2007'den Bugüne 92,260 Tavsiye, 28,210 Uzman ve 19,973 Bilimsel Makale
Site İçi Arama
Yeni Tavsiye Ekleyin!



Covid-19 Salgını ve Ruh Sağlığı
MAKALE #21941 © Yazan Uzm.Psk.Elif AKSU | Yayın Kasım 2020 | 1,548 Okuyucu
Ülkemiz ve dünya büyük bir salgınla mücadele halindedir. Bu salgın büyük ekonomik kayıplara, can kayıplarına ve sağlık problemlerine yol açmıştır. Yaşamakta olunan pandemi bireylerin ruh sağlıkları ve akıl sağlıkları üzerinde bir çok tahribata yol açmıştır. Yaygın ruhsal hastalıkları olan bireylerin bu sıkıntı verici dönemde rahatsızlıkları şiddetlenebilir ve kronikleşebilir. H1N1 yani influenza ve geçmişteki salgınlardan alınan bilgilere göre toplumun psikolojik sağlığı sarsılmış ve bozulmuştur. Bireyler yoğun bir stres hali ve depresif belirtiler, kronik yorgunluk belirtileri gösterebilmektedir. Toplumdaki bireyler şaşkınlık, korku, kaygı, kayıpların ortaya çıkardığı hüzün, üzüntü duygularını yaşamakta ve paylaşmaktadır. (1,2). Yakınların kaybı, virüsü deneyimlemiş olmak, kısıtlamalar, iş kayıpları, izalasyonlar bireyler de travmalar yaratabilmektedir. Ekonomik refah düzeyi pek iyi olmayan bireyler için izalasyon dönemi daha sıkıntı verici ve travmatik geçmiştir. Ruhsal problemler bireylerin algı süreçleri, duyguları, davranışları, çevresel faktörlerden dolayı ortaya çıkmaktadır. Ve bu süreçler iç içedir. Şuan yaşanmakta olan pandemi dönemi yüklü ve şiddetli çevresel stresör kaynağıdır. Bu durum bedeni, zihni ve ruhu etkilemektedir. Üçü ayrılmaz bir bütündür ve iç içedir. Bedende oluşan sıkıntı veya hastalık ruh sağlığına da, psikolojik süreçlere de etkisi olacaktır. Sistem bu şekilde bireyden bireye değişiklik gösteren tahribata uğrayacaktır. Salgın sürecinde herkes psikolojik bağlamda aynı tepkileri göstermemektedir. Bireylerin psikolojik dayanıklılık düzeyleri bu durumda ön plandadır. Herkes aynı stresör kaynağı ile mücadele ediyor gibi gözükse de toplumdaki bazı bireylerin baş etmesi gereken kaynaklar daha fazladır. Ek olarak bazıları ekonomik kayıplarla, can kayıplarıyla baş etmeye çalışmaktadır. Stresör faktörün (pandeminin) yapısı, şiddeti ne olursa olsun bireyin bunu zihninde algılayış, yorumlama ve değerlendirme şekline göre duygu halleri ve davranışları ortaya çıkmaktadır. Duygular davranışlara yön vermektedir. Pandemi döneminde sağlıklı düşünce yapısını öğrenerek, sağlıklı ve işlevsel davranışlarda bulunarak ruh halini dengede ve sağlıklı tutmak mümkün olacaktır. Zorlu ve sıkıntı verici bu tür dönemlerde korku, öfke, huzursuzluk, gerginlik endişe ve kaygı hissedilmesi olağandır. Günden güne değişen ruh halleri de duygularda olağandır. Bireyler bir gün kendilerini iyi hissederken bir gün iç huzursuzluğuna kapılabilmektedirler. Önemli olan yaşantılanan duyguların şiddeti ve bu duyguların farkındalığı ve nasıl başa çıkılacağının bilinmesidir. Ayrıca bu duyguların kontrol edilip bir işaret olarak algılanması sağlanmalıdır. Korku ve endişe duyguları insanlara yapmaları gerekenler için bir işaret olarak algılanmalı. Bu duygular maske, temizlik, mesafe, temassızlık kurallarını uygulayabilmek için bir işarettir. Düzeyi çok önemlidir. Bu eylemlerde aşırıya kaçmak ruhsal rahatsızlıkları doğurabilmektedir. Örneğin fobiler oluşabilmektedir. Fobiler ise insan yaşamını kısıtlayan yoğun korkulardır. Olması gereken düzeyde yaşanılan duygular hayata uyum sağlanmasına ve yaşamın dengeli, sağlıklı bir şekil de devam ettirilmesini sağlar. Salgınlar, enfeksiyonlar duygudurum ile yakından bir ilişki içindedir. Duygudurum bozukluğu ve düzensizliği enfeksiyon şiddetini arttırmaktadır. (3,4). Pandemi gibi küresel salgın durumlarında bireylerin daha fazla olumlu duygu deneyimleme ihtiyaçları vardır. Şuan için sabır, umut, tahammül, sevgi, şefkat en çok ihtiyaç duyulan duygulardır. Zorlu bu süreçlerin geçeceğini bilerek sabretmek ve ilerisi için umut duygusunu ayakta tutabilmek bu duygu tahribata uğradığında kaldırmak için çaba sarf etmek bu sürecin daha kolay atlatılmasını sağlayacaktır. Her duygu her insanda mevcuttur, sadece bazı insanlar duygularını daha fazla ifade edebilirken bazı insanlar ise dışarı vuramazlar. Bu duygusal tepkiler insanların tepkilerini oluşturmaktadır. Aynı zamanda olumlu olan davranışlar olumlu zihinsel süreçlere, düşüncelere yol açmaktadır ve olumlu duyguların yoğunluğunu arttırmaktadır. Sayılan bu olumluluklar farkında olmaksızın insanların kalıcı mutluluğu elde etmelerini sağlar.



Dünya genelinde birçok insanın yaşamı değişime uğramıştır. Değişimlere uyum gösterebilen ve stresini yönetebilen insanlar ruh sağlığı açısından iyi bir düzeydedir. Süreci kabullenilip, olması gereken düzeyde tedbirler alındığı müddetçe psikolojik yönden denge yakalanabilir.



Salgında Ruh Sağlığı İçin Neler Yapılabilir?


Öncelikle salgının getirdiği korku, endişe, kaygı, huzursuzluk, öfke duygularının şu süreçte normal olduğunu ve dünya genelinde birçok insanın aynı duyguları paylaştığını bilmek gerekir. Diğer önemli bir nokta bu zorlu ve sıkıntılı sürecin hafifleyeceğini, normale dönüşlerin yavaş yavaş gerçekleşeceğini hatırlamak gerekir.
Belirsizlikler insanlar içindir ve yaşamda mevcuttur. Belirsizlikleri, öngörülemeyen durumları kabullenmek gerekir. Kabullenilip, uyum sağlanmazsa ruhsal hastalıklar ortaya çıkar. Yaşamda ki her dönemlerde öngörülemeyen olaylarla karşılaşmak mümkündür. Aynı zaman da bunlarla baş edebilecek mekanizmalarda bireylerde mevcuttur. Bu doğru stratejiler hakkında bilgi edinip yaşamda kullanılması gerekir.
Pandemi ile ilgili ve virüs hakkındaki haberlerden tamamen kaçınmamak gerekir. Çünkü bu hayatın içinde olan bir durumdur ve hayatta insanlar iyi kötü her durumla karşılaşabilir. Hayattan ve gerçeklerden kopmamak sağlıklı olandır. İnsanlar güçlü varlıklardır. Birçok tehdit ve problemlerle baş edecek güç insanlarda mevcuttur. Bu noktada önemli olan her haber kanalından ve her radyo frekansından haber alınmaması gerektiğidir. Güvenilir yerlerden güvenilir uzmanlardan doğru bilgiler almak bu dönemde ruh sağlığı açısından kritik öneme sahiptir.



Şuan için insanlık yalnızlaşmış gibi görünse de yalnız değildir. Sosyal destek ağları hareketlendirilmelidir. Teknolojiden faydalanarak kişilere iyi gelen kendisini iyi hissettiren, iyi bir dinleyici olan diğer bireylere iletişime geçilmelidir ve rahatça konuşulmalıdır. Burada önemli olan nokta sizi anlayabilecek sevgisini hissettirebilecek insanların seçimidir. Bu durum ilişkilerinizi güçlendireceği gibi güven duygunuzun artmasını sağlayacaktır. Güven duygusu bu dönemde en çok ihtiyacı hissedilen histir.
Eğlenceli filmler, komik videolar, müzik dinlemek, şarkı söylemek, internetten küçükte olsa bir şeyler almak önemlidir. Küçük gibi görünseler de bireylerin ruh hallerinde ki rahatlama iyi hissetmelerini sağlayıp, enerji düzeylerini yükseltecektir.
Bilim dinin ve ibadetin bedensel, zihinsel, ruhsal sağlık anlamında ve mutluk bağlamındaki olumlu etkilerini istatistikler yoluyla ispatlamıştır. Dua ritüeli bu süreçte rahatlama, gevşeme, sakinlik ve güven hissini yükseltip stres düzeyini azaltacaktır. 10 Amerikalıdan 7 si her gün dua ettiğini ve şüphelerinden endişelerinden arındıklarını söylüyorlar. (5)


Öz bakım ruh sağlığını koruyan önemli bir etkinliktir. Öz bakıma izalasyon günlerinde yapılandan daha fazla önem verilebilir. Bireyin öz güvenini yükseltip ruh halini değiştirecektir.



Aile içinde yardımlaşmalar arttırılmalıdır. Bu şekilde bireylerdeki stres düzeyi düşecektir. Ayrıca kaliteli zamanlar belirlenip her gün o saatler arasında konuşulup iyi vakitler geçirilebilir. O saatlerde örneğin mutfakta bir tatlı yapılabilir ya da oyunlar oynanıp sohbet edilebilir.



Yapılan her ne olursa olsun birey kendisini akışa bırakmalıdır. Ve yaşadığı olumlu anların doyasıya tadını çıkarmalıdır. İnsan sistemi daha çok olumsuz durumları ve duyguları hatırlama ve yaşantıladığında da etkisinden zor kurtulma eğilimindedir. Kişi olumlu anları çoğaltıp doyasıya yaşantılayıp hissederse farkındalık oluşup değişimler oluşacaktır. Birey kendisini yaptığı her ne ise ona odaklamalıdır. Geçmişe dair bunaltıcı düşüncelerden, geleceğe dair endişelerden arınıp şimdi ve burada hissini deneyimlemelidir. Bu olumsuz düşünceler geldiğinde uzunca nefesler alıp vererek ana dönmek mümkündür.



Birey kendisine her gün mutlaka özel saat dilimleri ayırmalıdır. Bu vakitte sıcak bir duş, sıcak bir kahve, kitap ya da dergi okumaları, bir hobi ile ilgilenmek, resim yapmak, bahçe de yada balkonda çiçek yetiştirmek denenebilir. İçsel dünyaya dönmek bireyin gerginliğini azaltacaktır.



Mümkün olduğu müddetçe rutinler oluşturulup devam ettirilmelidir. Sabah uyanış saati, gece uykuya geçiş saatleri ve öğün saatleri belirlenmelidir. Kıyafetlerin temiz olması, yemek masasının özenli olması, günlük kişisel bakımlar ruhsal dalgalanmaların şiddetini azaltacaktır.



Bedensel egzersizler yaşamın her döneminde çok önemlidir. Gevşeme hareketleri ve bedensel egzersizler beyindeki bizi iyi hissettiren kimyasalların artışını sağlayacaktır. ( serotonin , norepinefrin). Ve kortizol, adrenalin gibi stres hormonlarını düşürecektir. Bedensel egzersizler ve spor antidepresan görevi görmektedir. Bedensel egzersizler andan ve şimdiki zamandan zevk almayı sağladığı için aşırı düşünceler içinde boğulmayı durdurarak, endişeyi büyük miktarda azaltacaktır.



Umut duygusunun yeşertilmesi sabır duygusunu arttırıp olayları daha gerçekçi algılamayı sağlayacaktır. (Tarhan, N. 2005) Umut motivasyonu arttırıp bireyi harekete geçiren bir duygudur. Gerginliği azaltacaktır. Gelecek ile ilgili yaşama dair sürekli güzel hayaller kurulmalı ve bu hayallerin içinde hayali kuran bireyde yer almalıdır. Zihniniz size ait ve size özeldir ne tür düşüncelerle meşgulseniz onu yaşantılarsınız.


Uzman. Klinik Psikolog Elif Aksu


1) Chong MY, Wang WC, Hsieh WC, Lee CY, Chiu NM, Yeh WC, vd. Psychological impact of severe acute respiratory syndrome on health workers in a tertiary hospital. Br J Psychiatry. 2004;185(AUG.):127–33.
2) Goulia P, Mantas C, Dimitroula D, Mantis D, Hyphantis T. General hospital staff worries, perceived sufficiency of information and associated psychological distress during the A/H1N1 influenza pandemic. BMC Infect Dis. 2010;10.
3) Benros ME, Waltoft BL, Nordentoft M, Ostergaard SD, Eaton WW, Krogh J, vd. Autoimmune diseases and severe infections as risk factors for mood disorders a nationwide study. JAMA Psychiatry. 2013;70(8):812–20.
4) Köhler O, Petersen L, Mors O, Mortensen PB, Yolken RH, Gasse C, vd. Infections and exposure to anti-infective agents and the risk of severe mental disorders: a nationwide study. Acta Psychiatr Scand. 2017;135(2):97–105.
5)Blanton, D. (1 Aralık 2005). 12/01/05 Fox Anketi: Courts driving religion out of public life, Christianity under attack. Bu adresten alınmıştır: http://www.foxnews.com/ story.
Yazan
Bu makaleden alıntı yapmak için alıntı yapılan yazıya aşağıdaki ibare eklenmelidir:
"Covid-19 Salgını ve Ruh Sağlığı" başlıklı makalenin tüm hakları yazarı Uzm.Psk.Elif AKSU'e aittir ve makale, yazarı tarafından TavsiyeEdiyorum.com (http://www.tavsiyeediyorum.com) kütüphanesinde yayınlanmıştır.
Bu ibare eklenmek şartıyla, makaleden Fikir ve Sanat Eserleri Kanununa uygun kısa alıntılar yapılabilir, ancak Uzm.Psk.Elif AKSU'nun izni olmaksızın makalenin tamamı başka bir mecraya kopyalanamaz veya başka yerde yayınlanamaz.
     Beğenin    
Facebook'ta paylaş Twitter'da paylaş Linkin'de paylaş Pinterest'de paylaş Epostayla Paylaş
Yazan Uzman
Uzm.Psk.Elif AKSU
İstanbul (Online hizmet de veriyor)
Uzman Klinik Psikolog
TavsiyeEdiyorum.com Üyesi
Makale Kütüphanemizden
İlgili Makaleler Uzm.Psk.Elif AKSU'nun Yazıları
► Boşanma Salgını Psk.Cengiz TÜRKMEN
► Covid-19 ve Şiddet Dr.Psk.Merve MALAS
► Tükenmişlik Sendromu ve Covid – 19 Psk.Elif Tuğçe ÇOLAKOĞLU
► Covid-19 ve Psikolojik Destek Psk.Dila HOTLAR
► Covid-19 Aşısını Çocuklara Açıklarken Psk.Burcu BAŞOĞLU KUNDAK
► Şehrimize Gelen 'yabancı" (Covid 19) Dr.Psk.Ümit AKÇAKAYA
TavsiyeEdiyorum.com Bilimsel Makaleler Kütüphanemizdeki 19,973 uzman makalesi arasında 'Covid-19 Salgını ve Ruh Sağlığı' başlığıyla benzeşen toplam 65 makaleden bu yazıyla en ilgili görülenleri yukarıda listelenmiştir.
► Kayıp ve Yas Aralık 2020
◊ Bilişsel Esneklik Nedir? Şubat 2021
Sitemizde yer alan döküman ve yazılar uzman üyelerimiz tarafından hazırlanmış ve pek çoğu bilimsel düzeyde yapılmış çalışmalar olduğundan güvenilir mahiyette eserlerdir. Bununla birlikte TavsiyeEdiyorum.com sitesi ve çalışma sahipleri, yazıların içerdiği bilgilerin güvenilirliği veya güncelliği konusunda hukuki bir güvence vermezler. Sitemizde yayınlanan yazılar bilgi amaçlı kaleme alınmış ve profesyonellere yönelik olarak hazırlanmıştır. Site ziyaretçilerimizin o meslekle ilgili bir uzmanla görüşmeden, yazı içindeki bilgileri kendi başlarına kullanmamaları gerekmektedir. Yazıların telif hakkı tamamen yazarlarına aittir, eserler sahiplerinin muvaffakatı olmadan hiçbir suretle çoğaltılamaz, başka bir yerde kullanılamaz, kopyala yapıştır yöntemiyle başka mecralara aktarılamaz. Sitemizde yer alan herhangi bir yazı başkasına ait telif haklarını ihlal ediyor, intihal içeriyor veya yazarın mensubu bulunduğu mesleğin meslek için etik kurallarına aykırılıklar taşıyorsa, yazının kaldırılabilmesi için site yönetimimize bilgi verilmelidir.


05:37
Top