10 Temel Psikoloji Disiplini
10 TEMEL PSİKOLOJİ DİSİPLİNİ
Bilimin genişliğini temsil eden birkaç temel psikoloji disiplini vardır.
İnsan zihni ve davranışı üzerine yapılan çalışmalarda, düzinelerce disiplinin ve alt alanın belirli bir bakış açısını açıklamaya yardımcı olması doğaldır. Hatta bazı insanlar psikoloji disiplinlerini iki ana gruba ayırır: uygulamalı psikoloji ve deneysel psikoloji .
Aşağıdaki bölüm bazı temel psikoloji disiplinlerine bakmaktadır.
Anormal Psikoloji: Bu alan, akıl sağlığındaki anormal davranışlara yaklaşır. Araştırma, anksiyete, depresyon gibi psikolojik bozukluklar ve yeme bozuklukları ve travma sonrası stres gibi akıl hastalıkları ile ilgileniyor. Psikoterapistler, klinik psikologlar ve çeşitli danışmanlar ve terapistler doğrudan bu alanda çalışmaktadır.
Bilişsel Psikoloji: Algılama, dikkat, düşünme, akıl yürütme, problem çözme, hafıza, dil ve duygu gibi konular, içsel zihinsel durumlara bakan bilişsel psikolojinin merkezinde yer alır. Bilişsel psikoloji birincil olarak bir araştırma alanıdır, ancak bazı profesyoneller işletmeler için danışır.
Gelişim Psikolojisi: Bu alandaki araştırmalar, yaşam boyunca meydana gelen bilişsel, duygusal ve sosyal değişikliklerden oluşur. Bazı gelişim psikologları Head Start gibi müdahale programlarının etkinliğini değerlendirmeye yardımcı olsalar da, bu öncelikli olarak araştırma yapan başka bir alandır.
Eğitim Psikolojisi: Bu alan, öğrencilerin nasıl öğrendiklerine, psikolojiyi öğretmeye ve üstün yeteneklilik, öğrenme güçlükleri gibi çok çeşitli eğitim sorunlarına ve ebeveynlerin, öğretmenlerin ve yöneticilerin öğrenci sonuçlarını nasıl iyileştirebileceklerine yaklaşır.
Sağlık Psikolojisi: Sağlık psikolojisi, belirli psikolojik, davranışsal ve kültürel faktörlerin fiziksel sağlık ve hastalığa nasıl katkıda bulunduğunu anlamaya çalışır. Sağlık psikologları sağlıklı davranışları teşvik eder ve hastalıkları ve hastalıkları önleme ve tedavi etme üzerinde çalışır; sağlıkla ilgili sorunlar sigarayı bırakma, stres yönetimi, kilo yönetimi ve beslenmeyi içerebilir.
Endüstriyel - Örgütsel Psikoloji : Bu alan psikolojik ilkeleri işyerine uygular. Araştırma, üretkenliği, verimliliği, motivasyonu ve diğer gerçek dünya sorunlarını iyileştirmeye odaklanmıştır. Önemli bir alt alan, insanların belirli ürünler ve makinelerle çalışma şeklini geliştirmek için insan-bilgisayar etkileşimlerine bakan insan faktörleri.
Nöropsikoloji: Nöropsikoloji, sinir sisteminin psikolojik etkilerini incelemek için psikolojiyi nöroloji ile birleştirir. Örnek araştırma soruları, beyin kimyasının (yaralanma, çevresel faktörler veya hormonlar nedeniyle) değiştirilmesinin zihinsel sağlığı ve davranışı nasıl etkilediğini içerebilir.Nöropsikoloji beyin ve davranış arasındaki ilişkiyi inceleme esasına dayanır. Beyin ve sinir sisteminin arasındaki bağın kişinin biliş ve davranışı üzerindeki etkiyi incelerken sinir bilim bakış açısından yaklaşır. Nörolog, beyinin yapı ve fonksiyonları ve bunların davranışlar ve bilişler üzerindeki etkisini inceler. Beyinde bir bozulma olduğunda zihinsel hastalıklara sebep olur. Nörolog bu bozulmaların nasıl olduğu ve nedenleri üzerine araştırma yaparken, zihinsel hastalıkların tedavisine açıklamalar getirir.Nöropsikolojik değerlendirme ile kişinin zihinsel işlevleri ve bozukluklarına beyin temelli olarak açıklama getirilir. Değerlendirme yapılırken testler ve görüşmelerden yararlanılır. Nöropsikolojik testler ile kişinin bilişsel olarak güçlü ve zayıf yanları keşfedilerek beyinin çalışma mekanizması hakkında bilgi edinmeye çalışılır. Nöropsikolojik testler ve görüşmeyi içeren nöropsikolojik değerlendirme ile kişinin semptom ve şikayetlerine çözüm bulunmaya çalışılır.Çocukluğun tüm gelişimsel sorunlarında, beyin gelişiminde gecikme, doğuştan ya da sonradan hasar olan ya da aşağıdaki problemlere sahip çocuklarda aydınlatıcı ve yol gösterici bilgi verir.
Konuşması gecikmiş veya bozuk olan çocuklar
Okuma ve yazmayı öğrenemeyen çocuklar
Akademik sorunu olan, 2 yıl üst üste sınıfta kalanlar
Hiperaktif ve/veya dikkat eksikliği olan çocuklar
Zihinsel işlevlerde bozulmaya yol açtığı bilinen tüm hastalık halleri
Davranış ve uyum bozuklukları
Otistik çocuklar
Üstün zekalı çocuklar
Yönetici işlev bozukluğu olan çocuklar
Serebral felci olan çocuklar.
Kişilik Psikolojisi: Bu alan, insanları benzersiz kılan bireysel farklılıkları inceler. Kişiliklerin nasıl geliştiğine ve farklı insan türlerinin nasıl sınıflandırılacağına ışık tutmak için kalıplar, duygular ve davranışlar bireysel bir bakış açısıyla analiz edilir. Psikanalitik, davranışçı ve hümanist teoriler gibi bir dizi kişilik teorisi ortaya çıktı.
Sosyal Psikoloji: İnsanların düşünceleri, davranışları ve duyguları başkalarından nasıl etkilenir? Sosyal psikoloji, bu tür soruları yanıtlamaya çalışır. Bu alan, bireyi diğer insanların varlığıyla (veya algılanan mevcudiyetiyle) ilişkili olarak analiz ederek psikoloji ve sosyoloji arasındaki boşluğu kapatır. Sosyal psikoloji, sözel olmayan iletişim, liderlik, sosyal etkileşimler, grup davranışı ve karar verme üzerindeki sosyal etkiler gibi konulara bakar.Ulusal Aile İçi Şiddet, Travma ve Akıl Sağlığı Merkezi'ne göre IPV, romantik ilişkilerde parçalı bir güç ve kontrol modeli olarak tanımlanıyor. Bu kontrol, zihinsel sağlık ve madde kullanımıyla ilgili zorbalık, sözlü tehditler, fiziksel şiddet, cinsel şiddet, tecrit, mali taciz, takip, psikolojik taciz ve gözdağı gibi kötüye kullanım tekniklerinin kullanılmasıyla uygulanır (Rivera, Phillips, Warshaw, Lyon, Bland ve Kaewken, 2015). Madde kullanımı ile IPV arasındaki ilişki, ulusal anketler, topluluk örnekleri ve IPV'den sağ kalanlar dahil olmak üzere çeşitli kaynaklardan ve kanıt niteliğindeki araştırma uygulamalarından yaygınlık oranlarını göstermiştir (Rivera ve diğerleri, 2015). Araştırmalar, partnerlerden birinin veya her ikisinin de alkol istismarına giriştiğinde, şiddet riski önemli ölçüde artar (Moore, Easton ve McMahon, 2011). Bir aile içi uyuşmazlık sırasında tutuklanan kadın ve erkek örnekleminde, alkol zorluklarının şiddeti ile fiziksel ve psikososyal saldırganlığın icrası arasında önemli bir ilişki olduğu tespit edilmiştir. Ayrıca, 2003 yılında yapılan bir çalışma, alkol kötüye kullanımı veya IPV için tedavi görmek isteyen erkekler arasında, bir kadın partnere yönelik şiddetli saldırganlık olasılığının, failin sarhoş olduğu günlere kıyasla alkol tüketiminin olmadığı günlere kıyasla 11 kat daha yüksek olduğunu gösterdi (Moore ve ark. , 2011). 2013 yılında yapılan bir çalışmada, madde bağımlılığı tedavisine başvuran erkek ve kadınlardan oluşan bir örneklemde, kadınların neredeyse yüzde 50'si hayatlarının bir noktasında IPV yaşadığını bildirdi (Rivera ve diğerleri, 2015).
Spor Psikolojisi: Bu alan, psikolojik konular ile spor, egzersiz ve fiziksel aktivite arasındaki ilişkiyi inceler. Bazı profesyoneller, profesyonel sporculara ve antrenörlere motivasyon ve performans konusunda yardımcı olurken, diğerleri insanların sağlıklarını iyileştirmek için egzersiz ve sporu kullanmalarına yardımcı olabilir.
Bilimin genişliğini temsil eden birkaç temel psikoloji disiplini vardır.
İnsan zihni ve davranışı üzerine yapılan çalışmalarda, düzinelerce disiplinin ve alt alanın belirli bir bakış açısını açıklamaya yardımcı olması doğaldır. Hatta bazı insanlar psikoloji disiplinlerini iki ana gruba ayırır: uygulamalı psikoloji ve deneysel psikoloji .
Aşağıdaki bölüm bazı temel psikoloji disiplinlerine bakmaktadır.
Anormal Psikoloji: Bu alan, akıl sağlığındaki anormal davranışlara yaklaşır. Araştırma, anksiyete, depresyon gibi psikolojik bozukluklar ve yeme bozuklukları ve travma sonrası stres gibi akıl hastalıkları ile ilgileniyor. Psikoterapistler, klinik psikologlar ve çeşitli danışmanlar ve terapistler doğrudan bu alanda çalışmaktadır.
Bilişsel Psikoloji: Algılama, dikkat, düşünme, akıl yürütme, problem çözme, hafıza, dil ve duygu gibi konular, içsel zihinsel durumlara bakan bilişsel psikolojinin merkezinde yer alır. Bilişsel psikoloji birincil olarak bir araştırma alanıdır, ancak bazı profesyoneller işletmeler için danışır.
Gelişim Psikolojisi: Bu alandaki araştırmalar, yaşam boyunca meydana gelen bilişsel, duygusal ve sosyal değişikliklerden oluşur. Bazı gelişim psikologları Head Start gibi müdahale programlarının etkinliğini değerlendirmeye yardımcı olsalar da, bu öncelikli olarak araştırma yapan başka bir alandır.
Eğitim Psikolojisi: Bu alan, öğrencilerin nasıl öğrendiklerine, psikolojiyi öğretmeye ve üstün yeteneklilik, öğrenme güçlükleri gibi çok çeşitli eğitim sorunlarına ve ebeveynlerin, öğretmenlerin ve yöneticilerin öğrenci sonuçlarını nasıl iyileştirebileceklerine yaklaşır.
Sağlık Psikolojisi: Sağlık psikolojisi, belirli psikolojik, davranışsal ve kültürel faktörlerin fiziksel sağlık ve hastalığa nasıl katkıda bulunduğunu anlamaya çalışır. Sağlık psikologları sağlıklı davranışları teşvik eder ve hastalıkları ve hastalıkları önleme ve tedavi etme üzerinde çalışır; sağlıkla ilgili sorunlar sigarayı bırakma, stres yönetimi, kilo yönetimi ve beslenmeyi içerebilir.
Endüstriyel - Örgütsel Psikoloji : Bu alan psikolojik ilkeleri işyerine uygular. Araştırma, üretkenliği, verimliliği, motivasyonu ve diğer gerçek dünya sorunlarını iyileştirmeye odaklanmıştır. Önemli bir alt alan, insanların belirli ürünler ve makinelerle çalışma şeklini geliştirmek için insan-bilgisayar etkileşimlerine bakan insan faktörleri.
Nöropsikoloji: Nöropsikoloji, sinir sisteminin psikolojik etkilerini incelemek için psikolojiyi nöroloji ile birleştirir. Örnek araştırma soruları, beyin kimyasının (yaralanma, çevresel faktörler veya hormonlar nedeniyle) değiştirilmesinin zihinsel sağlığı ve davranışı nasıl etkilediğini içerebilir.Nöropsikoloji beyin ve davranış arasındaki ilişkiyi inceleme esasına dayanır. Beyin ve sinir sisteminin arasındaki bağın kişinin biliş ve davranışı üzerindeki etkiyi incelerken sinir bilim bakış açısından yaklaşır. Nörolog, beyinin yapı ve fonksiyonları ve bunların davranışlar ve bilişler üzerindeki etkisini inceler. Beyinde bir bozulma olduğunda zihinsel hastalıklara sebep olur. Nörolog bu bozulmaların nasıl olduğu ve nedenleri üzerine araştırma yaparken, zihinsel hastalıkların tedavisine açıklamalar getirir.Nöropsikolojik değerlendirme ile kişinin zihinsel işlevleri ve bozukluklarına beyin temelli olarak açıklama getirilir. Değerlendirme yapılırken testler ve görüşmelerden yararlanılır. Nöropsikolojik testler ile kişinin bilişsel olarak güçlü ve zayıf yanları keşfedilerek beyinin çalışma mekanizması hakkında bilgi edinmeye çalışılır. Nöropsikolojik testler ve görüşmeyi içeren nöropsikolojik değerlendirme ile kişinin semptom ve şikayetlerine çözüm bulunmaya çalışılır.Çocukluğun tüm gelişimsel sorunlarında, beyin gelişiminde gecikme, doğuştan ya da sonradan hasar olan ya da aşağıdaki problemlere sahip çocuklarda aydınlatıcı ve yol gösterici bilgi verir.
Konuşması gecikmiş veya bozuk olan çocuklar
Okuma ve yazmayı öğrenemeyen çocuklar
Akademik sorunu olan, 2 yıl üst üste sınıfta kalanlar
Hiperaktif ve/veya dikkat eksikliği olan çocuklar
Zihinsel işlevlerde bozulmaya yol açtığı bilinen tüm hastalık halleri
Davranış ve uyum bozuklukları
Otistik çocuklar
Üstün zekalı çocuklar
Yönetici işlev bozukluğu olan çocuklar
Serebral felci olan çocuklar.
Kişilik Psikolojisi: Bu alan, insanları benzersiz kılan bireysel farklılıkları inceler. Kişiliklerin nasıl geliştiğine ve farklı insan türlerinin nasıl sınıflandırılacağına ışık tutmak için kalıplar, duygular ve davranışlar bireysel bir bakış açısıyla analiz edilir. Psikanalitik, davranışçı ve hümanist teoriler gibi bir dizi kişilik teorisi ortaya çıktı.
Sosyal Psikoloji: İnsanların düşünceleri, davranışları ve duyguları başkalarından nasıl etkilenir? Sosyal psikoloji, bu tür soruları yanıtlamaya çalışır. Bu alan, bireyi diğer insanların varlığıyla (veya algılanan mevcudiyetiyle) ilişkili olarak analiz ederek psikoloji ve sosyoloji arasındaki boşluğu kapatır. Sosyal psikoloji, sözel olmayan iletişim, liderlik, sosyal etkileşimler, grup davranışı ve karar verme üzerindeki sosyal etkiler gibi konulara bakar.Ulusal Aile İçi Şiddet, Travma ve Akıl Sağlığı Merkezi'ne göre IPV, romantik ilişkilerde parçalı bir güç ve kontrol modeli olarak tanımlanıyor. Bu kontrol, zihinsel sağlık ve madde kullanımıyla ilgili zorbalık, sözlü tehditler, fiziksel şiddet, cinsel şiddet, tecrit, mali taciz, takip, psikolojik taciz ve gözdağı gibi kötüye kullanım tekniklerinin kullanılmasıyla uygulanır (Rivera, Phillips, Warshaw, Lyon, Bland ve Kaewken, 2015). Madde kullanımı ile IPV arasındaki ilişki, ulusal anketler, topluluk örnekleri ve IPV'den sağ kalanlar dahil olmak üzere çeşitli kaynaklardan ve kanıt niteliğindeki araştırma uygulamalarından yaygınlık oranlarını göstermiştir (Rivera ve diğerleri, 2015). Araştırmalar, partnerlerden birinin veya her ikisinin de alkol istismarına giriştiğinde, şiddet riski önemli ölçüde artar (Moore, Easton ve McMahon, 2011). Bir aile içi uyuşmazlık sırasında tutuklanan kadın ve erkek örnekleminde, alkol zorluklarının şiddeti ile fiziksel ve psikososyal saldırganlığın icrası arasında önemli bir ilişki olduğu tespit edilmiştir. Ayrıca, 2003 yılında yapılan bir çalışma, alkol kötüye kullanımı veya IPV için tedavi görmek isteyen erkekler arasında, bir kadın partnere yönelik şiddetli saldırganlık olasılığının, failin sarhoş olduğu günlere kıyasla alkol tüketiminin olmadığı günlere kıyasla 11 kat daha yüksek olduğunu gösterdi (Moore ve ark. , 2011). 2013 yılında yapılan bir çalışmada, madde bağımlılığı tedavisine başvuran erkek ve kadınlardan oluşan bir örneklemde, kadınların neredeyse yüzde 50'si hayatlarının bir noktasında IPV yaşadığını bildirdi (Rivera ve diğerleri, 2015).
Spor Psikolojisi: Bu alan, psikolojik konular ile spor, egzersiz ve fiziksel aktivite arasındaki ilişkiyi inceler. Bazı profesyoneller, profesyonel sporculara ve antrenörlere motivasyon ve performans konusunda yardımcı olurken, diğerleri insanların sağlıklarını iyileştirmek için egzersiz ve sporu kullanmalarına yardımcı olabilir.
|
Yazan
|
Bu makaleden alıntı yapmak
için alıntı yapılan yazıya aşağıdaki ibare eklenmelidir: "10 Temel Psikoloji Disiplini" başlıklı makalenin tüm hakları yazarı Psk.Furkan AKGÖZLÜ'e aittir ve makale, yazarı tarafından TavsiyeEdiyorum.com (http://www.tavsiyeediyorum.com) kütüphanesinde yayınlanmıştır. Bu ibare eklenmek şartıyla, makaleden Fikir ve Sanat Eserleri Kanununa uygun kısa alıntılar yapılabilir, ancak Psk.Furkan AKGÖZLÜ'nün izni olmaksızın makalenin tamamı başka bir mecraya kopyalanamaz veya başka yerde yayınlanamaz. |
Beğenin 
Yazan Uzman
|
| Makale Kütüphanemizden | ||||
|
anormal psikoloji, bilişsel psikoloji, gelişim psikolojisi, eğitim psikolojisi, sağlık psikolojisi, endüstriyel - örgütsel psikoloji, nöropsikoloji, kişilik psikolojisi, sosyal psikoloji, spor psikolojisi, psikoloji disiplinleri, temel psikoloji disiplinleri
Sitemizde yer alan döküman ve yazılar uzman üyelerimiz tarafından hazırlanmış ve pek çoğu bilimsel düzeyde yapılmış çalışmalar olduğundan güvenilir mahiyette eserlerdir. Bununla birlikte TavsiyeEdiyorum.com sitesi ve çalışma sahipleri, yazıların içerdiği bilgilerin güvenilirliği veya güncelliği konusunda hukuki bir güvence vermezler. Sitemizde yayınlanan yazılar bilgi amaçlı kaleme alınmış ve profesyonellere yönelik olarak
hazırlanmıştır. Site ziyaretçilerimizin o meslekle ilgili bir uzmanla görüşmeden, yazı içindeki bilgileri kendi başlarına kullanmamaları gerekmektedir. Yazıların telif hakkı tamamen yazarlarına aittir, eserler sahiplerinin muvaffakatı olmadan hiçbir suretle çoğaltılamaz, başka bir
yerde kullanılamaz, kopyala yapıştır yöntemiyle başka mecralara aktarılamaz. Sitemizde yer alan herhangi bir yazı başkasına ait telif haklarını ihlal ediyor, intihal içeriyor veya yazarın mensubu bulunduğu mesleğin meslek için etik kurallarına aykırılıklar taşıyorsa, yazının kaldırılabilmesi için site yönetimimize bilgi verilmelidir.
