Duygusal İstismar ve Türleri
İlk olarak Laury ve Maerko (1967), duygusal istismar kavramını “mental acımasızlık” olarak ifade etmişlerdir.
İngilizce’deki ‘’abuse’’ kavramının karşılığı olarak kullanılan ‘’istismar’’ terimi, Türk Dil Kurumu tarafından ‘ “işletme, yararlanma, birinin iyi niyetini kötüye kullanma, sömürme“ anlamlarına gelmektedir. (TDK Türkçe Sözlük 2005:991
İstismar tüm dünyada olduğu gibi Türkiye’de de ciddi psikolojik, sosyal ve ekonomik sonuçları olan karmaşık bir olgudur. İstismarın ilgili alanyazında tanımlanmış 3 temel alanı söz konusudur: Fiziksel, cinsel, duygusal (psikolojik) istismar.
Duygusal istismar diğer istismar türleriyle aynı anda görülebilmesinin yanı sıra, tek başına da var olabilmektedir. Bu açıdan duygusal istismar diğer istismar türlerini de şemsiye gibi bir çatı altında toplayan bir olgudur. (Arıcıoğlu, 2003).
Amerikan Pediatri Akademisi duygusal istismarı, ihmal ve istismar türleri arasında en zorlayıcı ve en yaygın tür olarak ele almaktadır.
Duygusal istismar, çocuk, ergen veya yetişkinlere kasıtlı ve süreğen bir şekilde kötü muamele ve tutumlarda bulunularak kişinin davranışsal, duygusal ve genel olarak zihinsel iyi oluş durumunun zarara uğratılmasıdır. (APA, 2022).
Depresyon, anksiyete, yeme bozuklukları, yetişkinlikte şiddete eğilimin duygusal istismarla ilişkili olduğu bilinmektedir. (Güler vd., 2002; akt: Kütük ve Bilaç, 2017). Duygusal istismar genellikle göz ardı edilen bir durumdur. Diğer istismar türleri ile (cinsel, fiziksel) beraber görülmesi ve önceliğin diğer istismar türlerine verilmesi sebebiyle duygusal istismar arka planda kalabilmekte ve göz ardı edilebilmektedir
Duygusal istismar olarak tanımlanan davranışlara bakıldığında ise Duman’a (2019) göre; kişiyi görmezden gelme, izole etme, taklit etme, alay etme, dışlama, onun için önemli olan bir şeyi elinden almakla veya terk etmekle tehdit etme, kişiyi yetersiz kılma ya da kendisini yetersiz hissettirme, hakaret etme, aşağılama, düzenli olarak hatalarını ve eksiklerini vurgulama, kontrol etmeye çalışma, çocuk gibi muamele etme, ‘fazla hassas’ olmakla suçlama, davranışlarını düzeltme, başarı-hayal ve umutlarını küçümseme, cinselliği kontrol ve manipüle etmek için kullanma duygusal istismar olarak tanımlanacak davranışlar arasında sayılabilmektedir.
İngilizce’deki ‘’abuse’’ kavramının karşılığı olarak kullanılan ‘’istismar’’ terimi, Türk Dil Kurumu tarafından ‘ “işletme, yararlanma, birinin iyi niyetini kötüye kullanma, sömürme“ anlamlarına gelmektedir. (TDK Türkçe Sözlük 2005:991
İstismar tüm dünyada olduğu gibi Türkiye’de de ciddi psikolojik, sosyal ve ekonomik sonuçları olan karmaşık bir olgudur. İstismarın ilgili alanyazında tanımlanmış 3 temel alanı söz konusudur: Fiziksel, cinsel, duygusal (psikolojik) istismar.
Duygusal istismar diğer istismar türleriyle aynı anda görülebilmesinin yanı sıra, tek başına da var olabilmektedir. Bu açıdan duygusal istismar diğer istismar türlerini de şemsiye gibi bir çatı altında toplayan bir olgudur. (Arıcıoğlu, 2003).
Amerikan Pediatri Akademisi duygusal istismarı, ihmal ve istismar türleri arasında en zorlayıcı ve en yaygın tür olarak ele almaktadır.
Duygusal istismar, çocuk, ergen veya yetişkinlere kasıtlı ve süreğen bir şekilde kötü muamele ve tutumlarda bulunularak kişinin davranışsal, duygusal ve genel olarak zihinsel iyi oluş durumunun zarara uğratılmasıdır. (APA, 2022).
Depresyon, anksiyete, yeme bozuklukları, yetişkinlikte şiddete eğilimin duygusal istismarla ilişkili olduğu bilinmektedir. (Güler vd., 2002; akt: Kütük ve Bilaç, 2017). Duygusal istismar genellikle göz ardı edilen bir durumdur. Diğer istismar türleri ile (cinsel, fiziksel) beraber görülmesi ve önceliğin diğer istismar türlerine verilmesi sebebiyle duygusal istismar arka planda kalabilmekte ve göz ardı edilebilmektedir
Duygusal istismar olarak tanımlanan davranışlara bakıldığında ise Duman’a (2019) göre; kişiyi görmezden gelme, izole etme, taklit etme, alay etme, dışlama, onun için önemli olan bir şeyi elinden almakla veya terk etmekle tehdit etme, kişiyi yetersiz kılma ya da kendisini yetersiz hissettirme, hakaret etme, aşağılama, düzenli olarak hatalarını ve eksiklerini vurgulama, kontrol etmeye çalışma, çocuk gibi muamele etme, ‘fazla hassas’ olmakla suçlama, davranışlarını düzeltme, başarı-hayal ve umutlarını küçümseme, cinselliği kontrol ve manipüle etmek için kullanma duygusal istismar olarak tanımlanacak davranışlar arasında sayılabilmektedir.
Duygusal istismarın asıl amacı bireyler üzerinde sağlıksal zararlara etken olabilecek duygusal-psikolojik sarsıntının yaşanmasına zemin hazırlayabilmektir. Bu uzun bir sürede, sürdürülen sistemli bir baskıların ve uygulamaların paralelinde yaşanan duygusal ağır şokun yaşatılmasıdır. Yaşatılan ağır şokun ardından gelen büyük bir sarsıntıyla ortaya çıkan pek çok ruhsal ve bedensel hastalıkların yaşanmasıyla yaşam boyu sürmesine neden olabilmektedir ( Polat, 2015 ). Bu istismar türü çok ağır, orantısız cezalar ve tehditler içermektedir .
Duygusal istismar, yakın ilişkideki kişiler arasında birinin diğerini incitecek sözlü veya sözsüz eylemleri olarak tanımlanabilir. Bu kavram, fiziksel güç kullanımı dışındaki olumsuz davranışları içermektedir. Duygular ve duygusal ihtiyaçlar bir tehdit aracı olarak kullanılmakta, mağdurun benlik saygısı azaltılmaya çalışılmaktadır. Duygusal istismarda kişi, duygularını fark edemez hale gelir ve kolaylıkla tükenmişlik ve cesaretsizlik hissedebilir. Ayrıca duygusal istismar bireyin reddedilmeye karşı aşırı hassasiyet göstermesine neden olan bir durumdur.
Duygusal istismarın ortaya çıkış biçimi değişkenlik gösterebilir. Brassard vd. (2000) göre duygusal istismarın beş tanımlanış biçimi reddetme/ yok sayma, suça yöneltme/ sömürü, yıldırma, duygusal duyarlılığı yadsıma ve yalnız bırakmadır
Reddetme/ Yok Saym
Kişinin yardım talebini geri çevirmesi, küçümsemesi, aşağılaması, düşmanca tavır alması, utandırması, yok sayması, devamlı kişiyi aşağılamak veya cezalandırmak için belirlemesi gibi sözel ve sözel olmayan davranışları içerir
Suça Yöneltme/ Sömürü
Kişinin uygun olmayan davranışlara (kendini yaralama, antisosyal davranışlar, suça karışma, sapkınlık veya diğer uyumsuz davranışlar) sürüklenmesi, zorlanmasıdır.
Yıldırma
Kişiyi korkutma, tehdit ve gözdağlarıyla korku dolu bir ortamda yaşatma sürecidir.
Duygusal Duyarlılığı Yadsıma
Bir kişinin öteki etkileşim kurma girişimlerini görmezden gelmek, durdurmak onu izole etmek ve konuşmalardan mahrum bırakmayı, mekanik tepkiler vermeyi içerir. Gereksinim duyduğu ilgi ve sevgi gösterilmez.
Yalnız Bırakma
Kişimin akran ve yetişkinlerle bir araya gelme, iletişim kurma ihtiyaçlarını yok sayarak özgürlüğünü kısıtlama davranışını içerir. Aşırı kontrol, kişinin duygularını veya düşüncelerini kontrol etmek veya kısıtlamak amacıyla açık veya gizli girişimler şeklinde ortaya çıkar. Kontrol uygulama girişimleri davranışsal veya psikolojik yollarla gerçekleşebilir
İSTİSMAR DAVRANIŞLARINA ÖRNEKLER
“Kıskançlık” Kapsamındaki Davranışlar:
• Kimler ile arkadaşlık kurması gerektiğine yön verme çabası ( “Ahmet veya Ayşe ile arkadaş olmanı istemiyorum!”),
• Her yaptığı davranıştan haberdar olma isteği “ (“Şu an yanında kim var?”),
• Kendisinin olmadığı bir sosyal etkinliğe katılmasını istememe (“Ben olmadan tiyatro veya sinemaya gitmeni istemiyorum”),
• Karşı cinsle arkadaşlığı engelleme veya yasaklama,
• Giyime, makyaja müdahale,
• Hem cins veya akrabalarla kurulan ilişkilerin dahi sorun edilmesi,
• Telefon rehberlerinin kontrol edilmesi, msn veya facebook gibi sosyal ağlar üzerinde denetlenme.
“Sevgi Göstermeme” İle İlgili Davranışlar:
• Sevgi sözcüklerinin kullanılmaması,
• İlgisiz kalma, soğuk ve mesafeli olma vb.
“Küçümseme, Aşağılama, Hakaret” Kapsamındaki Davranışlar:
• Dış görünüş ile ilgili aşağılayıcı sözler. “Çok şişmansın, boyun çok kısa, böyle kilo alacağını bilseydim seninle çıkmazdım”,
• Tartışmalarda kullanılan aşağılayıcı söz ve küfürler,
• Arkadaş ortamlarında kullanılan (oyun oynarken vb.) aşağılayıcı sözler “aptal, kafan hiç basmıyor”,
• Fikirlerin önemsenmemesi,
• Dalga geçme, ad takma (kilolu, kısa),
“Psikolojik Baskı (Korkutma, Tehdit Etme)” Kapsamındaki Davranışlar:
• “Benden ayrılırsan seni öldürürüm, ayrılırsan kendime zarar veririm, intihar ederim” vb,
• Görüşülen arkadaşlar, giyim, dışarı çıkma saatleri gibi konularda baskı kurma,
“Sürekli Eleştirme” Kapsamındaki Davranışlar
• Partnerlerin arkadaş ortamlarında olumsuz özelliklerinin gündeme getirilmesi,
• Bazı özelliklerin sürekli olarak eleştirilmesi “ Güzel giyinemiyorsun, iyi oyun oynayamıyorsun, kendini güzel ifade edemiyorsun”,
.Bir de manipulayon olarak duygusal istismar var
• Duygusal Manipülasyon
Duygusal manipülasyon, bir kişinin başka birini kontrol etmek veya istediği şeyleri elde etmek için duygusal bağlılık kurmasıdır. Bu tür manipülatif davranışlar, genellikle karşı tarafın hislerini sömürerek, onda utanç, suçluluk, kaygı vb. olumsuz duygular hissetmeye zorlayarak gerçekleştirilir. Duygusal manipülasyon, sağlıklı bir ilişki kurulmasını engelleyebilir ve kişinin özgüven ve hayat kalitesini düşürebilir.
Manipülatör kişiler, başkalarını istedikleri şekilde yönlendirmek için bilinçli veya bilinçsiz olarak manipülasyon tekniklerinden yararlanırlar. Bu kişiler genellikle kontrol etme ihtiyacı hissederler.
Manipülatörler sıklıkla yalana başvururlar, gerçeği çarpıtmak için uğraşırlar.Genellikle başkalarının duygularına karşı duyarsız yaklaşırlar ve diğer kişilerin duygularını sömürürler. Kendi çıkarlarını her şeyden önde tutarlar ve diğer insanların hislerine pek değer vermezler.
Diğer kişilerin zayıf ve eksik olduğu noktalarını hedef alabilirler veya başkalarının güvenlerini kötüye kullanarak kendi çıkarlarını korumaya çalışabilirler.
Bu kişiler genellikle diğer insanları kendi kontrolü altında tutmak isterler. Başkalarına emirler vererek veya onların hayatlarına müdahale etmeye çalışarak bu kontrolü sağlamaya çalışırlar.
Kendi hatalarını veya sorunlarını başkalarının üzerine yıkmaya çalışırlar ve kendilerini suçsuz göstermek isterler. Hatalarını kolay kolay kabullenmezler.( https://psikologenesdincer.com.tr/psikolojik-manipulasyon-teknikleri-ve-korunma-yollari/)
Bu cümlelere verilebilecek bazı örnekler şunlardır;
• ‘Çok abartıyorsun, sadece şaka yapıyordum.’
• ‘Ben öyle bir şey demedim, uyduruyorsun resmen.’
• ‘İyi misin? Delirmiş gibi davranıyorsun.’
• ‘Ne dediğini anlamıyorum, hiç anlaşılmıyor.’
• ‘Kadınlar/Erkekler neden bunları bu kadar abartır anlamıyorum.’
• ‘Bu yaşandı mı gerçekten, hafızan çok kötü.’
• ‘Senin hakkında etrafta kötü konuşuyorlar, senin için çok üzülüyorum.’
• ‘Bu kadar da hassas olunmaz, biraz güçlü ol, her şeye ağlanmaz.’
• ‘Her şeyi de benden istemesen mi?’
• ‘Seni ne kadar sevdiğimi bilmiyor musun?’
• ‘Sana bu kadar değer veriyorken inanamıyorum bu tepkine.’
• ‘Seni asla incitmem, nasıl böyle düşünebilirsin?’
• ‘Resmen uyduruyorsun’
• ‘Sen benim en değerlimsin, onları bir anlık söyledim. Seni ne kadar sevdiğimi biliyorsun değil mi?’
• ‘Çok abartıyorsun, bunda bir şey yok.’
Çocuğuna çok düşkün olan aşırı koruyucu anne, gence özgürlük ve sorumluluk tanımayan baskıcı, yetkeci baba, kız çocuklarının eğitimini, öğrenimini engelleyen aileler, gereksiz yere çocukları gençleri suçlayan toplumsal kurumlar, kuruluşlar v.b. duygusal istismarın günlük yaşamda yer alan, ancak fark edilmeyen yansımalarıdır. Bundan başka, alaylı konuşma değer vermeme, isim takma, sık eleştirme, aşırı baskı, aşırı sorumluluk ya da özgürlük, kardeşler arasında ayrım yapma gibi, bir çok ailede görülen davranışlarda duygusal istismar kapsamı içinde yer alır. (Köknel 2001:311).
Duygusal istismarın, sözel istismar olarak açık bir şekilde gösterilebileceği gibi; manipüle etme, tehdit etme ve memnun olduğunu reddetme gibi kapalı yollarla da ifade edilebileceği de belirtmiştir.
Duygusal olarak istismar edilmiş bireylerin duygusal repertuvarları sağlıklı olarak genişlemediği gibi zengin bir çeşitliliğe de sahip değildir. Bu bireylerde pozitif duygulardan ziyade negatif duyguların giderek artması muhtemeldir. Duygusal olarak istismara uğrayan bireyler çoğu zaman duygusal durumun iki farklı ucunda işlev gösterirler. Duygusal repertuvarlarının ve duygusal işlevlerinin bir ucunda “sessiz ve görünmez olumsuz duygular”, diğerinde “duyulabilir ve görünür olumsuz duygular” baskın duygulardır (O’Hagan, 1995).
HAKLARIM DİYEREK BİTİRELİM
İnsan Olarak Saygı Görmeye• Kendine Saygı Duymaya• Başkalarının Haklarını İhlal Etmeden, Özsaygımı Destekleyecek Şekilde Davranmaya, Kendimi İyi Hissetmeye• Suçluluk Duymaksızın “Hayır” Demeye• Amaçladığım Bir Şeyi İstemeye• Fikir Değiştirmeye• Bazen Hata Yapmaya• Bazen Kapasitemin Altında Performans Göstermeye• Duygularımı Uygun Bir Dille İfade Etmeye• Düşünmeye• HAKKIMIZ VAR!
Kaynakça
Arıcıoğlu, A. (2003). Sekizinci sınıf öğrencilerinin algıladıkları duygusal istismarın yordanması. (Tez No. 132862). [Yüksek Lisans Tezi, Hacettepe Üniversitesi]. YÖK Ulusal Tez Merkezi.
Brassard, M. R., Hart, S. N., & Hardy, D. B. (2000). Psychological and emotional abuseof children. In Case Studies in Family Violence (pp. 293–319). Springer US.
Duman, N. (2019). Yetişkin psikolojik istismarını tanımak. International Journal ofSocial Sciences and Education Research, 5(1), 33-43.
Engel, B. (2002). The emotionally abusive relationship: How to stop being abused and how to stop abusing. New Jersey: John Wiley &Sons, Inc
Köknel, Özcan. 2001, Kimliğini Arayan Gençliğimiz, İstanbul: Altın Kitaplar Yayınevi, 1.baskı, sayfa 311-312.
O’Hagan, K. (1995). Emotional and psychological abuse: Problems of definition. Child Abuse and Neglect, 19(4), 449-61.
Polat, O., (2015 ). Şiddet. 1. Basım Seçkin Yayıncılık, Ankara.
Duygusal istismar, yakın ilişkideki kişiler arasında birinin diğerini incitecek sözlü veya sözsüz eylemleri olarak tanımlanabilir. Bu kavram, fiziksel güç kullanımı dışındaki olumsuz davranışları içermektedir. Duygular ve duygusal ihtiyaçlar bir tehdit aracı olarak kullanılmakta, mağdurun benlik saygısı azaltılmaya çalışılmaktadır. Duygusal istismarda kişi, duygularını fark edemez hale gelir ve kolaylıkla tükenmişlik ve cesaretsizlik hissedebilir. Ayrıca duygusal istismar bireyin reddedilmeye karşı aşırı hassasiyet göstermesine neden olan bir durumdur.
Duygusal istismarın ortaya çıkış biçimi değişkenlik gösterebilir. Brassard vd. (2000) göre duygusal istismarın beş tanımlanış biçimi reddetme/ yok sayma, suça yöneltme/ sömürü, yıldırma, duygusal duyarlılığı yadsıma ve yalnız bırakmadır
Reddetme/ Yok Saym
Kişinin yardım talebini geri çevirmesi, küçümsemesi, aşağılaması, düşmanca tavır alması, utandırması, yok sayması, devamlı kişiyi aşağılamak veya cezalandırmak için belirlemesi gibi sözel ve sözel olmayan davranışları içerir
Suça Yöneltme/ Sömürü
Kişinin uygun olmayan davranışlara (kendini yaralama, antisosyal davranışlar, suça karışma, sapkınlık veya diğer uyumsuz davranışlar) sürüklenmesi, zorlanmasıdır.
Yıldırma
Kişiyi korkutma, tehdit ve gözdağlarıyla korku dolu bir ortamda yaşatma sürecidir.
Duygusal Duyarlılığı Yadsıma
Bir kişinin öteki etkileşim kurma girişimlerini görmezden gelmek, durdurmak onu izole etmek ve konuşmalardan mahrum bırakmayı, mekanik tepkiler vermeyi içerir. Gereksinim duyduğu ilgi ve sevgi gösterilmez.
Yalnız Bırakma
Kişimin akran ve yetişkinlerle bir araya gelme, iletişim kurma ihtiyaçlarını yok sayarak özgürlüğünü kısıtlama davranışını içerir. Aşırı kontrol, kişinin duygularını veya düşüncelerini kontrol etmek veya kısıtlamak amacıyla açık veya gizli girişimler şeklinde ortaya çıkar. Kontrol uygulama girişimleri davranışsal veya psikolojik yollarla gerçekleşebilir
İSTİSMAR DAVRANIŞLARINA ÖRNEKLER
“Kıskançlık” Kapsamındaki Davranışlar:
• Kimler ile arkadaşlık kurması gerektiğine yön verme çabası ( “Ahmet veya Ayşe ile arkadaş olmanı istemiyorum!”),
• Her yaptığı davranıştan haberdar olma isteği “ (“Şu an yanında kim var?”),
• Kendisinin olmadığı bir sosyal etkinliğe katılmasını istememe (“Ben olmadan tiyatro veya sinemaya gitmeni istemiyorum”),
• Karşı cinsle arkadaşlığı engelleme veya yasaklama,
• Giyime, makyaja müdahale,
• Hem cins veya akrabalarla kurulan ilişkilerin dahi sorun edilmesi,
• Telefon rehberlerinin kontrol edilmesi, msn veya facebook gibi sosyal ağlar üzerinde denetlenme.
“Sevgi Göstermeme” İle İlgili Davranışlar:
• Sevgi sözcüklerinin kullanılmaması,
• İlgisiz kalma, soğuk ve mesafeli olma vb.
“Küçümseme, Aşağılama, Hakaret” Kapsamındaki Davranışlar:
• Dış görünüş ile ilgili aşağılayıcı sözler. “Çok şişmansın, boyun çok kısa, böyle kilo alacağını bilseydim seninle çıkmazdım”,
• Tartışmalarda kullanılan aşağılayıcı söz ve küfürler,
• Arkadaş ortamlarında kullanılan (oyun oynarken vb.) aşağılayıcı sözler “aptal, kafan hiç basmıyor”,
• Fikirlerin önemsenmemesi,
• Dalga geçme, ad takma (kilolu, kısa),
“Psikolojik Baskı (Korkutma, Tehdit Etme)” Kapsamındaki Davranışlar:
• “Benden ayrılırsan seni öldürürüm, ayrılırsan kendime zarar veririm, intihar ederim” vb,
• Görüşülen arkadaşlar, giyim, dışarı çıkma saatleri gibi konularda baskı kurma,
“Sürekli Eleştirme” Kapsamındaki Davranışlar
• Partnerlerin arkadaş ortamlarında olumsuz özelliklerinin gündeme getirilmesi,
• Bazı özelliklerin sürekli olarak eleştirilmesi “ Güzel giyinemiyorsun, iyi oyun oynayamıyorsun, kendini güzel ifade edemiyorsun”,
.Bir de manipulayon olarak duygusal istismar var
• Duygusal Manipülasyon
Duygusal manipülasyon, bir kişinin başka birini kontrol etmek veya istediği şeyleri elde etmek için duygusal bağlılık kurmasıdır. Bu tür manipülatif davranışlar, genellikle karşı tarafın hislerini sömürerek, onda utanç, suçluluk, kaygı vb. olumsuz duygular hissetmeye zorlayarak gerçekleştirilir. Duygusal manipülasyon, sağlıklı bir ilişki kurulmasını engelleyebilir ve kişinin özgüven ve hayat kalitesini düşürebilir.
Manipülatör kişiler, başkalarını istedikleri şekilde yönlendirmek için bilinçli veya bilinçsiz olarak manipülasyon tekniklerinden yararlanırlar. Bu kişiler genellikle kontrol etme ihtiyacı hissederler.
Manipülatörler sıklıkla yalana başvururlar, gerçeği çarpıtmak için uğraşırlar.Genellikle başkalarının duygularına karşı duyarsız yaklaşırlar ve diğer kişilerin duygularını sömürürler. Kendi çıkarlarını her şeyden önde tutarlar ve diğer insanların hislerine pek değer vermezler.
Diğer kişilerin zayıf ve eksik olduğu noktalarını hedef alabilirler veya başkalarının güvenlerini kötüye kullanarak kendi çıkarlarını korumaya çalışabilirler.
Bu kişiler genellikle diğer insanları kendi kontrolü altında tutmak isterler. Başkalarına emirler vererek veya onların hayatlarına müdahale etmeye çalışarak bu kontrolü sağlamaya çalışırlar.
Kendi hatalarını veya sorunlarını başkalarının üzerine yıkmaya çalışırlar ve kendilerini suçsuz göstermek isterler. Hatalarını kolay kolay kabullenmezler.( https://psikologenesdincer.com.tr/psikolojik-manipulasyon-teknikleri-ve-korunma-yollari/)
Bu cümlelere verilebilecek bazı örnekler şunlardır;
• ‘Çok abartıyorsun, sadece şaka yapıyordum.’
• ‘Ben öyle bir şey demedim, uyduruyorsun resmen.’
• ‘İyi misin? Delirmiş gibi davranıyorsun.’
• ‘Ne dediğini anlamıyorum, hiç anlaşılmıyor.’
• ‘Kadınlar/Erkekler neden bunları bu kadar abartır anlamıyorum.’
• ‘Bu yaşandı mı gerçekten, hafızan çok kötü.’
• ‘Senin hakkında etrafta kötü konuşuyorlar, senin için çok üzülüyorum.’
• ‘Bu kadar da hassas olunmaz, biraz güçlü ol, her şeye ağlanmaz.’
• ‘Her şeyi de benden istemesen mi?’
• ‘Seni ne kadar sevdiğimi bilmiyor musun?’
• ‘Sana bu kadar değer veriyorken inanamıyorum bu tepkine.’
• ‘Seni asla incitmem, nasıl böyle düşünebilirsin?’
• ‘Resmen uyduruyorsun’
• ‘Sen benim en değerlimsin, onları bir anlık söyledim. Seni ne kadar sevdiğimi biliyorsun değil mi?’
• ‘Çok abartıyorsun, bunda bir şey yok.’
Çocuğuna çok düşkün olan aşırı koruyucu anne, gence özgürlük ve sorumluluk tanımayan baskıcı, yetkeci baba, kız çocuklarının eğitimini, öğrenimini engelleyen aileler, gereksiz yere çocukları gençleri suçlayan toplumsal kurumlar, kuruluşlar v.b. duygusal istismarın günlük yaşamda yer alan, ancak fark edilmeyen yansımalarıdır. Bundan başka, alaylı konuşma değer vermeme, isim takma, sık eleştirme, aşırı baskı, aşırı sorumluluk ya da özgürlük, kardeşler arasında ayrım yapma gibi, bir çok ailede görülen davranışlarda duygusal istismar kapsamı içinde yer alır. (Köknel 2001:311).
Duygusal istismarın, sözel istismar olarak açık bir şekilde gösterilebileceği gibi; manipüle etme, tehdit etme ve memnun olduğunu reddetme gibi kapalı yollarla da ifade edilebileceği de belirtmiştir.
Duygusal olarak istismar edilmiş bireylerin duygusal repertuvarları sağlıklı olarak genişlemediği gibi zengin bir çeşitliliğe de sahip değildir. Bu bireylerde pozitif duygulardan ziyade negatif duyguların giderek artması muhtemeldir. Duygusal olarak istismara uğrayan bireyler çoğu zaman duygusal durumun iki farklı ucunda işlev gösterirler. Duygusal repertuvarlarının ve duygusal işlevlerinin bir ucunda “sessiz ve görünmez olumsuz duygular”, diğerinde “duyulabilir ve görünür olumsuz duygular” baskın duygulardır (O’Hagan, 1995).
HAKLARIM DİYEREK BİTİRELİM
İnsan Olarak Saygı Görmeye• Kendine Saygı Duymaya• Başkalarının Haklarını İhlal Etmeden, Özsaygımı Destekleyecek Şekilde Davranmaya, Kendimi İyi Hissetmeye• Suçluluk Duymaksızın “Hayır” Demeye• Amaçladığım Bir Şeyi İstemeye• Fikir Değiştirmeye• Bazen Hata Yapmaya• Bazen Kapasitemin Altında Performans Göstermeye• Duygularımı Uygun Bir Dille İfade Etmeye• Düşünmeye• HAKKIMIZ VAR!
Kaynakça
Arıcıoğlu, A. (2003). Sekizinci sınıf öğrencilerinin algıladıkları duygusal istismarın yordanması. (Tez No. 132862). [Yüksek Lisans Tezi, Hacettepe Üniversitesi]. YÖK Ulusal Tez Merkezi.
Brassard, M. R., Hart, S. N., & Hardy, D. B. (2000). Psychological and emotional abuseof children. In Case Studies in Family Violence (pp. 293–319). Springer US.
Duman, N. (2019). Yetişkin psikolojik istismarını tanımak. International Journal ofSocial Sciences and Education Research, 5(1), 33-43.
Engel, B. (2002). The emotionally abusive relationship: How to stop being abused and how to stop abusing. New Jersey: John Wiley &Sons, Inc
Köknel, Özcan. 2001, Kimliğini Arayan Gençliğimiz, İstanbul: Altın Kitaplar Yayınevi, 1.baskı, sayfa 311-312.
O’Hagan, K. (1995). Emotional and psychological abuse: Problems of definition. Child Abuse and Neglect, 19(4), 449-61.
Polat, O., (2015 ). Şiddet. 1. Basım Seçkin Yayıncılık, Ankara.
|
Yazan
|
Bu makaleden alıntı yapmak
için alıntı yapılan yazıya aşağıdaki ibare eklenmelidir: "Duygusal İstismar ve Türleri" başlıklı makalenin tüm hakları yazarı Uzm.Psk.Dnş.Banu BEYAZ'e aittir ve makale, yazarı tarafından TavsiyeEdiyorum.com (http://www.tavsiyeediyorum.com) kütüphanesinde yayınlanmıştır. Bu ibare eklenmek şartıyla, makaleden Fikir ve Sanat Eserleri Kanununa uygun kısa alıntılar yapılabilir, ancak Uzm.Psk.Dnş.Banu BEYAZ'ın izni olmaksızın makalenin tamamı başka bir mecraya kopyalanamaz veya başka yerde yayınlanamaz. |
Beğenin 
Yazan Uzman
|
| Makale Kütüphanemizden | ||||
|
Sitemizde yer alan döküman ve yazılar uzman üyelerimiz tarafından hazırlanmış ve pek çoğu bilimsel düzeyde yapılmış çalışmalar olduğundan güvenilir mahiyette eserlerdir. Bununla birlikte TavsiyeEdiyorum.com sitesi ve çalışma sahipleri, yazıların içerdiği bilgilerin güvenilirliği veya güncelliği konusunda hukuki bir güvence vermezler. Sitemizde yayınlanan yazılar bilgi amaçlı kaleme alınmış ve profesyonellere yönelik olarak
hazırlanmıştır. Site ziyaretçilerimizin o meslekle ilgili bir uzmanla görüşmeden, yazı içindeki bilgileri kendi başlarına kullanmamaları gerekmektedir. Yazıların telif hakkı tamamen yazarlarına aittir, eserler sahiplerinin muvaffakatı olmadan hiçbir suretle çoğaltılamaz, başka bir
yerde kullanılamaz, kopyala yapıştır yöntemiyle başka mecralara aktarılamaz. Sitemizde yer alan herhangi bir yazı başkasına ait telif haklarını ihlal ediyor, intihal içeriyor veya yazarın mensubu bulunduğu mesleğin meslek için etik kurallarına aykırılıklar taşıyorsa, yazının kaldırılabilmesi için site yönetimimize bilgi verilmelidir.
