Sorunlu Çocuklarda ve Ergenlerde İntiharı Önlemek
SORUNLU ÇOCUKLARDA VE ERGENLERDE İNTİHARI ÖNLEMEK
Öğretmenler ve Okullar için Öneriler
Şiddete ve yaşamı tehdit edici olaylara maruz kalan, travmatik kayıplar yaşayan çocukların depresyon, alkol, uyuşturucu kullanımı ve intihar açısından risk taşıdığı kanıtlanmıştır. Ebeveynler ve okul personeli çocuk hakkında ve kişisel durumlarından ötürü daha hassas olan gençlerle ilgili daha gözlemci olmalıdır. Bu gençler, kişisel bir kayıp yaşamış, tacize uğramış, önceden travmatik bir olaya maruz kalmış veya akıl hastalıkları yada depresyon gibi hastalıkları olan gençler de olabilir. Bu 3 faktörü taşıyan ve krize maruz kalmış yada travmatik bir olaya şahit olmuş ergen, en hassas olanıdır.
İntihar eğilimli birçok çocuğun kendisi bir uzmana danışmasa da, arkadaşlarına , ebeveynlerine ve güvendikleri okul personeline birçok uyarı belirtileri gösterirler. Bu işaretler trajedinin hemen ardından ortaya çıkmayabilir. Ebeveynler ve okul personeli iyi birer gözlemci olmalıdırlar. İntihar düşüncesi olan öğrencilerle ilgili bazı müdahele kuralları aşağıdadır:
ERGEN İNTİHARLARINDAKİ UYARI İŞARETLERİ:
1-İntihar Notları: Bu tür yazılar gerçek birer tehlike sinyali olarak değerlendirilmelidir ve mutlaka ciddiye alınmalıdır.
2- Tehdit: Tehdit doğrudan (ölmek istiyorum, kendimi öldüreceğim), ya da ne yazık ki dolaylı olabilir(dünya bensiz daha iyi bir yer olurdu, beni nasılsa kimse özlemez...). Ergenlikte dolaylı ipuçları şaka yoluyla ya da okul ödevlerinde, özellikle de yaratıcı yazılarda ve sanat eserlerinde ortaya çıkabilir. Daha küçük çocuklar ya da dünyayı daha somut bir boyuttan algılayanlar, duygularını kelimelerle ifade etmeyebilir ama saldırgan davranarak, intihar ve cinayet gibi tehditlerle bu duygularını ifade ederler.
3- Önceki İntihar Girişimleri: Genellikle gelecek davranışların en iyi belirleyicisi geçmişteki davranışlardır.
4- Depresyon( Umutsuzluk/Çaresizlik): Depresyon semptomlarına umutsuzluk ve çaresizlik duyguları da eşlik ediyorsa ergen intihar olasılığı açısından risk taşımaktadır.
5-Maskeli Depresyon: Risk alıcı davranışlar, agresyon, silahlara aşırı ilgi, madde ve uyuşturucu kullanımı gibi girişimleri içerir.
6- Son Düzenlemeler: Bu davranış, birçok şekilde kendini gösterebilir. Ergenlerde, mücevher, giysi ve dergiler gibi değerli eşyaların başkalarına verilmesi şeklinde gözlemlenebilmektedir.
7- Kendini yaralamaya ya da kendine zarar vermeye yönelik davranışlar: Kendine zarar vermeye yönelik davranışlar, yoğun trafikte arabaların arasında dolaşmak, yüksekten atlamak, vücudunun çeşitli yerlerini kesmek gibi davranışları içerir.
8- Rasyonel Düşünme ve Konsantrasyon Bozuklukları: Bu tür problemler çocuğun sınıf içi davranışlarına, akademik performansına, günlük ev işlerine ve hatta diyaloglarına bile yansır.
9- Dış Görünüşte ve Fiziksel Alışkanlıklarda Değişiklikler: Uyku bozuklukları(aşırı uyku ya da uykusuzluk), ani kilo kaybı ya da alımı, dış görünüşünde ilgisizlik, temizlik alışkanlıklarında değişiklik...
10- Kişilik Boyutunda, Arkadaş İlişkilerinde ve Davranışlarda Ani Değişiklikler:
Ebeveynler, öğretmenler ve arkadaşlar intihar düşüncesi olan öğrencideki değişiklikleri en iyi gözlemleyen kişilerdir. Bu değişiklikler içe kapanma, ilişki kurmama, okula devamsızlığı artması, düzenli olarak yapılan aktivitelere karşı ilgi kaybı, sosyal izolasyon gibi davranışları içerir.
11- Ölüm ve İntihara ilişkin temalar: Sınıf içi resim çalışmalarında, kompozisyonlarda ya da ödevlerde ortaya çıkabilir.
12- Plan-Metod-Erişim: İntihar eğilimli ergen tabanca ve diğer ateşli silahlara karşı aşırı ilgi geliştirebilir. Buna silahlara ve ilaçlara ulaşabilme de dahildir. İntihar yöntemini konuşabilir ya da ima edebilir. Plan ne kadar büyükse, intihar potansiyeli de o kadar büyüktür.
EBEVEYNLER İÇİN TAVSİYELER:
1- Uyarı işaretlerini tanıyın
2- Çocuğunuzla konuşmaktan korkmayın: Çocuğunuzla intiharı konuşmak aklına bu düşünceyi sokmaz ya da var olan intihar düşüncesini pekiştirmez. Aslında tüm ulaşılabilir kanıtlar göstermiştir ki çocuğunuzla intiharı konuşmak aslında intihar riskini azaltır. Mesaj: İntihar bir seçenek değil, yardım mevcut!
3- Evinizi ‘İntihara Dayanıklı’ hale getirin: İlaçları, bıçak ve diğer kesici aletleri, silahları ulaşamayacakları yerlere kaldırın.
4- Okul ve Diğer Toplum Kaynaklarını Kullanın: okul psikoloğu, okul rehber öğretmeni, ruh sağlığı uzmanları...
5- Acil Olarak Harekete Geçin: Eğer çocuğunuz intihar etme niyetinde olduğunu ima ediyorsa ya da içgüdüleriniz kendisine zarar vereceğine dair sinyaller veriyorsa yardım alın. Çocuğunuzu asla yalnız bırakmayın!İntihar düşüncesi olduğunu reddetse bile onunla kalın. Ona güven verin. Profesyonel yardım alın. Çocuğunuzu gerekiyorsa hastanelerin acil kliniğine götürün. Psikiyatrik değerlendirme yapılana kadar güvenli bir yerde olmasını sağlayın.
6- Çocuğunuzun Arkadaşlarını Dinleyin: Size arkadaşlarıyla ilgili endişeleri olduğu mesajını verebilirler ancak sizinle doğrudan konuşma konusunda kendilerini rahat hissetmeyebilirler. Açık olun ve sorular sorun.
ÖĞRETMENLER İÇİN TAVSİYELER
1- Uyarı işaretlerini tanıyın.
2- Okulun sorumluluklarını bilin: Okullar mahkemelerde öğrencinin ailesini zamanında uyarmadıkları ve intihar eğilimli öğrenciyi yeteri kadar destek olmadıkları için sorumlu tutulmaktadır.
3- Öğrencileri size güvenebilmeleri için cesaretlendirin: Yardım etmeye hazır olduğunuzu öğrencilere aktarın. İntihar etmeyi düşünen birini biliyorlarsa, size söylemeleri konusunda onları cesaretlendirin.
4- Öğrenciyi acil olarak yönlendirin: Sadece yönlendirmekle kalmayın, okul psikoloğuna gidene kadar ona eşlik edin.
5- Kriz Ekibine Katılın: Doğru risk değerlendirmesi yapılabilmesi için sizin katkıda bulunabileceğiniz çok değerli bilgileriniz var.
6- Çocuğu Savunun: Bazen yöneticiler risk faktörlerini azımsayabilirler. Çocuğun güvenliğinden emin olana kadar onun yanında olun.
İntiharda Risk faktörleri:
¨ 15-24 yaş grubu
¨ Erkek cinsiyeti (tamamlanmış intihar 3-4 kat fazla)
¨ Akademik başarısızlık
¨ Yalnız olmak
¨ Kendini başarısız algılama
¨ Kronik fiziksel hastalık bulunması
¨ Aile ilgisizliği
¨ Sosyal destek azlığı
¨ Ümitsizlik
¨ Alkol ve diğer uyuşturucu maddelerden kullanma
¨ Ruhsal bozukluk varlığı
¨ İntihar düşüncelerinin varlığı, zaman zaman intihar niyetinin açıklanması, veda edici tutumlar gösterme
¨ Daha önce intihar girişimlerinin olması
Psikologlar/psikolojik danışmanlar için Krize müdahale sürecinin ana hatları şunlardır:
1.Başlangıç
Şimdi ve buradaki durum ele alınmalıdır. Önemli olan o an yaşanan olaydır. Yaşadığı stresör olayı anlatması, duygularını ifade etmesi için cesaretlendirilmelidir. Anlatmasına imkan tanımak ve dinlemek önemlidir. Olay, olayın bireyi nasıl etkilediği ve o ana kadar bireyin çözüm için neler yaptığı konuşulmalıdır. Terapist anlatılanlardan ne anladığını açıklamalıdır. En önemli sorunun ne olduğu ve sorunun çözümüne nereden başlanacağı kararlaştırılır.
2.İlerleme (2-5 görüşmeler)
İlk görüşmede unutulanlar konuşulur. Olayın birey üzerindeki etkileri dinlenir. Geçmişte sorunlar karşısında neler yaptığı, başarılı çözümleri konuşulur. Bireyin olumlu yönleri desteklenir, cesaretlendirilir ve potansiyelleri belirlenir. Birlikte yeni çözüm yolları üzerinde tartışılır, somut çözümler üzerinde çalışılır.
3.Sonuçlandırma (1 veya 2 görüşme)
Yapılanlar gözden geçirilir. Gelişmeler değerlendirilir. Amaçlar ve geleceğe ilişkin planlar tartışılır. Destek kapısı her zaman açık bırakılır.
KISA DESTEKLEYİCİ PSİKOTERAPÖTİK YAKLAŞIMDA ANA İLKELER
1.Yansız ve yargısız davranmak.
2.Güven vermek.
3.Anlatması, boşalması, kendini ve sorunlarını ifade etmesi için fırsat vermek.
4.Dinlemek.
5.Empati kurmak (karşıdaki insanın neler hissettiğini anlamaya çalışmak).
6.Onun adına karar verici, doğrudan yol gösterici bir tutumdan kaçınmak ancak gerektiğinde rehberlik yapmak.
7.Sağlıklı, olumlu yanlarını ön plana çıkarmak, desteklemek.
8.Gerilimini azaltmak.
9.İlgi ve becerilerini desteklemek, geliştirmek.
10.Gerektiğinde telkinde bulunmak.
11.Gerektiğinde uygun dozda otoriter olmak.
Öğretmenler ve Okullar için Öneriler
Şiddete ve yaşamı tehdit edici olaylara maruz kalan, travmatik kayıplar yaşayan çocukların depresyon, alkol, uyuşturucu kullanımı ve intihar açısından risk taşıdığı kanıtlanmıştır. Ebeveynler ve okul personeli çocuk hakkında ve kişisel durumlarından ötürü daha hassas olan gençlerle ilgili daha gözlemci olmalıdır. Bu gençler, kişisel bir kayıp yaşamış, tacize uğramış, önceden travmatik bir olaya maruz kalmış veya akıl hastalıkları yada depresyon gibi hastalıkları olan gençler de olabilir. Bu 3 faktörü taşıyan ve krize maruz kalmış yada travmatik bir olaya şahit olmuş ergen, en hassas olanıdır.
İntihar eğilimli birçok çocuğun kendisi bir uzmana danışmasa da, arkadaşlarına , ebeveynlerine ve güvendikleri okul personeline birçok uyarı belirtileri gösterirler. Bu işaretler trajedinin hemen ardından ortaya çıkmayabilir. Ebeveynler ve okul personeli iyi birer gözlemci olmalıdırlar. İntihar düşüncesi olan öğrencilerle ilgili bazı müdahele kuralları aşağıdadır:
ERGEN İNTİHARLARINDAKİ UYARI İŞARETLERİ:
1-İntihar Notları: Bu tür yazılar gerçek birer tehlike sinyali olarak değerlendirilmelidir ve mutlaka ciddiye alınmalıdır.
2- Tehdit: Tehdit doğrudan (ölmek istiyorum, kendimi öldüreceğim), ya da ne yazık ki dolaylı olabilir(dünya bensiz daha iyi bir yer olurdu, beni nasılsa kimse özlemez...). Ergenlikte dolaylı ipuçları şaka yoluyla ya da okul ödevlerinde, özellikle de yaratıcı yazılarda ve sanat eserlerinde ortaya çıkabilir. Daha küçük çocuklar ya da dünyayı daha somut bir boyuttan algılayanlar, duygularını kelimelerle ifade etmeyebilir ama saldırgan davranarak, intihar ve cinayet gibi tehditlerle bu duygularını ifade ederler.
3- Önceki İntihar Girişimleri: Genellikle gelecek davranışların en iyi belirleyicisi geçmişteki davranışlardır.
4- Depresyon( Umutsuzluk/Çaresizlik): Depresyon semptomlarına umutsuzluk ve çaresizlik duyguları da eşlik ediyorsa ergen intihar olasılığı açısından risk taşımaktadır.
5-Maskeli Depresyon: Risk alıcı davranışlar, agresyon, silahlara aşırı ilgi, madde ve uyuşturucu kullanımı gibi girişimleri içerir.
6- Son Düzenlemeler: Bu davranış, birçok şekilde kendini gösterebilir. Ergenlerde, mücevher, giysi ve dergiler gibi değerli eşyaların başkalarına verilmesi şeklinde gözlemlenebilmektedir.
7- Kendini yaralamaya ya da kendine zarar vermeye yönelik davranışlar: Kendine zarar vermeye yönelik davranışlar, yoğun trafikte arabaların arasında dolaşmak, yüksekten atlamak, vücudunun çeşitli yerlerini kesmek gibi davranışları içerir.
8- Rasyonel Düşünme ve Konsantrasyon Bozuklukları: Bu tür problemler çocuğun sınıf içi davranışlarına, akademik performansına, günlük ev işlerine ve hatta diyaloglarına bile yansır.
9- Dış Görünüşte ve Fiziksel Alışkanlıklarda Değişiklikler: Uyku bozuklukları(aşırı uyku ya da uykusuzluk), ani kilo kaybı ya da alımı, dış görünüşünde ilgisizlik, temizlik alışkanlıklarında değişiklik...
10- Kişilik Boyutunda, Arkadaş İlişkilerinde ve Davranışlarda Ani Değişiklikler:
Ebeveynler, öğretmenler ve arkadaşlar intihar düşüncesi olan öğrencideki değişiklikleri en iyi gözlemleyen kişilerdir. Bu değişiklikler içe kapanma, ilişki kurmama, okula devamsızlığı artması, düzenli olarak yapılan aktivitelere karşı ilgi kaybı, sosyal izolasyon gibi davranışları içerir.
11- Ölüm ve İntihara ilişkin temalar: Sınıf içi resim çalışmalarında, kompozisyonlarda ya da ödevlerde ortaya çıkabilir.
12- Plan-Metod-Erişim: İntihar eğilimli ergen tabanca ve diğer ateşli silahlara karşı aşırı ilgi geliştirebilir. Buna silahlara ve ilaçlara ulaşabilme de dahildir. İntihar yöntemini konuşabilir ya da ima edebilir. Plan ne kadar büyükse, intihar potansiyeli de o kadar büyüktür.
EBEVEYNLER İÇİN TAVSİYELER:
1- Uyarı işaretlerini tanıyın
2- Çocuğunuzla konuşmaktan korkmayın: Çocuğunuzla intiharı konuşmak aklına bu düşünceyi sokmaz ya da var olan intihar düşüncesini pekiştirmez. Aslında tüm ulaşılabilir kanıtlar göstermiştir ki çocuğunuzla intiharı konuşmak aslında intihar riskini azaltır. Mesaj: İntihar bir seçenek değil, yardım mevcut!
3- Evinizi ‘İntihara Dayanıklı’ hale getirin: İlaçları, bıçak ve diğer kesici aletleri, silahları ulaşamayacakları yerlere kaldırın.
4- Okul ve Diğer Toplum Kaynaklarını Kullanın: okul psikoloğu, okul rehber öğretmeni, ruh sağlığı uzmanları...
5- Acil Olarak Harekete Geçin: Eğer çocuğunuz intihar etme niyetinde olduğunu ima ediyorsa ya da içgüdüleriniz kendisine zarar vereceğine dair sinyaller veriyorsa yardım alın. Çocuğunuzu asla yalnız bırakmayın!İntihar düşüncesi olduğunu reddetse bile onunla kalın. Ona güven verin. Profesyonel yardım alın. Çocuğunuzu gerekiyorsa hastanelerin acil kliniğine götürün. Psikiyatrik değerlendirme yapılana kadar güvenli bir yerde olmasını sağlayın.
6- Çocuğunuzun Arkadaşlarını Dinleyin: Size arkadaşlarıyla ilgili endişeleri olduğu mesajını verebilirler ancak sizinle doğrudan konuşma konusunda kendilerini rahat hissetmeyebilirler. Açık olun ve sorular sorun.
ÖĞRETMENLER İÇİN TAVSİYELER
1- Uyarı işaretlerini tanıyın.
2- Okulun sorumluluklarını bilin: Okullar mahkemelerde öğrencinin ailesini zamanında uyarmadıkları ve intihar eğilimli öğrenciyi yeteri kadar destek olmadıkları için sorumlu tutulmaktadır.
3- Öğrencileri size güvenebilmeleri için cesaretlendirin: Yardım etmeye hazır olduğunuzu öğrencilere aktarın. İntihar etmeyi düşünen birini biliyorlarsa, size söylemeleri konusunda onları cesaretlendirin.
4- Öğrenciyi acil olarak yönlendirin: Sadece yönlendirmekle kalmayın, okul psikoloğuna gidene kadar ona eşlik edin.
5- Kriz Ekibine Katılın: Doğru risk değerlendirmesi yapılabilmesi için sizin katkıda bulunabileceğiniz çok değerli bilgileriniz var.
6- Çocuğu Savunun: Bazen yöneticiler risk faktörlerini azımsayabilirler. Çocuğun güvenliğinden emin olana kadar onun yanında olun.
İntiharda Risk faktörleri:
¨ 15-24 yaş grubu
¨ Erkek cinsiyeti (tamamlanmış intihar 3-4 kat fazla)
¨ Akademik başarısızlık
¨ Yalnız olmak
¨ Kendini başarısız algılama
¨ Kronik fiziksel hastalık bulunması
¨ Aile ilgisizliği
¨ Sosyal destek azlığı
¨ Ümitsizlik
¨ Alkol ve diğer uyuşturucu maddelerden kullanma
¨ Ruhsal bozukluk varlığı
¨ İntihar düşüncelerinin varlığı, zaman zaman intihar niyetinin açıklanması, veda edici tutumlar gösterme
¨ Daha önce intihar girişimlerinin olması
Psikologlar/psikolojik danışmanlar için Krize müdahale sürecinin ana hatları şunlardır:
1.Başlangıç
Şimdi ve buradaki durum ele alınmalıdır. Önemli olan o an yaşanan olaydır. Yaşadığı stresör olayı anlatması, duygularını ifade etmesi için cesaretlendirilmelidir. Anlatmasına imkan tanımak ve dinlemek önemlidir. Olay, olayın bireyi nasıl etkilediği ve o ana kadar bireyin çözüm için neler yaptığı konuşulmalıdır. Terapist anlatılanlardan ne anladığını açıklamalıdır. En önemli sorunun ne olduğu ve sorunun çözümüne nereden başlanacağı kararlaştırılır.
2.İlerleme (2-5 görüşmeler)
İlk görüşmede unutulanlar konuşulur. Olayın birey üzerindeki etkileri dinlenir. Geçmişte sorunlar karşısında neler yaptığı, başarılı çözümleri konuşulur. Bireyin olumlu yönleri desteklenir, cesaretlendirilir ve potansiyelleri belirlenir. Birlikte yeni çözüm yolları üzerinde tartışılır, somut çözümler üzerinde çalışılır.
3.Sonuçlandırma (1 veya 2 görüşme)
Yapılanlar gözden geçirilir. Gelişmeler değerlendirilir. Amaçlar ve geleceğe ilişkin planlar tartışılır. Destek kapısı her zaman açık bırakılır.
KISA DESTEKLEYİCİ PSİKOTERAPÖTİK YAKLAŞIMDA ANA İLKELER
1.Yansız ve yargısız davranmak.
2.Güven vermek.
3.Anlatması, boşalması, kendini ve sorunlarını ifade etmesi için fırsat vermek.
4.Dinlemek.
5.Empati kurmak (karşıdaki insanın neler hissettiğini anlamaya çalışmak).
6.Onun adına karar verici, doğrudan yol gösterici bir tutumdan kaçınmak ancak gerektiğinde rehberlik yapmak.
7.Sağlıklı, olumlu yanlarını ön plana çıkarmak, desteklemek.
8.Gerilimini azaltmak.
9.İlgi ve becerilerini desteklemek, geliştirmek.
10.Gerektiğinde telkinde bulunmak.
11.Gerektiğinde uygun dozda otoriter olmak.
|
Yazan
|
Bu makaleden alıntı yapmak
için alıntı yapılan yazıya aşağıdaki ibare eklenmelidir: "Sorunlu Çocuklarda ve Ergenlerde İntiharı Önlemek" başlıklı makalenin tüm hakları yazarı Psk.Dnş.Filiz OKUŞ TEZEL'e aittir ve makale, yazarı tarafından TavsiyeEdiyorum.com (http://www.tavsiyeediyorum.com) kütüphanesinde yayınlanmıştır. Bu ibare eklenmek şartıyla, makaleden Fikir ve Sanat Eserleri Kanununa uygun kısa alıntılar yapılabilir, ancak Psk.Dnş.Filiz OKUŞ TEZEL'in izni olmaksızın makalenin tamamı başka bir mecraya kopyalanamaz veya başka yerde yayınlanamaz. |
6 Beğeni 
Yazan Uzman
|
intihar, sorunlu çocuklar, intiharı önlemek, ergenlerde intihar, intiharda yardım süreci, çocuklarda intihar, intihara meyilli çocuk, intihara meyilli ergen, intihara meyilli genç, gençlerde intihar
Sitemizde yer alan döküman ve yazılar uzman üyelerimiz tarafından hazırlanmış ve pek çoğu bilimsel düzeyde yapılmış çalışmalar olduğundan güvenilir mahiyette eserlerdir. Bununla birlikte TavsiyeEdiyorum.com sitesi ve çalışma sahipleri, yazıların içerdiği bilgilerin güvenilirliği veya güncelliği konusunda hukuki bir güvence vermezler. Sitemizde yayınlanan yazılar bilgi amaçlı kaleme alınmış ve profesyonellere yönelik olarak
hazırlanmıştır. Site ziyaretçilerimizin o meslekle ilgili bir uzmanla görüşmeden, yazı içindeki bilgileri kendi başlarına kullanmamaları gerekmektedir. Yazıların telif hakkı tamamen yazarlarına aittir, eserler sahiplerinin muvaffakatı olmadan hiçbir suretle çoğaltılamaz, başka bir
yerde kullanılamaz, kopyala yapıştır yöntemiyle başka mecralara aktarılamaz. Sitemizde yer alan herhangi bir yazı başkasına ait telif haklarını ihlal ediyor, intihal içeriyor veya yazarın mensubu bulunduğu mesleğin meslek için etik kurallarına aykırılıklar taşıyorsa, yazının kaldırılabilmesi için site yönetimimize bilgi verilmelidir.
