyorduk. Şimdi zamanım müsait. Ne zaman hafta sonu şöyle ailecek bir yerlere gidelim istiyoruz bu sefer çocuklar mutlaka gelmemek için çok önemli işleri oluyor diye çocuklarını, evlatlarını şikayet ediyorlar.
Motivasyon üzerinde de babanın çok önemli rolü vardır. Motivasyonun özünde çocuklara yapacakları işin kendileri ve başkaları için ne kadar önemli olduğunu benimsetmek vardır. Her çocuğun motivasyon kaynakları farklı olabilmektedir bunun için çocuğunuzu iyi tanımanız ve çocuğunuzun motivasyon kaynaklarını fark edebilmeniz gerekir. Komşunun çocuğunu motive eden faktörler sizin çocuğunuzun hiç ilgisini çekmeyebilir. Her çocuğun kendi ilgi alanına veya mizacına göre motivasyonun değişiklik gösterdiğini unutmamak gerekir. Özellikle belirtmek gerekirse; çocuğunuzu gerek motive ederken gerekse sağlıklı bir iletişim kurabilmek için çocuğunuzu çok iyi tanımanız gerekir. Ben çocuğumu ne kadar tanıyorum sorusunu kendimize mutlaka sormalıyız. Çocuğunu iyi tanıyan babalar çocuklarına daha çok yardımcı olurlar.
Bir çocuk babasından ne bekler ? Bu sorunun cevabını babalar yakalayabilirse çocuklarına daha çok yardımcı olur. Çocuklar babalarından;
a) Çocukların babalarından en büyük beklentisi, babaları tarafından kabullenilmek ve anlaşılmaktır. Yapılacak işlerde çocuklarınızın da fikirlerini almanız çocuklarınızı mutlu eder. ve aranızdaki iletişimi, etkileşimi güçlendirir.
b) Eve giderken o gününüz nasıl geçerse geçsin çocuklarınızın da sizden beklentileri olduğu daha doğrusu ilgi, sevgi, takdir v.b. görme hakları olduğunu göz ardı etmeden hak sahibinin hakkını vermeye itina gösterilmelidir.
c) Çocuklarınızı bazen odalarında ziyaret edin. Özel olarak hatırlarını sormalısınız. Omzlarına dokunmalısınız varsa güzel bir şeyler çocuklarınızla paylaşmalısınız. Çocuklarınızın hoşuna gidecek ifadelerle seni seviyorum mesajı vermelisiniz.
d) Sorunları çözmenin ve ev halkını memnun etmenin en güzel yollarından birisi de yarım saatte olsa aile içi sohbet edilmesidir. Bunu yaparsanız aile bağlarınız daha güçlü olacaktır.
e) Çocuklarınızı başkalarının yanındayken hep iyi yönlerini vurgulamalısınız kusurları, yanlışları başkalarının yanındayken söylenmemelidir. Eleştiri birebir yapılmalıdır. Başkalarının yanındayken yapılan eleştiri çocuğunuzu size karşı asi ve dik başlı yapacağını unutmayınız.
f) Birlikte belirlediğiniz kısa ve uzun süreli hedeflerine ulaşması için sürekli yüreklendirmelisiniz ve her zaman yanında olduğunuzu hissettirmelisiniz.
Baba rolünü anne üstlenirse ne olur?
Çocuğun ilk bebeklik dönemlerinde bakımında annenin görevi daha çok olsa da çocuğun yetiştirilmesi ve eğitimi kesinlikle anne- babanın ortak sorumluluğundadır. Günümüzde babanın yoğun iş temposu veya ilgi- sevgisini yeterince gösterememesi nedeniyle babalık görevi ihmal edilmiş oluyor. Özellikle erkek çocukların cinsiyet rolünü kazanmasında babanın rolü çok büyüktür. Kız çocukları da karşı cinsi anlama, babayla iletişimde bulunarak erkeklerin nasıl tepkide bulunduğu ve ileride kuracağı ailenin sağlıklı devam edebilmesi için eşler arasındaki dengenin nasıl sağlanacağı gibi konuları babayı modelleyerek öğrenir.
Babanın çocuklarıyla yeterince ilgilendiği onlara vakit ayırdığı zaman çocuklarda sağlıklı cinsiyet gelişimi de sağlanmış olur. Eğer baba çeşitli nedenlerden dolayı aile içinde yeterince etkin değilse, kız çocukları aile kurmada rolleri yerli yerine oturtamadığından dolayı aile içi geçimsizlikler ve çatışmalar yaşaması da kaçınılmaz olmaktadır.
Erkek çocuklar için anne, teyze, hala merkezli veya baba ilgi ve sevgisinden yoksun bir ailede büyüdüklerinde sadece kişilik bozukluğu değil, cinsel kimlik sapmaları da yaşayabilmektedirler.
Çocukluğu otoriter bir anne ve evlenmemiş iki kız kardeş arasında geçen Alman filozof Nietzsche bir arkadaşına yazdığı mektupta “ isyancı kişiliğimde babasız bir evde büyümemin büyük bir yeri vardır.” der. Dolayısıyla baba, aile içinde gerekli rollerini üstlenmeli, çocuklarına gerekli ilgi, sevgi, takdiri göstermelidir.
Erol AKDAĞ
Klinik Psikolog
Fatih Kısaparmak’ın türküsünde bahsettiği; Benim babam mert adamdır, mangal gibi yüreği, yufka gibi kalbi vardır. Hayatım boyunca hep ona özendim, fedakardır. Bir dikili ağacı olmadı pek ama kendisi onuruyla yaşayan, koskoca bir çınardır. Üstümdeki kol kanat, sırtımı yasladığım dağdır. Ben tepeden tırnağa BABAMIN OĞLUYUM…….
Çocuğun büyümesinde ve kişiliğinin oluşumunda vazgeçilmez olan, ancak ihmal edilen kişi genelde babalardır. Nedense toplum hep anne- çocuk ilişkilerini ön plana çıkarıp babalığı ihmal etmekteyiz. Halbuki çocuğun ruhsal, akademik, zihinsel, psiko-sosyal gelişiminde babanın görevi en az annenin ki kadar önemlidir.
Bir çocuğa yaşına uygun olarak sunulan baba modeli onun bilinçaltında oluşan öyle görkemli bir yapıt veya eserdir ki hayatı boyunca hep ona bakarak hayatına şekil vermeye çalışır.
Çocuğun babaya olan ihtiyacı anne karnında başlar desem abartmış olmam. Babanın anneye gösterdiği yakın ilgi, sevgi, alaka annenin kendisine olan güvenini artırır. Hamilelik döneminin huzurlu ve daha sakin geçmesini sağlar. Hamilelik dönemini huzurlu ve daha sakin geçiren, daha mutlu geçiren annelerin çocukları, bu dönemde sürekli sorun yaşayan, boşanma arefesinde doğum yapan, yoğun stres altında hamilelik sürecini yaşayan annelerin çocuklarına göre daha sağlıklı olurlar. Hamilelik sürecinde sürekli gerilim, çatışma yaşayan anneler eşlerine yani doğacak çocuğun babasına güvenleri az olur. Evliliklerinin sağlıklı yürüyemeyeceği korkusu, kaygısı taşıyan annenin ruhsal yapısı, stres hormonları bu durumdan etkilenir. Bu durum, anne ile bebek arasındaki göbek bağı yoluyla bebeğe geçer ve bebeğin gelişimini olumsuz etkiler. Doğum anında zorluklar yaşanmasına da neden olur. Bebek üzerinde de telafisi zor olabilecek derin etkiler bırakabilmektedir.
Çocuğu ile rahat iletişim kurabilen etkin bir baba modeli çocuğun her türlü gelişimine (fiziksel, ruhsal, zihinsel v.b.) olumlu katkı sunar. Babanın çocuğu ile ilişki kurma biçimi çocuğun kişiliğini etkiler. Babanın ilgisinin eksik olması veya aşırı otoriter davranması, çocuğun içine kapanık, utangaç ve çekingen bir kişilik geliştirmesine neden olabilmektedir. Ya da tam aksine babanın dengeli bir otorite sağlayamadığı, disiplinsiz veya aşırı hoşgörülü bir yaklaşım tarzı da çocuğun kişiliğinin oturmamasına, uyum problemleri yaşamasına ve davranış bozukluklarına neden olabilmektedir.
Ne kadar iş yoğunluğu olursa olsun ilgili ve sevgi dolu bir baba, çocuğunda sosyal uyum yeteneğini artırdığı gibi çocuğunun hayata hep yapıcı ve olumlu bir pencereden bakma yeteneğini de geliştirir. Günümüzdeki çocukların ve gençlerin büyük bir kesiminin hayattan bir beklentisinin olmaması ve hayata sürekli negatif anlamlar yüklemelerinin altında bu türden bir baba yaklaşımının etkisi vardır.
Çocuk sosyal hayatı ve dış dünyayı babası üzerinden tanır. Baba çocuğu dış dünyaya tanıştıran köprüdür. Ana çocuğun var olmasını sağlayan ana etkendir. Dış dünyada babanın fonksiyonu çocuğun sosyalleşmesi, dış dünyanın gerçekliğini algılatmasıdır.
Fatih Kısaparmak’ın türküsünde de bahsedilen tepeden tırnağa örnek alınacak bir baba modelinde sevgi dolu bir disiplin, çocuğu için her türlü fedakarlığa katlanan, onurlu, ekmek parası için gece gündüz çalışırken çocuğunu ihmal etmeyen, onun sevincini paylaşırken sıkıntılı anlarda da hep yanında olan özellikleri ön plana çıkarılmıştır. Çocuklarla ve gençlerle terapilerde çalışırken babalarından bahsederlerken ; Babamın işinden dolayı çok beraber olamıyoruz veya eve geldiğinde çok yorgun ve sinirli oluyor ben de bir şey söyleyemiyorum diyenlerin sayısı azımsanmayacak kadar çok olduğunu üzüntüyle belirtmek istiyorum. Böyle babalar belki çocuklarının her türlü maddi ihtiyaçlarını karşılıyorlar ama eşinin ve çocuklarının gerçek ihtiyacı olan birlikte verimli, keyifli zaman geçirme, sohbet etme, anlatılan şeyler kendisi için sıradan şeyler olsa da çocuğunun dünyasında çok önemli olduğu bilinci ile sabır gösterip aktif dinleme ruhsal ihtiyaçlarını karşıla(ya)mıyor demektir. Bu yüzdendir ki; Çocuklar büyüdüklerinde anne- babaları onunla birlikte olmak istediklerinde o, hep arkadaşlarını ve başkalarını tercih etmektedirler. Çocuklarını ya da ergen evlatlarını terapiye getiren anne- babalar bu durumu şöyle izah ederler; Eskiden çok vakit bulup çocuklarla pikniğe, gezmeye gidemiyorduk. Şimdi zamanım müsait. Ne zaman hafta sonu şöyle ailecek bir yerlere gidelim istiyoruz bu sefer çocuklar mutlaka gelmemek için çok önemli işleri oluyor diye çocuklarını, evlatlarını şikayet ediyorlar.
Motivasyon üzerinde de babanın çok önemli rolü vardır. Motivasyonun özünde çocuklara yapacakları işin kendileri ve başkaları için ne kadar önemli olduğunu benimsetmek vardır. Her çocuğun motivasyon kaynakları farklı olabilmektedir bunun için çocuğunuzu iyi tanımanız ve çocuğunuzun motivasyon kaynaklarını fark edebilmeniz gerekir. Komşunun çocuğunu motive eden faktörler sizin çocuğunuzun hiç ilgisini çekmeyebilir. Her çocuğun kendi ilgi alanına veya mizacına göre motivasyonun değişiklik gösterdiğini unutmamak gerekir. Özellikle belirtmek gerekirse; çocuğunuzu gerek motive ederken gerekse sağlıklı bir iletişim kurabilmek için çocuğunuzu çok iyi tanımanız gerekir. Ben çocuğumu ne kadar tanıyorum sorusunu kendimize mutlaka sormalıyız. Çocuğunu iyi tanıyan babalar çocuklarına daha çok yardımcı olurlar.
Bir çocuk babasından ne bekler ? Bu sorunun cevabını babalar yakalayabilirse çocuklarına daha çok yardımcı olur. Çocuklar babalarından;
a) Çocukların babalarından en büyük beklentisi, babaları tarafından kabullenilmek ve anlaşılmaktır. Yapılacak işlerde çocuklarınızın da fikirlerini almanız çocuklarınızı mutlu eder. ve aranızdaki iletişimi, etkileşimi güçlendirir.
b) Eve giderken o gününüz nasıl geçerse geçsin çocuklarınızın da sizden beklentileri olduğu daha doğrusu ilgi, sevgi, takdir v.b. görme hakları olduğunu göz ardı etmeden hak sahibinin hakkını vermeye itina gösterilmelidir.
c) Çocuklarınızı bazen odalarında ziyaret edin. Özel olarak hatırlarını sormalısınız. Omzlarına dokunmalısınız varsa güzel bir şeyler çocuklarınızla paylaşmalısınız. Çocuklarınızın hoşuna gidecek ifadelerle seni seviyorum mesajı vermelisiniz.
d) Sorunları çözmenin ve ev halkını memnun etmenin en güzel yollarından birisi de yarım saatte olsa aile içi sohbet edilmesidir. Bunu yaparsanız aile bağlarınız daha güçlü olacaktır.
e) Çocuklarınızı başkalarının yanındayken hep iyi yönlerini vurgulamalısınız kusurları, yanlışları başkalarının yanındayken söylenmemelidir. Eleştiri birebir yapılmalıdır. Başkalarının yanındayken yapılan eleştiri çocuğunuzu size karşı asi ve dik başlı yapacağını unutmayınız.
f) Birlikte belirlediğiniz kısa ve uzun süreli hedeflerine ulaşması için sürekli yüreklendirmelisiniz ve her zaman yanında olduğunuzu hissettirmelisiniz.
Baba rolünü anne üstlenirse ne olur?
Çocuğun ilk bebeklik dönemlerinde bakımında annenin görevi daha çok olsa da çocuğun yetiştirilmesi ve eğitimi kesinlikle anne- babanın ortak sorumluluğundadır. Günümüzde babanın yoğun iş temposu veya ilgi- sevgisini yeterince gösterememesi nedeniyle babalık görevi ihmal edilmiş oluyor. Özellikle erkek çocukların cinsiyet rolünü kazanmasında babanın rolü çok büyüktür. Kız çocukları da karşı cinsi anlama, babayla iletişimde bulunarak erkeklerin nasıl tepkide bulunduğu ve ileride kuracağı ailenin sağlıklı devam edebilmesi için eşler arasındaki dengenin nasıl sağlanacağı gibi konuları babayı modelleyerek öğrenir.
Babanın çocuklarıyla yeterince ilgilendiği onlara vakit ayırdığı zaman çocuklarda sağlıklı cinsiyet gelişimi de sağlanmış olur. Eğer baba çeşitli nedenlerden dolayı aile içinde yeterince etkin değilse, kız çocukları aile kurmada rolleri yerli yerine oturtamadığından dolayı aile içi geçimsizlikler ve çatışmalar yaşaması da kaçınılmaz olmaktadır.
Erkek çocuklar için anne, teyze, hala merkezli veya baba ilgi ve sevgisinden yoksun bir ailede büyüdüklerinde sadece kişilik bozukluğu değil, cinsel kimlik sapmaları da yaşayabilmektedirler.
Çocukluğu otoriter bir anne ve evlenmemiş iki kız kardeş arasında geçen Alman filozof Nietzsche bir arkadaşına yazdığı mektupta “ isyancı kişiliğimde babasız bir evde büyümemin büyük bir yeri vardır.” der. Dolayısıyla baba, aile içinde gerekli rollerini üstlenmeli, çocuklarına gerekli ilgi, sevgi, takdiri göstermelidir.
Erol AKDAĞ
Klinik Psikolog
|
Yazan
|
Bu makaleden alıntı yapmak
için alıntı yapılan yazıya aşağıdaki ibare eklenmelidir: "Çocuğun Kişilik Gelişiminde Babanın Rolü" başlıklı makalenin tüm hakları yazarı Psk.Erol AKDAĞ'e aittir ve makale, yazarı tarafından TavsiyeEdiyorum.com (http://www.tavsiyeediyorum.com) kütüphanesinde yayınlanmıştır. Bu ibare eklenmek şartıyla, makaleden Fikir ve Sanat Eserleri Kanununa uygun kısa alıntılar yapılabilir, ancak Psk.Erol AKDAĞ'ın izni olmaksızın makalenin tamamı başka bir mecraya kopyalanamaz veya başka yerde yayınlanamaz. |
31 Beğeni 
Yazan Uzman
|
Sitemizde yer alan döküman ve yazılar uzman üyelerimiz tarafından hazırlanmış ve pek çoğu bilimsel düzeyde yapılmış çalışmalar olduğundan güvenilir mahiyette eserlerdir. Bununla birlikte TavsiyeEdiyorum.com sitesi ve çalışma sahipleri, yazıların içerdiği bilgilerin güvenilirliği veya güncelliği konusunda hukuki bir güvence vermezler. Sitemizde yayınlanan yazılar bilgi amaçlı kaleme alınmış ve profesyonellere yönelik olarak
hazırlanmıştır. Site ziyaretçilerimizin o meslekle ilgili bir uzmanla görüşmeden, yazı içindeki bilgileri kendi başlarına kullanmamaları gerekmektedir. Yazıların telif hakkı tamamen yazarlarına aittir, eserler sahiplerinin muvaffakatı olmadan hiçbir suretle çoğaltılamaz, başka bir
yerde kullanılamaz, kopyala yapıştır yöntemiyle başka mecralara aktarılamaz. Sitemizde yer alan herhangi bir yazı başkasına ait telif haklarını ihlal ediyor, intihal içeriyor veya yazarın mensubu bulunduğu mesleğin meslek için etik kurallarına aykırılıklar taşıyorsa, yazının kaldırılabilmesi için site yönetimimize bilgi verilmelidir.
