Kadına Şiddetle Mücadelede Sağlık Sisteminin Rolü
Geleneksel tıbbi modelin benimsediği hastalıklılık ve sağlıklılık şeklindeki eklektik bakış açısını reddeden ve hastalığın; sağlığın rahatına karşı rahatsızlığın sürmesi olarak tanımlandığı bir model olarak sağlıkta salutojeni modelinden bahsetmek uygun olacak.
Salutojeni, tıbbi sosyoloji profesörü olan Antonovsky tarafından geliştirilmiştir. Model, insan sağlığına zara veren faktörler yerine destekleyen ve iyileştiren faktörler üzerine durmaktadır. Salutojenik model, sağlık, stres ve baş etme arasındaki ilişkiyle ilgili bir modeldir. Antonovsky, insanların stresi ve iyi kalmayı nasılsürdürdüğüne yönelik çalışmalar neticesinde geliştirmiştir. Modele göre; stres faktörünün patojenik, nötr veya sağlıklı olup olmaması “genel direnç kaynaklarına” bağlıdır. Antonovsky “Uyum Duygusu” üzerine yaptığı çalışmalarda büyük Nazi toplama kampında kalarak travmatik yaşantı deneyimleyen ve bununla başa çıkabilmiş; kamptan kurtulmuş kadınlar ile çalışmıştır. Çalışmada “uyumluluk” ve “başa çıkabilme” becerilerini incelemiş, travmatik yaşantısı olan kadınların büyük oranda olumlu derecede sağlıklı olduğunu bulmuştur. Birey karşılaştığı problemin zorluğuna inanırsa güçlü bir motivasyonla kaynak aramaya yönelir, aradığı şeyi bulana kadar vazgeçmek istemez. Özellikle stres ve baş etmeyle ilgili çalışmalar yapmıştır. Antonovsky, stresin her yere bulunabileceğini fakat stres yanıtlarının herkes de farklı bulunabileceğini gözlemlemiştir. Sağlıkta felsefi tartışmaların ve saflaşmaların konuları olarak salutojeni ve patojeni kavramları incelendiğinde literatürde sıklıkla “dayanıklılık, sağlıklılık” tartışmalarında karşımıza çıkmaktadır.
Şiddet vakalarının en sık görüldüğü sağlık birimlerinden biri olarak acil servisler, hastanın aile içi şiddet hakkında doğrudan deneyimlerinden bahsettiği ve şüpheli durumların kanıtı ve rutin taramaların yapılmasına olanak sağlamaktadır. Aile içi şiddet yaralanmalarında bakım ve uzlaşma için krizi anlık çözen bir katalizör pozisyonundadır.
İngiltere’de bir yıl boyunca yapılan sistematik bir değerlendirmeye göre, acil yardım talebiyle sağlık kurumuna gelenlerin %6’sı aile içi şiddet sebebiyle kuruma başvurmuştur.
Acil yardım talebinde bulunan aile içi şiddete maruz kalmış kadınlarla yapılan bir çalışmada 272 kadın on iki ay boyunca izlenmiştir. Danışmanlık uygulanan kadınlar ile danışmanlık uygulanmayan kadınlar incelenmiştir. Her iki grubun yaşam kaliteleri, güvenlik planları, akıl sağlıkları arasında anlamlı bir fark bulunmamaktadır. Her iki grubunda anksiyete ve korkularının seyri arasında bir fark bulunmamaktadır; fakat depresif seyreden vakalarda danışmanlık hizmeti alan grupta almayan gruba göre iyileşme gözlenmiştir.
Sağlık açısından bakıldığında şiddete maruz kalan kadınlardan özellikle sosyoekonomik düzeyi düşük olanların ağrı şikayetleri sebebiyle daha fazla polikliniklere başvurduğu görülmekte. Bu sebeple ağrı poliklinikleri ve psikososyal hizmet birimleri arasındaki ilişkinin daha güçlü olmalıdır. Aksi takdirde araştırma bulgularında da görüldüğü üzere ekonomik düzey ve ekonomik-sosyal bağımlılık şiddete rağmen kabullenme ve bir başa çıkma yöntemi olarak, razı gelme ve hayatta kalma eğiliminde olmaları muhtemeldir.
Cinsiyete dayalı şiddet, bir sağlık sorunudur. Kadınlar herhangi bir nedenle herhangi bir sağlık birimine başvurduğunda şiddete maruz kalıp kalmadıkları
sorulmalı ve sorumlu birime yönlendirilmelilerdir. Kadınların büyük çoğunluğu, doktorunun kendine şiddet yaşantısı olup olmadığını sormasını istemektedirler. Sosyal destek yöntemlerini daha sık kullanan, sosyoekonomik düzeyi düşük kadınların bilinçlendirilmesi ve yönlendirilmesinin önemi büyüktür.
Hekimin stresle ilişkili olduğunu düşündüğü sağlık şikayetlerinde, kadında travmatik öykü ihtimali göz önünde bulundurularak psikososyal destek sağlayan birimlere yönlendirilmesinin önerilmektedir.
Antonovsky A. Unraveling The Mystery of Health – How People Manage Stress and Stay Well. Jossey-Bass
Publishers, San Francisco, 1987.
Hegarty K, O’Doherty L, Taft A ve diğ. Screening and counselling in the primary care setting for women who
have experienced intimate partner violence (WEAVE): A cluster randomised controlled trial, general practice
and primary health care academic centre. The University of Melbourne, 2013; 382 (9888): 249-52
Olive P. Care for emergency department patients who have experienced domestic violence: A review of the evidence base. Journal of Clinic Nursing, 2007; 16 (9): e1736-e1748.
Salutojeni, tıbbi sosyoloji profesörü olan Antonovsky tarafından geliştirilmiştir. Model, insan sağlığına zara veren faktörler yerine destekleyen ve iyileştiren faktörler üzerine durmaktadır. Salutojenik model, sağlık, stres ve baş etme arasındaki ilişkiyle ilgili bir modeldir. Antonovsky, insanların stresi ve iyi kalmayı nasılsürdürdüğüne yönelik çalışmalar neticesinde geliştirmiştir. Modele göre; stres faktörünün patojenik, nötr veya sağlıklı olup olmaması “genel direnç kaynaklarına” bağlıdır. Antonovsky “Uyum Duygusu” üzerine yaptığı çalışmalarda büyük Nazi toplama kampında kalarak travmatik yaşantı deneyimleyen ve bununla başa çıkabilmiş; kamptan kurtulmuş kadınlar ile çalışmıştır. Çalışmada “uyumluluk” ve “başa çıkabilme” becerilerini incelemiş, travmatik yaşantısı olan kadınların büyük oranda olumlu derecede sağlıklı olduğunu bulmuştur. Birey karşılaştığı problemin zorluğuna inanırsa güçlü bir motivasyonla kaynak aramaya yönelir, aradığı şeyi bulana kadar vazgeçmek istemez. Özellikle stres ve baş etmeyle ilgili çalışmalar yapmıştır. Antonovsky, stresin her yere bulunabileceğini fakat stres yanıtlarının herkes de farklı bulunabileceğini gözlemlemiştir. Sağlıkta felsefi tartışmaların ve saflaşmaların konuları olarak salutojeni ve patojeni kavramları incelendiğinde literatürde sıklıkla “dayanıklılık, sağlıklılık” tartışmalarında karşımıza çıkmaktadır.
Şiddet vakalarının en sık görüldüğü sağlık birimlerinden biri olarak acil servisler, hastanın aile içi şiddet hakkında doğrudan deneyimlerinden bahsettiği ve şüpheli durumların kanıtı ve rutin taramaların yapılmasına olanak sağlamaktadır. Aile içi şiddet yaralanmalarında bakım ve uzlaşma için krizi anlık çözen bir katalizör pozisyonundadır.
İngiltere’de bir yıl boyunca yapılan sistematik bir değerlendirmeye göre, acil yardım talebiyle sağlık kurumuna gelenlerin %6’sı aile içi şiddet sebebiyle kuruma başvurmuştur.
Acil yardım talebinde bulunan aile içi şiddete maruz kalmış kadınlarla yapılan bir çalışmada 272 kadın on iki ay boyunca izlenmiştir. Danışmanlık uygulanan kadınlar ile danışmanlık uygulanmayan kadınlar incelenmiştir. Her iki grubun yaşam kaliteleri, güvenlik planları, akıl sağlıkları arasında anlamlı bir fark bulunmamaktadır. Her iki grubunda anksiyete ve korkularının seyri arasında bir fark bulunmamaktadır; fakat depresif seyreden vakalarda danışmanlık hizmeti alan grupta almayan gruba göre iyileşme gözlenmiştir.
Sağlık açısından bakıldığında şiddete maruz kalan kadınlardan özellikle sosyoekonomik düzeyi düşük olanların ağrı şikayetleri sebebiyle daha fazla polikliniklere başvurduğu görülmekte. Bu sebeple ağrı poliklinikleri ve psikososyal hizmet birimleri arasındaki ilişkinin daha güçlü olmalıdır. Aksi takdirde araştırma bulgularında da görüldüğü üzere ekonomik düzey ve ekonomik-sosyal bağımlılık şiddete rağmen kabullenme ve bir başa çıkma yöntemi olarak, razı gelme ve hayatta kalma eğiliminde olmaları muhtemeldir.
Cinsiyete dayalı şiddet, bir sağlık sorunudur. Kadınlar herhangi bir nedenle herhangi bir sağlık birimine başvurduğunda şiddete maruz kalıp kalmadıkları
sorulmalı ve sorumlu birime yönlendirilmelilerdir. Kadınların büyük çoğunluğu, doktorunun kendine şiddet yaşantısı olup olmadığını sormasını istemektedirler. Sosyal destek yöntemlerini daha sık kullanan, sosyoekonomik düzeyi düşük kadınların bilinçlendirilmesi ve yönlendirilmesinin önemi büyüktür.
Hekimin stresle ilişkili olduğunu düşündüğü sağlık şikayetlerinde, kadında travmatik öykü ihtimali göz önünde bulundurularak psikososyal destek sağlayan birimlere yönlendirilmesinin önerilmektedir.
Antonovsky A. Unraveling The Mystery of Health – How People Manage Stress and Stay Well. Jossey-Bass
Publishers, San Francisco, 1987.
Hegarty K, O’Doherty L, Taft A ve diğ. Screening and counselling in the primary care setting for women who
have experienced intimate partner violence (WEAVE): A cluster randomised controlled trial, general practice
and primary health care academic centre. The University of Melbourne, 2013; 382 (9888): 249-52
Olive P. Care for emergency department patients who have experienced domestic violence: A review of the evidence base. Journal of Clinic Nursing, 2007; 16 (9): e1736-e1748.
|
Yazan
|
Bu makaleden alıntı yapmak
için alıntı yapılan yazıya aşağıdaki ibare eklenmelidir: "Kadına Şiddetle Mücadelede Sağlık Sisteminin Rolü" başlıklı makalenin tüm hakları yazarı Uzm.Psk.Gözde ATAŞ'e aittir ve makale, yazarı tarafından TavsiyeEdiyorum.com (http://www.tavsiyeediyorum.com) kütüphanesinde yayınlanmıştır. Bu ibare eklenmek şartıyla, makaleden Fikir ve Sanat Eserleri Kanununa uygun kısa alıntılar yapılabilir, ancak Uzm.Psk.Gözde ATAŞ'ın izni olmaksızın makalenin tamamı başka bir mecraya kopyalanamaz veya başka yerde yayınlanamaz. |
Beğenin 
Yazan Uzman
|
Sitemizde yer alan döküman ve yazılar uzman üyelerimiz tarafından hazırlanmış ve pek çoğu bilimsel düzeyde yapılmış çalışmalar olduğundan güvenilir mahiyette eserlerdir. Bununla birlikte TavsiyeEdiyorum.com sitesi ve çalışma sahipleri, yazıların içerdiği bilgilerin güvenilirliği veya güncelliği konusunda hukuki bir güvence vermezler. Sitemizde yayınlanan yazılar bilgi amaçlı kaleme alınmış ve profesyonellere yönelik olarak
hazırlanmıştır. Site ziyaretçilerimizin o meslekle ilgili bir uzmanla görüşmeden, yazı içindeki bilgileri kendi başlarına kullanmamaları gerekmektedir. Yazıların telif hakkı tamamen yazarlarına aittir, eserler sahiplerinin muvaffakatı olmadan hiçbir suretle çoğaltılamaz, başka bir
yerde kullanılamaz, kopyala yapıştır yöntemiyle başka mecralara aktarılamaz. Sitemizde yer alan herhangi bir yazı başkasına ait telif haklarını ihlal ediyor, intihal içeriyor veya yazarın mensubu bulunduğu mesleğin meslek için etik kurallarına aykırılıklar taşıyorsa, yazının kaldırılabilmesi için site yönetimimize bilgi verilmelidir.
