Dikkat Eksikliği ve Hiperaktivite Bozukluğu
Tedavi edilmediği takdirde, belirtileri çocuğun eğitim yaşantısının hemen her alanını olumsuz etkilemekte, yoğun ruhsal, sosyal ve okul sorunları ortaya çıkmaktadır. DEHB TEMEL BELİRTİLERİ
• Aşırı Hareketlilik
• Dürtüsellik
Dikkat Eksikliğinde temel sorun, kişinin belirli bir şeyle ilgilenirken o sırada içinden gelen başka bir şey yapma isteğine engel olamamasıdır. Okul çağı çocuklarının yaklaşık %3-5’inde gözlenir.
Erkeklerde sıklığı kızlardan fazla olup, erkek/kız oranı 5/1 arasında bildirilmektedir.
Başlangıcı genellikle üç yaş dolaylarında olmakla birlikte tanı, düzenli öğrenim için gerekli dikkat süresi ve yoğunlaşmanın gelişmesinin beklendiği ilköğretimin birinci devresinde koyulmaktadır.
NEDENLERİ
DEHB nedeni bilinmeyen bir bozukluktur. Çok düşük doğum ağırlıklı çocuklar DEHB belirtilerinin ortaya çıkmasına neden olabilir. Bunların dışında başlıklar halinde belirtmek gerekirse;
Genetik nedenler,
Beyin hasarı,
Psiko-sosyal etkenler,
Annenin gebelik öncesi ya da gebelik sırasında:
• Tıbbi durumu
• Duygusal zorluğu
• Sigara içmesi
• Alkol alması
• Doğum komplikasyonları
Çocuğun Öyküsü
• Orta derecede kafa travması
• Anne sütü alma süresinin az olması,
• Gelişmede gecikme
• Altını ıslatma)
• Tikler
• Düşük doğum ağırlığı
DEHB’in tedavisi genellikle belirtilere yöneliktir. Aşırı hareketlilikleri veya dikkat eksiklikleri üzerinde olumlu sonuç alınması, tedavinin genel amacıdır. Ailenin tüm bireylerinin tedaviye katılımı çok önemlidir. Çocuğun gereksinimlerine yatkın, ilgili, sevecen, kronolojik yaşına değil, gelişimsel yaşına göre kurallar koyup disiplin uygulayan ve bunda tutarlı olan bir aile ortamı bu çocuklar için en yararlı ortamdır. Aileye bu konuda danışmanlık yapılmalıdır. Böyle bir çocuğun aile bireylerinden biri olmak hiç kolay değildir. Bu nedenle aile terapisi mutlaka yapılmalıdır. Ayrıca çocuğa davranış terapisi ile birlikte gerektiğinde ilaç tedavisi de yapılmalıdır.
DEHB‘luğu tedavi edilmezse çocuğun bozukluğa özgü sorunları, önemli ölçüde devam edecektir. Ders başarısızlığı, sosyal ilişkilerde güçlük ve düşük benlik algısı çocuğun ileriki yıllarını olumsuz etkileyecektir. Tedavi edilmemiş DEHB olguları, her durumda söz konusu olmamakla birlikte erişkin yaşamlarında toplam olarak daha az okumuş, iş yaşamlarında daha fazla sorun yaşayan, daha fazla psikiyatrik bozukluk sergileyen, alkol ve madde kullanımı daha fazla olan bireylerdir.
Tedavi için altın dönem; okul öncesi ve okul çağının ilk yıllarıdır. Daha sonraki yıllarda, daha önce bahsedilen ek sorunların ortaya çıkma riski artmakta, çocuk öğrenmeye karşı olumsuz tutum geliştirmekte ve çocuğun bilgi açığı arttığı için tedaviye yanıt azalmaktadır.
Tedaviyi kısa zamanda başlayıp bitecek bir durumdan çok, zamana yayılan okul, aile ve hekimin işbirliğini gerektiren, sürekli olan bir yardım olarak düşünmek gerekir. Tedavinin ne kadar süreceğini önceden kestirmek güçtür. Tedavi öğrencinin okula uyumunu zorlaştıran yapısal ve çevresel etmenlerin ortadan kaldırılmaya çalışılması ya da etkisizleştirilmesinden ibarettir.
DEHB genellikle başa çıkılabilen bir durumdur. Tedavi edilmezse çocuğun bozukluğa özgü sorunları değişerek devam edecektir.
Tedavi, anne-baba ve okulun katılımı ile profesyonel kişilerin koordinasyonu ile gerçekleşir.
Tedavide dikkat süresini artırma ve kurallara uyum konusunda davranışçı yaklaşımlar uygulanır.
DEHB’ da çocuğun ailesinin yönlendirilmesi önemlidir. Çocuğun sosyal ilişkileri bozulur ve arkadaş ilişkilerinde sorunlar yaşar, derslerinde başarısızdır. Bu durumda ailenin ve çocuğun psiko-sosyal açıdan desteklenmesi çok önemli bir konudur.
EĞİTİMLERİNDE DİKKAT EDİLECEK KURALLAR
Yukarıdaki bölümlerde yapılan açıklamalardan DEHB olan çocukların önlemler alınmadan normal bir sınıfta eğitim ve öğretimden yararlanmaları ve akademik başarılarının yüksek olması; zekaları normal ya da normalin üstünde bile olsa imkansız gibi görünmektedir.
İşitme, görme, ortopedik, zihinsel engelli çocuklar için eğitim-öğretim boyutunda kaynaştırma eğitimi önlem olarak alınmış olmasına karşılık, bu çocuklar için gerçekleşen başka herhangi bir önlem göze çarpmamaktadır.
DEHB OLAN ÇOCUKLAR VE GENÇLERİN
ÖĞRETMENLERİNE MESAJLARI
1. Dikkat eksikliğim gerçekten var. Bu benim sığındığım “mazeret değil” ve öğrenebilmemi etkiliyor. Bende bu sorununun hiç olmamasını ve daha başarılı olmayı isterdim.
2. Başarılı olmak için yardımınıza ihtiyacım var. Ama bunu istemek benim için kolay değil, beni desteklerseniz bunu daha kolay yapabilirim.
3. Bana güvendiğinizi bilmek benim için önemlidir.
4. Bazı şeyleri gerçekten unutabilirim. Kasıt ya da ihmal yok.
5. Bana karşı sabırlı ve destekleyici olursanız daha kolay soru sorabilirim.
6. Bazı şeyleri tekrar tekrar soruyorsam ilgi çekmek için değil, tam ve doğru anlamak içindir.
7. Dikkatim ya da davranışlarımla ilgili uyarıları yalnızken yapın. Arkadaşlarımın önünde değil.
8. Bana özel bazı uygulamaların olması benimde hoşuma gitmiyor. Bunlar gerekiyorsa da aramızda kalmasını tercih ederim.
9. Lütfen bana çok farklıymışım gibi davranmayın.
ÖĞRETMENLER İÇİN DEHB KONUSUNDA ÖNEMLİ NOKTALAR
1. Çocuklarda görülen dikkat sorunları, hareketlilik ya da davranış sorunlarının tümünün nedeni DEHB değildir.
2. DEHB okul çağındaki çocukların %3-5 inde, yani her 20-30 çocuktan birinde görülür.
3. DEHB çocuğun doğumdan itibaren var olan, beyinde dikkat ve davranış kontrolünü sağlayan merkezlerin iyi çalışmamasından kaynaklanan, kalıtsal bir bozukluktur.
4. Ana-babanın doğru, yeterli disiplin vermesi ya da vermemesi ile ilgisi yoktur.
5. Çocuğun davranışları şımarıklıktan ve saygısızlıktan kaynaklanmaz. Bu çocukların “ne yapacağını bilen ama bildiğini yapmayan” çocuklar olmasının nedeni, beyinlerindeki davranış kontrol sisteminin iyi çalışmamasıdır.
6. Akademik başarısızlığın nedeni tembellik ve ilgisizlik değildir.
7. DEHB’nun zeka ile ilgisi yoktur. Çocuğun fazla ya da az zeki olması bu soruna neden olmaz.
8. DEHB olan çocukların her biri diğerlerinden farklıdır.
9. DEHB’nun pek çok olumlu yönü de vardır.
10.Öğretmenin çocuğa yaklaşım ve öğretme tarzı başarı için en önemli faktördür.
ANNE-BABAYA ÖNERİLER
1. Ev içinde çocuğa kendi başına kalabileceği, sakinleşebileceği bir mekan oluşturulmalıdır.
2. Başlangıçta çocuğu aşırı hareketliliğin uygun olmayacağı konser, davet, mağaza ve bunun gibi ortamlara sokmamalıdır. Evde belli bir kontrolü kazandıktan sonra yavaş yavaş, yumuşak geçişlerle bu gibi ortamlarda bulunmalıdır.
3. Komşu, arkadaş ve akraba çevrelerinin olumsuz tepkilerine karşı çocuğu korumalıdır.
4. Çocuk çevrede yarattığı olumsuz imaja karşı, aile içerisinde kabul gördüğüne, sevildiğine ve değer verildiğine inanmalıdır.
5. Çocuğa her zaman gerekli ilgi, sevgi gösterilebilmelidir. Bu benlik saygısı ve kendine güveni sağlamak açısından zorunludur.
6. Çocuğun dengeli beslenmesini sağlayın.
7. Televizyon, bilgisayar ve video oyunlarını sınırlayın.
8. Kendi kendisiyle konuşmasını denetlemesi için alıştırmalar yapın.
9. Odaklanması ve sakinleşmesi için müzikten yararlanın.
10. Hareket etmesi için fırsatlar oluşturun. Ailece bazı zamanlarda etkinliklerine siz de katılabilirsiniz.
11. Öz saygısını geliştirin. Ana baba olarak çocuğunuzun olumlu yönlerini ön plana çıkarmaya çalışın.
12. Okul psikolojik danışmanı çocuğunuzun öğrenme sitili konusunda size yardımcı olabilir.
13. Tane tane, sakin ve ciddi bir biçimde konuşulmalıdır.
14. DEHB’li çocuklar toplumsal rolleri içselleştirme konusunda oldukça güçlük çekerler. Bu nedenle onlara daha fazla olumlu modeller sunmak gerekir.
15. Çocuğunuzla anlaşma yapın: Bazı çocuklar yapacağı ve yapamayacağı davranışlarla ilgili olarak belirlemeden hoşlanırlar. Kendilerini bu suretle daha iyi yönlendirebildiklerini düşünürler.
16. Aile toplantıları düzenleyin: DEHB’li çocuklar tanıdıkları insanlar arasında daha az kaygı duyarlar ve daha kolay öğrenebilirler.
ÖĞRETMENLERE GENEL ÖNERİLER
1) DEHB’li çocuklar genellikle okula başladıktan sonra teşhis edilirler. Çoğunlukla öğretmenler, DEHB’li çocukları fark eder ve tanı sürecini başlatır. Her şeyden önce uğraştığınız, çocuğun gerçekten bir DEHB’li olup olmadığından emin olun. DEHB tanısını koymak elbette öğretmenin görevinden değildir. Ancak öğretmen tanı sürecindeki zincirin ilk halkalarından biridir. Ailesini tıbbi muayene için uyarın.
2) Öğrencilerinizi ayrı ayrı tanıyarak onları farklı sosyo-ekonomik ve kültürel dünyalardan gelen farklı potansiyele sahip bağımsız bireyler olarak kabul ediniz.
3) Öncellikle davranış bozukluğu veya uyum sorunu gösteren öğrencilerin izin sorunları ile meşgul olunuz. Ancak bu taktirde sınıfınızda başarılı bir öğrenme ortamı oluşturabilirsiniz.
4) Çocuğun aşırı hareketliliğini ortadan kaldırmaya çalışmak, çocuğu aşağılamak, eleştirmek diğer çocukları örnek göstermek doğru değildir. Çocuğun güven duygusu ve benlik saygısını örseleyecek bu davranışlardan kaçınılmalıdır.
5) Çocuğun enerjisini boşaltabileceği doyum sağlayabileceği bazı uğraşlar edinmesine olanak tanınmalıdır. Çocuğu aşırı derecede yormayacak spor aktiviteleri, ev işlerine yardım ve bunun gibi etkinlikler olmalıdır.
6) Çocuğun yemek, yatmak, oyun çalışma ve bunun gibi saatleri düzenli olmalıdır. Bu tür düzenlemeler çocuğun uyumunu kolaylaştırır.
7) Çocuğa yaşına, gelişimine uygun kurallar koymalıdır. Bu kurallar açık net, tutarlı, uygulanabilir ve denetlenebilir olmalıdır. Koyulan kurallar kesinlikle uygulanmalı, ödün verilmemelidir.
8) Çocuğun ilgi çekmek için yaptığı olumsuz davranışlara izin verilmemelidir. Aşırı hareketli olmayan davranışlarına ilgi gösterilmeli, ödüllendirilmelidir.
9) Çocuğun öfke ve saldırganlığını kontrol etmeyi öğrenmesi açısından aile üyeleri uygun birer model olmalıdır. Örneğin; disiplin uygularken fiziksel cezalardan, saldırganlıktan kaçınmak gibi.
10) Hem dikkat süresini ve yoğunluğunu artıracak hem de eğlendirecek etkinlikler yapılmalıdır. Bul tak oyunları, yap bozlar resim eşleştirme, kitap okumak ve bunun gibi. Oyuncakları çok fazla sayıda olmalarına, sağlam ve güvenliği tehdit edici unsurlar taşımamasına özen göstermelidir. Yaratıcılığı geliştirecek nitelikte olan oyuncaklar tercih edilmelidir.
11) DEHB’li çocuklar sizin söylediklerinizi dinlerken başlarını sallarlar ve yüzünüze bakarlar. Ama zihinleri başka yerdedir. Göz temasını sürdürerek söylenileni anlayıp anlamadığını onu gücendirmeden sınayın.
12) Kendini gözlemesini öğretin; Düşüncelerine nasıl takılıp kaldığının farkına varmasını sağlayın.
13) Yaptığı çalışmalarda verdiğiniz sürenin yeterli olup olmadığı olmadığına dikkat edin. Yetersiz süreden dolayı başarısızlık çocuğun yeteneklerinden şüphe etmesine yol açar.
14) Yapacağınız tüm işlerde okul yönetiminin ve velilerin sizi desteklemesini sağlayın. Psikolojik danışman ve çocuk psikiyatrisine danışın.
15) Sınırlıklarınızı bilin. Tanı koymak sizin işiniz değildir. Bu konuda yardım istemekten korkmayın.
16) Bu çocuklar, genellikle çok sezgiseldirler. Çocukların öğrenmeleri konusunda en iyi bilen yine çocuğun kendisidir.
17) DEHB’li çocuklar yönlendirilmeye ve planlamaya ihtiyaç duyarlar.
18) Hatırlatıcı materyallere gereksinim duyarlar. Talimatlara ihtiyaç duyarlar.
19) Öğrenmenin duyusal boyutunu ihmal etmeyin. Duyusal eğitim davranışların kalıcı kılınması açısından oldukça önemlidir. Bir öğrenci duyusal giriş davranışları açısından eksikse, öğrenme açısından bir sorun ortaya çıkacaktır demektir.
20) Öğrencilerin katılım, ait olma ve eğlence ihtiyaçlarının öğretimsel etkinlikler esnasında karşılanması gerekir.
• Aşırı Hareketlilik
• Dürtüsellik
Dikkat Eksikliğinde temel sorun, kişinin belirli bir şeyle ilgilenirken o sırada içinden gelen başka bir şey yapma isteğine engel olamamasıdır. Okul çağı çocuklarının yaklaşık %3-5’inde gözlenir.
Erkeklerde sıklığı kızlardan fazla olup, erkek/kız oranı 5/1 arasında bildirilmektedir.
Başlangıcı genellikle üç yaş dolaylarında olmakla birlikte tanı, düzenli öğrenim için gerekli dikkat süresi ve yoğunlaşmanın gelişmesinin beklendiği ilköğretimin birinci devresinde koyulmaktadır.
NEDENLERİ
DEHB nedeni bilinmeyen bir bozukluktur. Çok düşük doğum ağırlıklı çocuklar DEHB belirtilerinin ortaya çıkmasına neden olabilir. Bunların dışında başlıklar halinde belirtmek gerekirse;
Genetik nedenler,
Beyin hasarı,
Psiko-sosyal etkenler,
Annenin gebelik öncesi ya da gebelik sırasında:
• Tıbbi durumu
• Duygusal zorluğu
• Sigara içmesi
• Alkol alması
• Doğum komplikasyonları
Çocuğun Öyküsü
• Orta derecede kafa travması
• Anne sütü alma süresinin az olması,
• Gelişmede gecikme
• Altını ıslatma)
• Tikler
• Düşük doğum ağırlığı
DEHB’in tedavisi genellikle belirtilere yöneliktir. Aşırı hareketlilikleri veya dikkat eksiklikleri üzerinde olumlu sonuç alınması, tedavinin genel amacıdır. Ailenin tüm bireylerinin tedaviye katılımı çok önemlidir. Çocuğun gereksinimlerine yatkın, ilgili, sevecen, kronolojik yaşına değil, gelişimsel yaşına göre kurallar koyup disiplin uygulayan ve bunda tutarlı olan bir aile ortamı bu çocuklar için en yararlı ortamdır. Aileye bu konuda danışmanlık yapılmalıdır. Böyle bir çocuğun aile bireylerinden biri olmak hiç kolay değildir. Bu nedenle aile terapisi mutlaka yapılmalıdır. Ayrıca çocuğa davranış terapisi ile birlikte gerektiğinde ilaç tedavisi de yapılmalıdır.
DEHB‘luğu tedavi edilmezse çocuğun bozukluğa özgü sorunları, önemli ölçüde devam edecektir. Ders başarısızlığı, sosyal ilişkilerde güçlük ve düşük benlik algısı çocuğun ileriki yıllarını olumsuz etkileyecektir. Tedavi edilmemiş DEHB olguları, her durumda söz konusu olmamakla birlikte erişkin yaşamlarında toplam olarak daha az okumuş, iş yaşamlarında daha fazla sorun yaşayan, daha fazla psikiyatrik bozukluk sergileyen, alkol ve madde kullanımı daha fazla olan bireylerdir.
Tedavi için altın dönem; okul öncesi ve okul çağının ilk yıllarıdır. Daha sonraki yıllarda, daha önce bahsedilen ek sorunların ortaya çıkma riski artmakta, çocuk öğrenmeye karşı olumsuz tutum geliştirmekte ve çocuğun bilgi açığı arttığı için tedaviye yanıt azalmaktadır.
Tedaviyi kısa zamanda başlayıp bitecek bir durumdan çok, zamana yayılan okul, aile ve hekimin işbirliğini gerektiren, sürekli olan bir yardım olarak düşünmek gerekir. Tedavinin ne kadar süreceğini önceden kestirmek güçtür. Tedavi öğrencinin okula uyumunu zorlaştıran yapısal ve çevresel etmenlerin ortadan kaldırılmaya çalışılması ya da etkisizleştirilmesinden ibarettir.
DEHB genellikle başa çıkılabilen bir durumdur. Tedavi edilmezse çocuğun bozukluğa özgü sorunları değişerek devam edecektir.
Tedavi, anne-baba ve okulun katılımı ile profesyonel kişilerin koordinasyonu ile gerçekleşir.
Tedavide dikkat süresini artırma ve kurallara uyum konusunda davranışçı yaklaşımlar uygulanır.
DEHB’ da çocuğun ailesinin yönlendirilmesi önemlidir. Çocuğun sosyal ilişkileri bozulur ve arkadaş ilişkilerinde sorunlar yaşar, derslerinde başarısızdır. Bu durumda ailenin ve çocuğun psiko-sosyal açıdan desteklenmesi çok önemli bir konudur.
EĞİTİMLERİNDE DİKKAT EDİLECEK KURALLAR
Yukarıdaki bölümlerde yapılan açıklamalardan DEHB olan çocukların önlemler alınmadan normal bir sınıfta eğitim ve öğretimden yararlanmaları ve akademik başarılarının yüksek olması; zekaları normal ya da normalin üstünde bile olsa imkansız gibi görünmektedir.
İşitme, görme, ortopedik, zihinsel engelli çocuklar için eğitim-öğretim boyutunda kaynaştırma eğitimi önlem olarak alınmış olmasına karşılık, bu çocuklar için gerçekleşen başka herhangi bir önlem göze çarpmamaktadır.
DEHB OLAN ÇOCUKLAR VE GENÇLERİN
ÖĞRETMENLERİNE MESAJLARI
1. Dikkat eksikliğim gerçekten var. Bu benim sığındığım “mazeret değil” ve öğrenebilmemi etkiliyor. Bende bu sorununun hiç olmamasını ve daha başarılı olmayı isterdim.
2. Başarılı olmak için yardımınıza ihtiyacım var. Ama bunu istemek benim için kolay değil, beni desteklerseniz bunu daha kolay yapabilirim.
3. Bana güvendiğinizi bilmek benim için önemlidir.
4. Bazı şeyleri gerçekten unutabilirim. Kasıt ya da ihmal yok.
5. Bana karşı sabırlı ve destekleyici olursanız daha kolay soru sorabilirim.
6. Bazı şeyleri tekrar tekrar soruyorsam ilgi çekmek için değil, tam ve doğru anlamak içindir.
7. Dikkatim ya da davranışlarımla ilgili uyarıları yalnızken yapın. Arkadaşlarımın önünde değil.
8. Bana özel bazı uygulamaların olması benimde hoşuma gitmiyor. Bunlar gerekiyorsa da aramızda kalmasını tercih ederim.
9. Lütfen bana çok farklıymışım gibi davranmayın.
ÖĞRETMENLER İÇİN DEHB KONUSUNDA ÖNEMLİ NOKTALAR
1. Çocuklarda görülen dikkat sorunları, hareketlilik ya da davranış sorunlarının tümünün nedeni DEHB değildir.
2. DEHB okul çağındaki çocukların %3-5 inde, yani her 20-30 çocuktan birinde görülür.
3. DEHB çocuğun doğumdan itibaren var olan, beyinde dikkat ve davranış kontrolünü sağlayan merkezlerin iyi çalışmamasından kaynaklanan, kalıtsal bir bozukluktur.
4. Ana-babanın doğru, yeterli disiplin vermesi ya da vermemesi ile ilgisi yoktur.
5. Çocuğun davranışları şımarıklıktan ve saygısızlıktan kaynaklanmaz. Bu çocukların “ne yapacağını bilen ama bildiğini yapmayan” çocuklar olmasının nedeni, beyinlerindeki davranış kontrol sisteminin iyi çalışmamasıdır.
6. Akademik başarısızlığın nedeni tembellik ve ilgisizlik değildir.
7. DEHB’nun zeka ile ilgisi yoktur. Çocuğun fazla ya da az zeki olması bu soruna neden olmaz.
8. DEHB olan çocukların her biri diğerlerinden farklıdır.
9. DEHB’nun pek çok olumlu yönü de vardır.
10.Öğretmenin çocuğa yaklaşım ve öğretme tarzı başarı için en önemli faktördür.
ANNE-BABAYA ÖNERİLER
1. Ev içinde çocuğa kendi başına kalabileceği, sakinleşebileceği bir mekan oluşturulmalıdır.
2. Başlangıçta çocuğu aşırı hareketliliğin uygun olmayacağı konser, davet, mağaza ve bunun gibi ortamlara sokmamalıdır. Evde belli bir kontrolü kazandıktan sonra yavaş yavaş, yumuşak geçişlerle bu gibi ortamlarda bulunmalıdır.
3. Komşu, arkadaş ve akraba çevrelerinin olumsuz tepkilerine karşı çocuğu korumalıdır.
4. Çocuk çevrede yarattığı olumsuz imaja karşı, aile içerisinde kabul gördüğüne, sevildiğine ve değer verildiğine inanmalıdır.
5. Çocuğa her zaman gerekli ilgi, sevgi gösterilebilmelidir. Bu benlik saygısı ve kendine güveni sağlamak açısından zorunludur.
6. Çocuğun dengeli beslenmesini sağlayın.
7. Televizyon, bilgisayar ve video oyunlarını sınırlayın.
8. Kendi kendisiyle konuşmasını denetlemesi için alıştırmalar yapın.
9. Odaklanması ve sakinleşmesi için müzikten yararlanın.
10. Hareket etmesi için fırsatlar oluşturun. Ailece bazı zamanlarda etkinliklerine siz de katılabilirsiniz.
11. Öz saygısını geliştirin. Ana baba olarak çocuğunuzun olumlu yönlerini ön plana çıkarmaya çalışın.
12. Okul psikolojik danışmanı çocuğunuzun öğrenme sitili konusunda size yardımcı olabilir.
13. Tane tane, sakin ve ciddi bir biçimde konuşulmalıdır.
14. DEHB’li çocuklar toplumsal rolleri içselleştirme konusunda oldukça güçlük çekerler. Bu nedenle onlara daha fazla olumlu modeller sunmak gerekir.
15. Çocuğunuzla anlaşma yapın: Bazı çocuklar yapacağı ve yapamayacağı davranışlarla ilgili olarak belirlemeden hoşlanırlar. Kendilerini bu suretle daha iyi yönlendirebildiklerini düşünürler.
16. Aile toplantıları düzenleyin: DEHB’li çocuklar tanıdıkları insanlar arasında daha az kaygı duyarlar ve daha kolay öğrenebilirler.
ÖĞRETMENLERE GENEL ÖNERİLER
1) DEHB’li çocuklar genellikle okula başladıktan sonra teşhis edilirler. Çoğunlukla öğretmenler, DEHB’li çocukları fark eder ve tanı sürecini başlatır. Her şeyden önce uğraştığınız, çocuğun gerçekten bir DEHB’li olup olmadığından emin olun. DEHB tanısını koymak elbette öğretmenin görevinden değildir. Ancak öğretmen tanı sürecindeki zincirin ilk halkalarından biridir. Ailesini tıbbi muayene için uyarın.
2) Öğrencilerinizi ayrı ayrı tanıyarak onları farklı sosyo-ekonomik ve kültürel dünyalardan gelen farklı potansiyele sahip bağımsız bireyler olarak kabul ediniz.
3) Öncellikle davranış bozukluğu veya uyum sorunu gösteren öğrencilerin izin sorunları ile meşgul olunuz. Ancak bu taktirde sınıfınızda başarılı bir öğrenme ortamı oluşturabilirsiniz.
4) Çocuğun aşırı hareketliliğini ortadan kaldırmaya çalışmak, çocuğu aşağılamak, eleştirmek diğer çocukları örnek göstermek doğru değildir. Çocuğun güven duygusu ve benlik saygısını örseleyecek bu davranışlardan kaçınılmalıdır.
5) Çocuğun enerjisini boşaltabileceği doyum sağlayabileceği bazı uğraşlar edinmesine olanak tanınmalıdır. Çocuğu aşırı derecede yormayacak spor aktiviteleri, ev işlerine yardım ve bunun gibi etkinlikler olmalıdır.
6) Çocuğun yemek, yatmak, oyun çalışma ve bunun gibi saatleri düzenli olmalıdır. Bu tür düzenlemeler çocuğun uyumunu kolaylaştırır.
7) Çocuğa yaşına, gelişimine uygun kurallar koymalıdır. Bu kurallar açık net, tutarlı, uygulanabilir ve denetlenebilir olmalıdır. Koyulan kurallar kesinlikle uygulanmalı, ödün verilmemelidir.
8) Çocuğun ilgi çekmek için yaptığı olumsuz davranışlara izin verilmemelidir. Aşırı hareketli olmayan davranışlarına ilgi gösterilmeli, ödüllendirilmelidir.
9) Çocuğun öfke ve saldırganlığını kontrol etmeyi öğrenmesi açısından aile üyeleri uygun birer model olmalıdır. Örneğin; disiplin uygularken fiziksel cezalardan, saldırganlıktan kaçınmak gibi.
10) Hem dikkat süresini ve yoğunluğunu artıracak hem de eğlendirecek etkinlikler yapılmalıdır. Bul tak oyunları, yap bozlar resim eşleştirme, kitap okumak ve bunun gibi. Oyuncakları çok fazla sayıda olmalarına, sağlam ve güvenliği tehdit edici unsurlar taşımamasına özen göstermelidir. Yaratıcılığı geliştirecek nitelikte olan oyuncaklar tercih edilmelidir.
11) DEHB’li çocuklar sizin söylediklerinizi dinlerken başlarını sallarlar ve yüzünüze bakarlar. Ama zihinleri başka yerdedir. Göz temasını sürdürerek söylenileni anlayıp anlamadığını onu gücendirmeden sınayın.
12) Kendini gözlemesini öğretin; Düşüncelerine nasıl takılıp kaldığının farkına varmasını sağlayın.
13) Yaptığı çalışmalarda verdiğiniz sürenin yeterli olup olmadığı olmadığına dikkat edin. Yetersiz süreden dolayı başarısızlık çocuğun yeteneklerinden şüphe etmesine yol açar.
14) Yapacağınız tüm işlerde okul yönetiminin ve velilerin sizi desteklemesini sağlayın. Psikolojik danışman ve çocuk psikiyatrisine danışın.
15) Sınırlıklarınızı bilin. Tanı koymak sizin işiniz değildir. Bu konuda yardım istemekten korkmayın.
16) Bu çocuklar, genellikle çok sezgiseldirler. Çocukların öğrenmeleri konusunda en iyi bilen yine çocuğun kendisidir.
17) DEHB’li çocuklar yönlendirilmeye ve planlamaya ihtiyaç duyarlar.
18) Hatırlatıcı materyallere gereksinim duyarlar. Talimatlara ihtiyaç duyarlar.
19) Öğrenmenin duyusal boyutunu ihmal etmeyin. Duyusal eğitim davranışların kalıcı kılınması açısından oldukça önemlidir. Bir öğrenci duyusal giriş davranışları açısından eksikse, öğrenme açısından bir sorun ortaya çıkacaktır demektir.
20) Öğrencilerin katılım, ait olma ve eğlence ihtiyaçlarının öğretimsel etkinlikler esnasında karşılanması gerekir.
|
Yazan
|
Bu makaleden alıntı yapmak
için alıntı yapılan yazıya aşağıdaki ibare eklenmelidir: "Dikkat Eksikliği ve Hiperaktivite Bozukluğu" başlıklı makalenin tüm hakları yazarı Gökhan KARATEPE'e aittir ve makale, yazarı tarafından TavsiyeEdiyorum.com (http://www.tavsiyeediyorum.com) kütüphanesinde yayınlanmıştır. Bu ibare eklenmek şartıyla, makaleden Fikir ve Sanat Eserleri Kanununa uygun kısa alıntılar yapılabilir, ancak Gökhan KARATEPE'nin izni olmaksızın makalenin tamamı başka bir mecraya kopyalanamaz veya başka yerde yayınlanamaz. |
1 Beğeni 
Yazan Uzman
|
Sitemizde yer alan döküman ve yazılar uzman üyelerimiz tarafından hazırlanmış ve pek çoğu bilimsel düzeyde yapılmış çalışmalar olduğundan güvenilir mahiyette eserlerdir. Bununla birlikte TavsiyeEdiyorum.com sitesi ve çalışma sahipleri, yazıların içerdiği bilgilerin güvenilirliği veya güncelliği konusunda hukuki bir güvence vermezler. Sitemizde yayınlanan yazılar bilgi amaçlı kaleme alınmış ve profesyonellere yönelik olarak
hazırlanmıştır. Site ziyaretçilerimizin o meslekle ilgili bir uzmanla görüşmeden, yazı içindeki bilgileri kendi başlarına kullanmamaları gerekmektedir. Yazıların telif hakkı tamamen yazarlarına aittir, eserler sahiplerinin muvaffakatı olmadan hiçbir suretle çoğaltılamaz, başka bir
yerde kullanılamaz, kopyala yapıştır yöntemiyle başka mecralara aktarılamaz. Sitemizde yer alan herhangi bir yazı başkasına ait telif haklarını ihlal ediyor, intihal içeriyor veya yazarın mensubu bulunduğu mesleğin meslek için etik kurallarına aykırılıklar taşıyorsa, yazının kaldırılabilmesi için site yönetimimize bilgi verilmelidir.
