Aile İçi İletişimin Mucizevi Anahtarı ''Ben Dili''
Aile, kişinin neslinin devamını sağlamaya yönelik, sevgi , şefkat , korunma ve düzenli yaşam ihtiyaçlarını karşılamak için kurduğu, bireyin toplum ile sağlıklı ilişkiler kurmasında köprü vazifesi gören en temel kurumdur.Bunun yanı sıra ailenin, milli kültürün taşınmasının yanı sıra ekonomik, biyolojik, psikolojik ve sosyal olarak kişiye sağladığı pek çok katkı bulunmaktadır. Kişinin ilişkilerinin ve iletişiminin en sık ve kuvvetli olarak yaşandığı ilk sosyal çevresini ise yine ''aile''si oluşturmaktadır. Bu nedenle, kişinin yaşamında aile ve aile içi iletişim oldukça önemli olmaktadır. Kişinin ailesi ile kurduğu iletişim biçimi, kendini tanımlama şeklinden toplumdaki diğer bireyler ile ilişkisi, iletişimi ve kendi aile yaşantısına kadar pek çok noktada etkilidir. Aile içi iletişimin iyi olduğu ailelerde bu durum tüm aile üyelerinin ruh sağlığını olumlu yönde etkilemekte, aile içi birliği ve dayanışmayı da arttırmaktadır. Walsh'a (1998) göre, dayanıklı ailelerin en temel özelliklerinden birisi de ''etkili ve açık bir iletişim'' kurmaktır. Medya unsurlarının ve bilinçlenmenin de etkisiyle çok sık duyduğumuz ''etkili iletişim'' kavramı çoğunlukla hiçbir tartışma ve çatışmanın yaşanmadığı bir ilişki ve iletişim biçimi şeklinde yanlış yorumlanmaktadır. Aksine, tartışma ve çatışmanın olmadığı bir ilişkide, sağlıklı bir iletişim olmadığı ve hatta belki de iletişimin olmadığı açıktır. Çünkü, bizden farklı düşüncelere ve duygulara sahip diğeri ile iletişimimizde tartışma ve çatışma kaçınılmazdır.Asıl önemli olan, bu farklılıkları anlayış ve saygı ile aktarabilme ve dinleyebilme becerisidir. Bunun için de, yine belki de sıklıkla duyduğumuz ''empati'' kavramı oldukça önemlidir. Empati, en kısa tanımı ile ''diğerinin penceresinden bakabilme'' becerisidir. İletişimimizde, ''cümlesi bitince ben ne söyleyeceğim'' düşüncesine odaklanmak yerine '' onun ne yaşadığını, ne düşündüğünü ve hissettiğini '' yargılamadan anlamaya çalışmaktır. Bu noktada, gençlerin ''beni anlamıyorlar, çocuk yerine koyuyorlar, sürekli kararlarıma karışıyor hatta benim yerime karar veriyorlar, onlar için ne hissettiğim ya da ne istediğimin bir önemi yok '' gibi yakınmalarının aslında aile içi iletişimlerinin ''sağlıklı ve etkili '' bir şekilde gerçekleşmediği anlaşılmaktadır. Bu durum gençlerin, benlik saygılarının düşmesine, özgüvenlerinin azalmasına, aile bağlarının zayıflayarak arkadaş çevresine yaklaşmasına, riskli durumlardan korunamamasına, daha agresif veya isyankar ya da daha içe kapanık ve çekimser olmalarına neden olabilmektedir. Sağlıklı aile içi iletişim ise, gençlerin kendini yetenekli, önemli, başarılı, değerli, olumlu, beğenilmeye ve sevilmeye değer olarak tanımlamaları ile birlikte birine güven bağı ile bağlanmış güçlü bir aile ilişkisi sağlamaktadır.
Peki sağlıklı bir aile içi iletişim için ne yapmalıyız?
Öncelikli olarak, kurduğumuz diyaloglarda ''sen dili '' yerine ''BEN DİLİ'' ni tercih ederek bu değişimi başlatabilirsiniz. Sen dili, karşı tarafı yargılayıcı ve suçlayıcı bir ifade oluşturduğundan asıl aktarmak istediğimiz olan mesajın, ihtiyaçlarımızın iletilmesini engeller. İnsan beyni, evrimsel olarak kendini korumaya programlı olduğundan '' bir tehdit altındasın, kendini koru '' tepkisi verecektir. Bu nedenle, ''beni hiç anlamıyorsun, benim istediklerime ne zaman kulak verdin ki?, bana karışamazsın'' gibi cümleler yerine, '' bu konuda biraz daha anlayışlı olmana ihtiyacım var, bu benim için gerçekten önemli bir konu,açıkladığımda hak vereceğini düşünüyorum, biraz daha özgür alana ihtiyacım var, bazı konularda artık kendim karar verebilmek istiyorum isterseniz bunu netleştirelim'' gibi ifadeler kullanılabilir. Tabi ki bu ve benzeri ''ben dili '' ifadeleri kullanmadığımız için komik, işlevsiz ve hatta saçma gelebilmektedir. Ancak, devamlı olarak bu konudaki sarf edilen çabanın karşılıksız kalmadığını gösteren çalışmalar mevcuttur.
Diğer önemli bir nokta ise, ''ETKİN DİNLEME'' dir. Her insan, diğerine bir şey anlatırken ''yargılanmak, eleştirilmek, öneri ve öğüt almak'' yerine ''önemsendiğini, anlaşıldığını ve kabul gördüğünü hissetmek veya sadece paylaşmak ister''. Ancak, genellikle kodlanan yanlış iletişim dolayısıyla farklı bir yanıt ile karşılaşır. Bu döngüyü kırabilir. Kendi ihtiyaçlarımız için karşımızdakini etkin dinleyerek örnek olabilir, onun da bu beceriyi geliştirmesine destek sağlayabiliriz. Bu noktada, karşımızdaki ile iletişimimizde; o konuşurken tüm dikkatimizi ona vermek, zihnen ve bedenen dinlediğimizi göstermek, sözünü kesmemek, duygularını paylaştığında 'boş ver, niye üzülüyorsun, saçmalama, bu kadar öfkelenmen doğru mu ? ' gibi cümleler ile yargılamak yerine ' senin için oldukça üzücü olmuş, ona çok kızmışsın ' gibi kabul edici, anlayışlı bir tutum ve söylem içerisinde olmalıyız. Bir nevi, ona kendi düşüncelerini ve hislerini fark etmesini sağlayacak bir ayna görevi görmeli. Daha sonra, kendi fikir ve önerilerimizi ihtiyaç halinde paylaşmalıyız.
Son olarak ise, kurduğumuz ilişkilerde sürekli olarak karşımızdakini suçlu bulmak, onun değişmesini ve adım atmasını beklemek, istediğimiz sağlıklı iletişim ve ilişkiye belki de hiçbir zaman ulaşamamamıza neden olacaktır. Bu sebeple, ilişkilerdeki pozisyonumuzu gözden geçirmeli ''ben kötüyüm-sen iyisin , ben iyiyim-sen kötüsün, ben kötüyüm- sen kötüsün'' bakış açıları yerine ''ben iyiyim- sen de iyisin hadi gel bu problemi birlikte çözelim '' temelli çözüm odaklı bakış açısını benimsemeli. Sık sık kendimize hatırlatmalıyız. Unutmayalım! Biz asla birini değiştiremeyiz.Ancak, kendi davranışlarımızı değiştirebilir böylelikle diğerinin de iletişimdeki dansımızı uyumlu hale getirmesine olanak sağlayabiliriz.
Haydi şimdi, elinize bir kağıt-kalem alın ve ilişkilerinizdeki iyiki'ler için bir ''Şükran Mektubu'' yazın. Sonra da bir bakın bakalım değiştirmek istediğiniz şeyler için neler yapabilirsiniz...
Sevgi ve sağlıkla kalın...
Psikolog Halime Yamaç
*Ben dili, Minerva Eğitim ve Psikolojik Danışma Merkezi' nin orijinal atölye ismidir.
Konuyla ilgili Sıkça Sorulan Sorular:
1.Oğluma/kızıma bir türlü söz dinletemiyorum. Ne dersem karşı çıkıyor. Ne yapmalıyım?
Bu konuda, öncelikli olarak kurduğumuz iletişim şeklini gözden geçirmeniz. Makalede yer verilen hususlara dikkat ederek iletişim kurmaya çabalamanız oldukça önemlidir. Unutmayın, biz onu değiştiremeyiz ama onunla kurduğumuz iletişim aldığımız tepkileri değiştirmemizi sağlayabilir. Ancak, çabalarınıza rağmen hala sıkıntı yaşıyorsanız, bir uzmandan destek alabilirsiniz.
2.İlişkilerdeki yaşam pozisyonumu nasıl değiştirebilirim?
Yaşam pozisyonlarımız, hayata ve diğerine karşı olan bakış açılarımızı ortaya koymaktadır. Bu sebeple, öncelikli olarak ilişkide bulunduğumuz pozisyonun farkına varmak aslında değişim için ilk adımı oluşturmaktadır. Sonrasında, farkındalık ile tekrar ''o da bu konuda çaba harcıyor, o da iyi ben de iyiyim'' konumuna geçmeye çalışmak, bir süre sonra değişimin oluşmasını sağlayacaktır. Ancak, çabalarınıza rağmen ilişkilerinizdeki sıkıntılarınız devam ediyorsa bir uzmandan destek alabilirsiniz..
Peki sağlıklı bir aile içi iletişim için ne yapmalıyız?
Öncelikli olarak, kurduğumuz diyaloglarda ''sen dili '' yerine ''BEN DİLİ'' ni tercih ederek bu değişimi başlatabilirsiniz. Sen dili, karşı tarafı yargılayıcı ve suçlayıcı bir ifade oluşturduğundan asıl aktarmak istediğimiz olan mesajın, ihtiyaçlarımızın iletilmesini engeller. İnsan beyni, evrimsel olarak kendini korumaya programlı olduğundan '' bir tehdit altındasın, kendini koru '' tepkisi verecektir. Bu nedenle, ''beni hiç anlamıyorsun, benim istediklerime ne zaman kulak verdin ki?, bana karışamazsın'' gibi cümleler yerine, '' bu konuda biraz daha anlayışlı olmana ihtiyacım var, bu benim için gerçekten önemli bir konu,açıkladığımda hak vereceğini düşünüyorum, biraz daha özgür alana ihtiyacım var, bazı konularda artık kendim karar verebilmek istiyorum isterseniz bunu netleştirelim'' gibi ifadeler kullanılabilir. Tabi ki bu ve benzeri ''ben dili '' ifadeleri kullanmadığımız için komik, işlevsiz ve hatta saçma gelebilmektedir. Ancak, devamlı olarak bu konudaki sarf edilen çabanın karşılıksız kalmadığını gösteren çalışmalar mevcuttur.
Diğer önemli bir nokta ise, ''ETKİN DİNLEME'' dir. Her insan, diğerine bir şey anlatırken ''yargılanmak, eleştirilmek, öneri ve öğüt almak'' yerine ''önemsendiğini, anlaşıldığını ve kabul gördüğünü hissetmek veya sadece paylaşmak ister''. Ancak, genellikle kodlanan yanlış iletişim dolayısıyla farklı bir yanıt ile karşılaşır. Bu döngüyü kırabilir. Kendi ihtiyaçlarımız için karşımızdakini etkin dinleyerek örnek olabilir, onun da bu beceriyi geliştirmesine destek sağlayabiliriz. Bu noktada, karşımızdaki ile iletişimimizde; o konuşurken tüm dikkatimizi ona vermek, zihnen ve bedenen dinlediğimizi göstermek, sözünü kesmemek, duygularını paylaştığında 'boş ver, niye üzülüyorsun, saçmalama, bu kadar öfkelenmen doğru mu ? ' gibi cümleler ile yargılamak yerine ' senin için oldukça üzücü olmuş, ona çok kızmışsın ' gibi kabul edici, anlayışlı bir tutum ve söylem içerisinde olmalıyız. Bir nevi, ona kendi düşüncelerini ve hislerini fark etmesini sağlayacak bir ayna görevi görmeli. Daha sonra, kendi fikir ve önerilerimizi ihtiyaç halinde paylaşmalıyız.
Son olarak ise, kurduğumuz ilişkilerde sürekli olarak karşımızdakini suçlu bulmak, onun değişmesini ve adım atmasını beklemek, istediğimiz sağlıklı iletişim ve ilişkiye belki de hiçbir zaman ulaşamamamıza neden olacaktır. Bu sebeple, ilişkilerdeki pozisyonumuzu gözden geçirmeli ''ben kötüyüm-sen iyisin , ben iyiyim-sen kötüsün, ben kötüyüm- sen kötüsün'' bakış açıları yerine ''ben iyiyim- sen de iyisin hadi gel bu problemi birlikte çözelim '' temelli çözüm odaklı bakış açısını benimsemeli. Sık sık kendimize hatırlatmalıyız. Unutmayalım! Biz asla birini değiştiremeyiz.Ancak, kendi davranışlarımızı değiştirebilir böylelikle diğerinin de iletişimdeki dansımızı uyumlu hale getirmesine olanak sağlayabiliriz.
Haydi şimdi, elinize bir kağıt-kalem alın ve ilişkilerinizdeki iyiki'ler için bir ''Şükran Mektubu'' yazın. Sonra da bir bakın bakalım değiştirmek istediğiniz şeyler için neler yapabilirsiniz...
Sevgi ve sağlıkla kalın...
Psikolog Halime Yamaç
*Ben dili, Minerva Eğitim ve Psikolojik Danışma Merkezi' nin orijinal atölye ismidir.
Konuyla ilgili Sıkça Sorulan Sorular:
1.Oğluma/kızıma bir türlü söz dinletemiyorum. Ne dersem karşı çıkıyor. Ne yapmalıyım?
Bu konuda, öncelikli olarak kurduğumuz iletişim şeklini gözden geçirmeniz. Makalede yer verilen hususlara dikkat ederek iletişim kurmaya çabalamanız oldukça önemlidir. Unutmayın, biz onu değiştiremeyiz ama onunla kurduğumuz iletişim aldığımız tepkileri değiştirmemizi sağlayabilir. Ancak, çabalarınıza rağmen hala sıkıntı yaşıyorsanız, bir uzmandan destek alabilirsiniz.
2.İlişkilerdeki yaşam pozisyonumu nasıl değiştirebilirim?
Yaşam pozisyonlarımız, hayata ve diğerine karşı olan bakış açılarımızı ortaya koymaktadır. Bu sebeple, öncelikli olarak ilişkide bulunduğumuz pozisyonun farkına varmak aslında değişim için ilk adımı oluşturmaktadır. Sonrasında, farkındalık ile tekrar ''o da bu konuda çaba harcıyor, o da iyi ben de iyiyim'' konumuna geçmeye çalışmak, bir süre sonra değişimin oluşmasını sağlayacaktır. Ancak, çabalarınıza rağmen ilişkilerinizdeki sıkıntılarınız devam ediyorsa bir uzmandan destek alabilirsiniz..
|
Yazan
|
Bu makaleden alıntı yapmak
için alıntı yapılan yazıya aşağıdaki ibare eklenmelidir: "Aile İçi İletişimin Mucizevi Anahtarı ''Ben Dili''" başlıklı makalenin tüm hakları yazarı Psk.Halime YAMAÇ'e aittir ve makale, yazarı tarafından TavsiyeEdiyorum.com (http://www.tavsiyeediyorum.com) kütüphanesinde yayınlanmıştır. Bu ibare eklenmek şartıyla, makaleden Fikir ve Sanat Eserleri Kanununa uygun kısa alıntılar yapılabilir, ancak Psk.Halime YAMAÇ'ın izni olmaksızın makalenin tamamı başka bir mecraya kopyalanamaz veya başka yerde yayınlanamaz. |
1 Beğeni 
Yazan Uzman
|
Sitemizde yer alan döküman ve yazılar uzman üyelerimiz tarafından hazırlanmış ve pek çoğu bilimsel düzeyde yapılmış çalışmalar olduğundan güvenilir mahiyette eserlerdir. Bununla birlikte TavsiyeEdiyorum.com sitesi ve çalışma sahipleri, yazıların içerdiği bilgilerin güvenilirliği veya güncelliği konusunda hukuki bir güvence vermezler. Sitemizde yayınlanan yazılar bilgi amaçlı kaleme alınmış ve profesyonellere yönelik olarak
hazırlanmıştır. Site ziyaretçilerimizin o meslekle ilgili bir uzmanla görüşmeden, yazı içindeki bilgileri kendi başlarına kullanmamaları gerekmektedir. Yazıların telif hakkı tamamen yazarlarına aittir, eserler sahiplerinin muvaffakatı olmadan hiçbir suretle çoğaltılamaz, başka bir
yerde kullanılamaz, kopyala yapıştır yöntemiyle başka mecralara aktarılamaz. Sitemizde yer alan herhangi bir yazı başkasına ait telif haklarını ihlal ediyor, intihal içeriyor veya yazarın mensubu bulunduğu mesleğin meslek için etik kurallarına aykırılıklar taşıyorsa, yazının kaldırılabilmesi için site yönetimimize bilgi verilmelidir.
