2007'den Bugüne 92,756 Tavsiye, 28,304 Uzman ve 20,056 Bilimsel Makale
Site İçi Arama
Yeni Tavsiye Ekleyin!



Kriz Durumlarında Psikolojik Destek ve Stratejiler: Sağlık Psikolojisi Perspektifinden Bir İnceleme
MAKALE #23232 © Yazan Psk.Neslihan KILIÇ | Yayın YENİ Eylül 2024 | 106 Okuyucu
Kriz Durumlarında Psikolojik Destek ve Stratejiler: Sağlık Psikolojisi Perspektifinden Bir İnceleme

Kriz durumları, bireylerin yaşamlarında ani ve beklenmedik bir şekilde ortaya çıkan, stres ve kaygı düzeylerini artıran olaylardır. Bu tür durumlar, bireyin psikolojik ve fizyolojik sağlığını olumsuz yönde etkileyebilir. Sağlık psikolojisi perspektifinden bakıldığında, kriz durumlarında etkili psikolojik destek ve stratejilerin geliştirilmesi büyük önem taşımaktadır. Bu makalede, kriz durumlarında psikolojik desteğin yerini, önemini ve stratejilerini incelerken, psikolojideki kuram ve ekoller ile ilişkisini de ele alacağız.
Kriz durumları, doğal afetler, ani kayıplar, kazalar, savaş ve şiddet olayları gibi ani ve beklenmedik durumları içerir. Bu olaylar, bireylerin yaşamlarını derinden etkileyebilir ve ciddi psikolojik tepkilere yol açabilir. Kriz anlarında bireyler, yoğun stres, kaygı, korku, depresyon ve travma belirtileri yaşayabilir. Fiziksel sağlığa da olumsuz etkileri olabilir; örneğin, uyku bozuklukları, iştahsızlık, baş ağrıları ve diğer somatik şikayetler sıkça görülür.

Sağlık Psikolojisi Perspektifinden;
Sağlık psikolojisi, bireylerin yalnızca hastalanma durumlarını değil aynı zamanda sağlıklarını nasıl koruduklarını ve bunu sürdürdüklerini, hastalıklarla nasıl başa çıktıklarını ve sağlık hizmetlerinden nasıl faydalandıklarını inceleyen bir alandır. Kriz durumları, sağlık psikolojisi açısından, bireyin sağlık davranışlarını ve psikolojik iyi oluşunu derinden etkileyebilmektedir. Sağlık psikologları, bireylerin kriz anlarında sağlıklı başa çıkma stratejileri geliştirmelerine yardımcı olurken, psikolojik dayanıklılıklarını artırmayı hedefler.

Psikoloji Kuramları Odağında Kriz ve Travmaya Bakış;
Bireyler kriz durumlarında psikolojik destek sağlarken, psikolojideki çeşitli kuramlar ve ekoller yaşanılan kriz durumlarına rehberlik edebilir ve içinde bulunan durumların anlaşılmasını bir noktada kolaylaştırabilirler. Bunlardan bazıları şunlardır:

1.Psikoeğitim
Psikoeğitim, bireylere stres, travma ve kriz durumları hakkında bilgi vermek ve olası tepkilerini anlamalarına yardımcı olmak anlamına gelmektedir. Bu süreç, bireylerin yaşadıkları durumları daha iyi anlamalarını ve başa çıkma stratejileri geliştirmelerini sağlar. Psikoeğitim, bireylerin duygusal tepkilerini normalleştirir ve stresle başa çıkmalarına yardımcı olur.

2. Bilişsel-Davranışçı Terapi (BDT)
Bilişsel-Davranışçı Terapi, bireylerin düşünce ve davranışlarını değiştirmelerine yardımcı olmayı amaçlar. Kriz durumlarında, bireylerin olumsuz düşünce kalıplarını tanımlayıp, bu düşünceleri daha olumlu ve gerçekçi düşüncelerle değiştirmelerine yardımcı olabilir. Örneğin, bir doğal afet sonrasında, bireylerin "Bu durum asla düzelmeyecek" gibi düşüncelerini "Bu zor bir dönem, ancak geçici ve üstesinden gelebilirim" şeklinde yeniden çerçevelemelerine yardımcı olabilmektedir.

3. Travma Odaklı Terapi
Travma odaklı terapi, bireylerin travmatik deneyimlerle başa çıkmalarına ve bu deneyimlerin olumsuz etkilerini azaltmalarına yardımcı olmayı amaçlar. EMDR (Göz Hareketleriyle Duyarsızlaştırma ve Yeniden İşleme) ve travma odaklı bilişsel davranışçı terapi (TF-CBT) gibi yöntemler, bireylerin travma sonrası stres bozukluğu (TSSB) semptomlarını azaltmalarına yardımcı olabilir.

4. Birey Merkezli Terapi
Carl Rogers tarafından geliştirilen Birey Merkezli Terapi, bireyin kendini anlama ve kendini kabul etme sürecine odaklanır. Kriz durumlarında, empatik ve destekleyici bir terapi ortamı, bireylerin duygusal iyileşme süreçlerine katkıda bulunabilmektedir. Terapistin koşulsuz olumlu kabulü ve empatik anlayışı, bireylerin duygusal ifadelerini ve deneyimlerini açıkça paylaşmalarına olanak tanır.

5. Psikoanalitik Terapi
Psikoanalitik terapi, bilinçaltındaki düşünce ve duyguların bireylerin davranış ve duygusal durumlarını nasıl etkilediğini anlamaya çalışan bir yaklaşımdır. Sigmund Freud tarafından geliştirilen bu yaklaşım, bireylerin kriz anlarında yaşadıkları kaygı, korku ve travmaların kökenini geçmiş deneyimlerde arar. Terapist, serbest çağrışım, rüya analizi ve aktarım gibi teknikler kullanarak bireyin bilinçaltındaki çatışmaları ortaya çıkarmaya çalışır. Bu, bireylerin kriz durumlarında geçmiş deneyimlerinin farkına vararak bu deneyimlerin üzerindeki kontrolünü artırmalarına yardımcı olabilir.

6.Varoluşçu Terapi
Varoluşçu terapi, bireylerin varoluşsal kaygılarını ve anlam arayışlarını ele alır. Viktor Frankl, Rollo May ve Irvin Yalom gibi isimler tarafından geliştirilen bu terapi yaklaşımı, bireylerin kriz anlarında yaşadıkları anlamsızlık ve boşluk duygularını araştırmaktadır. Varoluşçu terapi, bireylerin kendi yaşamlarına anlam katma ve özgür iradeleriyle seçim yapma kapasitelerini güçlendirmeyi amaçlar. Kriz anlarında, bireylerin yaşamlarındaki anlamı yeniden keşfetmeleri ve gelecekteki yönlerini belirlemeleri için destek sağlar. Sorumluluk, özgür irade, ölüm varoluşsal öfke gibi kavramlara odaklanır.

7.Pozitif Psikoloji
Pozitif psikoloji, bireylerin güçlü yönlerine ve potansiyellerine odaklanarak onların refahını artırmayı amaçlar. Martin Seligman ve Mihaly Csikszentmihalyi gibi isimler tarafından geliştirilen bu yaklaşım, bireylerin kriz anlarında umut, dayanıklılık ve iyimserlik gibi pozitif duygularını ve becerilerini güçlendirmeyi hedefler. Pozitif psikoloji, bireylerin olumsuz deneyimlere rağmen pozitif yaşam bakış açıları geliştirmelerine ve bu zor durumlarla başa çıkma kapasitelerini artırmalarına yardımcı olabilir.

8. Çözüm Odaklı Terapi
Çözüm odaklı terapi, bireylerin mevcut sorunlarına değil, çözüm yollarına odaklanır. Steve de Shazer ve Insoo Kim Berg tarafından geliştirilen bu yaklaşım, bireylerin kriz anlarında çözümlere ve gelecekteki hedeflere yönelmelerini teşvik eder. Terapist, bireyin geçmişteki başarılarını ve güçlü yönlerini vurgulayarak, bireyin mevcut kriz durumunu aşmasına yardımcı olacak stratejiler geliştirir. Bu terapi türü, bireylerin problem çözme becerilerini ve geleceğe yönelik umutlarını artırarak kriz anlarında daha etkili bir şekilde başa çıkmalarına destek olabilir.

Psikolojik Destek Stratejileri

Kriz durumlarında bireylerin psikolojik sağlığını desteklemek için çeşitli stratejiler kullanılabilir:

1. Destek Grupları
Destek grupları, bireylerin benzer deneyimler yaşamış kişilerle bir araya gelerek duygusal destek alabilecekleri ortamlar olarak adlandırılmaktadır. Bu gruplar, bireylerin yalnız olmadıklarını hissetmelerine ve duygusal yüklerini paylaşmalarına yardımcı olabilir.

2. Stres Yönetimi Teknikleri
Stres yönetimi, kriz durumlarında bireylerin stres seviyelerini kontrol altına almalarına yardımcı olabilir. Derin nefes alma, meditasyon, yoga ve fiziksel egzersiz gibi teknikler, bireylerin stresle başa çıkma becerilerini artırabilir.

3. Sosyal Destek
Sosyal destek, bireylerin kriz anlarında duygusal ve pratik yardımlaşma sağlamaları anlamına gelmektedir. Aile, arkadaşlar ve topluluk üyeleri, kriz durumlarında önemli destek kaynakları olabilir. Sosyal destek, bireylerin duygusal iyilik halini ve dayanıklılığını artırabilmektedir.

4. Profesyonel Yardım
Kriz durumlarında, profesyonel psikolojik yardım almak, bireylerin daha sağlıklı başa çıkma stratejileri geliştirmelerine yardımcı olabilmektedir. Psikologlar, psikiyatristler ve diğer ruh sağlığı profesyonelleri, bireylerin kriz anlarında duygusal ve psikolojik destek sağlayabilir, onların psikolojik iyi oluşlarına yardımcı olabilirler.

5. Kendi Kendine Yardım
Bireylerin kendi kendine yardım stratejilerini (örneğin, günlük tutma, fiziksel aktivite, hobiler) kullanarak kendi iyileşme süreçlerine katkıda bulunmalarını teşvik etmek anlamına gelmektedir.

Kriz durumları, bireylerin yaşamlarında derin izler bırakabilir ve psikolojik iyi oluşlarını tehdit edebilir. Sağlık psikolojisi perspektifinden, kriz durumlarında etkili psikolojik destek ve stratejiler geliştirmek, bireylerin bu zor dönemleri daha sağlıklı bir şekilde atlatmalarına yardımcı olabilir. Psikolojideki çeşitli kuram ve ekoller, kriz durumlarında psikolojik desteğin nasıl sağlanacağı konusunda önemli rehberlik sunar. Bilişsel-davranışçı terapi, travma odaklı terapi ve birey merkezli terapi gibi yaklaşımlar, bireylerin kriz anlarında duygusal iyileşme süreçlerine katkıda bulunabilmektedir. Destek grupları, stres yönetimi teknikleri, sosyal destek ve profesyonel yardım gibi stratejiler ise bireylerin krizle başa çıkma becerilerini güçlendirebilir. Bilişsel-Davranışçı Terapi (BDT), bireylerin olumsuz düşünce kalıplarını tanımlamalarına ve bu düşünceleri daha olumlu ve gerçekçi düşüncelerle değiştirmelerine yardımcı olarak, kriz anlarında duygusal iyileşmeye katkı sağlar. Travma odaklı terapi yöntemleri, özellikle travmatik olaylar sonrasında yaşanan semptomları hafifletmek için kullanılır. EMDR (Göz Hareketleriyle Duyarsızlaştırma ve Yeniden İşleme) ve travma odaklı bilişsel davranışçı terapi (TF-CBT) gibi yaklaşımlar, travmanın olumsuz etkilerini azaltmada etkili olabilir. Birey merkezli terapi ise, empatik bir ortam sağlayarak bireylerin kendilerini ifade etmelerini ve duygusal iyileşme süreçlerini destekler. Ayrıca, destek grupları bireylere benzer deneyimleri paylaşma ve birbirlerinden öğrenme fırsatı sunmaktadır. Stres yönetimi teknikleri, meditasyon ve gevşeme egzersizleri gibi yöntemlerle stres seviyesini düşürmek için kullanılırken, güçlü sosyal destek ağları ve profesyonel yardım, bireylerin kriz durumlarında daha iyi başa çıkmalarına yardımcı olabilir.

Kriz durumlarında sağlık psikolojisi perspektifinden geliştirilen stratejiler, bireylerin yaşam kalitesini koruma ve artırma amacını taşır. Erken müdahale ve uygun psikolojik destek, kriz sonrası bireylerin yeniden dengelerini bulmalarına ve sağlıklı bir şekilde yaşamlarına devam etmelerine olanak tanır. Sağlık psikolojisinin sunduğu bu bütüncül yaklaşım, bireylerin fiziksel ve ruhsal iyilik hallerini destekleyerek, krizlerin uzun vadeli olumsuz etkilerini en aza indirgemeyi hedefler. Bu bağlamda, kriz müdahalesi ve psikolojik desteğin zamanında ve etkili bir şekilde sağlanması, bireylerin hem bireysel hem de toplumsal düzeyde daha dirençli olmalarına katkıda bulunmaktadır.
Yazan
Bu makaleden alıntı yapmak için alıntı yapılan yazıya aşağıdaki ibare eklenmelidir:
"Kriz Durumlarında Psikolojik Destek ve Stratejiler: Sağlık Psikolojisi Perspektifinden Bir İnceleme" başlıklı makalenin tüm hakları yazarı Psk.Neslihan KILIÇ'e aittir ve makale, yazarı tarafından TavsiyeEdiyorum.com (http://www.tavsiyeediyorum.com) kütüphanesinde yayınlanmıştır.
Bu ibare eklenmek şartıyla, makaleden Fikir ve Sanat Eserleri Kanununa uygun kısa alıntılar yapılabilir, ancak Psk.Neslihan KILIÇ'ın izni olmaksızın makalenin tamamı başka bir mecraya kopyalanamaz veya başka yerde yayınlanamaz.
     5 Beğeni    
Facebook'ta paylaş Twitter'da paylaş Linkin'de paylaş Pinterest'de paylaş Epostayla Paylaş
Yazan Uzman
Psk.Neslihan KILIÇ
İstanbul (Online hizmet de veriyor)
Psikolog
TavsiyeEdiyorum.com Üyesi2 kez tavsiye edildiİş Adresi KayıtlıTavsiyeEdiyorum.com'u sıkça ziyaret ediyor.
Makale Kütüphanemizden
İlgili Makaleler Psk.Neslihan KILIÇ'ın Makaleleri
► Covid-19 ve Psikolojik Destek Psk.Dila HOTLAR
► Hamilelik ve Psikolojik Destek Psk.Aysun DEVRAN
► İnfertilite ve Psikolojik Destek Psk.Aysun DEVRAN
► Psikolojik Destek Nedir ? Psk.Bahattin GÖKTAN
TavsiyeEdiyorum.com Bilimsel Makaleler Kütüphanemizdeki 20,056 uzman makalesi arasında 'Kriz Durumlarında Psikolojik Destek ve Stratejiler: Sağlık Psikolojisi Perspektifinden Bir İnceleme' başlığıyla benzeşen toplam 30 makaleden bu yazıyla en ilgili görülenleri yukarıda listelenmiştir.
Sitemizde yer alan döküman ve yazılar uzman üyelerimiz tarafından hazırlanmış ve pek çoğu bilimsel düzeyde yapılmış çalışmalar olduğundan güvenilir mahiyette eserlerdir. Bununla birlikte TavsiyeEdiyorum.com sitesi ve çalışma sahipleri, yazıların içerdiği bilgilerin güvenilirliği veya güncelliği konusunda hukuki bir güvence vermezler. Sitemizde yayınlanan yazılar bilgi amaçlı kaleme alınmış ve profesyonellere yönelik olarak hazırlanmıştır. Site ziyaretçilerimizin o meslekle ilgili bir uzmanla görüşmeden, yazı içindeki bilgileri kendi başlarına kullanmamaları gerekmektedir. Yazıların telif hakkı tamamen yazarlarına aittir, eserler sahiplerinin muvaffakatı olmadan hiçbir suretle çoğaltılamaz, başka bir yerde kullanılamaz, kopyala yapıştır yöntemiyle başka mecralara aktarılamaz. Sitemizde yer alan herhangi bir yazı başkasına ait telif haklarını ihlal ediyor, intihal içeriyor veya yazarın mensubu bulunduğu mesleğin meslek için etik kurallarına aykırılıklar taşıyorsa, yazının kaldırılabilmesi için site yönetimimize bilgi verilmelidir.


19:49
Top