2007'den Bugüne 92,227 Tavsiye, 28,206 Uzman ve 19,962 Bilimsel Makale
Site İçi Arama
Yeni Tavsiye Ekleyin!



Okul Başarısını Etkileyen Faktörler – Aileye Bağlı Nedenler
MAKALE #21431 © Yazan Psk.Burcu BAŞOĞLU KUNDAK | Yayın Mayıs 2020 | 1,918 Okuyucu
Bir önceki yazımda akademik başarıyı etkileyen faktörler arasında çocuklarla ilgili faktörlerden bahsetmiştim. Bu yazımda ailenin çocuğun başarısındaki rolü hakkında bilgi vermek isterim. Çünkü anne ve babaların eğitime katılımı, evde ve okulda gösterdikleri katılım etkinlikleri öğrencinin akademik başarısını çok ciddi anlamda etkilediği araştırmalarla da desteklenmiştir.

Ana babanın, çocuklarının gelişimini sağlayan etkinliklere harcadıkları zaman ve çaba akademik başarıda önemli bir etmen olarak dikkat çekmektedir. Çocuğun okula başlaması, okul başarısı üzerinde rol oynayan toplumsal dış etkenlerin fazlalaşmasına sebep olsa da ailede ana baba ile geçirilen zaman okulda geçirilen zamandan fazla olduğu için ana babanın çocuğunun eğitimi üzerindeki etkisi ortadan kalkmamaktadır.

Destekleyici Aile Ortamı: Akademik başarıları yüksek olan çocuklar, aileleri eğitim konusunda destekleyici olanlardır. Akademik başarının artmasında ailenin koruma, bakım ve şefkat konularındaki hassasiyetinin önemli bir etmen olduğu belirtilmektedir. Yine akademik başarının yükselmesinde ailenin okul ile ortak bir eğitim-öğretim programı üzerinde iş ve görüş birliğine varılmış olması ve sürekli bir okul-aile iletişiminin sağlanması gerektiğinin önemli etkisi olduğu anlaşılmaktadır.

Yol Gösterici: Ailelerin evde sağladıkları ortam ve koşullar, çocuğun akademik başarısı üzerinde okulun ortamı kadar önemlidir. Ailenin çocuklarının akademik başarısı için onu öğrenmeye güdülemesi, öğrendiklerini tekrar etmesi ve pekiştirmesi için yardımcı olması, yol göstermesi ve okulla işbirliği içinde hangi konuları öğrendiğini, neleri öğrenmesi gerektiğini, gereken araç gereçlerin neler olduğunu, çocuğa nasıl yardımcı olabileceğini öğrenmeye çabalaması gerekir.

Aile İçi İletişim: Akademik başarıda aile ile öğrenci arasındaki iletişimin niteliği ve sıklığı da etkilidir. Anne, baba ve çocuk arasındaki iletişimin miktarı ve özellikle yoğunluğu, çocuğun akademik başarısına katkı sağlar. Bununla birlikte akademik başarı üzerinde ailenin baskısı, desteği, yardımı ve denetlemesi; ana babanın çocuk ile kurduğu günlük iletişimler kadar etkili değildir. İletişim süreci her ilişkide olduğu gibi aile-çocuk ilişkisinde de önem taşımaktadır. Toplumsallaşma sürecinde çocuk; özdeşleşme, örnek alma, pekiştirme ve öğrenme yoluyla kişiliğini geliştirir. Başka bir ifadeyle ana baba ile çocuk arasındaki bu etkileşim, ailenin gerçekleştirdiği eğitimdir. Bu bağlamda ailenin içinde bulunduğu toplumun kültürü, ana babanın çocuk yetiştirme eğiliminde son derece belirleyici olmaktadır.

Kontrolün Sağlanması: Çocuğun zamanı etkin planlama ve yönetme alışkanlığı kazanımı, akademik başarısında büyük önem taşır. Bu kazanım için öğretmen ve aile desteği şarttır; bu sebeple anne babanın okulda yapılanlardan haberdar olması, çocukla birlikte çalışma planları yapması ve bunların uygulanmasını denetlemesi gerekir.

Ev Ödevlerine Yardım: Ailenin ev ortamındaki bir diğer önemli etkinliği ev ödevlerine yardımcı olmalarıdır. Çocuğun ödevlerini tam ve doğru olarak yapıp yapmadığını kontrol etme, ödevini yapması için çocuğu teşvik etme, ihtiyaç duyduğu araç-gereç ve ortamı sağlama, karşılaştığı sorunlara onunla birlikte çözüm bulma ödev sürecinin ana babalar için önemli bölümleridir. Okuma becerisi kazanmaları için çocukların kitap, dergi, gazete okumaya teşvik edilmeleri de evde yapılacak önemli etkinlikler arasındadır.

Okul Etkinliklerine Katılım: Anne babaların evde yaptıkları etkinliklerin yanı sıra okulda yapılan etkinliklere de katılması ve destek sağlaması, akademik başarıda önemlidir. Etkinliklerde doğrudan görev alabilirler ya da düzenlenecek etkinliklere izleyici olarak katılabilirler. Ana babalar okulla iletişim kurup okulu ziyaret ederek, öğretmen ve yöneticiler ile görüşerek, okul etkinliklerinde çeşitli roller üstlenerek okul aile işbirliğini sağlayabilirler. Okulda düzenlenen kültürel ve sportif faaliyetlere, konferans ve yarışmalara katılarak çocuklarına destek verebilir; akademik başarılarını önemsediklerini gösterebilirler.

Eğitim Seviyesi: Anne babaların eğitim seviyelerinin farklılıkları, cinsiyet farklılıkları gibi çocuklarının akademik başarıları üzerinde etkilidir. Akademik olarak eğitimli anne babaların çocukları, mesleki eğitim alan anne babaların çocuklarından daha fazla bilişsel-sözel yeterliliğe sahip olabilmektedir. Anne babaların eğitim sistemindeki sosyal konumu, aldıkları eğitim tarafından belirlenir. Okul ortamına kendini yakın hisseden eğitimli anne babaların okuldan uzak olan mesleki eğitim almış anne babalara göre çocuklarının eğitiminde daha olumlu ve etkin olmaları beklenir.

Sosyoekonomik Düzey: Çocukların akademik başarısını etkileyen bir diğer değişken de ana babanın sosyoekonomik düzeyidir. Bununla birlikte bu etkinin doğrudan olmak yerine gerek öğrenci gerekse ana babaya özgü kimi özelliklerle birlikte dolaylı bir etkisinin olduğu iddia edilmektedir

Ebeveynler Arası İlişki: Anne babanın arasında sağlıklı bir iletişimin olmaması, huzursuz ve kaygı verici bir ev ortamı,

İhmal ve İstismar: Anne babanın, kendi hayatlarındaki sıkıntılarından dolayı eleştirel ve sabırsız olması, çocuğun hatalarını tolere edememesi, baskıcı tutumu, çocuğu zorlamaları, çocuğun iyi yanlarından ziyade yetersiz yanlarına yoğunlaşması, çocukta kendine güvensizliğe ve kaygıya bu da başarısızlığa yol açmaktadır.

Kaygılı Ebeveyn Tutumu: Anne babanın çok kaygılı olması çocuğunda kaygılanmasına neden olur. Anne babalardaki başarısızlık kaygısı başarısızlık var olmadan hatta daha çocuk okula başlamadan önce de görülür ve bazen tüm okul yaşamı boyunca sürer. Çocuğa da bulaşan bu kaygı çocuğun gerçek performansını ortaya koymasını engelleyerek başarısızlığa sebep olur.

Çocuk Üzerindeki Beklentiler: Çocuk üzerine gerçekçi olmayan beklentiler ve çocuğa güven duymama önemli bir nedendir. Ebeveynlerin çocuğun potansiyelinin üzerinde olan beklentilerini çocuklara yansıtmaları çocukta kaygı ve başarısız olma korkusu geliştirir. Çocuktan başarılı olması konusunda çok fazla beklenti içinde olmak, onun kişilik değerinin sadece başarıyla değerlendirilmesi anlamına geldiği için, değerini anne babasının gözünde başarılı olmaya bağlanması çocukta kaygı yaratmaktadır. Başarıda en önemli engellerden biri olan kaygı veya korku böylece ailede yaratılmış olur.

Rol Model Olma Becerisi: Anne babanın zamanı etkili kullanma, okuma, sorumluluklarını yerine getirme konularında olumsuz model olup, bir taraftan çocuğun çok fazla televizyon izlemesine, gezmesine kızarken diğer taraftan zamanlarını hep bu şekilde geçirmeleri.

Teknoloji Kullanımı: İyi niyetle sunulan bilgisayar, TV oyunları gibi teknolojik olanakların kullanımına sınır getirilmemesi sonucu çocukta bağımlılık yaratması,

Ödül – Ceza: Ödül verme yöntemini doğru kullanamayarak çocuğun, başarıyı başlı başına bir ödül olarak görmesinin engellenmesi,

Sosyal Aktivitelere Zaman Ayırmama: Çocuğun ders çalışmaktan başka sorumluluğu yokmuş gibi davranarak aslında gelişimi için gerekli olan arkadaşlarıyla oyun oynama, sportif faaliyetlere katılma, resim yapma, müzik dinleme, yetişkinlerle vakit geçirme gibi etkinliklerin anne baba tarafından gereksiz görülmesi hatta çocuğa bunları gerçekleştirmesi için izin verilmemesi. Bu tutumların yol açtığı yüksek kaygının sadece kendisi bile başarısızlığın oluşmasında önemli bir etkendir.

Disiplin: Araştırma bulgularına göre aile içindeki disiplinin de okul başarısında önemli bir etken olduğu kanıtlanmıştır. Başarısız gruptaki çocukların %30’u bedensel cezalara çarptırılırken başarılı grupta bu oranın %16’ya düştüğü görülmektedir. Buna göre aile içindeki ilgi ve sevginin okul başarısın etkileyen önemli bir faktör olduğu, başarısız gruptaki çocukların daha çok kardeşlerinin sevildiğini ileri sürerken, başarılı gruptaki çocuklar kendilerinin de kardeşleri kadar sevildiğini ifade etmişlerdir.

Aile İçin Kültürel Gelişim: Evdeki kültürel atmosfer çocuğun okul başarısıyla dolaylı olarak ilişkilidir. Anne babanın birbiriyle ve çocukla sohbet ortamları çocukta dil ve düşünce gelişimin sağlar. Anne baba çocuk arasındaki iletişim alt sosyo-ekonomik düzey ailelerde yetersizdir. Anne baba birbirleriyle toplumsal güncel olaylar hakkında nadiren sohbet etmekte ve çocuğun söze karışmasına izin verilmemektedir. Anne babanın çocuklarının okuldaki durumları konusundaki ilgi düzeyleri ile çocuğun başarısıyla ilişkilidir. Alt sosyo-ekonomik düzeydeki ebeveynler okulla iletişimlerinin yetersiz olduğu genellikle öğretmenle görüşme talebinde bulunmadıkları veli toplantılarına öğretmeninin yaptırım gücüyle geldikleri ve toplantılarda pasif, sorunlara çözüm bulmakta yetersiz oldukları görülmektedir. Benzer durum orta sosyo-ekonomik düzeyden gelen başarısız öğrencilerin ebeveynlerinde de görülmektedir.

Geçimsizlik: Anne baba geçimsizliğinin olduğu ailelerde çocuk istismarı ve ihmalinin daha yüksek olduğu ortaya çıkmıştır. Çocuk istismarı ve ihmalinin okul başarısını doğrudan etkilediği ve başarısız öğrenciler arasında istismarın daha fazla olduğu görülmektedir.

Ölüm – Hastalık: Aile bireylerinden birini hastalanması veya ölmesi, ana babanın ayrılması, yeni kardeşin doğması gibi değişiklikler başarı üzerinde etkili olabilmektedir.

İlgisiz Ebeveyn: Başarısız çocukların yarıdan çoğunun babalarının kendilerine zaman ayıramayacak kadar meşgul oldukları, yarıya yakınının ailesinde anne baba ilişkisinin iyi olmadığı görülmektedir.

Sorumluluğu Üstlenen Tek Ebeveyn: Annelerin çoğu zaman tek başlarına bu sorumluluğu üstlenmeye çalışması problemleri de beraberinde getirmektedir. Son yıllarda politik, ekonomik ve tarihi bağlamda önemli değişiklikler olması aile yapılarını ve annelerin çocuklarının eğitimindeki konumunu etkilemiştir. Geçmişte anneler sosyoekonomik düzey ve eğitim düzeyi gibi etmenlerden etkilenirken günümüzde bunun yanı sıra okullarla işbirliği, artan iş yükü ve iş dünyasında etkin rol sahibi olma konularını dengelemekle yüz yüzedirler.


Babaların eğitimde etkin olmalarının annelere göre daha önemli olduğunu çünkü babaların bu etkinliği annelere göre farklı algılamaktadır. Bu farklı algılayış, annelerin kendilerini doğal olarak etkin şekilde görmeleri babaların ise bu etkinliği bir görev ve eşlerine yardım olarak görmelerinden kaynaklanmaktadır. AÇEV (2017) bünyesinde babalık ile ilgili yapılan çalışmada, babaların cinsiyet kalıplarından kaynaklanan ön yargıları taşıdıkları görülmektedir. Buradaki ön yargılardan biri çocuğun her türlü bakımında babanın cinsiyeti nedeniyle arka planda kalması gerektiği görüşüdür. Bazı babalar eve sadece ekmek getiren rolünü ve “erkeklik”, “sertlik” gibi basmakalıp ve yanlış rolleri benimseyerek çocuklarıyla ilgili sorumlulukları almamaktadırlar. Babalar değişen dünya ve koşullar ile birlikte çocuklarının eğitiminde daha etkin rol alarak eski, yanlış kalıpları zihinlerinde ve toplumda değiştirerek annelerle paylaştıkları eğitim sorumluluklarını dengelemelidirler.

Başarısızlıktan tümüyle kendilerini sorumlu tutan ebeveynler, kendilerini suçlu hissettikçe başarısızlık karşısında hatalı hareket ederler. Oysa problemi çözmek için öncelikle bu duygudan kurtulmaları gerekir. Kendileri tek sebep değildir, okul yaşamı, sistemin katılığı, bilgilerin verilişi, öğretmenin davranışları da hesaba katılmalıdır. Diğer yandan okulla öğretmeni suçlayarak başarısızlığın tek nedeninin onlardan kaynaklandığını düşünmekte aile yaşamının düzensizliği, ana baba arasındaki anlaşmazlıklar gibi ailevi nedenlerin göz ardı edilmesine yol açabilir.
Yazan
Bu makaleden alıntı yapmak için alıntı yapılan yazıya aşağıdaki ibare eklenmelidir:
"Okul Başarısını Etkileyen Faktörler – Aileye Bağlı Nedenler" başlıklı makalenin tüm hakları yazarı Psk.Burcu BAŞOĞLU KUNDAK'e aittir ve makale, yazarı tarafından TavsiyeEdiyorum.com (http://www.tavsiyeediyorum.com) kütüphanesinde yayınlanmıştır.
Bu ibare eklenmek şartıyla, makaleden Fikir ve Sanat Eserleri Kanununa uygun kısa alıntılar yapılabilir, ancak Psk.Burcu BAŞOĞLU KUNDAK'ın izni olmaksızın makalenin tamamı başka bir mecraya kopyalanamaz veya başka yerde yayınlanamaz.
     1 Beğeni    
Facebook'ta paylaş Twitter'da paylaş Linkin'de paylaş Pinterest'de paylaş Epostayla Paylaş
Yazan Uzman
Burcu BAŞOĞLU KUNDAK Fotoğraf
Psk.Burcu BAŞOĞLU KUNDAK
İzmir (Online hizmet de veriyor)
Psikolog
TavsiyeEdiyorum.com Üyesi2 kez tavsiye edildiİş Adresi Kayıtlı
Makale Kütüphanemizden
İlgili Makaleler Psk.Burcu BAŞOĞLU KUNDAK'ın Yazıları
► Eş Seçimini Etkileyen Faktörler Dr.Psk.Başak DEMİRİZ
► Kişilik Gelişimini Etkileyen Faktörler ÇOK OKUNUYOR Psk.Tuğba DEMİRÖZ
► Anne Baba Tutumlarını Etkileyen Faktörler Psk.Büşra ÇOLAK YILMAZ
TavsiyeEdiyorum.com Bilimsel Makaleler Kütüphanemizdeki 19,962 uzman makalesi arasında 'Okul Başarısını Etkileyen Faktörler – Aileye Bağlı Nedenler' başlığıyla benzeşen toplam 42 makaleden bu yazıyla en ilgili görülenleri yukarıda listelenmiştir.
► Okuduğumu Anlayamıyorum Aralık 2021
► Oyun Terapisi Nedir? Aralık 2021
► Ayrılık Kaygısı Aralık 2021
Sitemizde yer alan döküman ve yazılar uzman üyelerimiz tarafından hazırlanmış ve pek çoğu bilimsel düzeyde yapılmış çalışmalar olduğundan güvenilir mahiyette eserlerdir. Bununla birlikte TavsiyeEdiyorum.com sitesi ve çalışma sahipleri, yazıların içerdiği bilgilerin güvenilirliği veya güncelliği konusunda hukuki bir güvence vermezler. Sitemizde yayınlanan yazılar bilgi amaçlı kaleme alınmış ve profesyonellere yönelik olarak hazırlanmıştır. Site ziyaretçilerimizin o meslekle ilgili bir uzmanla görüşmeden, yazı içindeki bilgileri kendi başlarına kullanmamaları gerekmektedir. Yazıların telif hakkı tamamen yazarlarına aittir, eserler sahiplerinin muvaffakatı olmadan hiçbir suretle çoğaltılamaz, başka bir yerde kullanılamaz, kopyala yapıştır yöntemiyle başka mecralara aktarılamaz. Sitemizde yer alan herhangi bir yazı başkasına ait telif haklarını ihlal ediyor, intihal içeriyor veya yazarın mensubu bulunduğu mesleğin meslek için etik kurallarına aykırılıklar taşıyorsa, yazının kaldırılabilmesi için site yönetimimize bilgi verilmelidir.


10:19
Top