Stresle Baş Etmek
Stresle Baş Etmek
Stres, alışılmadık ya da olumsuz, hoşa gitmeyen durumlarda ortaya çıkan doğal bir tepkidir. Stres faktörleri kimi zaman dış faktörlere dayanabilirken kimi zaman kişinin iç dünyasına dayanabilmektedir. Vücudu algılara açık tutması sebebiyle stres faydalı bir tepkidir. Optimal seviyede stres hisseden kişinin algılara karşı vücudu oldukça açıktır. Ancak optimal seviyenin üstüne çıkmış stres, kontrol edilemez ve kronikleşmiş bir hal almaya başlar. Bu yazıda kontrol edilemeyen ve kronikleşmiş stres ve baş etme yöntemlerinden bahsedilecektir.
Kişilerde kontrol edilemeyen stres gün geçtikçe artmaktadır. Bilhassa pandemi döneminde yaşanan krizler, kişilerin stresi yönetme becerilerini ciddi bir şekilde zayıflatmıştır. Stres yönetiminin azalması durumunda kişide bir takım ruhsal veya bedensel semptomlar görülebilmektedir. Bunlar arasında, uyku problemleri, panik ataklar, öfke patlamaları, kaygı, ağlama krizleri, ellerde veya kollarda uyuşma ya da titreme, baş ağrısı, terleme, sırt ya da göğüste ağrı, kas ağrıları, kramplar, bayılma, kalp hastalığı, yüksek tansiyon, sinir seğirmesi, mide bozukluğu, unutkanlık, yorgunluk, huzursuzluk, depresyon, konsantrasyon sorunları gibi pek çok semptom görülebilmektedir. Ruhsal ya da bedensel semptomlarla beraber stres, kişinin iyi hissetmesine, işinde veya akademik hayatında başarılı veya uyumlu olmasına, verimli olmasına ve sosyal ilişkilerde canlı olmasına büyük ölçüde engel olabilmektedir.
Stres hangi sebeplerden ötürü optimal düzeyin üstüne çıkar ve stresi yönetebilme becerilerimiz neden zayıflar? Çocukluk travmaları bir kişinin stresli yapıya sahip olmasında çoğunlukla büyük bir etkiye sahiptir. Bu kişiler eleştiri karşısında ya da herhangi bir olumsuzluk karşısında oldukça strese girebilmektedirler. Yorucu bir işe sahip olmak, okul, sınav gibi akademik hayattaki yoğunluk ve sosyal ilişkilerdeki bozukluk gibi pek çok durum strese neden olan önemli kaynaklardandır. Stres durumu sadece olumsuz durumlarda değil aynı zamanda olumlu yaşam olaylarında da kendini gösterebilmektedir. Örneğin, yeni bir ev almak, terfi almak, evlenmek gibi yeni bir duruma geçiş sürecinde de stres yaşanabilmektedir. Strese sebep olan önemli kaynaklardan biri de kişinin endişeli bir yapıya sahip olmasıdır. Özellikle endişeli ya da kaygılı kişilerde karamsar düşüncelere sahip olma, gelecekle alakalı negatif hislere sahip olma durumları kişinin optimal seviyenin üstünde stres yaşamasına neden olmaktadır. Optimal seviyenin üstüne çıkan stres sebepleri arasında, kişinin hayata, kendisine veya çevresine kötümser bakması, belirsizliğe karşı tolerans gösterememesi, katı düşünce sistemi ile hayatını idame etmesi, yeniliklere ve spontaneye kapalı olması, kendi kendine olumsuz konuşmalar yapması, mükemmeliyetçi olması, ya hep ya hiç şeklindeki davranışlar ve düşüncelere sahip olması gibi durumlar yer almaktadır.
Stresle Baş Edebilme
Her insan hayatında stresi yönetememe durumunu bir parça deneyimlemiştir. Stresle baş etmek için öncelikle kişinin kendisini stresli hissetmesine sebep olan durumları, olayları listelemesi gerekmektedir. Örneğin, terfi almak. Daha sonra bu listenin olabildiğince detaylandırılması gerekmektedir. Örneğin, terfi almaktan dolayı daha fazla performans göstermek zorunda kalacağına dair içsel inanç ya da terfiden dolayı hata yapmaya yönelik hissedilen kaygı. Listenin her bir maddesindeki detaya en kötü ne olur sorusu sık sık sorulmalıdır. Çoğu zaman listeye yazılan maddelere takılı kalınır ya da detaylara takılı kalınır ve sonucunda en kötü ne olur kısmı yarım kalır. Yarım kalan kısım beyinde bir belirsizlik yaratmaktadır. Bu belirsizlik kişinin tarif edilemez bir stres yaşamasına neden olmaktadır. En ‘’kötü ne olur?’’ sorusu sorularak stres listesinin detayları sonuna kadar cevaplanmalıdır. Detaylar netleştikten sonra hissedilen stres bir süre sonra azalmaya başlayacaktır.
Listeye yazılan stres faktörlerinin değiştirilmesi de bir diğer stresle baş etme durumları arasında sayılmaktadır. Örneğin, iş yerinde çok fazla baskıya veya mobbinge uğrayan kişilerin işini değiştirmesi önerilir ya da kişileri sık sık strese sokan ilişkilerden uzak durması da stres faktörlerini değiştirmeye ya da kaldırmaya yönelik bir çalışma olabilmektedir.
Kişi stres halindeyken vücuttaki sinir sistemi stres hormonu salgılamaya başlamaktadır. Bu durum kan basıncının yükselmesine sebep olur ve böylece duyular çok daha keskin bir hal almaya başlar. Böyle bir durumda kişiler optimal seviyenin üstünde tepkiler vermeye başlayabilmektedir. Örneğin, trafikte yaşanan öfke patlamaları. Egzersiz yapmak, meditasyon yapmak veya açık alanda yürüyüş yapmak stresi yönetebilme becerisini arttırabilmektedir. 10 dakikalık bir meditasyon, açık alanda yürüyüş ya da egzersiz yapmak sinir sistemi kasların gevşemesine yol açarak kişide rahatlama sağlar ve bu durum geriye kalan zamanın daha verimli geçmesini sağlar.
Stresle baş edebilmenin en etkili yollarından biri psikoterapi almaktır. Baş edilemeyen stres kaynakları kişiden kişiye değişkenlik gösterir. Kimi kişiler mükemmeliyetçi olma durumlarından dolayı kontrol edilemez bir stres yaşarken, kimi kişiler eleştiriyi kabul edememe, toplumda kabul edilmeyeceğine dair sahip olduğu inançtan dolayı ya da sık sık hayır diyememenin vermiş olduğu pek çok negatif durumdan ötürü stres yaşayabilmektedir. Bazı kişiler sık sık yaşadıkları stresli durumların sebebini anlamayabilirler. Kişi kendisini stresli hisseder fakat neden stresli olduğunu bilemez. Bilinçdışından gelen stres faktörleri kişi tarafından tanımlanamadığı noktada psikoterapi özellikle işlevsel olmaktadır. Kişi psikoterapiyle beraber bilinçdışı çatışmaların neden olduğu stresi ortaya çıkararak, psikoterapide kullanılan bir takım çalışma teknikleri ile çatışmaları çözümlemeyi hedefler.
Sık sık stres yaşayan kişilerin genel düşünme hali olumsuzdur. Özellikle kişinin kendisine ve hayata karşı sahip olduğu negatif bakış açısı kişiyi oldukça stresli bir duruma sokmaktadır. Negatif bakış açısı stresi getirirken aynı zaman da stres hissedilen durumları daha da çıkmaza sokmaktadır. Bu noktada olumlu düşüncelere ve daha pozitif bir bakış açısına sahip olmak stresi azaltan önemli etkenler arasında yer alır. Psikoterapide özellikle bilişsel davranışçı terapi ekolünde danışana daha olumlu düşünebilme ve hayata daha pozitif bir bakış açısıyla bakabilmesi öğretilmektedir.
Birtakım kişilerde problem çözme becerileri tam anlamıyla gelişememiştir. Özellikle kişiyi zorlayan problemler meydana geldiğinde, kişi için büyük bir stres faktörü olabilmektedir. Problem çözme becerileri gelişmiş kişilerin, problem çözme becerileri gelişmemiş kişilere oranla daha az stres yaşadıkları yapılan araştırmalarla gösterilmiştir. Psikoterapi desteği ile kişiler problem çözme becerilerini geliştirme fırsatını bulabilirler. Sıklıkla kendisini stresli hisseden kişilerin bir ya da birden fazla nedeni olabilmektedir. Bu yazıda stres faktörlerinin birkaçından söz edilmiştir. Stresli olma hali her zaman kişiye özgü nedenlerden kaynaklanır. Bu sebeple her kişinin kendi psikoterapisini alarak kendine ait stresi tanıma ve sebeplerini öğrenmesi bu noktada önemlidir.
Uzm.Psk.Berivan Şentürk
Stres, alışılmadık ya da olumsuz, hoşa gitmeyen durumlarda ortaya çıkan doğal bir tepkidir. Stres faktörleri kimi zaman dış faktörlere dayanabilirken kimi zaman kişinin iç dünyasına dayanabilmektedir. Vücudu algılara açık tutması sebebiyle stres faydalı bir tepkidir. Optimal seviyede stres hisseden kişinin algılara karşı vücudu oldukça açıktır. Ancak optimal seviyenin üstüne çıkmış stres, kontrol edilemez ve kronikleşmiş bir hal almaya başlar. Bu yazıda kontrol edilemeyen ve kronikleşmiş stres ve baş etme yöntemlerinden bahsedilecektir.
Kişilerde kontrol edilemeyen stres gün geçtikçe artmaktadır. Bilhassa pandemi döneminde yaşanan krizler, kişilerin stresi yönetme becerilerini ciddi bir şekilde zayıflatmıştır. Stres yönetiminin azalması durumunda kişide bir takım ruhsal veya bedensel semptomlar görülebilmektedir. Bunlar arasında, uyku problemleri, panik ataklar, öfke patlamaları, kaygı, ağlama krizleri, ellerde veya kollarda uyuşma ya da titreme, baş ağrısı, terleme, sırt ya da göğüste ağrı, kas ağrıları, kramplar, bayılma, kalp hastalığı, yüksek tansiyon, sinir seğirmesi, mide bozukluğu, unutkanlık, yorgunluk, huzursuzluk, depresyon, konsantrasyon sorunları gibi pek çok semptom görülebilmektedir. Ruhsal ya da bedensel semptomlarla beraber stres, kişinin iyi hissetmesine, işinde veya akademik hayatında başarılı veya uyumlu olmasına, verimli olmasına ve sosyal ilişkilerde canlı olmasına büyük ölçüde engel olabilmektedir.
Stres hangi sebeplerden ötürü optimal düzeyin üstüne çıkar ve stresi yönetebilme becerilerimiz neden zayıflar? Çocukluk travmaları bir kişinin stresli yapıya sahip olmasında çoğunlukla büyük bir etkiye sahiptir. Bu kişiler eleştiri karşısında ya da herhangi bir olumsuzluk karşısında oldukça strese girebilmektedirler. Yorucu bir işe sahip olmak, okul, sınav gibi akademik hayattaki yoğunluk ve sosyal ilişkilerdeki bozukluk gibi pek çok durum strese neden olan önemli kaynaklardandır. Stres durumu sadece olumsuz durumlarda değil aynı zamanda olumlu yaşam olaylarında da kendini gösterebilmektedir. Örneğin, yeni bir ev almak, terfi almak, evlenmek gibi yeni bir duruma geçiş sürecinde de stres yaşanabilmektedir. Strese sebep olan önemli kaynaklardan biri de kişinin endişeli bir yapıya sahip olmasıdır. Özellikle endişeli ya da kaygılı kişilerde karamsar düşüncelere sahip olma, gelecekle alakalı negatif hislere sahip olma durumları kişinin optimal seviyenin üstünde stres yaşamasına neden olmaktadır. Optimal seviyenin üstüne çıkan stres sebepleri arasında, kişinin hayata, kendisine veya çevresine kötümser bakması, belirsizliğe karşı tolerans gösterememesi, katı düşünce sistemi ile hayatını idame etmesi, yeniliklere ve spontaneye kapalı olması, kendi kendine olumsuz konuşmalar yapması, mükemmeliyetçi olması, ya hep ya hiç şeklindeki davranışlar ve düşüncelere sahip olması gibi durumlar yer almaktadır.
Stresle Baş Edebilme
Her insan hayatında stresi yönetememe durumunu bir parça deneyimlemiştir. Stresle baş etmek için öncelikle kişinin kendisini stresli hissetmesine sebep olan durumları, olayları listelemesi gerekmektedir. Örneğin, terfi almak. Daha sonra bu listenin olabildiğince detaylandırılması gerekmektedir. Örneğin, terfi almaktan dolayı daha fazla performans göstermek zorunda kalacağına dair içsel inanç ya da terfiden dolayı hata yapmaya yönelik hissedilen kaygı. Listenin her bir maddesindeki detaya en kötü ne olur sorusu sık sık sorulmalıdır. Çoğu zaman listeye yazılan maddelere takılı kalınır ya da detaylara takılı kalınır ve sonucunda en kötü ne olur kısmı yarım kalır. Yarım kalan kısım beyinde bir belirsizlik yaratmaktadır. Bu belirsizlik kişinin tarif edilemez bir stres yaşamasına neden olmaktadır. En ‘’kötü ne olur?’’ sorusu sorularak stres listesinin detayları sonuna kadar cevaplanmalıdır. Detaylar netleştikten sonra hissedilen stres bir süre sonra azalmaya başlayacaktır.
Listeye yazılan stres faktörlerinin değiştirilmesi de bir diğer stresle baş etme durumları arasında sayılmaktadır. Örneğin, iş yerinde çok fazla baskıya veya mobbinge uğrayan kişilerin işini değiştirmesi önerilir ya da kişileri sık sık strese sokan ilişkilerden uzak durması da stres faktörlerini değiştirmeye ya da kaldırmaya yönelik bir çalışma olabilmektedir.
Kişi stres halindeyken vücuttaki sinir sistemi stres hormonu salgılamaya başlamaktadır. Bu durum kan basıncının yükselmesine sebep olur ve böylece duyular çok daha keskin bir hal almaya başlar. Böyle bir durumda kişiler optimal seviyenin üstünde tepkiler vermeye başlayabilmektedir. Örneğin, trafikte yaşanan öfke patlamaları. Egzersiz yapmak, meditasyon yapmak veya açık alanda yürüyüş yapmak stresi yönetebilme becerisini arttırabilmektedir. 10 dakikalık bir meditasyon, açık alanda yürüyüş ya da egzersiz yapmak sinir sistemi kasların gevşemesine yol açarak kişide rahatlama sağlar ve bu durum geriye kalan zamanın daha verimli geçmesini sağlar.
Stresle baş edebilmenin en etkili yollarından biri psikoterapi almaktır. Baş edilemeyen stres kaynakları kişiden kişiye değişkenlik gösterir. Kimi kişiler mükemmeliyetçi olma durumlarından dolayı kontrol edilemez bir stres yaşarken, kimi kişiler eleştiriyi kabul edememe, toplumda kabul edilmeyeceğine dair sahip olduğu inançtan dolayı ya da sık sık hayır diyememenin vermiş olduğu pek çok negatif durumdan ötürü stres yaşayabilmektedir. Bazı kişiler sık sık yaşadıkları stresli durumların sebebini anlamayabilirler. Kişi kendisini stresli hisseder fakat neden stresli olduğunu bilemez. Bilinçdışından gelen stres faktörleri kişi tarafından tanımlanamadığı noktada psikoterapi özellikle işlevsel olmaktadır. Kişi psikoterapiyle beraber bilinçdışı çatışmaların neden olduğu stresi ortaya çıkararak, psikoterapide kullanılan bir takım çalışma teknikleri ile çatışmaları çözümlemeyi hedefler.
Sık sık stres yaşayan kişilerin genel düşünme hali olumsuzdur. Özellikle kişinin kendisine ve hayata karşı sahip olduğu negatif bakış açısı kişiyi oldukça stresli bir duruma sokmaktadır. Negatif bakış açısı stresi getirirken aynı zaman da stres hissedilen durumları daha da çıkmaza sokmaktadır. Bu noktada olumlu düşüncelere ve daha pozitif bir bakış açısına sahip olmak stresi azaltan önemli etkenler arasında yer alır. Psikoterapide özellikle bilişsel davranışçı terapi ekolünde danışana daha olumlu düşünebilme ve hayata daha pozitif bir bakış açısıyla bakabilmesi öğretilmektedir.
Birtakım kişilerde problem çözme becerileri tam anlamıyla gelişememiştir. Özellikle kişiyi zorlayan problemler meydana geldiğinde, kişi için büyük bir stres faktörü olabilmektedir. Problem çözme becerileri gelişmiş kişilerin, problem çözme becerileri gelişmemiş kişilere oranla daha az stres yaşadıkları yapılan araştırmalarla gösterilmiştir. Psikoterapi desteği ile kişiler problem çözme becerilerini geliştirme fırsatını bulabilirler. Sıklıkla kendisini stresli hisseden kişilerin bir ya da birden fazla nedeni olabilmektedir. Bu yazıda stres faktörlerinin birkaçından söz edilmiştir. Stresli olma hali her zaman kişiye özgü nedenlerden kaynaklanır. Bu sebeple her kişinin kendi psikoterapisini alarak kendine ait stresi tanıma ve sebeplerini öğrenmesi bu noktada önemlidir.
Uzm.Psk.Berivan Şentürk
|
Yazan
|
Bu makaleden alıntı yapmak
için alıntı yapılan yazıya aşağıdaki ibare eklenmelidir: "Stresle Baş Etmek" başlıklı makalenin tüm hakları yazarı Uzm.Psk.Berivan ŞENTÜRK'e aittir ve makale, yazarı tarafından TavsiyeEdiyorum.com (http://www.tavsiyeediyorum.com) kütüphanesinde yayınlanmıştır. Bu ibare eklenmek şartıyla, makaleden Fikir ve Sanat Eserleri Kanununa uygun kısa alıntılar yapılabilir, ancak Uzm.Psk.Berivan ŞENTÜRK'ün izni olmaksızın makalenin tamamı başka bir mecraya kopyalanamaz veya başka yerde yayınlanamaz. |
1 Beğeni 
Yazan Uzman
|
| Makale Kütüphanemizden | ||||
|
Sitemizde yer alan döküman ve yazılar uzman üyelerimiz tarafından hazırlanmış ve pek çoğu bilimsel düzeyde yapılmış çalışmalar olduğundan güvenilir mahiyette eserlerdir. Bununla birlikte TavsiyeEdiyorum.com sitesi ve çalışma sahipleri, yazıların içerdiği bilgilerin güvenilirliği veya güncelliği konusunda hukuki bir güvence vermezler. Sitemizde yayınlanan yazılar bilgi amaçlı kaleme alınmış ve profesyonellere yönelik olarak
hazırlanmıştır. Site ziyaretçilerimizin o meslekle ilgili bir uzmanla görüşmeden, yazı içindeki bilgileri kendi başlarına kullanmamaları gerekmektedir. Yazıların telif hakkı tamamen yazarlarına aittir, eserler sahiplerinin muvaffakatı olmadan hiçbir suretle çoğaltılamaz, başka bir
yerde kullanılamaz, kopyala yapıştır yöntemiyle başka mecralara aktarılamaz. Sitemizde yer alan herhangi bir yazı başkasına ait telif haklarını ihlal ediyor, intihal içeriyor veya yazarın mensubu bulunduğu mesleğin meslek için etik kurallarına aykırılıklar taşıyorsa, yazının kaldırılabilmesi için site yönetimimize bilgi verilmelidir.
