Benlik Saygısı ve Gelişimi
MAKALE #21823 © Yazan Psk.Bilal KALENDER | Yayın Ekim 2020 | 1,673 Okuyucu
Benlik terimi, bir kişide bilişsel ve fiziksel niteliklerde bir toplam ve bireyin sahip olduğu tüm özelliklerini ve kendisini değerlendirmesi ve tanıması durumunu kapsamaktadır. Diğer bir tanımlama ile benlik; bireyin kişilik özelliklerinin kendini bulma derecesi hakkında dair değerlendirmelerin bütünü olma durumudur. Benliğin sınıflanması açısından değerlendirilmesi yapıldığında zihinsel, duyuşsal ve davranışsal olarak üç tane olduğu söylenmektedir. Ayrıca benlik kavramı benlik imgesi, ideal benlik durumu ve benlik saygısını gibi kavramları da içermekte ve gelişmeleri içinde barındırmaktadır(Richardson, 2004).
Benlik saygısının, özsaygı terimi ile birleştirilmesi literatür de ideal ile benlik imgeleri arasında yer alan farkın değerlendirilmesi süreci şeklinde karşımıza çıkmaktadır. Farklı bir anlatım ile kişinin algılamış olduğu benliği ile ulaşmak istediği benlik arasındaki yakınlık durumu o kişinin benlik saygısını ortaya çıkarmaktadır. Bu kapsamda önemli sayılan etmen, kişinin bu durumu nasıl değerlendirdiği ve dış uyaranlara karşı olan bazı duygusal tepkilerin hangi düzeyde ortaya çıktığıdır. Bu kapsamda ideal benlik ile kişinin algılamış olduğu benlik saygısı arasında varolan farklılıkların saptanması kaçınılmaz olmaktadır(Duman, 2016)
Coopersmith (1967) benlik saygısını kişinin kendisini yeterli seviyede, olumlu ve kıymetli şekilde görmesi olarak tanımlamıştır. Coopersmith benlik saygısını, kişinin kendisi hakkında sürekliliği olan bir dizi değerlendirici tutumdan meydana çıktığını belirtmektedir. Benlik saygısı kavramını bireyin kendisi ile ilgili, devamlılığı olan bir değerlendirme anlamında kullanmıştır. Kişinin bu değerlendirmesi kendisi için onayladığı ve onaylamadığı bazı özellikleri ile doğrudan ilgilidir (Akt, Toker, 2008).
Yörükoğlu (1986) ise kişinin benlik kavramını onaylamasından dolayı meydana çıkan beğeni durumu şeklinde değerlendirmektedir. Buna göre benlik saygısı, kişinin kendini bulunduğu durumdan aşağıda veya yukarıda görmeksizin, kendisinden memnun olması ve bireyin kendisini kıymetli, pozitif, beğenilen ve sevilen birisi olarak görmesidir. Böylelikle, benlik saygısı kişinin kendini olduğu gibi kabullenmesini ve özüne güvenmesini sağlayan olumlu durumdur( Kaya ve Oğurlu, 2015; Özkan, 1994).
Benlik Saygısının Gelişimi
Kişilerde benlik duygusu onlar ile doğuştan gelen bir durum olmamaktadır. Yaşam ve deneyimler sonucu oluşan ilişkiler ve çevre ile yaşana etkileşimler sunucu gelişen bir olgu durumundadır. Doğduğunda çocuk kendisi ile başka bireyler arasında herhangi bir ayrım yapmayı başaramazken yaşı ilerledikçe, kendisi ile dışarıdaki çevre arasında ayrım yapabilmektedir (Yılmaz, 2009).
Birey sosyalleşmeye ve çevresi ile etkin bir şekilde iletişime geçmeye başladıkça bireyin sosyal çevresinin önemi de artmaktadır. Çocuğun ebeveynleri, kardeşleri ve çevresi ile geliştirdiği ilişkiler onun geleceğine yön vermekte ve kimlik oluşumuna önemli katkılar sağlamaktadır. Kendisine daima hakaret edilen ve kendisi sürekli aşağılanan çocuk olumsuz bir benlik imgesine sahip olmaya ve belirli bir süre sonrasında kendinden nefret etme boyutuna kadar gelebilir. Çocukların yaşamış oldukları olaylar hayatlarında birtakım etkiler bırakır. Bireyin kişiliği ilişki içerisinde olduğu farklı kişiler ile olan deneyimleri sonucu oluşmaktadır. Ergenlik döneminde ise birey iyi ve sağlam dostluklar kurmaya yönelebilir. Güçlü arkadaşlık ilişkileri ve kurulan samimi dostluklar gençlerin benlik saygısı yüksek olduğu düşünülebilir. Çevresi ile uyumlu ve iyi bir ilişki sahibi olmayan gençlerin de düşük bir benlik saygısının olduğu söylenebilir (Kan, 2018).
Benlik kavramı, kişinin hayatında belirli evrelerinde özellikle de ergenlik dönemi ve ilk yetişkin olduğu dönemde oluşumuna ve şekillenmeye başlayan durumu kapsamaktadır. Bu kapsamda benlik kavramının dinamik ve kişinin yaşamsal süreçlerinde fazlasıyla etkin bir unsur olması, oluşumu sırasında da şart olan bir unsur özelliğinin kazanılmasını sağlamaktadır. Benliğin kişide oluşumu esnasında etkin olan etmenler ebeveynlerin çocuğu disiplin etme anlayışından, sevginin çocuğa hangi seviyede ve nasıl sunulduğundan, yaşıtlarına uygun davranışları gösterme baskısından, okuldaki akademik başarı durumundan, okul yaşantısının etkisinden ve farklı olaylardan etkilendiğini göstermektedir. Bir kişinin benlik algısı gelişiminde kendisi ve sosyal çevresinden çok fazla etkilenmesi, bu faktörlerden olumlu seviyelerden kendisine örnek alması ve baskı yaşamamasını gerektirmektedir. Bu bağlamda kendini değerli hisseden kişinin, kendi benliğine duyduğu saygı da artmaya başlayacaktır. Bu şekilde zamanla benliğin gelişiminde uyum da görülecektir(Özkan, 1994).
Ergenlerde Benlik Saygısını Etkileyen Etmenler
Araştırmacılar tarafından ergenlik döneminin kişilerin benlik saygısına etkisi bakımından riskli bir dönem olduğu söylenmektedir. Ergenlik dönemine kadar bir şekilde benlik saygısını geliştiren ve devam ettiren kişi bu evrede benliğine dair birçok kavramı yeniden değerlendirmeye alabilir. Kim olduğunu, nasıl biri olduğunu ya da olacağını, hislerini ve düşüncelerini gözden geçirir. Beraberinde, geçmişteki yaşantılarını da bir şekilde yeniden değerlendirir. Önceki dönemde oluşan benlik gelişimi de ergenlik dönemi ve sonrasındaki benlik saygısı gelişimine önemli etkilerde bulunur. Ergenlik döneminin içerisinde bulunan bireyin benlik saygısı bazı etmenlerden önemli derece de etkilenir. Bunlar, aile bireyleri ile olan ilişki, bireyin yakın çevresi ve kurumsal çevresindeki ilişkileri gibi etmenler bahsedilen süreci etkilemektedir (Yörükoğlu, 1993).
Ergenlik döneminde gelişim dönemleri arasında yer alan bilişsel gelişim döneminde gencin soyut düşünebilme becerisi geliştirmesi, gelişimsel görevlerindendir. Bu dönemde gençler özelliklerini, huylarını ve davranışlarını sıkça düşünmektedir. Benlik saygısı için önemli olan etmenler gencin yaşamının bu döneminde bedenine dair olan düşünceleri ve çekici şekilde görünme arzusudur. Söz edilen çekicilik unsuru gençlerin kendi durumlarını ve kişiliklerini kabul etme durumunu yansıtmakla birlikte başkalarının kendi hakkındaki düşünceleri ve buna yönelik tepkilerinden de etkilenmektedir(Garland, Carter,ve Howard, 2011).
Bu durum da ergen bireylerin kendi benliğine dair olan saygısını ortaya çıkarmaktadır. Fiziği ve dış görünüşünden rahatsız olmayan gençler olumlu yönde bir benlik saygısı oluşturma çabasındadır. Dış görünüşünden memnun olan ergenler kendilerine dair bazı olumsuz düşüncelere kapılabilmekte ve bireyin benlik saygısında zayıflamalar olabilmektedir. Hayatın bu döenminde dış çevreden gelen beğenilme ve kabul edilme benlik saygısı yapısını olumlu yönde etkilemektedir. Varolan bu durumun aksi olarak da arkadaş çevresi tarafından bir şekilde dışlanan ve ötelenen ergenlerin de benlik saygısının olumsuz yapıda olabileceği söylenebilir. Bu dönemin son kısımlarında ergenlerin toplumsal kimliklerinin şekillenmeye başlamasıyla beraber benlik saygısında da yükselme gözlenmektedir (Garland, vd 2011).
Hayatın bu evresinde içsel bazı etmenler etkili olduğu kadar dışsal faktörler de son derece etkilidir. Kişi içsel ve dışsal unsurların faktörlerin etkisiyle kendi benliğini arayışları sonucunda olumlu veya olumsuz benlik saygısına sahip olabilmektedir. Görüntüsü çevreye göre daha iyi ve çekici olan gençler bu durumda olmayan gençlere oranla farklı benlik saygısı geliştirebilmektedirler(Seyhan ve Zincir, 2009).
2.4. Düşük benlik saygısı
Benlik saygısı kavramının tanımlamasını ve süreçteki etken faktörlerde yukarıda yer alan paragraflarda söz ettik. Oluşumu sonrasında benlik saygısı birçok etmenden etkilenerek düşük veya yüksek düzeyde olabilir. Yüksek ve düşük düzeydeki benlik saygısı belirtileri aşağıdaki gibidir;
Benlik saygısı düşük olan kişiler ise genellikle benlikleri ile ilgili karışık, tutarlı olmayan, kararsızlık içeren, belirsizlerle dolu ve boşlukların olduğu bir düşünce sistemine sahip olabilirler. Bu kişiler kendilerine çok fazla güvenmemekte, becerilerinin farkına varamamakta, genelde başarılarının kaynaklarını tesadüfi olarak görmekte, kısa bir süre içerisinde kendisi ile umutsuzluğa kapılmakta ve benliğini savunma güdüsüyle uzaklaşabilir. Düşük benlik saygısı olan kişilerin özelliklerinin birkaçı aşağıdaki gibidir(Erdem ve Taşçı, 2003; Seyhan ve Zincir, 2009):
• Verilecek Görevlerden ve sorumluluklardan başarısız olmak kaygısı nedeniyle kaçınabilirler,
• Gerçekleştirdikleri görevlerde küçük bir başarısızlık, yaptıkları işleri bir anda bırakmalarına neden olabilir,
• Herhangi bir durumda kaybedeceğini ve o işte başarılı olamayacağını anladığında yalan yoluna başvurabilirler,
• Sosyal ilişkilerden uzaklaşarak arkadaş çevresini daraltır ya da tamamen kaybedebilir,
• “Bu benim hatam” ya da “Herkes benden daha zeki ve akıllı” şeklinde kendine yönelik ağır ithamlarda bulunurlar,
• Çevresindeki insanların kendisini övmesi ya da eleştirmesinden yaşamda zorluklar yaşarlar.
2.5. Yüksek Benlik Saygısı
Benlik saygısı yüksek olan kişiler kendi benlikleri ile ilgili, benlik saygısı düşük kişilere oranla daha nettirler, tutarlı ve kararlı bir düşünce yapısına sahiptirler. Böyle kişiler kendine güven, iyimserlik, verilen bir işi başarma isteği, zorlu işler karşısında vazgeçmeme gibi olumlu şekilde olan özelliklere ve kişilik yapısına sahiptirler. Benlik yapılarını güçlü ve sağlam tutma adına sürekli olarak bir eğilimleri olduğundan, yaşadıkları bir başarısızlık sonucunda vazgeçmek yerine başarısız oldukları durumlarla daha fazla mücadele etmeyi seçerler. Başarısız bir sonuç elde ettiklerinde, uyguladığı yöntemleri gözden geçirir ve yeni yollar ararlar (Yılmaz, 2009).
Başarıyı ulaşamadıklarında, izledikleri yolun yanlış olduğunu düşünmekten çok, kendisini daha ileriye taşıyabilmek adına bu durumu bir imkan olarak değerlendirirler. Benlik saygısı yüksek olan bireylerin genel özellikleri şöyle ifade edilebilir (Duman, 2016):
• Bu yapıdaki kişiler kendilerine saygılı bir şekilde davranılmasını isterler,
• Davranışları, yetenekleri, cinsellik ve dış görünüşleri ile ilgili olumlu algıları vardır,
• Dışarıdan kontrol odaklı değildirler, her şartta aynı performansı gösterirler
• Genelde gelebilecek her eleştiriye açıktırlar ve atılgan bir yapıları vardır,
• Yapılacak olan iltifatları geri çevirmezler ve kabul ederler,
• Yaşamlarındaki birçok konuda olan performanslarını gerçekçi bir göz ile değerlendirirler,
• Çalışmış olduğu kurumlarda aktiftirler,
• Otorite olarak gördükleri bireylere karşı davranışları ve tavırları rahattır
• Sosyal destek mekanizmaları son derece güçlüdür
• Otokontrolleri sağlam ve güçlüdür,
• Aktivitelere katılım sağlarlar,
Benlik saygısının, özsaygı terimi ile birleştirilmesi literatür de ideal ile benlik imgeleri arasında yer alan farkın değerlendirilmesi süreci şeklinde karşımıza çıkmaktadır. Farklı bir anlatım ile kişinin algılamış olduğu benliği ile ulaşmak istediği benlik arasındaki yakınlık durumu o kişinin benlik saygısını ortaya çıkarmaktadır. Bu kapsamda önemli sayılan etmen, kişinin bu durumu nasıl değerlendirdiği ve dış uyaranlara karşı olan bazı duygusal tepkilerin hangi düzeyde ortaya çıktığıdır. Bu kapsamda ideal benlik ile kişinin algılamış olduğu benlik saygısı arasında varolan farklılıkların saptanması kaçınılmaz olmaktadır(Duman, 2016)
Coopersmith (1967) benlik saygısını kişinin kendisini yeterli seviyede, olumlu ve kıymetli şekilde görmesi olarak tanımlamıştır. Coopersmith benlik saygısını, kişinin kendisi hakkında sürekliliği olan bir dizi değerlendirici tutumdan meydana çıktığını belirtmektedir. Benlik saygısı kavramını bireyin kendisi ile ilgili, devamlılığı olan bir değerlendirme anlamında kullanmıştır. Kişinin bu değerlendirmesi kendisi için onayladığı ve onaylamadığı bazı özellikleri ile doğrudan ilgilidir (Akt, Toker, 2008).
Yörükoğlu (1986) ise kişinin benlik kavramını onaylamasından dolayı meydana çıkan beğeni durumu şeklinde değerlendirmektedir. Buna göre benlik saygısı, kişinin kendini bulunduğu durumdan aşağıda veya yukarıda görmeksizin, kendisinden memnun olması ve bireyin kendisini kıymetli, pozitif, beğenilen ve sevilen birisi olarak görmesidir. Böylelikle, benlik saygısı kişinin kendini olduğu gibi kabullenmesini ve özüne güvenmesini sağlayan olumlu durumdur( Kaya ve Oğurlu, 2015; Özkan, 1994).
Benlik Saygısının Gelişimi
Kişilerde benlik duygusu onlar ile doğuştan gelen bir durum olmamaktadır. Yaşam ve deneyimler sonucu oluşan ilişkiler ve çevre ile yaşana etkileşimler sunucu gelişen bir olgu durumundadır. Doğduğunda çocuk kendisi ile başka bireyler arasında herhangi bir ayrım yapmayı başaramazken yaşı ilerledikçe, kendisi ile dışarıdaki çevre arasında ayrım yapabilmektedir (Yılmaz, 2009).
Birey sosyalleşmeye ve çevresi ile etkin bir şekilde iletişime geçmeye başladıkça bireyin sosyal çevresinin önemi de artmaktadır. Çocuğun ebeveynleri, kardeşleri ve çevresi ile geliştirdiği ilişkiler onun geleceğine yön vermekte ve kimlik oluşumuna önemli katkılar sağlamaktadır. Kendisine daima hakaret edilen ve kendisi sürekli aşağılanan çocuk olumsuz bir benlik imgesine sahip olmaya ve belirli bir süre sonrasında kendinden nefret etme boyutuna kadar gelebilir. Çocukların yaşamış oldukları olaylar hayatlarında birtakım etkiler bırakır. Bireyin kişiliği ilişki içerisinde olduğu farklı kişiler ile olan deneyimleri sonucu oluşmaktadır. Ergenlik döneminde ise birey iyi ve sağlam dostluklar kurmaya yönelebilir. Güçlü arkadaşlık ilişkileri ve kurulan samimi dostluklar gençlerin benlik saygısı yüksek olduğu düşünülebilir. Çevresi ile uyumlu ve iyi bir ilişki sahibi olmayan gençlerin de düşük bir benlik saygısının olduğu söylenebilir (Kan, 2018).
Benlik kavramı, kişinin hayatında belirli evrelerinde özellikle de ergenlik dönemi ve ilk yetişkin olduğu dönemde oluşumuna ve şekillenmeye başlayan durumu kapsamaktadır. Bu kapsamda benlik kavramının dinamik ve kişinin yaşamsal süreçlerinde fazlasıyla etkin bir unsur olması, oluşumu sırasında da şart olan bir unsur özelliğinin kazanılmasını sağlamaktadır. Benliğin kişide oluşumu esnasında etkin olan etmenler ebeveynlerin çocuğu disiplin etme anlayışından, sevginin çocuğa hangi seviyede ve nasıl sunulduğundan, yaşıtlarına uygun davranışları gösterme baskısından, okuldaki akademik başarı durumundan, okul yaşantısının etkisinden ve farklı olaylardan etkilendiğini göstermektedir. Bir kişinin benlik algısı gelişiminde kendisi ve sosyal çevresinden çok fazla etkilenmesi, bu faktörlerden olumlu seviyelerden kendisine örnek alması ve baskı yaşamamasını gerektirmektedir. Bu bağlamda kendini değerli hisseden kişinin, kendi benliğine duyduğu saygı da artmaya başlayacaktır. Bu şekilde zamanla benliğin gelişiminde uyum da görülecektir(Özkan, 1994).
Ergenlerde Benlik Saygısını Etkileyen Etmenler
Araştırmacılar tarafından ergenlik döneminin kişilerin benlik saygısına etkisi bakımından riskli bir dönem olduğu söylenmektedir. Ergenlik dönemine kadar bir şekilde benlik saygısını geliştiren ve devam ettiren kişi bu evrede benliğine dair birçok kavramı yeniden değerlendirmeye alabilir. Kim olduğunu, nasıl biri olduğunu ya da olacağını, hislerini ve düşüncelerini gözden geçirir. Beraberinde, geçmişteki yaşantılarını da bir şekilde yeniden değerlendirir. Önceki dönemde oluşan benlik gelişimi de ergenlik dönemi ve sonrasındaki benlik saygısı gelişimine önemli etkilerde bulunur. Ergenlik döneminin içerisinde bulunan bireyin benlik saygısı bazı etmenlerden önemli derece de etkilenir. Bunlar, aile bireyleri ile olan ilişki, bireyin yakın çevresi ve kurumsal çevresindeki ilişkileri gibi etmenler bahsedilen süreci etkilemektedir (Yörükoğlu, 1993).
Ergenlik döneminde gelişim dönemleri arasında yer alan bilişsel gelişim döneminde gencin soyut düşünebilme becerisi geliştirmesi, gelişimsel görevlerindendir. Bu dönemde gençler özelliklerini, huylarını ve davranışlarını sıkça düşünmektedir. Benlik saygısı için önemli olan etmenler gencin yaşamının bu döneminde bedenine dair olan düşünceleri ve çekici şekilde görünme arzusudur. Söz edilen çekicilik unsuru gençlerin kendi durumlarını ve kişiliklerini kabul etme durumunu yansıtmakla birlikte başkalarının kendi hakkındaki düşünceleri ve buna yönelik tepkilerinden de etkilenmektedir(Garland, Carter,ve Howard, 2011).
Bu durum da ergen bireylerin kendi benliğine dair olan saygısını ortaya çıkarmaktadır. Fiziği ve dış görünüşünden rahatsız olmayan gençler olumlu yönde bir benlik saygısı oluşturma çabasındadır. Dış görünüşünden memnun olan ergenler kendilerine dair bazı olumsuz düşüncelere kapılabilmekte ve bireyin benlik saygısında zayıflamalar olabilmektedir. Hayatın bu döenminde dış çevreden gelen beğenilme ve kabul edilme benlik saygısı yapısını olumlu yönde etkilemektedir. Varolan bu durumun aksi olarak da arkadaş çevresi tarafından bir şekilde dışlanan ve ötelenen ergenlerin de benlik saygısının olumsuz yapıda olabileceği söylenebilir. Bu dönemin son kısımlarında ergenlerin toplumsal kimliklerinin şekillenmeye başlamasıyla beraber benlik saygısında da yükselme gözlenmektedir (Garland, vd 2011).
Hayatın bu evresinde içsel bazı etmenler etkili olduğu kadar dışsal faktörler de son derece etkilidir. Kişi içsel ve dışsal unsurların faktörlerin etkisiyle kendi benliğini arayışları sonucunda olumlu veya olumsuz benlik saygısına sahip olabilmektedir. Görüntüsü çevreye göre daha iyi ve çekici olan gençler bu durumda olmayan gençlere oranla farklı benlik saygısı geliştirebilmektedirler(Seyhan ve Zincir, 2009).
2.4. Düşük benlik saygısı
Benlik saygısı kavramının tanımlamasını ve süreçteki etken faktörlerde yukarıda yer alan paragraflarda söz ettik. Oluşumu sonrasında benlik saygısı birçok etmenden etkilenerek düşük veya yüksek düzeyde olabilir. Yüksek ve düşük düzeydeki benlik saygısı belirtileri aşağıdaki gibidir;
Benlik saygısı düşük olan kişiler ise genellikle benlikleri ile ilgili karışık, tutarlı olmayan, kararsızlık içeren, belirsizlerle dolu ve boşlukların olduğu bir düşünce sistemine sahip olabilirler. Bu kişiler kendilerine çok fazla güvenmemekte, becerilerinin farkına varamamakta, genelde başarılarının kaynaklarını tesadüfi olarak görmekte, kısa bir süre içerisinde kendisi ile umutsuzluğa kapılmakta ve benliğini savunma güdüsüyle uzaklaşabilir. Düşük benlik saygısı olan kişilerin özelliklerinin birkaçı aşağıdaki gibidir(Erdem ve Taşçı, 2003; Seyhan ve Zincir, 2009):
• Verilecek Görevlerden ve sorumluluklardan başarısız olmak kaygısı nedeniyle kaçınabilirler,
• Gerçekleştirdikleri görevlerde küçük bir başarısızlık, yaptıkları işleri bir anda bırakmalarına neden olabilir,
• Herhangi bir durumda kaybedeceğini ve o işte başarılı olamayacağını anladığında yalan yoluna başvurabilirler,
• Sosyal ilişkilerden uzaklaşarak arkadaş çevresini daraltır ya da tamamen kaybedebilir,
• “Bu benim hatam” ya da “Herkes benden daha zeki ve akıllı” şeklinde kendine yönelik ağır ithamlarda bulunurlar,
• Çevresindeki insanların kendisini övmesi ya da eleştirmesinden yaşamda zorluklar yaşarlar.
2.5. Yüksek Benlik Saygısı
Benlik saygısı yüksek olan kişiler kendi benlikleri ile ilgili, benlik saygısı düşük kişilere oranla daha nettirler, tutarlı ve kararlı bir düşünce yapısına sahiptirler. Böyle kişiler kendine güven, iyimserlik, verilen bir işi başarma isteği, zorlu işler karşısında vazgeçmeme gibi olumlu şekilde olan özelliklere ve kişilik yapısına sahiptirler. Benlik yapılarını güçlü ve sağlam tutma adına sürekli olarak bir eğilimleri olduğundan, yaşadıkları bir başarısızlık sonucunda vazgeçmek yerine başarısız oldukları durumlarla daha fazla mücadele etmeyi seçerler. Başarısız bir sonuç elde ettiklerinde, uyguladığı yöntemleri gözden geçirir ve yeni yollar ararlar (Yılmaz, 2009).
Başarıyı ulaşamadıklarında, izledikleri yolun yanlış olduğunu düşünmekten çok, kendisini daha ileriye taşıyabilmek adına bu durumu bir imkan olarak değerlendirirler. Benlik saygısı yüksek olan bireylerin genel özellikleri şöyle ifade edilebilir (Duman, 2016):
• Bu yapıdaki kişiler kendilerine saygılı bir şekilde davranılmasını isterler,
• Davranışları, yetenekleri, cinsellik ve dış görünüşleri ile ilgili olumlu algıları vardır,
• Dışarıdan kontrol odaklı değildirler, her şartta aynı performansı gösterirler
• Genelde gelebilecek her eleştiriye açıktırlar ve atılgan bir yapıları vardır,
• Yapılacak olan iltifatları geri çevirmezler ve kabul ederler,
• Yaşamlarındaki birçok konuda olan performanslarını gerçekçi bir göz ile değerlendirirler,
• Çalışmış olduğu kurumlarda aktiftirler,
• Otorite olarak gördükleri bireylere karşı davranışları ve tavırları rahattır
• Sosyal destek mekanizmaları son derece güçlüdür
• Otokontrolleri sağlam ve güçlüdür,
• Aktivitelere katılım sağlarlar,
Beğenin 
| Makale Kütüphanemizden | ||||
|
Sitemizde yer alan döküman ve yazılar uzman üyelerimiz tarafından hazırlanmış ve pek çoğu bilimsel düzeyde yapılmış çalışmalar olduğundan güvenilir mahiyette eserlerdir. Bununla birlikte TavsiyeEdiyorum.com sitesi ve çalışma sahipleri, yazıların içerdiği bilgilerin güvenilirliği veya güncelliği konusunda hukuki bir güvence vermezler. Sitemizde yayınlanan yazılar bilgi amaçlı kaleme alınmış ve profesyonellere yönelik olarak
hazırlanmıştır. Site ziyaretçilerimizin o meslekle ilgili bir uzmanla görüşmeden, yazı içindeki bilgileri kendi başlarına kullanmamaları gerekmektedir. Yazıların telif hakkı tamamen yazarlarına aittir, eserler sahiplerinin muvaffakatı olmadan hiçbir suretle çoğaltılamaz, başka bir
yerde kullanılamaz, kopyala yapıştır yöntemiyle başka mecralara aktarılamaz. Sitemizde yer alan herhangi bir yazı başkasına ait telif haklarını ihlal ediyor, intihal içeriyor veya yazarın mensubu bulunduğu mesleğin meslek için etik kurallarına aykırılıklar taşıyorsa, yazının kaldırılabilmesi için site yönetimimize bilgi verilmelidir.
