Tükenmişlik Sendromu ve Başa Çıkma Yolları
Günümüzün hızlı ve rekabetçi iş yaşamı, birçok bireyde kronik stresin ötesinde bir duruma yol açıyor: tükenmişlik sendromuna.
Tükenmişlik Nedir?
Tükenmişlik, kronik iş stresörlerine karşı verilen, üç boyutlu bir psikolojik sendromdur. Klasik tanımı, psikolog Christina Maslach'a aittir (Maslach & Jackson, 1981). Bu üç boyut şunlardır:
Duygusal Tükenme: Aşırı çalışma ve duygusal kaynakların tükenmesi sonucu bitkinlik, enerji kaybı ve yıpranma hissi.
Duyarsızlaşma (Sinizm/Kişisel Başarısızlık): İşe, müşterilere veya iş arkadaşlarına karşı zihinsel ve duygusal mesafe koyma, alaycı ve duyarsız bir tutum sergileme.
Azalmış Kişisel Başarı Hissi: İşte yeterlilik ve başarı duygusunda azalma, kendine olan güvenin zayıflaması.
Dünya Sağlık Örgütü (WHO), tükenmişliği 2019'da güncellediği ICD-11 (Hastalıkların Uluslararası Sınıflaması) rehberinde bir "medikal durum" olarak sınıflandırmıştır. Ancak dikkat edilmesi gereken nokta, onu bir "hastalık" olarak değil, "mesleki bir fenomen" olarak konumlandırmasıdır. Bu, tükenmişliğin temel nedenlerinin kişiden ziyade iş ortamı ve yapısıyla ilişkili olduğuna dair önemli bir vurgudur (WHO, 2019).
Tükenmişlik ile Depresyon/Anksiyete Arasındaki Farklar
Tükenmişlik sıklıkla depresyon veya anksiyete ile karıştırılır. Ortak belirtiler (yorgunluk, isteksizlik, konsantrasyon güçlüğü) paylaşsalar da ayırt edici özellikler vardır:
Anksiyete ise daha çok geleceğe yönelik aşırı endişe, “ne olacağının" korkusuyla karakterizeyken, tükenmişlik "şu anda olan bitenden" bıkmışlık halidir. Ancak bu durumlar bir arada da görülebilir; uzun süreli, tedavi edilmemiş tükenmişlik, depresyon ve anksiyete bozuklukları için önemli bir risk faktörüdür (Bianchi, Schonfeld & Laurent, 2015).
Risk Grupları
Tükenmişlik evrensel bir deneyimdir ve belirli meslek gruplarında daha sık görülür. Yapılan araştırmalar, özellikle "insana hizmet" eden, duygusal talebin yüksek olduğu sektörlerde riskin arttığını göstermektedir (Maslach & Leiter, 2016). Yüksek risk grupları şunlardır:
Sağlık Çalışanları: Doktorlar, hemşireler, psikologlar (özellikle pandemi döneminde artmıştır).
Eğitimciler: Öğretmenler, akademisyenler.
Sosyal Hizmet Uzmanları
Yöneticiler ve Liderler: Yüksek sorumluluk ve karar verme baskısı altında çalışanlar.
Yaratıcı Endüstri ve Bilişim Sektörü Çalışanları: Sürekli yenilik beklentisi ve proje bazlı çalışma temposu.
Türkiye'de yapılan bir çalışmada, sağlık çalışanlarının yaklaşık %40'ında orta veya yüksek düzeyde tükenmişlik olduğu bildirilmiştir (Özcan vd., 2021).
Başlıca Nedenler / Tetikleyiciler
Tükenmişlik, bireysel faktörlerden çok, yapısal ve örgütsel faktörlerin bir sonucudur. Maslach ve Leiter (2016), tükenmişliğe yol açan 6 ana iş yeri faktörünü şöyle sıralar:
İş Yükü Fazlalığı: Yapılamayacak kadar çok iş ve yetersiz zaman.
Kontrol Eksikliği: İşle ilgili kararlara katılamama, özerklik yoksunluğu.
Ödül Yetersizliği: Yapılan işin karşılığını maddi veya manevi alamama hissi.
Topluluk / Destek Eksikliği: İş yerinde sosyal destek sistemlerinin zayıf olması, zehirli ilişkiler.
Adaletsizlik: İş yerinde kaynak dağıtımı, terfi ve ücretlerde adaletsizlik algısı.
Değer Çatışması: Kurumun değerleri ile kişinin kendi değerleri arasında uyumsuzluk.
Bireysel olarak mükemmeliyetçi kişilik yapısı, aşırı sorumluluk duygusu, "hayır" diyememe ve yüksek beklentiler de riski artıran faktörlerdir.
Belirtiler ve İşlevsellik Üzerindeki Etkileri
Tükenmişlik sadece "kötü hissetmek" değildir; bireyin tüm işlevselliğini bozar.
Duygusal Belirtiler: Kolayca öfkelenme, sabırsızlık, duygusal kırılganlık, motivasyon kaybı.
Bilişsel Belirtiler: Unutkanlık, dikkat dağınıklığı, karar verme güçlüğü, zihinsel bulanıklık.
Fiziksel Belirtiler: Kronik yorgunluk, uyku bozuklukları (uyuyamama veya aşırı uyuma), sık baş ağrıları, kas gerginliği, sık hastalanma (bağışıklık sisteminin zayıflaması).
Davranışsal Belirtiler: İşe geç gelme/erken ayrılma, içe kapanma, işten kaçınma, performansta düşüş, madde kullanımına yönelim.
Bu belirtiler, bireyin hem işinde hem de özel yaşamında ilişkilerinin bozulmasına, mesleki hata yapma olasılığının artmasına ve yaşam kalitesinin ciddi anlamda düşmesine neden olur.
Kanıta Dayalı Müdahaleler
Bireysel Düzeyde Müdahaleler:
Psikoterapi: Tükenmişliğe yol açan olumsuz düşünce kalıplarını ("Mükemmel olmalıyım", "Her işi ben halletmeliyim") ve davranışları değiştirmede oldukça etkilidir.
Farkındalık Temelli Stres Azaltma (MBSR): Bireyin anda kalmasını, stres tepkilerini yönetmesini ve öz-şefkat geliştirmesini sağlar.
Fiziksel Sağlık: Düzenli, orta şiddette egzersiz, dengeli beslenme ve kaliteli uyku temeldir. Uyku, duygusal hafızanın temizlendiği ve beynin yenilendiği kritik bir süreçtir.
Sınır Koyma: İş ve özel yaşam arasında net sınırlar çizmek, "hayır" diyebilmek ve gerçekçi beklentiler oluşturmak koruyucudur.
Uygulanabilir Öneriler
Bireyler İçin:
Farkına Var: Yukarıdaki belirtilerden kaçı sana uyuyor? Dürüstçe değerlendir.
Küçük Molalar Ver: Gün içinde 5-10 dakikalık kısa molalarla zihnini ve bedenini resetle.
Sınırlarını Çiz: İş e-postalarına mesai saatleri dışında bakmamak gibi net kurallar koy.
Destek İste: Ailenden, arkadaşlarından veya bir profesyonelden (psikolog/psikiyatrist) destek talep et.
Yaşamına Anlam Kat: Sadece işten ibaret olmadığını hatırlamak için keyif aldığın hobiler edin.
Yöneticiler İçin:
Dinle ve Anla: Çalışanlarını dinle, onların zorluklarını anlamaya çalış.
Kaynak Sağla: Gerçekçi iş yükleri ve yeterli zaman ver.
Takdir Et ve Geri Bildirim Ver: Olumlu geri bildirim ve takdir, başarı hissini besler.
Özerklik Tanı: Çalışanların kendi işleri üzerinde bir miktar kontrol sahibi olmasına izin ver.
Profesyonel Desteğe Erişim Sağla: Kurumsal bir psikolojik danışmanlık programı (EAP) başlat.
Kısa Vaka Örneği
Ayşe Hanım (38), 10 yıllık deneyimli bir pazarlama müdürüdür. Son bir yıldır kendini sürekli yorgun, işe karşı alaycı ve eskisi kadar yaratıcı hissetmemektedir. Uyku problemi başlamış, sabahları işe gitmek için kendini zorlamaktadır. Bir psikologa başvurduğunda, Maslach Envanteri sonuçları duygusal tükenme ve duyarsızlaşmada yüksek, kişisel başarıda ise düşük puanlar gösterir. Müdahale olarak; BDT ile mükemmeliyetçi düşünceleri üzerine çalışılmış, iş-yaşam dengesi için sınır koyma becerileri geliştirilmiş ve yöneticisiyle görüşmesi sonucu iş yükü gözden geçirilmiştir. 3 ay sonra Ayşe Hanım'ın enerjisi ve işe olan ilgisi kademeli olarak geri dönmüş, uyku düzeni normale dönmüştür.
Sık Sorulan Sorular
Tükenmişlik bir hastalık mıdır? Hayır, Dünya Sağlık Örgütü onu bir "mesleki fenomen" olarak tanımlar. Ancak tedavi edilmezse depresyon gibi klinik hastalıklara dönüşebilir.
Tatil tükenmişliği geçirir mi? Kısa süreli tatiller geçici bir rahatlama sağlayabilir ancak sorunların kaynağı (iş yeri veya bireysel alışkanlıklar) değişmediği sürece kalıcı çözüm olmaz.
Tükenmişlik için ilaç tedavisi gerekir mi? Tükenmişlik tek başına bir ilaç endikasyonu değildir. Ancak eşlik eden bir depresyon veya anksiyete bozukluğu varsa, bir psikiyatrist ilaç tedavisi önerebilir.
İşimi değiştirmeli miyim? Bu, son çaredir. Öncelikle mevcut iş yerinde değişiklik yapılabilecek alanları (sınır koyma, iletişim, iş yükü) değerlendirmek daha doğru olur.
Sonuç
Tükenmişlik, "zayıflık" göstergesi değil, uzun süreli ve yönetilmemiş iş stresinin bir sonucudur. Hem bireyin hem de kurumun sorumluluğunu paylaştığı bu sorun, görmezden gelindiğinde bedeli ağır olabilir. Kendinizi bu belirtilerin içinde buluyorsanız, bu bir "şımarıklık" değil, yardım arama zamanının geldiğine dair bir işarettir. Unutmayın, işiniz sizi tüketmeden önce, siz tükenmişliği yönetmeyi öğrenmelisiniz.
Feyzi ALPMAN
Uzm. Klinik Psikolog
Kaynakça
Awa, W. L., Plaumann, M., & Walter, U. (2010). Burnout prevention: A review of intervention programs. Patient Education and Counseling, *78*(2), 184–190. https://doi.org/10.1016/j.pec.2009.04.008
Bianchi, R., Schonfeld, I. S., & Laurent, E. (2015). Burnout–depression overlap: A review. Clinical Psychology Review, *36*, 28-41. https://doi.org/10.1016/j.cpr.2015.01.004
Maslach, C., & Jackson, S. E. (1981). The measurement of experienced burnout. Journal of Organizational Behavior, *2*(2), 99-113.
Maslach, C., & Leiter, M. P. (2016). Understanding the burnout experience: recent research and its implications for psychiatry. World Psychiatry, *15*(2), 103–111. https://doi.org/10.1002/wps.20311
Özcan, N. A., İnci, F., & Özcan, A. (2021). Türkiye'de sağlık çalışanlarında tükenmişlik prevalansı: Sistematik bir derleme ve meta-analiz. Anadolu Psikiyatri Dergisi, *22*(2), 90-99.
West, C. P., Dyrbye, L. N., Erwin, P. J., & Shanafelt, T. D. (2016). Interventions to prevent and reduce physician burnout: a systematic review and meta-analysis. The Lancet, *388*(10057), 2272-2281. https://doi.org/10.1016/S0140-6736(16)31279-X
World Health Organization. (2019). International statistical classification of diseases and related health problems (11th ed.). https://icd.who.int/browse11/l-m/en#/http://id.who.int/icd/entity/129180281
Tükenmişlik Nedir?
Tükenmişlik, kronik iş stresörlerine karşı verilen, üç boyutlu bir psikolojik sendromdur. Klasik tanımı, psikolog Christina Maslach'a aittir (Maslach & Jackson, 1981). Bu üç boyut şunlardır:
Duygusal Tükenme: Aşırı çalışma ve duygusal kaynakların tükenmesi sonucu bitkinlik, enerji kaybı ve yıpranma hissi.
Duyarsızlaşma (Sinizm/Kişisel Başarısızlık): İşe, müşterilere veya iş arkadaşlarına karşı zihinsel ve duygusal mesafe koyma, alaycı ve duyarsız bir tutum sergileme.
Azalmış Kişisel Başarı Hissi: İşte yeterlilik ve başarı duygusunda azalma, kendine olan güvenin zayıflaması.
Dünya Sağlık Örgütü (WHO), tükenmişliği 2019'da güncellediği ICD-11 (Hastalıkların Uluslararası Sınıflaması) rehberinde bir "medikal durum" olarak sınıflandırmıştır. Ancak dikkat edilmesi gereken nokta, onu bir "hastalık" olarak değil, "mesleki bir fenomen" olarak konumlandırmasıdır. Bu, tükenmişliğin temel nedenlerinin kişiden ziyade iş ortamı ve yapısıyla ilişkili olduğuna dair önemli bir vurgudur (WHO, 2019).
Tükenmişlik ile Depresyon/Anksiyete Arasındaki Farklar
Tükenmişlik sıklıkla depresyon veya anksiyete ile karıştırılır. Ortak belirtiler (yorgunluk, isteksizlik, konsantrasyon güçlüğü) paylaşsalar da ayırt edici özellikler vardır:
Anksiyete ise daha çok geleceğe yönelik aşırı endişe, “ne olacağının" korkusuyla karakterizeyken, tükenmişlik "şu anda olan bitenden" bıkmışlık halidir. Ancak bu durumlar bir arada da görülebilir; uzun süreli, tedavi edilmemiş tükenmişlik, depresyon ve anksiyete bozuklukları için önemli bir risk faktörüdür (Bianchi, Schonfeld & Laurent, 2015).
Risk Grupları
Tükenmişlik evrensel bir deneyimdir ve belirli meslek gruplarında daha sık görülür. Yapılan araştırmalar, özellikle "insana hizmet" eden, duygusal talebin yüksek olduğu sektörlerde riskin arttığını göstermektedir (Maslach & Leiter, 2016). Yüksek risk grupları şunlardır:
Sağlık Çalışanları: Doktorlar, hemşireler, psikologlar (özellikle pandemi döneminde artmıştır).
Eğitimciler: Öğretmenler, akademisyenler.
Sosyal Hizmet Uzmanları
Yöneticiler ve Liderler: Yüksek sorumluluk ve karar verme baskısı altında çalışanlar.
Yaratıcı Endüstri ve Bilişim Sektörü Çalışanları: Sürekli yenilik beklentisi ve proje bazlı çalışma temposu.
Türkiye'de yapılan bir çalışmada, sağlık çalışanlarının yaklaşık %40'ında orta veya yüksek düzeyde tükenmişlik olduğu bildirilmiştir (Özcan vd., 2021).
Başlıca Nedenler / Tetikleyiciler
Tükenmişlik, bireysel faktörlerden çok, yapısal ve örgütsel faktörlerin bir sonucudur. Maslach ve Leiter (2016), tükenmişliğe yol açan 6 ana iş yeri faktörünü şöyle sıralar:
İş Yükü Fazlalığı: Yapılamayacak kadar çok iş ve yetersiz zaman.
Kontrol Eksikliği: İşle ilgili kararlara katılamama, özerklik yoksunluğu.
Ödül Yetersizliği: Yapılan işin karşılığını maddi veya manevi alamama hissi.
Topluluk / Destek Eksikliği: İş yerinde sosyal destek sistemlerinin zayıf olması, zehirli ilişkiler.
Adaletsizlik: İş yerinde kaynak dağıtımı, terfi ve ücretlerde adaletsizlik algısı.
Değer Çatışması: Kurumun değerleri ile kişinin kendi değerleri arasında uyumsuzluk.
Bireysel olarak mükemmeliyetçi kişilik yapısı, aşırı sorumluluk duygusu, "hayır" diyememe ve yüksek beklentiler de riski artıran faktörlerdir.
Belirtiler ve İşlevsellik Üzerindeki Etkileri
Tükenmişlik sadece "kötü hissetmek" değildir; bireyin tüm işlevselliğini bozar.
Duygusal Belirtiler: Kolayca öfkelenme, sabırsızlık, duygusal kırılganlık, motivasyon kaybı.
Bilişsel Belirtiler: Unutkanlık, dikkat dağınıklığı, karar verme güçlüğü, zihinsel bulanıklık.
Fiziksel Belirtiler: Kronik yorgunluk, uyku bozuklukları (uyuyamama veya aşırı uyuma), sık baş ağrıları, kas gerginliği, sık hastalanma (bağışıklık sisteminin zayıflaması).
Davranışsal Belirtiler: İşe geç gelme/erken ayrılma, içe kapanma, işten kaçınma, performansta düşüş, madde kullanımına yönelim.
Bu belirtiler, bireyin hem işinde hem de özel yaşamında ilişkilerinin bozulmasına, mesleki hata yapma olasılığının artmasına ve yaşam kalitesinin ciddi anlamda düşmesine neden olur.
Kanıta Dayalı Müdahaleler
Bireysel Düzeyde Müdahaleler:
Psikoterapi: Tükenmişliğe yol açan olumsuz düşünce kalıplarını ("Mükemmel olmalıyım", "Her işi ben halletmeliyim") ve davranışları değiştirmede oldukça etkilidir.
Farkındalık Temelli Stres Azaltma (MBSR): Bireyin anda kalmasını, stres tepkilerini yönetmesini ve öz-şefkat geliştirmesini sağlar.
Fiziksel Sağlık: Düzenli, orta şiddette egzersiz, dengeli beslenme ve kaliteli uyku temeldir. Uyku, duygusal hafızanın temizlendiği ve beynin yenilendiği kritik bir süreçtir.
Sınır Koyma: İş ve özel yaşam arasında net sınırlar çizmek, "hayır" diyebilmek ve gerçekçi beklentiler oluşturmak koruyucudur.
Uygulanabilir Öneriler
Bireyler İçin:
Farkına Var: Yukarıdaki belirtilerden kaçı sana uyuyor? Dürüstçe değerlendir.
Küçük Molalar Ver: Gün içinde 5-10 dakikalık kısa molalarla zihnini ve bedenini resetle.
Sınırlarını Çiz: İş e-postalarına mesai saatleri dışında bakmamak gibi net kurallar koy.
Destek İste: Ailenden, arkadaşlarından veya bir profesyonelden (psikolog/psikiyatrist) destek talep et.
Yaşamına Anlam Kat: Sadece işten ibaret olmadığını hatırlamak için keyif aldığın hobiler edin.
Yöneticiler İçin:
Dinle ve Anla: Çalışanlarını dinle, onların zorluklarını anlamaya çalış.
Kaynak Sağla: Gerçekçi iş yükleri ve yeterli zaman ver.
Takdir Et ve Geri Bildirim Ver: Olumlu geri bildirim ve takdir, başarı hissini besler.
Özerklik Tanı: Çalışanların kendi işleri üzerinde bir miktar kontrol sahibi olmasına izin ver.
Profesyonel Desteğe Erişim Sağla: Kurumsal bir psikolojik danışmanlık programı (EAP) başlat.
Kısa Vaka Örneği
Ayşe Hanım (38), 10 yıllık deneyimli bir pazarlama müdürüdür. Son bir yıldır kendini sürekli yorgun, işe karşı alaycı ve eskisi kadar yaratıcı hissetmemektedir. Uyku problemi başlamış, sabahları işe gitmek için kendini zorlamaktadır. Bir psikologa başvurduğunda, Maslach Envanteri sonuçları duygusal tükenme ve duyarsızlaşmada yüksek, kişisel başarıda ise düşük puanlar gösterir. Müdahale olarak; BDT ile mükemmeliyetçi düşünceleri üzerine çalışılmış, iş-yaşam dengesi için sınır koyma becerileri geliştirilmiş ve yöneticisiyle görüşmesi sonucu iş yükü gözden geçirilmiştir. 3 ay sonra Ayşe Hanım'ın enerjisi ve işe olan ilgisi kademeli olarak geri dönmüş, uyku düzeni normale dönmüştür.
Sık Sorulan Sorular
Tükenmişlik bir hastalık mıdır? Hayır, Dünya Sağlık Örgütü onu bir "mesleki fenomen" olarak tanımlar. Ancak tedavi edilmezse depresyon gibi klinik hastalıklara dönüşebilir.
Tatil tükenmişliği geçirir mi? Kısa süreli tatiller geçici bir rahatlama sağlayabilir ancak sorunların kaynağı (iş yeri veya bireysel alışkanlıklar) değişmediği sürece kalıcı çözüm olmaz.
Tükenmişlik için ilaç tedavisi gerekir mi? Tükenmişlik tek başına bir ilaç endikasyonu değildir. Ancak eşlik eden bir depresyon veya anksiyete bozukluğu varsa, bir psikiyatrist ilaç tedavisi önerebilir.
İşimi değiştirmeli miyim? Bu, son çaredir. Öncelikle mevcut iş yerinde değişiklik yapılabilecek alanları (sınır koyma, iletişim, iş yükü) değerlendirmek daha doğru olur.
Sonuç
Tükenmişlik, "zayıflık" göstergesi değil, uzun süreli ve yönetilmemiş iş stresinin bir sonucudur. Hem bireyin hem de kurumun sorumluluğunu paylaştığı bu sorun, görmezden gelindiğinde bedeli ağır olabilir. Kendinizi bu belirtilerin içinde buluyorsanız, bu bir "şımarıklık" değil, yardım arama zamanının geldiğine dair bir işarettir. Unutmayın, işiniz sizi tüketmeden önce, siz tükenmişliği yönetmeyi öğrenmelisiniz.
Feyzi ALPMAN
Uzm. Klinik Psikolog
Kaynakça
Awa, W. L., Plaumann, M., & Walter, U. (2010). Burnout prevention: A review of intervention programs. Patient Education and Counseling, *78*(2), 184–190. https://doi.org/10.1016/j.pec.2009.04.008
Bianchi, R., Schonfeld, I. S., & Laurent, E. (2015). Burnout–depression overlap: A review. Clinical Psychology Review, *36*, 28-41. https://doi.org/10.1016/j.cpr.2015.01.004
Maslach, C., & Jackson, S. E. (1981). The measurement of experienced burnout. Journal of Organizational Behavior, *2*(2), 99-113.
Maslach, C., & Leiter, M. P. (2016). Understanding the burnout experience: recent research and its implications for psychiatry. World Psychiatry, *15*(2), 103–111. https://doi.org/10.1002/wps.20311
Özcan, N. A., İnci, F., & Özcan, A. (2021). Türkiye'de sağlık çalışanlarında tükenmişlik prevalansı: Sistematik bir derleme ve meta-analiz. Anadolu Psikiyatri Dergisi, *22*(2), 90-99.
West, C. P., Dyrbye, L. N., Erwin, P. J., & Shanafelt, T. D. (2016). Interventions to prevent and reduce physician burnout: a systematic review and meta-analysis. The Lancet, *388*(10057), 2272-2281. https://doi.org/10.1016/S0140-6736(16)31279-X
World Health Organization. (2019). International statistical classification of diseases and related health problems (11th ed.). https://icd.who.int/browse11/l-m/en#/http://id.who.int/icd/entity/129180281
|
Yazan
|
Bu makaleden alıntı yapmak
için alıntı yapılan yazıya aşağıdaki ibare eklenmelidir: "Tükenmişlik Sendromu ve Başa Çıkma Yolları" başlıklı makalenin tüm hakları yazarı Uzm.Psk.Feyzullah ALPMAN'e aittir ve makale, yazarı tarafından TavsiyeEdiyorum.com (http://www.tavsiyeediyorum.com) kütüphanesinde yayınlanmıştır. Bu ibare eklenmek şartıyla, makaleden Fikir ve Sanat Eserleri Kanununa uygun kısa alıntılar yapılabilir, ancak Uzm.Psk.Feyzullah ALPMAN'ın izni olmaksızın makalenin tamamı başka bir mecraya kopyalanamaz veya başka yerde yayınlanamaz. |
Beğenin 
Yazan Uzman
|
| Makale Kütüphanemizden | ||||
|
tükenmişlik sendromu, burnout, kronik yorgunluk, tükenmişlik, tükenmişlik sendromu nedir, tükenmiş hissetmek
Sitemizde yer alan döküman ve yazılar uzman üyelerimiz tarafından hazırlanmış ve pek çoğu bilimsel düzeyde yapılmış çalışmalar olduğundan güvenilir mahiyette eserlerdir. Bununla birlikte TavsiyeEdiyorum.com sitesi ve çalışma sahipleri, yazıların içerdiği bilgilerin güvenilirliği veya güncelliği konusunda hukuki bir güvence vermezler. Sitemizde yayınlanan yazılar bilgi amaçlı kaleme alınmış ve profesyonellere yönelik olarak
hazırlanmıştır. Site ziyaretçilerimizin o meslekle ilgili bir uzmanla görüşmeden, yazı içindeki bilgileri kendi başlarına kullanmamaları gerekmektedir. Yazıların telif hakkı tamamen yazarlarına aittir, eserler sahiplerinin muvaffakatı olmadan hiçbir suretle çoğaltılamaz, başka bir
yerde kullanılamaz, kopyala yapıştır yöntemiyle başka mecralara aktarılamaz. Sitemizde yer alan herhangi bir yazı başkasına ait telif haklarını ihlal ediyor, intihal içeriyor veya yazarın mensubu bulunduğu mesleğin meslek için etik kurallarına aykırılıklar taşıyorsa, yazının kaldırılabilmesi için site yönetimimize bilgi verilmelidir.
