Ebeveyn Tutumları Çocuk Gelişimini Nasıl Etkiler?
Gelişim psikologları, ebeveynlerin çocuk gelişimini nasıl etkilediğiyle uzun zamandır ilgilenmektedirler. Bununla birlikte, ebeveynlerin belirli davranışları ile çocukların sonraki davranışları arasında gerçek sebep-sonuç ilişkilerini bulmak çok zordur.
Dramatik biçimde farklı ortamlarda yetişen bazı çocuklar daha sonra benzer derecede kişiliğe sahip olacak şekilde büyüyebilir. Buna karşılık, bir evi paylaşan ve aynı ortamda yetiştirilen çocuklar, çok farklı kişiliklere sahip olarak büyüyebilir. Bu zorluklara rağmen, araştırmacılar ebeveynlik stilleri ve bu stillerin çocuklar üzerindeki etkileri arasında bağlantılar olduğunu belirtmişlerdir.
Ebeveynlik Tutumlarının Türleri
Araştırmacılar genel olarak dört tür ebeveynlik stilinden bahsetmektedir.
1.Otoriter Ebeveynlik
Baumrind tarafından tanımlanan üç ana stilden biri, otoriter tutumdur. Bu ebeveynlik tutumunda, çocukların ebeveynler tarafından belirlenen katı kurallara uyması beklenir. Bu tür kurallara uymamak, genellikle ceza ile sonuçlanır. Otoriter ebeveynler bu kuralların arkasındaki mantığı açıklamamaktadır. Açıklanması istenirse, ebeveyn basitçe, "Çünkü ben öyle dedim" diye cevap verebilir.
Bu ebeveynlerin talepleri yüksek olsa da çocuklarına karşı çok duyarlı değillerdir. Çocuklarının olağanüstü davranmasını ve hata yapmamasını bekler, ancak gelecekte çocuklarının ne yapması veya kaçınması gerektiği konusunda çok az yol gösterir. Hatalar genellikle oldukça sert bir şekilde cezalandırılır, ancak çocukları genellikle neyi yanlış yaptıklarını merak ederek bırakılır.
Baumrind'e göre, bu ebeveynler "itaat ve statü odaklı; emirlerinin açıklama yapılmadan uyulmasını bekliyorlar." şeklinde açıklamaktadir. Bu tutumu sergileyen ebeveynler genellikle otoriter ve diktatör olarak tanımlanır. Bu kadar katı kurallara ve yüksek beklentilere sahip olmalarına rağmen, taleplerinin arkasındaki gerekçeyi açıklamak için çok az şey yaparlar ve çocukların soru sormadan uymasını beklerler.
2.Otoritatif (Demoktarik) Ebeveynlik
Baumrind tarafından tanımlanan ikinci bir ana stil, otoritatif tarzdı. Otoriter ebeveynler gibi, otoritatif ebeveynlik tarzına sahip olanlar, çocuklarının izlemesi beklenen kurallar ve yönergeler oluşturur. Ancak, bu ebeveynlik tarzı çok daha demokratiktir.
Otoritatif ebeveynler çocuklarına duyarlıdır ve soruları dinlemeye isteklidir. Bu ebeveynler çocuklarından çok şey bekler, ancak sıcaklık, geri bildirim ve yeterli destek sağlarlar. Çocuklar beklentileri karşılamada başarısız olduklarında, bu ebeveynler ceza vermek yerine daha ilgili ve bağışlayıcıdır. Otoritatif ebeveynlerin çocuklarının bağımsızlık, öz kontrol ve öz düzenleme gibi beceriler geliştirmelerine yardımcı olan bu beklenti ve destek birleşimidir.
Müsamahakar (Hoşgörülü) Ebeveynlik
Baumrind tarafından tanımlanan son tarz, müsamahakar ebeveynlik tarzı olarak bilinen ebeveynlik tutumudur. Bazen hoşgörülü ebeveynler olarak adlandırılan müsamahakar ebeveynler, çocuklarından çok az talepte bulunurlar. Bu ebeveynler çocuklarını nadiren disipline eder çünkü nispeten olgunluk ve öz kontrol beklentileri düşüktür. Müsamahakar ebeveynler genellikle çocuklarıyla daha çok anne ya da baba rolünde değil kendilerini arkadaş olarak tanımlarlar.
İhmal Edici Ebeveynlik
Baumrind tarafından tanıtılan üç ana stile ek olarak, psikolog Eleanor Maccoby ve John Martin, ihmal edici ebeveynlik olarak bilinen dördüncü bir tarz önermiştir. .Çocuğun sağlık hizmetlerini aksatarak çocuğun aslında istenmediğini hissettirmek ve çocuğa karşı düşmanca tutumlar beslemek olarak tarif edilebilir. Bu tip ailelerde yetişen çocuklarda kendisinden daha zayıf olanı ezme, tüm çevresine karşı nefret besleme, kimseye güvenememe, çevresindekilere düşmanca tutum sergileme düşüncelerine sahip olabilirler.
Ebeveynlik Stillerinin Etkisi
Peki bu ebeveyn tutumlarının çocuğun gelişim sonuçları üzerindeki etkisi nedir? Baumrind'in 100 okul öncesi çocukla yürüttüğü ilk çalışmasına ek olarak, araştırmacılar ebeveynlik stillerinin çocuklar üzerindeki etkisine ilişkin bir takım sonuca yol açan başka çalışmalar da yürütmüştür.
Bu çalışmaların bulguları arasında:
Otoriter ebeveynlik tutumu genellikle itaatkâr ve yetkin olan çocuklara yol açar, ancak mutluluk, sosyal yetkinlik ve benlik saygısında daha düşük değere sahip olurlar. Otoritatif ebeveynlik tutumu, mutlu, yetenekli ve başarılı çocukların ortaya çıkmasına neden olur.
Hoşgörülü ebeveynlik genellikle mutluluk ve öz düzenleme konusunda düşük gelişime sahibi çocukların gelişmesine neden olur. Bu çocukların otorite ile ilgili sorunları yaşamaları ve okulda kötü performans gösterme eğiliminde olmaları daha muhtemeldir.
İhmal edici ebeveynlik tutumlar tüm yaşam alanlarında en düşük sıradadır. Bu çocuklar kendi kendilerini kontrol etmeme eğilimindedir ve özsaygıları düşüktür.
Neden otoritatif ebeveynlik diğer tutumlara göre bu tür avantajlar sağlıyor?
Çünkü otoritatif ebeveynlerin adil olarak görülme olasılıkları daha fazladır ve bu nedenle çocuklarının bu ebeveynlerin taleplerine uyma olasılıkları daha yüksektir. Ayrıca, bu ebeveynler bu kuralların yanı sıra kurallar da sağladığından, çocukların bu dersleri içselleştirmesi çok daha muhtemeldir.
Kurallara uymak yerine (otoriter ebeveynlerle olduğu gibi) cezadan korktuklarından dolayı, otoritatif ebeveynlerin çocukları, kuralların neden var olduğunu görebilir, adil ve kabul edilebilir olduğunu anlayabilir ve bu kuralları yerine getirmek için bu kuralları takip etmeye çalışabilirler. doğru ve yanlış olanın kendi içselleşmiş algısıyla tartabilir.
Farklı anne - baba tutumları
Elbette, bireysel olarak ebeveynlerin ebeveynlik tutumları da her ailede farklılık gösterebilir. Örneğin, anne, daha otoriter bir yaklaşımı tercih ederken, baba hoşgörülü bir tarz sergileyebilir.
Bu bazen karışık sinyallere veya bir çocuğun istediğini elde etmek için daha çok izin veren ebeveynden onay almak istediği durumlara yol açabilir. Ebeveynlikte uyumlu bir yaklaşım oluşturmak için ebeveynlerin kendi benzersiz ebeveynlik tutumlarının çeşitli öğelerini birleştirirken işbirliği yapmayı öğrenmeleri önemlidir.
Dramatik biçimde farklı ortamlarda yetişen bazı çocuklar daha sonra benzer derecede kişiliğe sahip olacak şekilde büyüyebilir. Buna karşılık, bir evi paylaşan ve aynı ortamda yetiştirilen çocuklar, çok farklı kişiliklere sahip olarak büyüyebilir. Bu zorluklara rağmen, araştırmacılar ebeveynlik stilleri ve bu stillerin çocuklar üzerindeki etkileri arasında bağlantılar olduğunu belirtmişlerdir.
Ebeveynlik Tutumlarının Türleri
Araştırmacılar genel olarak dört tür ebeveynlik stilinden bahsetmektedir.
1.Otoriter Ebeveynlik
Baumrind tarafından tanımlanan üç ana stilden biri, otoriter tutumdur. Bu ebeveynlik tutumunda, çocukların ebeveynler tarafından belirlenen katı kurallara uyması beklenir. Bu tür kurallara uymamak, genellikle ceza ile sonuçlanır. Otoriter ebeveynler bu kuralların arkasındaki mantığı açıklamamaktadır. Açıklanması istenirse, ebeveyn basitçe, "Çünkü ben öyle dedim" diye cevap verebilir.
Bu ebeveynlerin talepleri yüksek olsa da çocuklarına karşı çok duyarlı değillerdir. Çocuklarının olağanüstü davranmasını ve hata yapmamasını bekler, ancak gelecekte çocuklarının ne yapması veya kaçınması gerektiği konusunda çok az yol gösterir. Hatalar genellikle oldukça sert bir şekilde cezalandırılır, ancak çocukları genellikle neyi yanlış yaptıklarını merak ederek bırakılır.
Baumrind'e göre, bu ebeveynler "itaat ve statü odaklı; emirlerinin açıklama yapılmadan uyulmasını bekliyorlar." şeklinde açıklamaktadir. Bu tutumu sergileyen ebeveynler genellikle otoriter ve diktatör olarak tanımlanır. Bu kadar katı kurallara ve yüksek beklentilere sahip olmalarına rağmen, taleplerinin arkasındaki gerekçeyi açıklamak için çok az şey yaparlar ve çocukların soru sormadan uymasını beklerler.
2.Otoritatif (Demoktarik) Ebeveynlik
Baumrind tarafından tanımlanan ikinci bir ana stil, otoritatif tarzdı. Otoriter ebeveynler gibi, otoritatif ebeveynlik tarzına sahip olanlar, çocuklarının izlemesi beklenen kurallar ve yönergeler oluşturur. Ancak, bu ebeveynlik tarzı çok daha demokratiktir.
Otoritatif ebeveynler çocuklarına duyarlıdır ve soruları dinlemeye isteklidir. Bu ebeveynler çocuklarından çok şey bekler, ancak sıcaklık, geri bildirim ve yeterli destek sağlarlar. Çocuklar beklentileri karşılamada başarısız olduklarında, bu ebeveynler ceza vermek yerine daha ilgili ve bağışlayıcıdır. Otoritatif ebeveynlerin çocuklarının bağımsızlık, öz kontrol ve öz düzenleme gibi beceriler geliştirmelerine yardımcı olan bu beklenti ve destek birleşimidir.
Müsamahakar (Hoşgörülü) Ebeveynlik
Baumrind tarafından tanımlanan son tarz, müsamahakar ebeveynlik tarzı olarak bilinen ebeveynlik tutumudur. Bazen hoşgörülü ebeveynler olarak adlandırılan müsamahakar ebeveynler, çocuklarından çok az talepte bulunurlar. Bu ebeveynler çocuklarını nadiren disipline eder çünkü nispeten olgunluk ve öz kontrol beklentileri düşüktür. Müsamahakar ebeveynler genellikle çocuklarıyla daha çok anne ya da baba rolünde değil kendilerini arkadaş olarak tanımlarlar.
İhmal Edici Ebeveynlik
Baumrind tarafından tanıtılan üç ana stile ek olarak, psikolog Eleanor Maccoby ve John Martin, ihmal edici ebeveynlik olarak bilinen dördüncü bir tarz önermiştir. .Çocuğun sağlık hizmetlerini aksatarak çocuğun aslında istenmediğini hissettirmek ve çocuğa karşı düşmanca tutumlar beslemek olarak tarif edilebilir. Bu tip ailelerde yetişen çocuklarda kendisinden daha zayıf olanı ezme, tüm çevresine karşı nefret besleme, kimseye güvenememe, çevresindekilere düşmanca tutum sergileme düşüncelerine sahip olabilirler.
Ebeveynlik Stillerinin Etkisi
Peki bu ebeveyn tutumlarının çocuğun gelişim sonuçları üzerindeki etkisi nedir? Baumrind'in 100 okul öncesi çocukla yürüttüğü ilk çalışmasına ek olarak, araştırmacılar ebeveynlik stillerinin çocuklar üzerindeki etkisine ilişkin bir takım sonuca yol açan başka çalışmalar da yürütmüştür.
Bu çalışmaların bulguları arasında:
Otoriter ebeveynlik tutumu genellikle itaatkâr ve yetkin olan çocuklara yol açar, ancak mutluluk, sosyal yetkinlik ve benlik saygısında daha düşük değere sahip olurlar. Otoritatif ebeveynlik tutumu, mutlu, yetenekli ve başarılı çocukların ortaya çıkmasına neden olur.
Hoşgörülü ebeveynlik genellikle mutluluk ve öz düzenleme konusunda düşük gelişime sahibi çocukların gelişmesine neden olur. Bu çocukların otorite ile ilgili sorunları yaşamaları ve okulda kötü performans gösterme eğiliminde olmaları daha muhtemeldir.
İhmal edici ebeveynlik tutumlar tüm yaşam alanlarında en düşük sıradadır. Bu çocuklar kendi kendilerini kontrol etmeme eğilimindedir ve özsaygıları düşüktür.
Neden otoritatif ebeveynlik diğer tutumlara göre bu tür avantajlar sağlıyor?
Çünkü otoritatif ebeveynlerin adil olarak görülme olasılıkları daha fazladır ve bu nedenle çocuklarının bu ebeveynlerin taleplerine uyma olasılıkları daha yüksektir. Ayrıca, bu ebeveynler bu kuralların yanı sıra kurallar da sağladığından, çocukların bu dersleri içselleştirmesi çok daha muhtemeldir.
Kurallara uymak yerine (otoriter ebeveynlerle olduğu gibi) cezadan korktuklarından dolayı, otoritatif ebeveynlerin çocukları, kuralların neden var olduğunu görebilir, adil ve kabul edilebilir olduğunu anlayabilir ve bu kuralları yerine getirmek için bu kuralları takip etmeye çalışabilirler. doğru ve yanlış olanın kendi içselleşmiş algısıyla tartabilir.
Farklı anne - baba tutumları
Elbette, bireysel olarak ebeveynlerin ebeveynlik tutumları da her ailede farklılık gösterebilir. Örneğin, anne, daha otoriter bir yaklaşımı tercih ederken, baba hoşgörülü bir tarz sergileyebilir.
Bu bazen karışık sinyallere veya bir çocuğun istediğini elde etmek için daha çok izin veren ebeveynden onay almak istediği durumlara yol açabilir. Ebeveynlikte uyumlu bir yaklaşım oluşturmak için ebeveynlerin kendi benzersiz ebeveynlik tutumlarının çeşitli öğelerini birleştirirken işbirliği yapmayı öğrenmeleri önemlidir.
|
Yazan
|
Bu makaleden alıntı yapmak
için alıntı yapılan yazıya aşağıdaki ibare eklenmelidir: "Ebeveyn Tutumları Çocuk Gelişimini Nasıl Etkiler?" başlıklı makalenin tüm hakları yazarı Psk.Burcu BAŞOĞLU KUNDAK'e aittir ve makale, yazarı tarafından TavsiyeEdiyorum.com (http://www.tavsiyeediyorum.com) kütüphanesinde yayınlanmıştır. Bu ibare eklenmek şartıyla, makaleden Fikir ve Sanat Eserleri Kanununa uygun kısa alıntılar yapılabilir, ancak Psk.Burcu BAŞOĞLU KUNDAK'ın izni olmaksızın makalenin tamamı başka bir mecraya kopyalanamaz veya başka yerde yayınlanamaz. |
Beğenin 
Yazan Uzman
|
| Makale Kütüphanemizden |
ebeveyn, otoriter ebeveyn, musamahakar ebeveyn, ihmal edici ebeveyn, ebeveyn tutumları, demokratif ebeveyn, otoritatif ebeveyn
Sitemizde yer alan döküman ve yazılar uzman üyelerimiz tarafından hazırlanmış ve pek çoğu bilimsel düzeyde yapılmış çalışmalar olduğundan güvenilir mahiyette eserlerdir. Bununla birlikte TavsiyeEdiyorum.com sitesi ve çalışma sahipleri, yazıların içerdiği bilgilerin güvenilirliği veya güncelliği konusunda hukuki bir güvence vermezler. Sitemizde yayınlanan yazılar bilgi amaçlı kaleme alınmış ve profesyonellere yönelik olarak
hazırlanmıştır. Site ziyaretçilerimizin o meslekle ilgili bir uzmanla görüşmeden, yazı içindeki bilgileri kendi başlarına kullanmamaları gerekmektedir. Yazıların telif hakkı tamamen yazarlarına aittir, eserler sahiplerinin muvaffakatı olmadan hiçbir suretle çoğaltılamaz, başka bir
yerde kullanılamaz, kopyala yapıştır yöntemiyle başka mecralara aktarılamaz. Sitemizde yer alan herhangi bir yazı başkasına ait telif haklarını ihlal ediyor, intihal içeriyor veya yazarın mensubu bulunduğu mesleğin meslek için etik kurallarına aykırılıklar taşıyorsa, yazının kaldırılabilmesi için site yönetimimize bilgi verilmelidir.
