2007'den Bugüne 92,260 Tavsiye, 28,210 Uzman ve 19,973 Bilimsel Makale
Site İçi Arama
Yeni Tavsiye Ekleyin!



Borderline(Sınırda) Kişilik Bozukluğu
MAKALE #22208 © Yazan Uzm.Psk.Mehmet ARAS | Yayın Mart 2021 | 2,750 Okuyucu
Borderline(Sınırda) Kişilik Nedir?
Kişilerarası ilişkilerde, benlik algısında ve duygulanımda tutarsızlık ve belirgin dürtüselliğin olduğu sürekli bir örüntüdür.
 Duygusal iniş çıkışlarla süregiden bir yaşamı olan bu bireyler dengesizlikleri ile, özellikle de öfkeleriyle meşhurdur.
 Yoğun ilişki ihtiyaçları vardır ve insanlar hakkındaki fikirleri aniden değişmektedir; bir an sevecen, hassas, zeki gördükleri birini aniden onları ihmal etmekle veya onlara ihanet etmekle suçlayabilirler.
 Yalnız kaldıklarında, kısa bir süreliğine de olsa, kendilerini tahammül edilemez düzeyde yalnız ve boş hissederler.
 Romantik ilişkileri genellikle yoğun ve fırtınalı olduğundan, çoğu zaman ya ayrılmakla ya barışmakla meşguldürler.
 Terk edilmekten kaçınmak için aşırı bir çaba gösterirler.
 Kaygı, depresyon, suçluluk ve aşağılık duygularından mustarip bu kişiler, kendilerine zarar verecek davranışlarda bulunabilir, dürtüsel kararlarla madde kullanımına veya gelişigüzel cinsel faaliyetlere yönelebilir.
 Bu kişiler, deneyimlerini mantıksal olarak değil duygusal olarak işlemler, duygularını spontan ve yaratıcı biçimde ortaya koyarlar.
 Sosyal açıdan canlı ve cezbedici kimselerdir.
 Partnerleriyle hemen yakınlaşmayı, adeta ruhlarının bütünleşmesini arzu ederler. Başkalarından da aynısını beklerler, benzer bir arzuyla karşılaşmayınca hemen incinirler.
 Onlara dair her şey delice, karmaşık, dürtüsel bir görünüme sahiptir. Yalnızca birkaç dakika içinde, üstelik ortada görünür bir sebep yokken hayranlıktan nefrete savrulabilirler.
 Sürekli tutkulu bir ilişki içinde olma ihtiyacı duyan, her an partnerlerinin yakınlığını arayan, yaşamları inişli çıkışlı, hayatı genellikle mantık çerçevesinden ziyade duygusal olarak değerlendiren kişilik tipidir.
 Sınırda kişilik diğer pek çok kişilik tarzıyla örtüşür. Yılgın sınırda kişiler, genellikle bir veya iki kişiyle özel bağ kuran bağımlı ve kaçıngan kişilerin bazı özelliklerini taşır. Dürtüsel sınırda kişiler ise histironik veya antisosyal özellikler taşır, çoğu zaman olağanüstü hiperaktif davranışlar sergileyebilir. Hırçın sınırda kişiler negativist özellikler barındırır ve ihtiyaçlarının hiçbir zaman yeterince karşılanmadığını hissedebilir veya kurdukları bağlara güvenemeyebilir. Kendine zarar veren sınırda kişiler, yıkıcı duygularını kendi içlerine yöneltmelerine sebep olan mazoşist özelliklerden nasiplerini almışlardır.
 Borderline kişiliğe sahip bireyler çok zeki ve yeteneklidir, fakat bozuklukları kendilerini geliştirmelerini engeller ve bu kişiliğe sahip birey eğitimlerini bitirmekte zorluk çeker, hiç çalışmazlar veya kapasitelerinin altında işleri vardır.
 İlişki krizleri yaygındır, sık biçimde kendilerini yaralar ve genellikle kendi kendine ilaçla tedavi biçimi olarak madde kullanımı ilgilerini çeker.
 Borderline kişiliğe sahip bireyler genellikle travma sonrası stres bozukluğu, depresyon, sosyal fobi ve ilişki bozukluğu gibi krizler nedeniyle yardım ararlar.
 Kişilerarası açıdan, sınırda kişiliklerin en belirgin özelliği insanlarla ilişkilerinin çalkantılı olmasıdır. Partnerlerine hayranlık beslerken, onunla yoğun bir duygusal bağ içindeyken hızla ondan nefret etmeye, ona içerlemeye başlamalarıyla ünlüdürler. Her ilişkide çıkardıkları kaos yüzünden ilişkilerini sabote ettikleri anlaşılmaktadır. Terk edilmekten son derece korktuklarından, insanların eylem ve iletişimlerini çarpık biçimde algılarlar.
 Depresyon, intihar düşünceleri ve teşebbüsleri sınırda kişide etkili olan dinamiklerin doğal sonucudur.

Borderline Kişilik Türleri

Yılgın Sınırda Kişilik
Yılgın sınırda kişilik bağımlı ve kaçıngan örüntülerin karışımıdır. Bu kişiler sadece bir veya iki kişiye biat ederek bağlanma stratejisi izler.
 Başlıca kişilik özellikleri arasında şunlar sayılabilir; rekabetten kaçınma, sadakat ve alçakgönüllülüğün yanı sıra mazoşist itaat ve parazitimsi bir yapışkanlık.
 Hayatta tutunacak tek dallarının her daim tehdit altında olduğuna inandıkları için, dünyalarına daima dengesizlik hakimdir. Dolayısıyla güvenlik hissedemeyişleri ve çaresizlikleri zihinlerini hep meşgul eder.
 İlişkilerini güçlendirebilmek için bulduklarına yapışır, kendi kimliklerini partnerlerininkiyle birleştirirler.
 İhtiyaçları bu kadar büyük olunca, soyutlanma veya yalnızlık duygusu onları hemen panikletir, depresif veya güçsüz hissetmelerine neden olur.
 Bazı sorumlulukları gözlerinde çok büyütürler, her şey onlara yük gelir; hayatı boş ve ağır bulurlar. Her şeyin beyhude olduğu hisleri şiddetlenirse, belirgin bir depresyon veya çocuksu bir bağımlılık tablosuna bürünebilir, insanları onlara bebek gibi bakmaya mecbur bırakabilirler.
 Bu kişiliklerin bazıları da depresif kişiliğin özelliklerini taşır. Otoriteye saygı duyarlar, mizahtan anlamayan sıkıcı bir tarzları olabilir, uyumlu ve itaatkar davranışlarının ödüllendirilmesini beklerler. İnsanların vaat edilen yakınlık ödülünü bencillikleri yüzünden göstermediklerini hissettikleri noktalarda sınırda kişilik özellikleri ortaya çıkmaya başlar. Artık içerlenmiş, öfkelenmiş, karşı tarafa uyum sağlamanın terk edilmelerini önleyeceğine olan inançlarını yitirmişlerdir. Bunun yerine zorla boyun eğdirildiğini ve ihanete uğradıklarını hissetmeye başlarlar ki bu duygular rutin kontrol mekanizmalarını periyodik olarak delip geçer.
 Kendilerine zarar verme davranışları, intihar teşebbüsleri, sembolik dürtüsel eylemler hayal kırıklıklarını kontrol altında tutmak amacıyla veya öfkelerinin cezası olarak kullanılabilir.

Dürtüsel Sınırda Kişilik
Dürtüsel sınırda kişilik histrionik ve antisosyal örüntülerin karışımından oluşur.
 Bu kişiler sürekli ilgi görmedikleri takdirde baştan çıkarıcılığın, dürtüselliğin, kaprisin ve sorumsuzluğun dozunu arttırırlar.
 Histrionik özellikleri ağır basan kişiler davranışsal açıdan çok hiperaktif, bilişsel açından ise çok dağınık hale gelebilir; abartılı bir neşe, yüzeysel bir coşku gibi olumlu duygu düzensizlikleri sergileyebilirler. Bazen duruma uygun davranma ve muhakeme becerilerini hepten yitirirler.
 Antisosyal öyküsü daha ağır basan kişiler hepten fevri ve düşüncesiz davranmaya başlar, kendilerini sosyal sınırlamalardan kurtarmaya uğraşırken sonrasını planlamayı ihmal edebilir veya davranışlarının yol açacağı sonuçları önemsemeyebilir.
 Dürtüsel sınırda kişiliğin; karışık/düzensiz bir aile ortamında veya dramatik olayları uyaran çeşitliliği arzusunu teşvik edip kişiyi sıkıntıya tahammülsüz kılan pembe dizi tadında bir çevrede yetişmiş olması muhtemeldir.
 Bu kişilerin çoğu teşhirci ebeveyn modellerine maruz kalmış ve özgüvenlerinin temeli olarak biyolojik cinsiyet rollerine dayalı klişe iltifatlardan medet ummayı öğrenmiştir(Histrionik-fiziksel çekicilik-antisosyal erkeksilik)

Hırçın Sınırda Kişilik
Hırçın sınırda kişilik, pasif agresif kişiliğin özelliklerini taşır. Negativistin aktif ikircikliği daha da kontrolsüz bir hal aldığında ortaya öngörülemez, huzursuz, gergin, sabırsız, huysuz, suratsız, kararsız, buluttan nem kapan, başkalarının başarı ve mutluluğunu kıskanan biri çıkar.
 Sırtlarını yasladıkları kişilere gönül koyar, sevgi dilenmek zorunda kaldıkları kişilerdense nefret ederler.
 Bu kişilerin ihtiyaçları nadiren düzenli olarak karşılanmıştır ve ilişkilerinde kendilerini hiç güvende hissetmemişlerdir.
 İnatçı ve talepkar olan bu kişiler hayal kırıklıklarını açıkça dışa vururlar.
 Başkalarında teselli bulamayınca giderek daha da hırçın ve memnuniyetsiz bir hale bürünebilir, iki patolojik uç arasında sıkışabilir.
 Bazen kendilerini değersiz hissettiklerini, her şeyin onlara boş geldiğini ifade eder, hayli gergin ve depresif bir moda girerler.
 Alışkanlık haline getirdikleri negativizmleri bazen tamamen akıldışı bir noktaya varır, onları gerçekliği çarpıtan öfke krizlerine sürükler, başkalarından abartılı taleplerde bulunmalarına ve onları tuzağa düşürdüğünü veya tahammül edemeyecekleri çatışmaların içine sürüklediğini düşündükleri kişilere amansızca saldırmalarına neden olur.
 Tüm bu kontrolsüz patlamalarının ardından, hırçınlar düşmancıl tavırlarını kendilerine yöneltir ve pişmanlık duyar, affedilmeyi talep eder, artık uslu duracaklarına ve çizgiyi aştıkları durumları da telafi edeceklerine söz verir. Ya da hem ilgi çekmek hem de insanlara sorumluluk yüklemek amacıyla çok bitkin olduklarını ifade edebilir veya somatik bozukluklardan yakınabilirler.

Kendine Zarar Veren Sınırda Kişilik
Sınırda kişiliklerin hepsi arada sırada kendine zarar verecek, hatta fiziksel olarak incitecek davranışlarda bulunabilir. Kendine zarar veren sınırda kişilik tipinde ise bu, eş zamanlı olarak görülen mazoşist örüntünün ihtiyaçlarına hizmet eder.
 Başkalarının yanında kendine rahat bir yer açamaz. Hırçın tipin aksine, bu tipteki kişiler zamanla insanların sabrını daha da sınayan, daha da sert bir tutum sergilemez. Bunun yerine, mazoşist özellikleri onları kendi içlerine dönmeye iter; böylece yıkıcı duygularını kendileri üzerinden dışa vurabilirler.
 Bu kişiler bazı zamanlar dışarıya sosyal ve uyumlu bir görüntü sergiler. Oysa alttan alta hem bağımsız olmayı arzulamakta hem de özerklikten ciddi anlamda korkmaktadırlar. Dolayısıyla sosyal ortamlardaki edepli davranışları aslında başkalarının beklentilerine boyun eğmeye ilişkin derin çatışmalarını gizlemeye hizmet etmiştir.
 Sürekli itaat eden ve onay beklentisi içinde olan bu kişilerin çoğunun, uyumlu davranışlarıyla üstlerini etkilemek için yapamayacakları şey kalmaz.
 Bazen de haksızlıklara uğradıkları, başkalarınca hayal kırıklıklarına uğradıkları ve onaylanmadıkları, artık itaatkarlıklarının, gayretlerinin ve fedakarlıklarının yeterince ödüllendirilmediği gerekçesiyle sert eleştirilerde bulunmaktadırlar. İkircikli duygular böyle baskın olunca, kendine zarar veren sınırda kişiler genellikle muhtelif fiziksel semptomlardan şikayet etmeye başlar.
 Olumsuz duygularını boşaltmak için kullandıkları nazik ve incelikli yöntemlerin kendi ayaklarına dolandıkları ortaya çıktığında, gerilim ve depresyon kaldırabilecekleri düzeyi aşar. Diğer insanları onları hor görmekle, değerlerini sıfırlamaya çalışmakla, onları terk etmenin yollarını aramakla suçlayabilirler.
 İlgi ve teminat taleplerini haddinden fazla dile getirmeye başlayabilirler. İntihar edeceklerini, böylelikle insanları onları yavaş yavaş yok etme zahmetinden kurtaracaklarını iddia edebilirler.
 Kendine zarar veren ve yılgın sınırda kişilik alttipleri kendilerini sürekli aşırı kırılgan pozisyonlara sokarak, insanlara onları canından bezdirecek kadar yapışarak, bağlanarak kendi patolojilerini pekiştirirler.


kaynakça:
Million, T. Modern Yaşamda Kişilik Bozuklukları
Yazan
Bu makaleden alıntı yapmak için alıntı yapılan yazıya aşağıdaki ibare eklenmelidir:
"Borderline(Sınırda) Kişilik Bozukluğu" başlıklı makalenin tüm hakları yazarı Uzm.Psk.Mehmet ARAS'e aittir ve makale, yazarı tarafından TavsiyeEdiyorum.com (http://www.tavsiyeediyorum.com) kütüphanesinde yayınlanmıştır.
Bu ibare eklenmek şartıyla, makaleden Fikir ve Sanat Eserleri Kanununa uygun kısa alıntılar yapılabilir, ancak Uzm.Psk.Mehmet ARAS'ın izni olmaksızın makalenin tamamı başka bir mecraya kopyalanamaz veya başka yerde yayınlanamaz.
     Beğenin    
Facebook'ta paylaş Twitter'da paylaş Linkin'de paylaş Pinterest'de paylaş Epostayla Paylaş
Yazan Uzman
Mehmet ARAS Fotoğraf
Uzm.Psk.Mehmet ARAS
Diyarbakır (Online hizmet de veriyor)
Uzman Klinik Psikolog
TavsiyeEdiyorum.com Üyesi3 kez tavsiye edildiİş Adresi Kayıtlı
Makale Kütüphanemizden
İlgili Makaleler Uzm.Psk.Mehmet ARAS'ın Makaleleri
► Borderline (Sınırda) Kişilik Bozukluğu Psk.Elçin KAYA KARATAŞ
► Borderline (Sınırda) Kişilik Bozukluğu Psk.Tutku Damla TOPALOĞLU
► Borderline Kişilik Bozukluğu Psk.Berivan ŞENTÜRK
TavsiyeEdiyorum.com Bilimsel Makaleler Kütüphanemizdeki 19,973 uzman makalesi arasında 'Borderline(Sınırda) Kişilik Bozukluğu' başlığıyla benzeşen toplam 15 makaleden bu yazıyla en ilgili görülenleri yukarıda listelenmiştir.
► Sosyal Fobi Mart 2021
► Yeme Bozuklukları Şubat 2021
Sitemizde yer alan döküman ve yazılar uzman üyelerimiz tarafından hazırlanmış ve pek çoğu bilimsel düzeyde yapılmış çalışmalar olduğundan güvenilir mahiyette eserlerdir. Bununla birlikte TavsiyeEdiyorum.com sitesi ve çalışma sahipleri, yazıların içerdiği bilgilerin güvenilirliği veya güncelliği konusunda hukuki bir güvence vermezler. Sitemizde yayınlanan yazılar bilgi amaçlı kaleme alınmış ve profesyonellere yönelik olarak hazırlanmıştır. Site ziyaretçilerimizin o meslekle ilgili bir uzmanla görüşmeden, yazı içindeki bilgileri kendi başlarına kullanmamaları gerekmektedir. Yazıların telif hakkı tamamen yazarlarına aittir, eserler sahiplerinin muvaffakatı olmadan hiçbir suretle çoğaltılamaz, başka bir yerde kullanılamaz, kopyala yapıştır yöntemiyle başka mecralara aktarılamaz. Sitemizde yer alan herhangi bir yazı başkasına ait telif haklarını ihlal ediyor, intihal içeriyor veya yazarın mensubu bulunduğu mesleğin meslek için etik kurallarına aykırılıklar taşıyorsa, yazının kaldırılabilmesi için site yönetimimize bilgi verilmelidir.


10:35
Top