Felsefeyi Başlatan Kişi: Thales
“Düşünmek toprağı işlemek gibidir, düşünmek eylem yapmaktır. Dört yıl hareketsiz duran Thales felsefeyi var etti.” der Viktor Hugo Sefiller adlı romanında.
Felsefeyi başlatan filozof olarak kabul edilen Miletoslu Thales, M.Ö. 624-546 yıllarında yaşamıştır. Thales, bir filozof olmasının yanı sırı bir politikacı, geometrici ve astronomdur. Thales, geometriye Mısır’a gerçekleştirdiği bir seyahatte öğrenmiştir ayrıca bu seyahatinde Nil nehri'nin taşması sonucu nehrin kıyısından hayat fışkırdığını görerek evrenin arkhesi'nin su olabileceğini düşünmüştür. Diğer bir deyişle Thales’a göre evrenin ana maddesi sudur.
Felsefe tarihinde Thales’i önemli kılan husus onun evrendeki her şeyin insan aklı tarafından anlaşılmaya açık olduğunu öne sürmesidir. Bu yönüyle Thales hiçbir şeyin mistik olamayacağını da iddia ederek mitostan logosa ilk adımı atar, diğer bir deyişle mitolojik geleneği bir yana bırakarak anlam ve düşüncenin kapısını aralar. Thales’in bu bakış açısı aynı zamanda bugünkü bilimin ortaya çıkmasına da vesile olmuş ve bu sayede Thales, tarihte dönüm noktası diye tabir edilebilecek bir gelişmeye imza atmıştır. Bu yönüyle Thales kuşkusuz insana en çok ilham veren kişilerden biridir; zira önünde ilham alabileceği kimse yokken kendi aklına ve genel olarak insanın aklına güvenmiş ve insanlığa bir nevi çağ atlatarak yalnızca bir insanın bile çok büyük şeyler yapabileceğini ispatlamıştır. Bu bağlamda Thales’le birlikte bizim ‘Batı bilimi’ dediğimiz olgunu da ortaya çıktığı kabul edilir. Nitekim Celal Şengör’e göre de Avrupa, eleştirel akıl diyebileceğimiz yeteneğini iki Anadoluluya borçludur: M.Ö 6. yüzyılda iki Miletli, Thales ve öğrencisi Anaksimandros, ilk kez dinsel inançların kendilerine sunduğu dünya ve evren kavramlarının ve yetersiz olduğunu görerek, bu inançları oluşturan fikirlerin yerine daha iyilerinin üretilebileceğini düşünmüşlerdir.
Bilim adamı yönüyle de ön plana çıkan Thales’in dönemine göre oldukça çarpıcı ve yaşadığı halkı etkileyen tespitleri de olmuştur. Örneğin güneş tutulmasının ne zaman olacağını hiç hatasız önceden bildirmiştir, açık denizden gelen gemilerin mesafesini hiç hatasız ölçmüş ve yere düşen gölgesinden yola çıkarak Keops piramidinin yüksekliğini tam olarak ölçmeyi başarmıştır. Bütün bunların yanında Thales, paraya, mala ve mülke değer vermeyen bir kişiliktedir. Thales’in bu yönüyle alakalı anlatılan şöyle bir olay bulunmaktadır: Fakir ama bilgili biri olan Thales’le etrafındaki insanlar "madem o kadar bilgilisin neden fakirsin" diye dalga geçer ve onun bilgeliğini küçümserler. Bunun üzerine Thales, astronomi bilgisini kullanarak zeytin hasadının en verimli olacağı yılı tespit edip ve daha kıştan küçük bir sermaye toplayıp onunla Milet ve Sakız’daki tüm yağ preslerine kaparo vererek hepsini kiralama gibi bir girişimde bulunur. Başka rakibi olmadığı için de bu ona pek ucuza gelmiştir. Sonrasında zeytin toplama zamanında yağ preslerine büyük bir talep olunca, Thales bunları canının istediği fiyata halka kiralamıştır. Böylece bir çokça para kazanmış ve filozofların -bilimcilerin- isterlerse kolay zengin olacaklarını, fakat yaşamdaki amaçlarının bu olmadığını halka göstermiştir.
Thales, söylediği bazı düşündürücü ve özlü sözlerle de meşhur bir filozoftur: Ona, “en güç şey diye?” sormuşlar; O, “kendini tanımak” demiştir. “En kolay şey nedir?” demişler; “başkasına öğüt vermek” şeklinde yanıtlamıştır. Erdemle yaşamanın çaresini sormuşlar, “başkalarında görüp ayıpladığımız şeyleri yapmayarak” demiştir. “Mutlu insan kimdir?” demişler; “sağlığı yerinde, zengin, yürekli, bilgili olandır.” demiştir.
Son olarak Thales insanlara şu öğütleri vermiştir:
- Haksız kazançla zengin olma.
- Yakınlarına ve dostlarına söylediğin kötü sözler yüzünden mahkemelere düşmemeye çalış.
- Sen anana, babana karşı nasıl davranırsan çocukların da sana karşı öyle davranırlar.
- Başkalarını suçladığınız şeyleri kendiniz yapmayın.
- Tembellik hoşa gitmez. Zengin de olsanız tembellik etmeyin.
- Herkese güvenmeyin.
- Ölçülü olun.
- Kendinize hâkim olmamanız zarardır.
Kaynaklar
Aristoteles (1983). Politika. 1. Kitap, 2. Baskı. Çev.: Mete Tunçay. İstanbul: Remzi.
Şengör Celal ( 2016). Bilgiyle Sohbet. İstanbul: İş Bankası Kültür Yayınları
https://www.biyografi.net.tr/thales-kimdir/
Ümit AKÇAKAYA
Uzm. Psikolojik Danışman & Online Terapist
Felsefeyi başlatan filozof olarak kabul edilen Miletoslu Thales, M.Ö. 624-546 yıllarında yaşamıştır. Thales, bir filozof olmasının yanı sırı bir politikacı, geometrici ve astronomdur. Thales, geometriye Mısır’a gerçekleştirdiği bir seyahatte öğrenmiştir ayrıca bu seyahatinde Nil nehri'nin taşması sonucu nehrin kıyısından hayat fışkırdığını görerek evrenin arkhesi'nin su olabileceğini düşünmüştür. Diğer bir deyişle Thales’a göre evrenin ana maddesi sudur.
Felsefe tarihinde Thales’i önemli kılan husus onun evrendeki her şeyin insan aklı tarafından anlaşılmaya açık olduğunu öne sürmesidir. Bu yönüyle Thales hiçbir şeyin mistik olamayacağını da iddia ederek mitostan logosa ilk adımı atar, diğer bir deyişle mitolojik geleneği bir yana bırakarak anlam ve düşüncenin kapısını aralar. Thales’in bu bakış açısı aynı zamanda bugünkü bilimin ortaya çıkmasına da vesile olmuş ve bu sayede Thales, tarihte dönüm noktası diye tabir edilebilecek bir gelişmeye imza atmıştır. Bu yönüyle Thales kuşkusuz insana en çok ilham veren kişilerden biridir; zira önünde ilham alabileceği kimse yokken kendi aklına ve genel olarak insanın aklına güvenmiş ve insanlığa bir nevi çağ atlatarak yalnızca bir insanın bile çok büyük şeyler yapabileceğini ispatlamıştır. Bu bağlamda Thales’le birlikte bizim ‘Batı bilimi’ dediğimiz olgunu da ortaya çıktığı kabul edilir. Nitekim Celal Şengör’e göre de Avrupa, eleştirel akıl diyebileceğimiz yeteneğini iki Anadoluluya borçludur: M.Ö 6. yüzyılda iki Miletli, Thales ve öğrencisi Anaksimandros, ilk kez dinsel inançların kendilerine sunduğu dünya ve evren kavramlarının ve yetersiz olduğunu görerek, bu inançları oluşturan fikirlerin yerine daha iyilerinin üretilebileceğini düşünmüşlerdir.
Bilim adamı yönüyle de ön plana çıkan Thales’in dönemine göre oldukça çarpıcı ve yaşadığı halkı etkileyen tespitleri de olmuştur. Örneğin güneş tutulmasının ne zaman olacağını hiç hatasız önceden bildirmiştir, açık denizden gelen gemilerin mesafesini hiç hatasız ölçmüş ve yere düşen gölgesinden yola çıkarak Keops piramidinin yüksekliğini tam olarak ölçmeyi başarmıştır. Bütün bunların yanında Thales, paraya, mala ve mülke değer vermeyen bir kişiliktedir. Thales’in bu yönüyle alakalı anlatılan şöyle bir olay bulunmaktadır: Fakir ama bilgili biri olan Thales’le etrafındaki insanlar "madem o kadar bilgilisin neden fakirsin" diye dalga geçer ve onun bilgeliğini küçümserler. Bunun üzerine Thales, astronomi bilgisini kullanarak zeytin hasadının en verimli olacağı yılı tespit edip ve daha kıştan küçük bir sermaye toplayıp onunla Milet ve Sakız’daki tüm yağ preslerine kaparo vererek hepsini kiralama gibi bir girişimde bulunur. Başka rakibi olmadığı için de bu ona pek ucuza gelmiştir. Sonrasında zeytin toplama zamanında yağ preslerine büyük bir talep olunca, Thales bunları canının istediği fiyata halka kiralamıştır. Böylece bir çokça para kazanmış ve filozofların -bilimcilerin- isterlerse kolay zengin olacaklarını, fakat yaşamdaki amaçlarının bu olmadığını halka göstermiştir.
Thales, söylediği bazı düşündürücü ve özlü sözlerle de meşhur bir filozoftur: Ona, “en güç şey diye?” sormuşlar; O, “kendini tanımak” demiştir. “En kolay şey nedir?” demişler; “başkasına öğüt vermek” şeklinde yanıtlamıştır. Erdemle yaşamanın çaresini sormuşlar, “başkalarında görüp ayıpladığımız şeyleri yapmayarak” demiştir. “Mutlu insan kimdir?” demişler; “sağlığı yerinde, zengin, yürekli, bilgili olandır.” demiştir.
Son olarak Thales insanlara şu öğütleri vermiştir:
- Haksız kazançla zengin olma.
- Yakınlarına ve dostlarına söylediğin kötü sözler yüzünden mahkemelere düşmemeye çalış.
- Sen anana, babana karşı nasıl davranırsan çocukların da sana karşı öyle davranırlar.
- Başkalarını suçladığınız şeyleri kendiniz yapmayın.
- Tembellik hoşa gitmez. Zengin de olsanız tembellik etmeyin.
- Herkese güvenmeyin.
- Ölçülü olun.
- Kendinize hâkim olmamanız zarardır.
Kaynaklar
Aristoteles (1983). Politika. 1. Kitap, 2. Baskı. Çev.: Mete Tunçay. İstanbul: Remzi.
Şengör Celal ( 2016). Bilgiyle Sohbet. İstanbul: İş Bankası Kültür Yayınları
https://www.biyografi.net.tr/thales-kimdir/
Ümit AKÇAKAYA
Uzm. Psikolojik Danışman & Online Terapist
|
Yazan
|
Bu makaleden alıntı yapmak
için alıntı yapılan yazıya aşağıdaki ibare eklenmelidir: "Felsefeyi Başlatan Kişi: Thales" başlıklı makalenin tüm hakları yazarı Dr.Psk.Ümit AKÇAKAYA'e aittir ve makale, yazarı tarafından TavsiyeEdiyorum.com (http://www.tavsiyeediyorum.com) kütüphanesinde yayınlanmıştır. Bu ibare eklenmek şartıyla, makaleden Fikir ve Sanat Eserleri Kanununa uygun kısa alıntılar yapılabilir, ancak Dr.Psk.Ümit AKÇAKAYA'nın izni olmaksızın makalenin tamamı başka bir mecraya kopyalanamaz veya başka yerde yayınlanamaz. |
3 Beğeni 
Yazan Uzman
|
thales, felsefe, thales kimdir, felsefe tarihi, felsefe tarihinde thales, felsefeyi başlatan kişi, felsefenin kurucusu, miletoslu thales
Sitemizde yer alan döküman ve yazılar uzman üyelerimiz tarafından hazırlanmış ve pek çoğu bilimsel düzeyde yapılmış çalışmalar olduğundan güvenilir mahiyette eserlerdir. Bununla birlikte TavsiyeEdiyorum.com sitesi ve çalışma sahipleri, yazıların içerdiği bilgilerin güvenilirliği veya güncelliği konusunda hukuki bir güvence vermezler. Sitemizde yayınlanan yazılar bilgi amaçlı kaleme alınmış ve profesyonellere yönelik olarak
hazırlanmıştır. Site ziyaretçilerimizin o meslekle ilgili bir uzmanla görüşmeden, yazı içindeki bilgileri kendi başlarına kullanmamaları gerekmektedir. Yazıların telif hakkı tamamen yazarlarına aittir, eserler sahiplerinin muvaffakatı olmadan hiçbir suretle çoğaltılamaz, başka bir
yerde kullanılamaz, kopyala yapıştır yöntemiyle başka mecralara aktarılamaz. Sitemizde yer alan herhangi bir yazı başkasına ait telif haklarını ihlal ediyor, intihal içeriyor veya yazarın mensubu bulunduğu mesleğin meslek için etik kurallarına aykırılıklar taşıyorsa, yazının kaldırılabilmesi için site yönetimimize bilgi verilmelidir.
