Saç Dökülmesi, Formları, Nedenleri, Psikolojik Etkileri ve Mevcut Tedavi Yöntemleri
Her insan günde 100 saçını kaybeder ve bu kesinlikle normaldir. Kısa saçlı kişiler özellikle saçlarını yıkadıklarında bu gerçeği daha iyi farkederler. Bununla birlikte, eğer uzunca bir süre için daha fazla sayıda saç kaybı gerçekleşirse ve bu kaybı dengeleyecek yeterli saç büyümesi gerçekleşmezse; endişelenmeyi gerektirecek sonuçlar ortaya çıkabilir. Saç kaybı alopecia (alopesi) olarak adlandırılır ve çeşitli tipleri vardır. Saç dökülmesinin temel nedenleri:
a) Metabolik bozukluklar b) Kemoterapide olduğu gibi, ilaçların yan etkileri c) Zehirlenme d) Radyasyona maruz kalma e) Yanık skarı f) Önemli dahili hastalıklar g) Ciddi enfeksiyonlar ve saçlı derinin immünolojik bozuklukları h) Hormonal bozukluklar i) Beslenme yetersizlikleri j) Genetik faktörler (kalıtım)
Erkek Tipi Saç Dökülmesi
Saç dökülmesinin bu kalıtsal türü, tüm dünyada hem erkek hem
de kadınlarda en sık görülen saç dökülmesi tipi olup, temel olarak erkekleri etkiler. Kadınlar daha az oranda etkilenseler de, genellikle daha hafif seyreder. Erkeklerin büyük bölümü hayatlarının bir döneminde bu sorunla karşılaşırlar. Erkeklerde seyir ise kişiden kişiye değişiklik gösterir. Bu saç dökülmesinin temelinde erkeklik hormonu dihydrotestosterone vardır.
Bu madde erkeklik hormonunun bir yıkım ürünüdür. Ve duyarlı kıl folliküllerinin yaşam sürelerini kısaltır. Telogen fazdaki saçların sayısı artar. Sonunda güçlü, terminal saçlar zamanla ince vellüs haline dönüşür. Başlangıçta çıplak gözle görülemeyecek bu durum, zamanla tamamen kelleşmiş bir saçlı deriyle sonlanır. Çok duyarlı vakalarda ergenliğin erken dönemlerinde saç kaybı başlayabilir. Saç ekiminin mantığını da, ense saçlarında bu hormon algaçlarının olmaması oluşturmaktadır. Bu sayede ekilen saçlar bu hormonların etkisinden bağımsız olarak yaşamlarını sürdürmektedir. Erkek tipi saç dökülmesinin kesin nedeni henüz yüzde yüz netlikle belirlenmemiştir. Muhtemelen DHT dışında da henüz tam araştırılmamış faktörler mevcuttur.
Az sayıda farklılıklar dışında, erkek tipi saç dökülmesi genellikle belli bir gelişim düzenini izler. İlk olarak ön saç çizgisinin sol ve sağ yanında küçük sahalarda saç kaybı başlar. Bu alan saç çizgisinin geriye çekilmesine neden olacak şekilde arkaya doğru ilerler. Bu durum başın ön kısmının kelleşmesine yol açar. Sıklıkla vertex adı verilen, saçın dönme bölgesinin de bulunduğu başın tepe kısmında da benzer gelişim izlenir ve saçın seyrelmesiyle sonlanır. Zamanla bu sahaların boyutu büyür ve sonunda bunlar birleşerek, başın arka kısmında ve yanlarda taç şeklinde korunan bir saha dışında tamamen kelleşmiş bir kafaya neden olurlar. Genetik yatkınlık ve duyarlılığa bağlı olarak saç kaybının son safhası saç çizgisinin kaybından tüm saşların kaybedilmesine kadar değişebilir. Kelliğin gelişimi değişkenlik gösterir. Bazen, bazı erkeklerde ön saç çizgisinde küçük bir saçsız alan herhangi bir alevlenme göstermeden ileri yaşlara kadar devam eder. Nadir vakalarda saç çizgisinin yanlarında herhangi bir saç kaybı olmaksızın tepe bölgede saçların eksilmesi görülebilir. Bu tip saç kaybının en tanınan örneği tanınmış Fransız futbol oyuncusu Zinedine Zidane'dır.
Kadınlarda androgenetik alopesi erkeklere göre daha ileri yaşta başlar. Kadınlarda genellikle diffüz ( tüm saçlı deriyi kapsayan ) dökülme olur. Saçlı derinin tamamında saçlar incelir veya seyrekleşir. Terminal kıllarda minyatürizasyon erkeklere göre daha az seviyede gerçekleşir. Bu nedenle tam saç dökülmesi nadirdir. Minyatürizasyonun daha az olması kadınlarda 5 alfa redüktaz enzim aktivitesinin daha az olması ile açıklanabilir. Ancak menapoz sonrasında veya androjenlerin kanda belirgin yükseldiği durumlarda , erkekte olduğu gibi alın ve tepedeki açılma belirginleşebilir.
Androjenik alopesi erkekte hastalık kabul edilmemektedir. Ancak kadında büyük bir psikolojik stres oluşturması, ayrıca dahili hastalıkların göstergesi olabilmesi açısından önemli bir sorundur. Hastaların çoğunda kan androjen seviyeleri normaldir. Hiperandrojenemi (kanda androjen yüksekliği) belirginse , androjen üreten tümör yönünden araştırmak gereklidir. Kadınlarda androjen üreten organlar yumurtalıklar ve böbreküstü bezleridir. Polikistik over sendromu gibi hiperandrojeneminin diğer belirtilerinin izlendiği tablolarda androjenik alopesi sık görülür. Kısacası androjenik alopesi bulunan kadınlarda hormonal bozukluklar veya androjen üreten tümörler açısından tetkik yapılması önemlidir. Kadınlarda ön saç çizgisi genellikle korunur. Kadınlarda saç dökülmesi şekli ve derecesi Ludwig sınıflaması ile belirlenmektedir.
Telogen Effluvium Kıl döngüsündeki karışıklık ve
telogen dönemdeki kıl oranındaki artışa bağlı gelişen diffüz (tüm saçlı deriyi kapsayan) saç kaybıdır. Herhangi bir yaşta olabilir. Kadınlarda daha sık rastlanır.
Gelişimi: Anagen kıllar zararlı birçok etkene karşı duyarlıdır. Telogen dönemdeki kıllar ise göreceli olarak, saçı etkileyebilecek etkenlere karşı daha az duyarlıdır.
Telogen effluvium fiziksel ve psikolojik stres oluşturan olaylara karşı saç kıllarının tepkisidir.
Anagen dönemdeki bir kıl prematür ( zamanından önce ) olarak telogen döneme geçer ; böylece telogen dönemdeki kıl oranı artar. Neden olan olaydan 2-5 ay sonra telogen effluvium başlar.
Nedenleri:
İnfeksiyonlar : Yüksek ateşle seyreden hastalıklar neden olabilir. Tifo,sıtma, birçok viral hastalık buna örnektir. Erizipel dahi telogen effluviuma yol açabilir.
Hormonal değişiklikler : Telogen effluviumun en sık şekli postpartum alopesi (doğum sonrası saç dökülmesi ) dir.Genellikle doğumdan 2-4 ay sonra başlar ve birkaç ay sonra kendiliğinden düzelir.
Menapoza girilmesi; hipertiroidizm veya hipotiroidizm; over, hipofiz veya böbreküstü bezi tümörleri diğer hormonal değişikliklere bağlı telogen effluvium nedenleridir.
İlaçlar ve kimyasallar :
- Antikoagülanlar ( heparin,kumarin)
- ACE inhibitörleri
- Beta blokerler
- Antikonvülsanlar (karbamazepin,valproat)
- Oral kontraseptifler
- İnterferon
- Sitostatikler ( Metotreksat, Azotioprin, Vinka alkaloidleri)
- Lityum
- Retinoidler
- Tiroid inhibitörleri (Propiltiourasil, tiamazol )
- Antilipemikler (Klofibrat, Butirofenon )
- Kolsişin
- Trisiklik antidepresanlar
- Aşırı vitamin A
- Ağır metaller (kurşun,civa,arsenik,talyum )
Akut ve kronik hastalıklar :
Kanserler, bağ dokusu hastalıkları, yeme bozuklukları, HIV / AIDS gibi hastalıklar telogen effluviuma neden olabilirler.
Demir eksikliği :
Kadınların önemli bir yüzdesinin sahip olduğu bu problem telogen effluviumun fazla önemsenmesi gereken nedenlerindendir. Ancak demir replasmanı az sayıda hastanın saç kaybına yardımcı olmaktadır.
Diğer nutrisyonel eksiklikler : Çinko, biotin ve esansiyel yağ asitlerinin eksiklikleri telogen effluvium nedenidir.
Cerrahi operasyonlar,kazalar Psikolojik stresler
Ancak olguların önemli bir kısmında aşikar bir neden bulunamamaktadır. Telogen effluviumu başlatan neden ortadan kalktığında, takip eden birkaç ayda problem düzelir. Telogen kılların oranı normale döner.
Ancak kıl yoğunluğunun başlangıç seviyesine dönmesi için 6-12 ay gerekebilir. Trikogramda telogen kılların artmış oranı belirlenir ( % 25 ‘ten fazla).
Telogen kılların yüzdesi nadiren % 50 yi geçer.
Normalde günlük saç kaybı 50 – 100 teldir. Bu sayı telogen effluviumda ikiye katlanır.
Kronik Telogen Effluvium
Bu durum tam olarak anlaşılamamıştır. Bazı orta yaşlı kadınlarda telogen effluviumun uzun süren seyri sonrasında, uzun yıllar devam edecek saçlı deri kıllarında yaygın incelme ve seyrekleşme izlenebilir.
Alnın iki tarafında saç dökülmesi olabilir ; bu nedenle androgenetik alopesi ile karışır.
Anagen Effluvium
Bazı telogen kılların günlük kaybı tamamen normaldir; ancak anagen kılların dökülmesi her zaman anormaldir.
Anagen effluvium; kıl folikülleri üzerine oluşan toksik etkilere bağlı olarak kıl foliküllerinin yapısının bozulması ve yapısı bozulan anagen kılın ani olarak dökülmesidir.
Diffüz anagen effluvium kanser kemoterapisi hastalarında sıktır. Anagen effluviuma neden olan kemoterapi ilaçları genellikle daha düşük dozlarda telogen effluviuma da yol açarlar. Tüm kemoterapi ilaçları anagen effluviuma neden olabilirler. Kolsişin kemoterapi ilaçları dışında en sık bu tip dökülmeye sebep olan ilaçtır.
Radyasyon, civa ve talyum zehirlenmeleri, bazı bitkisel toksinler, şiddetli protein malnütrisyonu diğer anagen effluvium nedenleridir. Saç dökülmesi çok ani ve çok yaygın olabilir, hasta birkaç hafta içinde saçlarının % 90´ ını kaybedebilir.
Toksin veya neden olan diğer kimyasaldan uzaklaşıldığında, hastaların çoğunda saçların tamamı yeniden büyürler. Bazı kemoterapi ilaçlarından sonra kıllar renklerini hatta şekillerini kaybetmiş olarak büyüyebilirler.
Diffüz Alopesi: Bu terimle tüm saçlı derideki saçların eşit biçimde kaybı anlatılmaktadır. Kadınlarda daha sık olarak görülür. Nedenleri hormonal disfonksiyon, stress, demir eksikliği, mantar enfeksiyonları, ilaçların yan etkisi (Alopecia medicamentosa), tiroid hastalıkları ve talyum gibi maddelerle zehirlenmedir. Etken ortadan kaldırıldıktan sonra saç kaybı genellikle durur. Kanser tedavisinde kullanılan sitostatik ilaçlar, yani kemoterapi bu tip saç kaybının en sık görülen sebeplerindendir.
Travmatik / Mekanik alopesi
Travmatik alopesi genellikle kazalar sonucu meydana gelen skarlara veya saç folliküllerinin geri dönüşsüz kaybına neden olan yanıklara bağlı oluşur. Mekanik alopesi ise basınç, sürekli sürtünme veya çekilme gibi nedenlere bağlı oluşur. Başta sürekli ağır yük taşıma, sık örülü ve gergin saç modelleri, saçın tekrarlayan çekilmesi, uzun süre yatalak kalınan durumlar, yani başın uzun süre aynı pozisyonda kalmasına neden olan hastalıklar sayılabilir.
Trikotillomani
Kişinin ruhsal problemlerine bağlı olarak, saçlarını çekerek kendi kendine oluşturduğu sınırlı saç kaybıdır. Kadınlarda daha sık görülür. Sıklıkla frontotemporal (alın) bölgede lokalize kıl kaybı alanları şeklinde karşımıza çıkar.
Düzensiz şekilli bu alanlarda henüz çekilebilecek kadar uzamamış yeni kıllar izlenir.
İnfeksiyon Sonrası Saç Dökülmesi
Bakterilere ve mantarlara bağlı saçlı deri infeksiyonları geçici olarak kıl foliküllerinde hasara neden olabilirler. Ancak bu saç dökülmesi geri dönüşümlüdür.
Bazen infeksiyonlar kıl foliküllerinde kalıcı hasara neden olurlar; sikatris gelişebilir ve saç dökülmesi geri dönüşümsüz hale gelebilir.
Alopesi Areata
Bu saç kaybı tipi genellikle yuvarlak şekillidir ve genellikle lokal olarak belli bir bölgedeki saçlar dökülmüştür. Nedeni çok açık değildir. Olası bir neden bağışıklık sistemindeki bir dengesizliktir. Hastanın kıl folikülü endojen veya eksojen uyarılara karşı duyarlıdır. Kıl follikülü hücreleri yabancı cisim gibi görülür ve vücut onlara karşı savaşır. Psikolojik stres , tiroid hastalıkları gibi hormonal problemler , atopik dermatit gibi deri hastalıkları bu tip saç dökülmesinin olasılığını artıran faktörlerdir. Kıl köklerinin kaybından dolayı deri sıklıkla hafifçe çökmüştür.
Saçlı deri çoğunlukla fildişi beyaz rengindedir. Saçlı derinin herhangi bir bölgesini tutar, ancak oksipital (başın arka kısmı) bölgede daha sık görülür. Sakal, kaş, kirpik gibi kıllı alanlarda da bu tip dökülmeye sık rastlanır. Alopesi areata uzun süre devam edebilir ya da kısa bir süre devam edip, hiçbir iz bırakmadan düzelebilir. Hastaların % 20'sinin başka bir aile üyesinde de hastalığın olduğunu bildirmesi, genetik etmenleri de düşündürmektedir. Daha kötü vakalarda saçlı derideki tüm saç kaybedilebilir (alopecia totalis) ve hatta tüm vücut kılları kaybedilebilir. (Alopecia universalis). Günümüzde alopecia areata sıklıkla ilaçlarla tedavi edilebilmektedir.
Hastalığın seyri önceden pek belirlenemez. Kıllar genellikle daha açık renkte tekrar büyürler. Hastaların yarısından daha azında efektif tekrar büyüme gerçekleşir ve beş yıl süreyle nüks (tekrar) oluşmaz.Hastalığın seyrini ve geleceğini kötü etkileyen faktörler arasında; hastalığın erken yaşta başlaması, hastalığın yaygınlığı, uzun süredir devam etmesi yer alır.
Yara İzi ( Sikatris ) İle Birlikte Alopesi
Kıl folikülleri kalıcı olarak hasarlanır ve kıllar sikatris bölgesinde geri dönüşümsüz olarak dökülürler.
Sikatris nedenleri :
Genetik hastalıklar; Darier hastalığı, İktiyoz, Epidermolizis büllöza
Fiziksel hasarlar; Radyasyon, termal yanık, kimyasal hasarlar, mekanik travma
Tümörler ; Metastatik tümörler, bazal ve skuamöz hücreli karsinom, Hemanjiom, lenfoma
İnfeksiyöz hastalıklar; Lepra, furonkül ve karbunkül, sifiliz, lupus vulgaris herpes zoster , Derin mantar infeksiyonları,
Çeşitli hastalıklar; Amiloidoz, liken planus, lupus eritematozus, sarkoidoz skleroderma, morfea
Saç Dökülmesinin Psikolojik Etkileri: Saç aslında herhangi bir yaşamsal fonksiyonu olmayan ölü bir maddedir. Hatta daha da ileri gitmek gerekirse, gereksiz olduğu bile söylenebilir. Buna rağmen, günlük yaşamda büyük değeri vardır. Ve kaybedilmesi ciddi psikolojik problemlere yol açabilir. Güzel, parıldayan ve sağlıklı saçlar cazibe, gençlik ve bütün bunların da ötesinde, canlılığın simgesidir.
Kadınlar ve gençler daha ender maruz kaldıklarından, saç kaybından daha çok acı çekerler. Etkilendiklerinde ilk tepki toplumdan kaçış olur. Ancak, toplumda en çok etkilenen kesim olmalarına rağmen, daha yaşlı erkekler de kel olacakları düşüncesini kabullenemezler. Kendilerine olan güvenlerini kaybetmeye ve depresyona eğilimlidirler ve genellikle saçlarını bir şapkayla gizlemeyi seçerler. Çok sıklıkla, bilinçli olarak farkında olunmasa da, sosyal hayattan geri çekilme gözlenir.(Bu makale www.saçekimimerkezi.com sitesinde de yayınlanmıştır.)
a) Metabolik bozukluklar b) Kemoterapide olduğu gibi, ilaçların yan etkileri c) Zehirlenme d) Radyasyona maruz kalma e) Yanık skarı f) Önemli dahili hastalıklar g) Ciddi enfeksiyonlar ve saçlı derinin immünolojik bozuklukları h) Hormonal bozukluklar i) Beslenme yetersizlikleri j) Genetik faktörler (kalıtım)
Erkek Tipi Saç Dökülmesi
Saç dökülmesinin bu kalıtsal türü, tüm dünyada hem erkek hem
de kadınlarda en sık görülen saç dökülmesi tipi olup, temel olarak erkekleri etkiler. Kadınlar daha az oranda etkilenseler de, genellikle daha hafif seyreder. Erkeklerin büyük bölümü hayatlarının bir döneminde bu sorunla karşılaşırlar. Erkeklerde seyir ise kişiden kişiye değişiklik gösterir. Bu saç dökülmesinin temelinde erkeklik hormonu dihydrotestosterone vardır. Bu madde erkeklik hormonunun bir yıkım ürünüdür. Ve duyarlı kıl folliküllerinin yaşam sürelerini kısaltır. Telogen fazdaki saçların sayısı artar. Sonunda güçlü, terminal saçlar zamanla ince vellüs haline dönüşür. Başlangıçta çıplak gözle görülemeyecek bu durum, zamanla tamamen kelleşmiş bir saçlı deriyle sonlanır. Çok duyarlı vakalarda ergenliğin erken dönemlerinde saç kaybı başlayabilir. Saç ekiminin mantığını da, ense saçlarında bu hormon algaçlarının olmaması oluşturmaktadır. Bu sayede ekilen saçlar bu hormonların etkisinden bağımsız olarak yaşamlarını sürdürmektedir. Erkek tipi saç dökülmesinin kesin nedeni henüz yüzde yüz netlikle belirlenmemiştir. Muhtemelen DHT dışında da henüz tam araştırılmamış faktörler mevcuttur.
Az sayıda farklılıklar dışında, erkek tipi saç dökülmesi genellikle belli bir gelişim düzenini izler. İlk olarak ön saç çizgisinin sol ve sağ yanında küçük sahalarda saç kaybı başlar. Bu alan saç çizgisinin geriye çekilmesine neden olacak şekilde arkaya doğru ilerler. Bu durum başın ön kısmının kelleşmesine yol açar. Sıklıkla vertex adı verilen, saçın dönme bölgesinin de bulunduğu başın tepe kısmında da benzer gelişim izlenir ve saçın seyrelmesiyle sonlanır. Zamanla bu sahaların boyutu büyür ve sonunda bunlar birleşerek, başın arka kısmında ve yanlarda taç şeklinde korunan bir saha dışında tamamen kelleşmiş bir kafaya neden olurlar. Genetik yatkınlık ve duyarlılığa bağlı olarak saç kaybının son safhası saç çizgisinin kaybından tüm saşların kaybedilmesine kadar değişebilir. Kelliğin gelişimi değişkenlik gösterir. Bazen, bazı erkeklerde ön saç çizgisinde küçük bir saçsız alan herhangi bir alevlenme göstermeden ileri yaşlara kadar devam eder. Nadir vakalarda saç çizgisinin yanlarında herhangi bir saç kaybı olmaksızın tepe bölgede saçların eksilmesi görülebilir. Bu tip saç kaybının en tanınan örneği tanınmış Fransız futbol oyuncusu Zinedine Zidane'dır.
Saç kaybının gelişim ve evrelerini tanımlamak için uluslararası kabul görmüş Norwood- Hamilton skalası kullanılmaktadır. Buna göre 7 evre tanımlanmıştır. Faz 1 saç kaybı olmadığı anlamına gelir. Bu nedenle çoğu çizimde gösterilmez.
Kadınlarda Erkek Tipi Saç Dökülmesi Kadınlarda androgenetik alopesi erkeklere göre daha ileri yaşta başlar. Kadınlarda genellikle diffüz ( tüm saçlı deriyi kapsayan ) dökülme olur. Saçlı derinin tamamında saçlar incelir veya seyrekleşir. Terminal kıllarda minyatürizasyon erkeklere göre daha az seviyede gerçekleşir. Bu nedenle tam saç dökülmesi nadirdir. Minyatürizasyonun daha az olması kadınlarda 5 alfa redüktaz enzim aktivitesinin daha az olması ile açıklanabilir. Ancak menapoz sonrasında veya androjenlerin kanda belirgin yükseldiği durumlarda , erkekte olduğu gibi alın ve tepedeki açılma belirginleşebilir.Androjenik alopesi erkekte hastalık kabul edilmemektedir. Ancak kadında büyük bir psikolojik stres oluşturması, ayrıca dahili hastalıkların göstergesi olabilmesi açısından önemli bir sorundur. Hastaların çoğunda kan androjen seviyeleri normaldir. Hiperandrojenemi (kanda androjen yüksekliği) belirginse , androjen üreten tümör yönünden araştırmak gereklidir. Kadınlarda androjen üreten organlar yumurtalıklar ve böbreküstü bezleridir. Polikistik over sendromu gibi hiperandrojeneminin diğer belirtilerinin izlendiği tablolarda androjenik alopesi sık görülür. Kısacası androjenik alopesi bulunan kadınlarda hormonal bozukluklar veya androjen üreten tümörler açısından tetkik yapılması önemlidir. Kadınlarda ön saç çizgisi genellikle korunur. Kadınlarda saç dökülmesi şekli ve derecesi Ludwig sınıflaması ile belirlenmektedir. Telogen Effluvium Kıl döngüsündeki karışıklık ve
telogen dönemdeki kıl oranındaki artışa bağlı gelişen diffüz (tüm saçlı deriyi kapsayan) saç kaybıdır. Herhangi bir yaşta olabilir. Kadınlarda daha sık rastlanır.Gelişimi: Anagen kıllar zararlı birçok etkene karşı duyarlıdır. Telogen dönemdeki kıllar ise göreceli olarak, saçı etkileyebilecek etkenlere karşı daha az duyarlıdır.
Telogen effluvium fiziksel ve psikolojik stres oluşturan olaylara karşı saç kıllarının tepkisidir.
Anagen dönemdeki bir kıl prematür ( zamanından önce ) olarak telogen döneme geçer ; böylece telogen dönemdeki kıl oranı artar. Neden olan olaydan 2-5 ay sonra telogen effluvium başlar.
Nedenleri:
İnfeksiyonlar : Yüksek ateşle seyreden hastalıklar neden olabilir. Tifo,sıtma, birçok viral hastalık buna örnektir. Erizipel dahi telogen effluviuma yol açabilir.
Hormonal değişiklikler : Telogen effluviumun en sık şekli postpartum alopesi (doğum sonrası saç dökülmesi ) dir.Genellikle doğumdan 2-4 ay sonra başlar ve birkaç ay sonra kendiliğinden düzelir.
Menapoza girilmesi; hipertiroidizm veya hipotiroidizm; over, hipofiz veya böbreküstü bezi tümörleri diğer hormonal değişikliklere bağlı telogen effluvium nedenleridir.İlaçlar ve kimyasallar :
- Antikoagülanlar ( heparin,kumarin)
- ACE inhibitörleri
- Beta blokerler
- Antikonvülsanlar (karbamazepin,valproat)
- Oral kontraseptifler
- İnterferon
- Sitostatikler ( Metotreksat, Azotioprin, Vinka alkaloidleri)
- Lityum
- Retinoidler
- Tiroid inhibitörleri (Propiltiourasil, tiamazol )
- Antilipemikler (Klofibrat, Butirofenon )
- Kolsişin
- Trisiklik antidepresanlar
- Aşırı vitamin A
- Ağır metaller (kurşun,civa,arsenik,talyum )
Akut ve kronik hastalıklar :
Kanserler, bağ dokusu hastalıkları, yeme bozuklukları, HIV / AIDS gibi hastalıklar telogen effluviuma neden olabilirler.
Demir eksikliği :
Kadınların önemli bir yüzdesinin sahip olduğu bu problem telogen effluviumun fazla önemsenmesi gereken nedenlerindendir. Ancak demir replasmanı az sayıda hastanın saç kaybına yardımcı olmaktadır.
Diğer nutrisyonel eksiklikler : Çinko, biotin ve esansiyel yağ asitlerinin eksiklikleri telogen effluvium nedenidir.
Cerrahi operasyonlar,kazalar Psikolojik stresler
Ancak olguların önemli bir kısmında aşikar bir neden bulunamamaktadır. Telogen effluviumu başlatan neden ortadan kalktığında, takip eden birkaç ayda problem düzelir. Telogen kılların oranı normale döner.
Ancak kıl yoğunluğunun başlangıç seviyesine dönmesi için 6-12 ay gerekebilir. Trikogramda telogen kılların artmış oranı belirlenir ( % 25 ‘ten fazla).
Telogen kılların yüzdesi nadiren % 50 yi geçer.
Normalde günlük saç kaybı 50 – 100 teldir. Bu sayı telogen effluviumda ikiye katlanır.
Kronik Telogen Effluvium
Bu durum tam olarak anlaşılamamıştır. Bazı orta yaşlı kadınlarda telogen effluviumun uzun süren seyri sonrasında, uzun yıllar devam edecek saçlı deri kıllarında yaygın incelme ve seyrekleşme izlenebilir.
Alnın iki tarafında saç dökülmesi olabilir ; bu nedenle androgenetik alopesi ile karışır. Anagen Effluvium
Bazı telogen kılların günlük kaybı tamamen normaldir; ancak anagen kılların dökülmesi her zaman anormaldir.
Anagen effluvium; kıl folikülleri üzerine oluşan toksik etkilere bağlı olarak kıl foliküllerinin yapısının bozulması ve yapısı bozulan anagen kılın ani olarak dökülmesidir.
Diffüz anagen effluvium kanser kemoterapisi hastalarında sıktır. Anagen effluviuma neden olan kemoterapi ilaçları genellikle daha düşük dozlarda telogen effluviuma da yol açarlar. Tüm kemoterapi ilaçları anagen effluviuma neden olabilirler. Kolsişin kemoterapi ilaçları dışında en sık bu tip dökülmeye sebep olan ilaçtır.
Radyasyon, civa ve talyum zehirlenmeleri, bazı bitkisel toksinler, şiddetli protein malnütrisyonu diğer anagen effluvium nedenleridir. Saç dökülmesi çok ani ve çok yaygın olabilir, hasta birkaç hafta içinde saçlarının % 90´ ını kaybedebilir.
Toksin veya neden olan diğer kimyasaldan uzaklaşıldığında, hastaların çoğunda saçların tamamı yeniden büyürler. Bazı kemoterapi ilaçlarından sonra kıllar renklerini hatta şekillerini kaybetmiş olarak büyüyebilirler.
Diffüz Alopesi: Bu terimle tüm saçlı derideki saçların eşit biçimde kaybı anlatılmaktadır. Kadınlarda daha sık olarak görülür. Nedenleri hormonal disfonksiyon, stress, demir eksikliği, mantar enfeksiyonları, ilaçların yan etkisi (Alopecia medicamentosa), tiroid hastalıkları ve talyum gibi maddelerle zehirlenmedir. Etken ortadan kaldırıldıktan sonra saç kaybı genellikle durur. Kanser tedavisinde kullanılan sitostatik ilaçlar, yani kemoterapi bu tip saç kaybının en sık görülen sebeplerindendir.
Travmatik / Mekanik alopesi
Travmatik alopesi genellikle kazalar sonucu meydana gelen skarlara veya saç folliküllerinin geri dönüşsüz kaybına neden olan yanıklara bağlı oluşur. Mekanik alopesi ise basınç, sürekli sürtünme veya çekilme gibi nedenlere bağlı oluşur. Başta sürekli ağır yük taşıma, sık örülü ve gergin saç modelleri, saçın tekrarlayan çekilmesi, uzun süre yatalak kalınan durumlar, yani başın uzun süre aynı pozisyonda kalmasına neden olan hastalıklar sayılabilir.
Trikotillomani
Kişinin ruhsal problemlerine bağlı olarak, saçlarını çekerek kendi kendine oluşturduğu sınırlı saç kaybıdır. Kadınlarda daha sık görülür. Sıklıkla frontotemporal (alın) bölgede lokalize kıl kaybı alanları şeklinde karşımıza çıkar. Düzensiz şekilli bu alanlarda henüz çekilebilecek kadar uzamamış yeni kıllar izlenir.
İnfeksiyon Sonrası Saç Dökülmesi
Bakterilere ve mantarlara bağlı saçlı deri infeksiyonları geçici olarak kıl foliküllerinde hasara neden olabilirler. Ancak bu saç dökülmesi geri dönüşümlüdür. Bazen infeksiyonlar kıl foliküllerinde kalıcı hasara neden olurlar; sikatris gelişebilir ve saç dökülmesi geri dönüşümsüz hale gelebilir.
Alopesi Areata
Bu saç kaybı tipi genellikle yuvarlak şekillidir ve genellikle lokal olarak belli bir bölgedeki saçlar dökülmüştür. Nedeni çok açık değildir. Olası bir neden bağışıklık sistemindeki bir dengesizliktir. Hastanın kıl folikülü endojen veya eksojen uyarılara karşı duyarlıdır. Kıl follikülü hücreleri yabancı cisim gibi görülür ve vücut onlara karşı savaşır. Psikolojik stres , tiroid hastalıkları gibi hormonal problemler , atopik dermatit gibi deri hastalıkları bu tip saç dökülmesinin olasılığını artıran faktörlerdir. Kıl köklerinin kaybından dolayı deri sıklıkla hafifçe çökmüştür. Saçlı deri çoğunlukla fildişi beyaz rengindedir. Saçlı derinin herhangi bir bölgesini tutar, ancak oksipital (başın arka kısmı) bölgede daha sık görülür. Sakal, kaş, kirpik gibi kıllı alanlarda da bu tip dökülmeye sık rastlanır. Alopesi areata uzun süre devam edebilir ya da kısa bir süre devam edip, hiçbir iz bırakmadan düzelebilir. Hastaların % 20'sinin başka bir aile üyesinde de hastalığın olduğunu bildirmesi, genetik etmenleri de düşündürmektedir. Daha kötü vakalarda saçlı derideki tüm saç kaybedilebilir (alopecia totalis) ve hatta tüm vücut kılları kaybedilebilir. (Alopecia universalis). Günümüzde alopecia areata sıklıkla ilaçlarla tedavi edilebilmektedir.
Hastalığın seyri önceden pek belirlenemez. Kıllar genellikle daha açık renkte tekrar büyürler. Hastaların yarısından daha azında efektif tekrar büyüme gerçekleşir ve beş yıl süreyle nüks (tekrar) oluşmaz.Hastalığın seyrini ve geleceğini kötü etkileyen faktörler arasında; hastalığın erken yaşta başlaması, hastalığın yaygınlığı, uzun süredir devam etmesi yer alır.
Yara İzi ( Sikatris ) İle Birlikte Alopesi
Kıl folikülleri kalıcı olarak hasarlanır ve kıllar sikatris bölgesinde geri dönüşümsüz olarak dökülürler.
Sikatris nedenleri :
Genetik hastalıklar; Darier hastalığı, İktiyoz, Epidermolizis büllöza
Fiziksel hasarlar; Radyasyon, termal yanık, kimyasal hasarlar, mekanik travma
Tümörler ; Metastatik tümörler, bazal ve skuamöz hücreli karsinom, Hemanjiom, lenfoma
İnfeksiyöz hastalıklar; Lepra, furonkül ve karbunkül, sifiliz, lupus vulgaris herpes zoster , Derin mantar infeksiyonları,
Çeşitli hastalıklar; Amiloidoz, liken planus, lupus eritematozus, sarkoidoz skleroderma, morfea
Saç Dökülmesinin Psikolojik Etkileri: Saç aslında herhangi bir yaşamsal fonksiyonu olmayan ölü bir maddedir. Hatta daha da ileri gitmek gerekirse, gereksiz olduğu bile söylenebilir. Buna rağmen, günlük yaşamda büyük değeri vardır. Ve kaybedilmesi ciddi psikolojik problemlere yol açabilir. Güzel, parıldayan ve sağlıklı saçlar cazibe, gençlik ve bütün bunların da ötesinde, canlılığın simgesidir.
Kadınlar ve gençler daha ender maruz kaldıklarından, saç kaybından daha çok acı çekerler. Etkilendiklerinde ilk tepki toplumdan kaçış olur. Ancak, toplumda en çok etkilenen kesim olmalarına rağmen, daha yaşlı erkekler de kel olacakları düşüncesini kabullenemezler. Kendilerine olan güvenlerini kaybetmeye ve depresyona eğilimlidirler ve genellikle saçlarını bir şapkayla gizlemeyi seçerler. Çok sıklıkla, bilinçli olarak farkında olunmasa da, sosyal hayattan geri çekilme gözlenir.(Bu makale www.saçekimimerkezi.com sitesinde de yayınlanmıştır.)
|
Yazan
|
Bu makaleden alıntı yapmak
için alıntı yapılan yazıya aşağıdaki ibare eklenmelidir: "Saç Dökülmesi, Formları, Nedenleri, Psikolojik Etkileri ve Mevcut Tedavi Yöntemleri" başlıklı makalenin tüm hakları yazarı Op.Dr.Murat ÜSTÜN'e aittir ve makale, yazarı tarafından TavsiyeEdiyorum.com (http://www.tavsiyeediyorum.com) kütüphanesinde yayınlanmıştır. Bu ibare eklenmek şartıyla, makaleden Fikir ve Sanat Eserleri Kanununa uygun kısa alıntılar yapılabilir, ancak Op.Dr.Murat ÜSTÜN'ün izni olmaksızın makalenin tamamı başka bir mecraya kopyalanamaz veya başka yerde yayınlanamaz. |
Beğenin 
Yazan Uzman
|
saç ekimi, kellik, kellik tedavisi, saç nakil, saç nakli, hair, haartransplantation, saçın yapısı, saç dökülmesi, saç bakımı, saç gelişimi, saç kökü, saç tipleri, saç kılı
Sitemizde yer alan döküman ve yazılar uzman üyelerimiz tarafından hazırlanmış ve pek çoğu bilimsel düzeyde yapılmış çalışmalar olduğundan güvenilir mahiyette eserlerdir. Bununla birlikte TavsiyeEdiyorum.com sitesi ve çalışma sahipleri, yazıların içerdiği bilgilerin güvenilirliği veya güncelliği konusunda hukuki bir güvence vermezler. Sitemizde yayınlanan yazılar bilgi amaçlı kaleme alınmış ve profesyonellere yönelik olarak
hazırlanmıştır. Site ziyaretçilerimizin o meslekle ilgili bir uzmanla görüşmeden, yazı içindeki bilgileri kendi başlarına kullanmamaları gerekmektedir. Yazıların telif hakkı tamamen yazarlarına aittir, eserler sahiplerinin muvaffakatı olmadan hiçbir suretle çoğaltılamaz, başka bir
yerde kullanılamaz, kopyala yapıştır yöntemiyle başka mecralara aktarılamaz. Sitemizde yer alan herhangi bir yazı başkasına ait telif haklarını ihlal ediyor, intihal içeriyor veya yazarın mensubu bulunduğu mesleğin meslek için etik kurallarına aykırılıklar taşıyorsa, yazının kaldırılabilmesi için site yönetimimize bilgi verilmelidir.
