2007'den Bugüne 92,232 Tavsiye, 28,206 Uzman ve 19,964 Bilimsel Makale
Site İçi Arama
Yeni Tavsiye Ekleyin!



Paranoid (Kuşkucu) Kişilik Bozukluğu
MAKALE #21493 © Yazan Psk.Cemre ÖZCAN | Yayın Mayıs 2020 | 2,395 Okuyucu
Kişilik, bireylerin duygu, düşünce ve davranışlarındaki farklılıkları belirleyen, süreklilik gösteren özellikler ve eğilimlerdir (Linda, 1999). Bireyle ilgili bilişsel, duygusal, sosyal ve fiziksel özellikleri kapsar. Bir kişiyi diğerlerinden ayıran davranış örüntüleridir. Kişinin içerisinde bulunduğu toplum normlarının dışına çıkması, duygu, düşünce ve davranış örüntülerinde bir aksama yaşaması ve beklenenin dışına çıkması durumunda bir kişilik bozukluğundan söz edilebilmektedir.


Paranoid kişilik bozukluğuna sahip bir kişinin temel inancı dünyanın tehlikeli bir yer olduğu, kendisinin de her an bir yara alabileceği ve bu durumda kendisini sürekli koruması gerektiğidir. Başkalarının davranışlarını kötü niyetli olarak yorumlarlar. Çevresine karşı hep çok dikkatli ve çok tetiktedirler. En yakınlarının dürüstlüğünden bile kuşku duyarlar ve kafalarında oluşturdukları kuşkularının kanıtlarını aramaya kendilerini adamışlardır. Dış dünyaya karşı gösterdikleri imaj ise akılcı, soğuk ve mantıklıdır. Genellikle sevgi ya da olumlu duygular göstermezler.



DSM-V Tanı Ölçütleri El Kitabı paranoid kişilik bozukluğunu şu şekilde tanımlamıştır:
1)Yeterli bir kanıt olmaksızın başkalarının kendisini aldattığından veya kötülük yaptığından kuşku duyma.
2)İş arkadaşlarının veya arkadaşlarının bağlılıkları ve güvenilirliklerini sorgulama.
3)Söylediklerinin daha sonra kendisine karşı kullanılacağı korkusuyla başkalarına içini dökemez.
4)Sıradan sözlerden aşağılama veya göz korkutma anlamı çıkartır.
5)Sürekli kin besler.
6)Ortada bir neden yokken, başkalarının davranışlarını kişiliğine ya da statüsüne yönelik bir saldırı olarak algılar. Bunlara öfkeyle karşılık verir.
7)Partnerinin kendisine bağlılığını devamlı sorgular ve partnerinin sadakatiyle ilgili sürekli bir kuşkuculuk yaşar.

Paranoid kişilik bozukluğu olan bireylerin düşünce ve düşünceyi işleme sisteminde bir çarpıtma meydana gelmektedir. Yaşanan olaylarda her zaman başkalarını suçlama eğilimindedirler. Bunun sebebi ise bireyin altta yatan düşük benlik saygısını korumak adına yaptığı psikolojik bir savunma durumudur (Bentall, 2006).
Zihin Teorisi; başkalarının niyetlerini ve zihinsel durumlarını anlayabilme beceresidir ve paranoid düşüncede bu beceride eksiklik görülmektedir (Kinderman, 1998). Başka bir kişinin bakış açısını anlayamama durumu paranoid kişinin sosyal etkileşimlerini etkilemektedir.

DİĞER KİŞİLİK BOZUKLUKLARINDAN FARKI

Şizoid kişilik bozukluğu ve şizotipal kişilik bozukluğunun bazı belirtileri paranoid kişilik bozukluğuna benzese de bu bozuklukların birbirinden farklı özellikleri vardır (Carroll, 2009).



Şizoid kişilik bozukluğu sosyal içe çekilmeyle karakterizedir. Kişi, yakın ilişkiler ve temastan uzaktır. Genelde tek başına bulunmayı severler. Duygusal olarak kayıtsız ve soğuk bir yapıdadırlar. Paranoid kişilik bozukluğunda olduğu gibi diğerlerinden şüphe etmek yerine dış dünyaya karşı ilgileri ve kişilerarası temas yok denecek kadar azdır (Carroll, 2009).


Şizotipal kişilik bozukluğu, yakın ilişkilerden kaçınma ve yetersiz kişilerarası ilişkilerle karakterizedir. Paranoid kişilik bozukluğundan farklı olarak bu kişilerde bilişsel ve algısal çarpıtmalar yaygın olarak görülür. Büyüsel düşünme, geleceği görebilme ve telepati gücü olduğuna inanma gibi gerçekdışı inanç ve düşünceleri vardır.

PSİKOZLA GİDEN DİĞER BOZUKLUKLARLA FARKI

Psikozla giden bozukluklar; kısa psikoz bozukluğu, şizofrenimsi (şizofreniform) bozukluk, şizofreni, şizoduygulanımsal (şizoaffektif) bozukluktur. Bu bozukluğa sahip bir kişide en yaygın görülen belirtiler sanrı (delüzyon) ve varsanılar (halüsinasyon), dağınık bir konuşma örüntüsü (sık sık konudan sapma veya anlaşılmaz bir biçimde konuşma), dağınık davranış örüntüsü ve negatif belirtilerdir (duygu eksikliği, duygusal içedönüklük). Şizoduygulanımsal (şizoaffektif) bozuklukta bu belirtilerle birlikte depresyon belirtileri de eşlik eder.


Bu bozuklukların tümünde görülen ortak belirtiler sanrı ve varsanıların varlığıdır. Paranoid kişilik bozukluğunda ise varsanılara rastlanmamaktadır.

PARANOİD KİŞİLİK BOZUKLUĞU TEDAVİSİ
Tedavi Adımları
Uzun Dönem Tedavi Hedefleri (Bernstein, 2007):
-Kırılgan duygularını tanımak ve kabul etmek
-Öz-yeterlilik duygularının farkındalığını arttırmak
-Başkalarına karşı daha güvenilir bir bakış açısı geliştirmek
-Başkalarını göz korkutucu olarak görüp kaçınmak yerine, sıkıntılarını sözlü olarak ifade edebilmek

Paranoid Kişilik Bozukluğu olan kişiler tedavide terapiste karşı kendini korumaya yönelik güçlü bir savunma ve agresyon gösterebilirler. Bu durumda terapistin yapması gereken danışanın savunmasını harekete geçirecek karşıt tepkilerden uzak durmak olmalıdır. Terapistin öncelikli hedefi, danışanla yakın ve empatik bir ilişki kurarak onu destekleyen bir tavır sergilemek olmalıdır. Terapistin yapması gereken bir diğer konu ise gerçekçi terapi hedefleri belirlemektir.


Terapist, terapi ortamında danışanla yakın fiziksel temastan uzak durmalıdır ve danışana kendi özel alanını vermelidir. Böylece danışan kendini daha rahat hissedecektir. Aynı zamanda terapistin dikkat etmesi gereken en önemli noktalardan biri de, danışanın duygudurum değişimlerinin farkında olmaktır.



Paranoid Kişilik Bozukluğu olan kişilerin tedavisinde kullanılan yöntemler; Bilişsel Davranışçı Terapi (Beck, 2004), Bireysel Destekleyici Dinamik Psikoterapi (Gabbard, 2000) ve Şema Terapi’dir (Young, 2003). Paranoid kişilik bozukluğu olan bireyde en temelde yer alan çekirdek bilişsel şema yetersizlik duygusudur ve bu nedenle tedavinin ilk amacı ilk aşamalarda bireyin kendi öz-yeterlilik duygusunu arttırmaktır. Buna paralel olarak iletişim ve empati gibi sosyal nitelikler de geliştirilmelidir. Sonraki aşamalarda ise yapılması gereken, kişinin zihninde yer alan diğerlerine karşı kötü niyetli ve şüpheli/kuşkucu inançların değişimini sağlamaktır. Bu aşamada terapist ve danışan işbirlik içerisinde olmalı ve danışanın şüpheli/kuşkucu inançlarını sorgulamalıdır. Şüpheli inançlar belirlenir ve bu inançların doğrulukları, gerçekle uyup uymadığı test edilir.
Paranoid Kişilik Bozukluğu olan kişilerin tedavisinde kullanılan bir diğer yöntem ise ilaç tedavisidir. İlaç tedavisinde en önemli nokta ise terapistin, hastanın güvenini kazanmış olmasıdır. Aradaki güven ilişkisi kurulamazsa hasta, ilaç tedavisine yanıt vermeyecektir. Paranoid kişilik bozukluğu olan kişilerde depresyon ve/veya anksiyete birlikte görülebilmektedir. Bu noktada danışanın da işbirliğiyle semptom azaltıcı ilaç tedavisine başlanabilmektedir.

YAZAN
Psk. Cemre ÖZCAN

KAYNAKLAR
Beck AT, Freeman A, Davis DD (2004) Paranoid personality disorder. In Cognitive Therapy of Personality Disorders (2nd edn) (eds AT Beck, A Freeman, DD Davis). Guilford Press.
Bentall RP, Taylor JL (2006) Psychological processes and paranoia. Implications for forensic behavioural science. Behavioral Sciences and The Law; 24: 277–94.
Bernstein DP, Useda JD (2007) paranoid personality disorder. In Personality Disorders: Toward the DSM–V (eds W O’Donohue, KA Fowler, SO Lilienfield). Sage Publications.
Black, D. W., & Grant, J. E. (2014). DSM-5® guidebook: the essential companion to the diagnostic and statistical manual of mental disorders. American Psychiatric Pub.Jongsma A. E., Jr., L. M. Peterson ve T. J. Bruce (2014). Yetişkin Psikoterapisi Tedavi Planlayıcısı (s. 382). Nobel Yayınları.
Carroll, A. (2009). Are you looking at me? Understanding and managing paranoid personality disorder. Advances in psychiatric treatment, 15(1), 40-48.
Gabbard GO (2000) Cluster A personality disorders. In Psychodynamic Psychiatry in Clinical Practice (ed GO Gabbard). American Psychiatric Press.
Kinderman P, Dunbar RI, Bentall RP (1998) Theory-of-mind deficits and causal attributions. British Journal of Psychology; 89: 191–204.
Linda V. Berens. Sixteen Personality Types: Descriptions for Self-Discovery. Telos Publications, California, 1999.
Young J, Klosko J, Weishaar M (2003) Schema Therapy: A Practitioner’s Guide. Guilford Press.
Yazan
Bu makaleden alıntı yapmak için alıntı yapılan yazıya aşağıdaki ibare eklenmelidir:
"Paranoid (Kuşkucu) Kişilik Bozukluğu" başlıklı makalenin tüm hakları yazarı Psk.Cemre ÖZCAN'e aittir ve makale, yazarı tarafından TavsiyeEdiyorum.com (http://www.tavsiyeediyorum.com) kütüphanesinde yayınlanmıştır.
Bu ibare eklenmek şartıyla, makaleden Fikir ve Sanat Eserleri Kanununa uygun kısa alıntılar yapılabilir, ancak Psk.Cemre ÖZCAN'ın izni olmaksızın makalenin tamamı başka bir mecraya kopyalanamaz veya başka yerde yayınlanamaz.
     2 Beğeni    
Facebook'ta paylaş Twitter'da paylaş Linkin'de paylaş Pinterest'de paylaş Epostayla Paylaş
Makale Kütüphanemizden
İlgili Makaleler Psk.Cemre ÖZCAN'ın Makaleleri
► Paranoid Kişilik Bozukluğu ÇOK OKUNUYOR Psk.Bahar ERDEN
► Paranoid Kişilik Dr.Psk.Fatih SÖNMEZ
► Paranoid Kişilik Yapısı Dr.Psk.Fatih SÖNMEZ
► Kuşkucu Musunuz? Psk.Dnş.Yusuf BAYALAN
TavsiyeEdiyorum.com Bilimsel Makaleler Kütüphanemizdeki 19,964 uzman makalesi arasında 'Paranoid (Kuşkucu) Kişilik Bozukluğu' başlığıyla benzeşen toplam 27 makaleden bu yazıyla en ilgili görülenleri yukarıda listelenmiştir.
► Depresyon Nisan 2020
► Sosyal Kaygı Bozukluğu Şubat 2020
Sitemizde yer alan döküman ve yazılar uzman üyelerimiz tarafından hazırlanmış ve pek çoğu bilimsel düzeyde yapılmış çalışmalar olduğundan güvenilir mahiyette eserlerdir. Bununla birlikte TavsiyeEdiyorum.com sitesi ve çalışma sahipleri, yazıların içerdiği bilgilerin güvenilirliği veya güncelliği konusunda hukuki bir güvence vermezler. Sitemizde yayınlanan yazılar bilgi amaçlı kaleme alınmış ve profesyonellere yönelik olarak hazırlanmıştır. Site ziyaretçilerimizin o meslekle ilgili bir uzmanla görüşmeden, yazı içindeki bilgileri kendi başlarına kullanmamaları gerekmektedir. Yazıların telif hakkı tamamen yazarlarına aittir, eserler sahiplerinin muvaffakatı olmadan hiçbir suretle çoğaltılamaz, başka bir yerde kullanılamaz, kopyala yapıştır yöntemiyle başka mecralara aktarılamaz. Sitemizde yer alan herhangi bir yazı başkasına ait telif haklarını ihlal ediyor, intihal içeriyor veya yazarın mensubu bulunduğu mesleğin meslek için etik kurallarına aykırılıklar taşıyorsa, yazının kaldırılabilmesi için site yönetimimize bilgi verilmelidir.


12:42
Top