2007'den Bugüne 92,301 Tavsiye, 28,216 Uzman ve 19,976 Bilimsel Makale
Site İçi Arama
Yeni Tavsiye Ekleyin!



İmplantoloji İçin Klinik Anatomi –ıı- Maksilla
MAKALE #229 © Yazan Prof.Dr.Dt. Tosun TOSUN | Yayın Eylül 2007 | 10,354 Okuyucu
“Cura te ipsum” (kendini tedavi et), antik dönemden beri hekimlerin hastalarına tedavi uygularken, empatik bir yaklaşımla, tedaviyi önce kendilerine uygulayıp uygulayamayacaklarını sorgulamaları gerektiğini hatırlatan bir deyiştir. Cura te ipsum prensibine giden ilk adım, hatasız sağaltımlar yapabilmek için temel anatomi bilgilerine gereğince sahip olmaktır. Anatomik bilgileri implantoloji açısından değerlendirmeyi amaçlayan bu çalışmanın, ilk makalesinde mandibula incelenmişti. Bu bölümde ise maksilla incelenecektir.

Maksilla, cranium’a bağlı ve onu oluşturan kemiklerden os nasale, os sphenoidale, os frontale, os temporale ve os palatinum ile ilişkidedir. Bu komşulukları ile maxilla, ağız boşluğunun tavanını, burun tabanı ve yan duvarlarını, orbita’nın tabanını oluşturur. İki simetrik parçadan oluşan maxilla kemikleri orta hat üzerinde sutura palatina mediana ile birleşirler. Üst çene dişlerinin bulunduğu bölüm maxilla’nın alt kısmındaki processus alveolaris’tir. Tam dişsizliklerde alveoler kemik rezorbsiyonu ile orta hat üzerinde bulunan ve nazal boşluğun anterior alt kısmını oluşturan spina nasalis anterior ile kret tepesi arasındaki mesafe oldukça azalabilir. Böyle bir durumda implant planlaması yapılırken kısa implant tercihi veya nasal taban elevasyonu (nasal floor elevation) sonrasında daha uzun implant tasarlanabilir. Anterior maksillada bulunan diğer bir oluşum orta hat üzerinde ve santrallerin palatinalinde yer alan foramen incisivum’dur. Burun tabanı ile ağız arasındaki geçişi yapan canalis incisivus’un palatal bölgeye açılışını yapan foramen incisivus içersinde arteria ve n.nasopalatinus bulunur. Foramen incisivus’tan anteriora n.nasopalatinus’un uç dalı olan ve damağın ön bölgesini inerve eden n.incisivus çıkar, palatinale doğru ise a.palatina major ve n.palatinus major ile anastomoz yapan damar-sinir paketi vardır. Kretin sığ olduğu durumlarda canalis incisivus’un implant yatağı olarak kullanıldığını belirtilen vaka raporları vardır. Bu olgu bildirilerinde, bölgede bulunan anastomozlar sayesinde inervasyon ve beslenmede komplikasyon ile karşılaşılmadığı belirtilmiştir.

Posterior maksillada genellikle Lekholm&Zarb tip III ve IV kemiğe rastlanılır. Özelikle tüberler bölgesinde kemik dansitesi oldukça düşük çıkar. Bu sebeple primer stabiliteyi sağlayabilmek için, implant yuvaları hazırlanırken dar çaplı kaviteye göre geniş implant ya da osteotom uygulaması ile kondansasyon yapılabilir. Posterior maksillada implant tasrımını zorlayan diğer bir husus ta diş kayıplarını takiben alveol kemiğinde rezorbsiyon ile dikey kemik boyutunun azalması, diğer yandan sinus maxillaris’in ekspansiyonu ile alveolar prosese yakınlaşması durumudur. Dolayısı ile hem dıştan, hem de sinus tabanı yönünden dikey kemik boyutunda azalmalar söz konusudur. Posterior maksillada dikey kemik boyutunun az olduğu vakalarda implant tasırımı açısından kısa implant uygulamak yada daha uzun boyutlarda implant kullanmak için çeşitli ogmantatif işlemleri uygulama seçenekleri vardır. Bu bölgede geçerli ogmantasyon prosedürleri arasında, osteotom tekniği ile endirekt sinus elevasyonu gerçekleştirmek, onlay blok greft uygulamak ve sinus lifting işlemleri ve bunların kombinasyonları sayılabilir. Nadiren distraksiyon osteogenezisi de uygulanmaktadır. Posterior maksillada kret rezorbsiyonu arttığı oranda normalde palatinalde seyreden a.palatina major ve n.palatinus major kret tepesine yakınlaşırlar. Dolayısı ile bu anatomik oluşumlara zarar vermemek için ensizyon hattının palatinale kaçmamasına dikkat edilmelidir. Canalis palatinus major içinden geçen ve 2.molar dişin distal hizasında sert damak (palatum durum) üzerinde bulunan foramen palatinum majus’tan dışarı çıkan aa.,nn. palatini buradan itibaren a.,n.palatinus major adı ile alveol kemiği takiben damakta öne doğru ilerlerler. Bu bölgeden serbest mukozal veya bağ dokusu grefti alınırken daha ziyade arter ve sinirlerin uç dallarının bulunduğu premolar bölgesi tercih edilmeli ve bunlar kemiğe yakın seyrettiklerinden mukoza kalınlığı iğne-rondel yöntemi ile saptanıp periosta 1mm mesafeden daha yakın derinlikte ensizyon yapılmamalıdır. Palatum durum’a horizontal plan üzerinde bakıldığında her iki maxilla’yı orta hat üzerinde sutura palatina mediana’nın birleştirdiği görülür. Bu sutura’nın ossifikasyonu bir çok olguda orta yaş dönemine kadar sürer. Ortodontik amaçlı palatal implant uygulamalarında sutura palatina mediana’nın kemikleşmeme olasılığı gözönünde bulundurularak, yanında kalan paramedian bölgelerine ve uzun aksı spina nasalis anterior’a doğru olmak üzere implant yerleştirilir. Posterior maksillada molar dişlerin üzerinde dış yüzü os zygomaticum’a doğru olan uzantı, processus zygomaticus oluşturur. Processus’un tabanı aynı zamanda sinus maxillaris’in kalın dış yan duvarını oluşturur ve ortodontide çene kemiklerinin direnç alanlarından birini oluşturduğu için ingilizce direnç anlamına gelen “butress” bölgesi olarak isimlendirilir. Ortodontide anterior openbite olgularının tedavisinde zygoma butresslerine yerleştirilen zygomatik ankraj implantlarından faydalanılarak molar intruzyonu gerçekleştirilen bir tedavi yöntemi mevcuttur.
Maxilla’nın iç kısmını büyükçe bir boşluk olan maksiller sinüs yapar. 1651 yılında ingiliz N.Highmore tarafından ilk defa detaylı çizimleri yapılmıştır ve bu sebeple sinus maxillaris, Highmore antrum’u olarak ta isimlendirilir. Şekil ve hacim bakımından kişiden kişiye oldukça büyük değişiklikler gösteren sinus maxillaris yaklaşık 12-15 yaşlarında nihai hacmine erişir. Ortalama hacmi 12 cm3 olup, 5 ile 20 cm3 arasında değişebilir. Maksiller sinüs iç duvarlarını mükoz kıvamda bir membran döşer. Çok katlı silyer hücrelerden oluşan bu membranın görevi sinüs içi sekresyonların yapılması ve drenajıdır. Tarihte ilk olarak 1660’da alman anatomist Conrad Victor Schneider, De Catarrhis başlıklı kitabında sinüslerin o zamana kadar inanıldığı gibi beyin likitini içermediğini, içerlerinin boş ve duvarlarının bir membran ile döşeli olduğunu saptamıştır. Bu nedenle sinüs membranı onun ismi ile Schneiderian membran olarak anılır. Duvarları çok ince ve piramit şeklinde olan sinus maxillaris’in tepesi dış yanda processus zygomaticus maxillae’ye uyar ve tabanıda iç yanda olup burun boşluğunun dış yan duvarı tarafından meydana getirilmiştir ki burada üst kısmında büyük bir delik olan hiatus maxillaris bulunur. Hiatus maxillaris, meatus nasi medius’a açılır. Bu komşulukla arteriae nasalis postero-lateralis sinüs içine ilerler. Piyeste hiatus’u yukardan os lacrimale ile processus uncinatus ossis ethmoidalae, aşağıdan processus maxillaris conchea nasalis inferior ve arkadan lamina perpendicularis ossis palatinum daraltarak, üstte ve altta olmak üzere iki delik haline getirirler. Alt delik te burun mukozası tarafından kapatılır ve üstteki açıklık ostium maxillaris veya hiatus semilunaris adını alır. Ostium maxillaris sinüsün burun boşluğuna drenajını gerçekleştirir. Ostium’un tıkalı olduğu olgularda sinus lifting işlemi, biriken sekresyonların başınç ve sonrasında yangı etkileriyle başarılı olamazlar. Bu sebeple sinus lift operasyonundan önce mutlaka tomografi alınarak ostium’un durumunun değerlendirilmesi gerektiğini ileri süren müellifler vardır. Sinus lifting işlemleri için falp kaldırıldıktan sonra sinüs lateral duvarının yeri saptanırken lateral duvarın dışbükeyliği ve kemiğin gri-mavi renk yapısı dikkate alınır. Genellikle 1.molar hizasında lateral duvarın dışarı yaptığı konveksitenin en fazla olduğu ve içersindeki boşluğun karanlığının ince kemikten dışarı gri-mavi renkte yansıdığı gözlemlenir. Bu klinik gözlemler radyolojik bulgular ile birleştirilerek açılacak sinüs penceresinin yeri saptanmış olur. Sinus maxillaris tabanı birbirinden ince kemik duvarları olan septa’lar ile ayrılmış kompartmanlardan oluşur. Sinus kompartmanlarının büyüklükleri ve septae kalınlık ile yükseklikleri değişkendir. Panoramik radyografide septa varlığı saptanır ise mutlaka tomografi alınarak değerlendirilmeli ve lateral pencere septa’ya denk gelmeyecek şekilde planlanmalıdır. Nadiren septa’nın anterior ve posteriorunda iki pencere açmak gerekebilir. Bazı vakalarda gri-mavi lateral duvar içersinde bir arterin varlığı görülebilir. Bu, a.maxillaris’den fossa pterygopalatina’ya girerken ayrılan yan dal olup, fossa pterygopalatina’dan tuber maxillaris’teki foramina alveolaria’yı geçerek sinüse giriş yapan ve lateral duvar boyunca öne doğru ilerleyen a.alveolaris posterosuperior’dur. A.alveolaris posterosuperior’a aynı trajede fossa pterygopalatina içinde n.maxillaris’ten yan dal olarak ayrılan ve üst molarlar ile sinüsü inerve eden rami alveolares posterosuperiores eşlik eder. İnervasyon tuber maxillaris yönünden olduğu için sinus lift operasyonlarında lokal infiltratif anestezinin yanı sıra tuber anestezisi de gereklidir. A.alveolaris posterosuperior’un belirgin olduğu olgularda, sinus lift işlemi sırasında lateral pencere açıldıktan sonra arterin membran içersinde kaldığı görülür. Bu durumda, arterin geçtiği bölgede kesinlikle membran perfore edilmemelidir. Aksi takdirde arterde yırtılmayla hemoraji başlar ve hemostaz yapılırken membrandaki perforasyon genişler ve lifting işlemini tehlikeye atar. Sinüs penceresi açıldıktan sonra Schneiderian membran zedelenmeden eleve edilmelidir. Sinus membranında perforasyon olup olmadığını anlamak için hastaya burun delikleri tıkalı ve ağzı kapalı iken nefesini basınçlı bir şekilde dışarı vermesi istenir. İtalyan anatomist Antonio Maria Valsalva’nın 1704’de Bologna’da yayınlanan De aure humana tractatus isimli kitabında tarif ettiği bu yönteme onun adı ile Valsalva manevrası ismi verilir.

Kısaca, diş implantı uygulamaları açısından üst çenenin klinik anatomisi incelendiğinde, öncelikle ince kortikal ve düşük yoğunluktaki spongioz kemik yapısının belirlediği, primer stabilitenin sağlanmasına yönelik osteotom uygulamaları; posterior bölgede sarkık sinüslerin implant yerleştirilmesine izin vermediği vakalarda uygulanabilecek sinüs grafting teknikleri gündeme gelmektedir. Dolayısı ile yukarıdaki paragraflarda bahsedildiği gibi çene anatomisinin bir çok özelliklerinin hekim tarafından etraflıca bilinmesi ve implant uygulamalarında başarılı stratejiler oluşturmak için bu hususların iyi bir şekilde tanınmasında yarar bulunmaktadır.

Doç.Dr.Tosun Tosun. İ.Ü. Dişhekimliği Fakültesi (1984-89), Padova Üniversitesi staj (1992-93), İ.Ü. Oral İmplantoloji Anabilim dalında doktora (1990-97) ve Araştırma Görevlisi (1990-2002), Doçent (2003). Halen serbest hekimlik yapmaktadır.

Kaynaklar:

Lekholm U, Zarb GA. Patient selection and preparation. In: Branemark P-I, Zarb GA, Albrektsson T (eds). Tissue-Integrated Prostheses: Osseointegration in Clinical Dentistry. Chicago: Quintessence Publishing Co, 1985:199-209.

Tosun T, Keles A, Erverdi N. Method for the placement of palatal implants. Int J Oral Maxillofac Implants, 2002;17:95-100.

Erverdi N, Keles A, Tosun T. A new anchorage site for the treatment of anterior open bite: a case report”, World J Orthodont, 2001:3

Karabuda C, Ozdemir O, Tosun T, Anıl A, Olgac V. Histological and clinical evaluation of 3 different grafting materials for sinus lifting procedure based on 8 cases. J Periodontol 2001;72:1436-1442.

Leblebicioglu B, Ersanli S, Karabuda C, Tosun T, Gokdeniz H. Radiographic evaluation of dental implants placed using an osteotome technique. J Periodontol 2005;76:385-90.
Yazan
Bu makaleden alıntı yapmak için alıntı yapılan yazıya aşağıdaki ibare eklenmelidir:
"İmplantoloji İçin Klinik Anatomi –ıı- Maksilla" başlıklı makalenin tüm hakları yazarı Prof.Dr.Dt. Tosun TOSUN'e aittir ve makale, yazarı tarafından TavsiyeEdiyorum.com (http://www.tavsiyeediyorum.com) kütüphanesinde yayınlanmıştır.
Bu ibare eklenmek şartıyla, makaleden Fikir ve Sanat Eserleri Kanununa uygun kısa alıntılar yapılabilir, ancak Prof.Dr.Dt. Tosun TOSUN'un izni olmaksızın makalenin tamamı başka bir mecraya kopyalanamaz veya başka yerde yayınlanamaz.
     Beğenin    
Facebook'ta paylaş Twitter'da paylaş Linkin'de paylaş Pinterest'de paylaş Epostayla Paylaş
Makale Kütüphanemizden
İlgili Makaleler Prof.Dr.Dt. Tosun TOSUN'un Yazıları
► İmplantoloji Dt.Mesut MUTLU
► Yirmi Yaş Dişi ve Klinik Önemi PDF Dr.Dt. Fatih ÖZYÜRÜK
TavsiyeEdiyorum.com Bilimsel Makaleler Kütüphanemizdeki 19,976 uzman makalesi arasında 'İmplantoloji İçin Klinik Anatomi –ıı- Maksilla' başlığıyla benzeşen toplam 51 makaleden bu yazıyla en ilgili görülenleri yukarıda listelenmiştir.
Sitemizde yer alan döküman ve yazılar uzman üyelerimiz tarafından hazırlanmış ve pek çoğu bilimsel düzeyde yapılmış çalışmalar olduğundan güvenilir mahiyette eserlerdir. Bununla birlikte TavsiyeEdiyorum.com sitesi ve çalışma sahipleri, yazıların içerdiği bilgilerin güvenilirliği veya güncelliği konusunda hukuki bir güvence vermezler. Sitemizde yayınlanan yazılar bilgi amaçlı kaleme alınmış ve profesyonellere yönelik olarak hazırlanmıştır. Site ziyaretçilerimizin o meslekle ilgili bir uzmanla görüşmeden, yazı içindeki bilgileri kendi başlarına kullanmamaları gerekmektedir. Yazıların telif hakkı tamamen yazarlarına aittir, eserler sahiplerinin muvaffakatı olmadan hiçbir suretle çoğaltılamaz, başka bir yerde kullanılamaz, kopyala yapıştır yöntemiyle başka mecralara aktarılamaz. Sitemizde yer alan herhangi bir yazı başkasına ait telif haklarını ihlal ediyor, intihal içeriyor veya yazarın mensubu bulunduğu mesleğin meslek için etik kurallarına aykırılıklar taşıyorsa, yazının kaldırılabilmesi için site yönetimimize bilgi verilmelidir.


22:19
Top