Nörolojik Psikiyatrik Hastalıklarda Mineralllerin Rolü
Beyin-Damar Hastalıkları ve Mineraller
Yaygınlaşmış bir hipoteze göre antioksidan vitaminler eser elementler, özellikle yaşlılarda vücudu atrosklerotik hastalıklara karşı koruyabilir. Bu hipotez doğrultusunda yaşlı bireylerde akut miyokardiyal enfeksiyon (AMI) ve inmeye karşı eser elementler ve vitaminlerin etkilerini gözlemlemek amaçlı yapılan çalışmaya 361 erkek ve 394 kadın olmak üzere toplam 755 birey alınmıştır. 130 AMI hastası, 70 inme ve kontrol grubunun alındığı çalışmanın sonucunda hem AMI hastalarında (p=0.013) hem inme (p=0.019) geçirmiş hastalarda serum demir düzeyleri düşük bulunmuştur. Yapılan biyokimyasal analizler sonucu düşük serum demir düzeylerinin inme AMI’ nın tahmincisi olabileceği belirtilmiştir.
Potasyum, magnezyum, kalsiyum gibi minerallerden zengin diyetin bireylerde koroner kalp hastalıkları ve inme gelişim riskini azaltabileceğini gösteren yeni çalışmalar vardır. Yeni bulgular, bu mineralleri içeren düşük yağlı süt ürünleri, sebze ve meyve tüketiminin yüksek kan basıncı riskini azaltacağını, kardiyovasküler hastalalıklara ve inmeye neden olabilecek hipertansiyonu olan bireylerde kan basıncını azaltacağını göstermektedir. Bazı çalışmalar diyetle en az 500-1000 mg mahnezyum /gün ve >800 mg kalsiyum/gün almanın hem kan basıncını düşürdüğünü hem de hiperansiyon gelişme riskini azalttığını göstermektedir. Hiperansiyonun inmenin bir komplikasyonu oduğu göz önünde bulunudurlduğunda dolayısıyla inme riskinin azalacağı da bildirilmişitr .
Mutiple Skleroz (MS) ve Mineraller
MS hastalığında uygun literatür , üretim tesislerindeki Zn, ekosistemi kirleten Ba ya da ekilebilir alanlardaki Co, Mn, Mo ve Zn gibi çevresel ve işsel maruz kalmanın ilişkisinin kanıtını göstermektedir. Diğer taraftan,birkaç trans ya da ana element hastalığının sebebi olabilmesi ihtimaline karşı araştırılmıştır. Aslında, arttrılmış oranda Cd, Cu, Fe, Pb ve Mg ve Zn’nin MS etyolojisinde azaltılması öne sürülmüştür. Ek olarak miyelin proteinlere karşı antikor teşkilinde sorumlu olan Pb nin, MS gibi sinir sistemi hastalıklarının patojenezinde rol aldığından şüphelenilmektedir. Hg hakkında, miyelin kılıf yıkımı ve sinirsel iletim hızını düşürmesi gibi MS’ye sebep olan faktörlerle ilişkili olduğu ileri sürülmüştür. Kaldı ki, özellikle patolojik değişiklerin olduğu yerlerde MS hastalarının sinir sistemlerinde Mg ve Zn konsantrasyonun düştüğü görülmüştür. Ek çalışmalar MS hastalarının serum ve beyin omurilik sıvısındaki Cu, Mg ve Zn konsantrasyonlarının çeşitliliği göstermektedir. Beyin, psikolojik metalleri oksidatif türlerin oluşabileceği toksik seviyelere kadar yoğunlaştırabilir (örneğin Cu, Fe, Mn and Zn). Bu yüzden anormal metal etkileşimlerinin birincil mi yoksa ikincil etkenmi olduğu ya da sinir dejenerasyonunun bir sonucu olup olmadığı tam olarak belli değildir.
Migren ve Mineraller
Düşük magnezyum, glutamatın sinapslardan salınmasıyla beraber kalsiyumun nöronların içine akmasıyla bağlantılıdır. Sinapslardaki düşük magnezyum post-sinaptik nöronal eksitasyona neden olur. Birçok çalışma migren hastalarının düşülk magnezyuma sahip olduğunu göstermektedir. Migrenden korunmak için magnezyum suplemantı verilen deneylerin çeşitli sonuçları vardır. Parenteral magnezyum ( 1 gram) , düşük iyonize magnezyum düzeylerine sahip hastalarda migreni ve böylelikle aurayı sonlandırabilir. Migren tedavisinde en az 3-4 ay kullanmak üzere magnezyumun günlük önerilen dozu 400-600 mg/gündür.
Epilepsi ve Mineraller
Oksidatif stres, epilepsi ve nörodejeneratif bozukluklara dahil olduğundan beri,ROS oluşumuna ve metabolizmasındeki enzim modifiyecileri antioksidant içeren ilaçlar ve ROS oluşum tetikleyicisini yok eden ajanlar içeren ilaçlar üzerinde durulmuştur
Oksidatif stres kaynaklı nöronal kayıp ve selenyumun epilepsi dahil birkaç nörolojik bozukluktaki rolünu irdeleyen literatür çalışmasında selenyum insan sağlığı üzerindeki potansiyeli yüzünden birçok araştırmacının dikkatini çekmiş önemli bir trans element olduğu bildirilmiştir.
Selenyum enfeksiyona karşı organizmanın bağışıklık sisteminin ortaya çıkması, doku hasarına karşı savunma ve tiroid fonksiyonunda önemli rol oynar.Selenyum peroksit yok edici enzimlerin aktif kısmında yer alır ve biotransformasyon, detoksifikasyon gibi fonksiyonları vardır. Selenyum azlığının nörolojik rahatsızlıklardaki fonksiyonel ve klinik sonuçlar açıklandığında doğal selenyum alımıyla etkilenenlerde selenyum ihtiyaçı araştırılmıştır. Bu çalışmaya göre dünyanın değişik kısımlarından ve toplum ya da hasta gruplarından marjinal selenyum azlığına maruz kalmalarında büyük oranda değişkenler olup önceden düşünülenin aksine çok daha fazladır. Nörolojik rahatsızlıklar, kalp hastalığı, diyabet, kanser ve yaşlanma gibi kronik hastalıklar, oksidatif hasar belirteçleriyle ilişkilidir. Bu yüzdendir ki antioksidantların hastalıkları önlediğini yaşlanmayı geciktirdiği ve oksidatif hasarı azalttığını ileri sürmek gereksiz olur.
Son yıllarda,laboratuar deneyleri, klinik denemeler ve epidemiolojik bilgi, selenyumunun sanılanın çok daha üstündeki durumda rolü olduğunu onaylamaktadır. Bu etkilerin en fazlası selenyumun antioksidant enzim sistemlerindeki işleviyle alakalıdır.
Son yıllarda, nörolojik rahatsızlıklara neden olan hücresel zararın başlamasında serbest oksijen radikallerinin büyük rolü olduğu ortaya çıkmıştır. Yüksek konsantrasyonda doymamış yağ asidi içeren ve yüksek oranda oksijen tüketimi ve düşük konsantrasyonlu antiksidant içeren neonatal beyin oksidatif hasara karşı savunmasızdır. Bu nedenle oksidatif stresin artması; iskemik reperfüzyon yaralanmaları ve Alzhemier, Parkinson, Lou Gehrig hastalığı gibi nörodejeneratif hastalıkları içine alan çeşitli nörolojik rahatsızlıklara neden olabilir. Bundan dolayı antioksidantlar nöbetleri ve nöbetleri indükleyen nöronal rahatsızlıkların hassasiyetini hafifleştirmede önemli rol oynamaktadır.
İnsan ilaç ve gıda alanındaki şu anki araştırmalar selenyumun nörolojik hastalıklar gibi dejeneratif ya da serbest radikal hastalıklarında, enflamatuvar hastalıklarda ve kanserde adjuvan olarak kullanılma olasılığı üzerinedir.
Demans-Alzhemier ve Mineraller
Alzheimer Hastalığı’nda (AH), oksijen radikalllerinin oluşumunu kolaylaştıran ve antioksidan sistemde yetersizliğe yolaçan eser elementler sözkonusudur. Özellikle redoks aktif demir ve bakırın AH patogenezinde önemli rolü olabileceği bildirilmiştir.
Bakır serbest radikal oluşumunda etkili olan bir elementtir. Serbest bakırın da in vitro ve ortamın asid-baz dengesiyle bağlantılı olarak beta-amiloid agregasyonunu indüklediği, AH’nda patolojik yapıların yoğun olduğu bölgelerde özellikle amiloid plakların çevresinde bakır düzeylerinin arttığı saptanmıştır. Böylece bakır, plakların yoğun olduğu bölgelerde serbest radikal oluşumuna katkıda bulunabilir .
AH patolojisiyle ilgili olabilecek bir diğer element çinkodur. AH beyinlerinde yapılan çalışmaların bir kısmında çinko düzeyleri düşük, bazılarında artmış olarak bulunmuştur. Diğer elementlerde olduğu gibi özellikle AH patolojisinin yoğun olduğu bölgelerde çinko düzeylerinde artış bildirilmiştir .
Bir başka çalışmada ise AH hipokampusunda düşük çinko düzeyleri bildirilmiştir8. Çinko ayrıca nörotoksisitesi gösterilmiş bir elementtir ve beta amiloidi destabilize ederek fibril oluşumuna da neden olur.
Parkinson Hastalığı ve Mineraller
Demir, kurşun, manganez ve krom gibi divalent ağır metallere sürekli maruz kalmak, şiddetli genellikle geri dönüşü olmayan nörolojik bozukluklara ve Parkinson hastalığının gelişmesinde savunma eksikliği artmasıyla alakalıdır.Bu metallerin azlığı ya da nöron hücresi ölümünün kolaylaşması gibi mekanizmalar tam bilinmemesine rağmen, nörotoksite bunların kan-beyin bariyerinde ne kadar geçtiği ve hedef nörona müteakip alınımıyla sınırlıdır. Bir kere hücre içine girdiklerinde bu ağır metaller bir seri biokimyasal ve moleküler olayları tetikleyerek hem aboptozis hem de nekrozu başlatarak hücre ölümüne öncülük ederler. Methylcyclopentadienyl manganese tricarbonyl (MMT) içerikli gazların kullanım ihtimalinin yakınlığıyla artacak olan atmosferik değerlerin potansiyel sağlık riskleri sebebiyle son yıllarda manganezin toksikolojik özellikleri sıklıkla araştırtırılmıştır. Madenciler, kaynakçılar ve demir alımı işleyen tesis yakınında yaşayanlar gibi çevresel olarak yüksek Mn seviyelerine maruz kalmış bireyler, en iyi Parkinson hastalığındakine benzer hafiflemiş semptomlarla karakterize edilen, manganizm olarak bilinen bir sendrom gösterirler. Manganez ve demir aynı bağlayıcı protein için ve sonradan taşıma sistemleri için yarıştığından Mn düzeyi invivo diyetsel demir alımı ve vücut içerisindeki stoklardan etkilenir.
Parkinson hastalığının mineraller, vitaminler, ve yağlar dahil olmak üzere besinlerle ilişkisini sınamak amaçlı yapılan bir çalışmaya, yeni teşhis konulmuş vakalarla (s=250), batı Washington’da bulunan Group Health Cooperative Health Maintenance organization üyelerinden 1992 ve 2002 arasında belirlenen üyeleri (s=388) alınmıştır.
En yüksek demir alımına sahip deneklerin çeyreği ile en az alanlar karşılaştırıldığında yüksek demir alımına sahip bireylerin parkinson hastalığı risklerinin artmış olduğu görülmüştür. (OR = 1.7, 95% CI: 1.0, 2.7, trend p = 0.016). Demir ve manganezin besinle birlikte normalin üzerinde alımı,daha az alımla kıyaslansığında hastalık riskini iki katına çıkarmıştır.
Çalışma sonucundayüksek oranda demir alımının , özellikle yüksek manganez ile birleşiminde, parkinson hastalığı riskiyle ilişkilendirilebilineceği saptanmıştır (26).
Stres-Depresyon ve Mineraller
Çinko yetersizliği görülen yetiskin bireylerde daha sık depresyon görüldüğü saptanmıstır. Düsük serum çinko seviyeleri depresyonlu bireylerde inflamatuar yanıtın bir göstergesi olduğu gibi antidepresan tedavisini de olumsuz yönde etkilemektedir .
Yaygınlaşmış bir hipoteze göre antioksidan vitaminler eser elementler, özellikle yaşlılarda vücudu atrosklerotik hastalıklara karşı koruyabilir. Bu hipotez doğrultusunda yaşlı bireylerde akut miyokardiyal enfeksiyon (AMI) ve inmeye karşı eser elementler ve vitaminlerin etkilerini gözlemlemek amaçlı yapılan çalışmaya 361 erkek ve 394 kadın olmak üzere toplam 755 birey alınmıştır. 130 AMI hastası, 70 inme ve kontrol grubunun alındığı çalışmanın sonucunda hem AMI hastalarında (p=0.013) hem inme (p=0.019) geçirmiş hastalarda serum demir düzeyleri düşük bulunmuştur. Yapılan biyokimyasal analizler sonucu düşük serum demir düzeylerinin inme AMI’ nın tahmincisi olabileceği belirtilmiştir.
Potasyum, magnezyum, kalsiyum gibi minerallerden zengin diyetin bireylerde koroner kalp hastalıkları ve inme gelişim riskini azaltabileceğini gösteren yeni çalışmalar vardır. Yeni bulgular, bu mineralleri içeren düşük yağlı süt ürünleri, sebze ve meyve tüketiminin yüksek kan basıncı riskini azaltacağını, kardiyovasküler hastalalıklara ve inmeye neden olabilecek hipertansiyonu olan bireylerde kan basıncını azaltacağını göstermektedir. Bazı çalışmalar diyetle en az 500-1000 mg mahnezyum /gün ve >800 mg kalsiyum/gün almanın hem kan basıncını düşürdüğünü hem de hiperansiyon gelişme riskini azalttığını göstermektedir. Hiperansiyonun inmenin bir komplikasyonu oduğu göz önünde bulunudurlduğunda dolayısıyla inme riskinin azalacağı da bildirilmişitr .
Mutiple Skleroz (MS) ve Mineraller
MS hastalığında uygun literatür , üretim tesislerindeki Zn, ekosistemi kirleten Ba ya da ekilebilir alanlardaki Co, Mn, Mo ve Zn gibi çevresel ve işsel maruz kalmanın ilişkisinin kanıtını göstermektedir. Diğer taraftan,birkaç trans ya da ana element hastalığının sebebi olabilmesi ihtimaline karşı araştırılmıştır. Aslında, arttrılmış oranda Cd, Cu, Fe, Pb ve Mg ve Zn’nin MS etyolojisinde azaltılması öne sürülmüştür. Ek olarak miyelin proteinlere karşı antikor teşkilinde sorumlu olan Pb nin, MS gibi sinir sistemi hastalıklarının patojenezinde rol aldığından şüphelenilmektedir. Hg hakkında, miyelin kılıf yıkımı ve sinirsel iletim hızını düşürmesi gibi MS’ye sebep olan faktörlerle ilişkili olduğu ileri sürülmüştür. Kaldı ki, özellikle patolojik değişiklerin olduğu yerlerde MS hastalarının sinir sistemlerinde Mg ve Zn konsantrasyonun düştüğü görülmüştür. Ek çalışmalar MS hastalarının serum ve beyin omurilik sıvısındaki Cu, Mg ve Zn konsantrasyonlarının çeşitliliği göstermektedir. Beyin, psikolojik metalleri oksidatif türlerin oluşabileceği toksik seviyelere kadar yoğunlaştırabilir (örneğin Cu, Fe, Mn and Zn). Bu yüzden anormal metal etkileşimlerinin birincil mi yoksa ikincil etkenmi olduğu ya da sinir dejenerasyonunun bir sonucu olup olmadığı tam olarak belli değildir.
Migren ve Mineraller
Düşük magnezyum, glutamatın sinapslardan salınmasıyla beraber kalsiyumun nöronların içine akmasıyla bağlantılıdır. Sinapslardaki düşük magnezyum post-sinaptik nöronal eksitasyona neden olur. Birçok çalışma migren hastalarının düşülk magnezyuma sahip olduğunu göstermektedir. Migrenden korunmak için magnezyum suplemantı verilen deneylerin çeşitli sonuçları vardır. Parenteral magnezyum ( 1 gram) , düşük iyonize magnezyum düzeylerine sahip hastalarda migreni ve böylelikle aurayı sonlandırabilir. Migren tedavisinde en az 3-4 ay kullanmak üzere magnezyumun günlük önerilen dozu 400-600 mg/gündür.
Epilepsi ve Mineraller
Oksidatif stres, epilepsi ve nörodejeneratif bozukluklara dahil olduğundan beri,ROS oluşumuna ve metabolizmasındeki enzim modifiyecileri antioksidant içeren ilaçlar ve ROS oluşum tetikleyicisini yok eden ajanlar içeren ilaçlar üzerinde durulmuştur
Oksidatif stres kaynaklı nöronal kayıp ve selenyumun epilepsi dahil birkaç nörolojik bozukluktaki rolünu irdeleyen literatür çalışmasında selenyum insan sağlığı üzerindeki potansiyeli yüzünden birçok araştırmacının dikkatini çekmiş önemli bir trans element olduğu bildirilmiştir.
Selenyum enfeksiyona karşı organizmanın bağışıklık sisteminin ortaya çıkması, doku hasarına karşı savunma ve tiroid fonksiyonunda önemli rol oynar.Selenyum peroksit yok edici enzimlerin aktif kısmında yer alır ve biotransformasyon, detoksifikasyon gibi fonksiyonları vardır. Selenyum azlığının nörolojik rahatsızlıklardaki fonksiyonel ve klinik sonuçlar açıklandığında doğal selenyum alımıyla etkilenenlerde selenyum ihtiyaçı araştırılmıştır. Bu çalışmaya göre dünyanın değişik kısımlarından ve toplum ya da hasta gruplarından marjinal selenyum azlığına maruz kalmalarında büyük oranda değişkenler olup önceden düşünülenin aksine çok daha fazladır. Nörolojik rahatsızlıklar, kalp hastalığı, diyabet, kanser ve yaşlanma gibi kronik hastalıklar, oksidatif hasar belirteçleriyle ilişkilidir. Bu yüzdendir ki antioksidantların hastalıkları önlediğini yaşlanmayı geciktirdiği ve oksidatif hasarı azalttığını ileri sürmek gereksiz olur.
Son yıllarda,laboratuar deneyleri, klinik denemeler ve epidemiolojik bilgi, selenyumunun sanılanın çok daha üstündeki durumda rolü olduğunu onaylamaktadır. Bu etkilerin en fazlası selenyumun antioksidant enzim sistemlerindeki işleviyle alakalıdır.
Son yıllarda, nörolojik rahatsızlıklara neden olan hücresel zararın başlamasında serbest oksijen radikallerinin büyük rolü olduğu ortaya çıkmıştır. Yüksek konsantrasyonda doymamış yağ asidi içeren ve yüksek oranda oksijen tüketimi ve düşük konsantrasyonlu antiksidant içeren neonatal beyin oksidatif hasara karşı savunmasızdır. Bu nedenle oksidatif stresin artması; iskemik reperfüzyon yaralanmaları ve Alzhemier, Parkinson, Lou Gehrig hastalığı gibi nörodejeneratif hastalıkları içine alan çeşitli nörolojik rahatsızlıklara neden olabilir. Bundan dolayı antioksidantlar nöbetleri ve nöbetleri indükleyen nöronal rahatsızlıkların hassasiyetini hafifleştirmede önemli rol oynamaktadır.
İnsan ilaç ve gıda alanındaki şu anki araştırmalar selenyumun nörolojik hastalıklar gibi dejeneratif ya da serbest radikal hastalıklarında, enflamatuvar hastalıklarda ve kanserde adjuvan olarak kullanılma olasılığı üzerinedir.
Demans-Alzhemier ve Mineraller
Alzheimer Hastalığı’nda (AH), oksijen radikalllerinin oluşumunu kolaylaştıran ve antioksidan sistemde yetersizliğe yolaçan eser elementler sözkonusudur. Özellikle redoks aktif demir ve bakırın AH patogenezinde önemli rolü olabileceği bildirilmiştir.
Bakır serbest radikal oluşumunda etkili olan bir elementtir. Serbest bakırın da in vitro ve ortamın asid-baz dengesiyle bağlantılı olarak beta-amiloid agregasyonunu indüklediği, AH’nda patolojik yapıların yoğun olduğu bölgelerde özellikle amiloid plakların çevresinde bakır düzeylerinin arttığı saptanmıştır. Böylece bakır, plakların yoğun olduğu bölgelerde serbest radikal oluşumuna katkıda bulunabilir .
AH patolojisiyle ilgili olabilecek bir diğer element çinkodur. AH beyinlerinde yapılan çalışmaların bir kısmında çinko düzeyleri düşük, bazılarında artmış olarak bulunmuştur. Diğer elementlerde olduğu gibi özellikle AH patolojisinin yoğun olduğu bölgelerde çinko düzeylerinde artış bildirilmiştir .
Bir başka çalışmada ise AH hipokampusunda düşük çinko düzeyleri bildirilmiştir8. Çinko ayrıca nörotoksisitesi gösterilmiş bir elementtir ve beta amiloidi destabilize ederek fibril oluşumuna da neden olur.
Parkinson Hastalığı ve Mineraller
Demir, kurşun, manganez ve krom gibi divalent ağır metallere sürekli maruz kalmak, şiddetli genellikle geri dönüşü olmayan nörolojik bozukluklara ve Parkinson hastalığının gelişmesinde savunma eksikliği artmasıyla alakalıdır.Bu metallerin azlığı ya da nöron hücresi ölümünün kolaylaşması gibi mekanizmalar tam bilinmemesine rağmen, nörotoksite bunların kan-beyin bariyerinde ne kadar geçtiği ve hedef nörona müteakip alınımıyla sınırlıdır. Bir kere hücre içine girdiklerinde bu ağır metaller bir seri biokimyasal ve moleküler olayları tetikleyerek hem aboptozis hem de nekrozu başlatarak hücre ölümüne öncülük ederler. Methylcyclopentadienyl manganese tricarbonyl (MMT) içerikli gazların kullanım ihtimalinin yakınlığıyla artacak olan atmosferik değerlerin potansiyel sağlık riskleri sebebiyle son yıllarda manganezin toksikolojik özellikleri sıklıkla araştırtırılmıştır. Madenciler, kaynakçılar ve demir alımı işleyen tesis yakınında yaşayanlar gibi çevresel olarak yüksek Mn seviyelerine maruz kalmış bireyler, en iyi Parkinson hastalığındakine benzer hafiflemiş semptomlarla karakterize edilen, manganizm olarak bilinen bir sendrom gösterirler. Manganez ve demir aynı bağlayıcı protein için ve sonradan taşıma sistemleri için yarıştığından Mn düzeyi invivo diyetsel demir alımı ve vücut içerisindeki stoklardan etkilenir.
Parkinson hastalığının mineraller, vitaminler, ve yağlar dahil olmak üzere besinlerle ilişkisini sınamak amaçlı yapılan bir çalışmaya, yeni teşhis konulmuş vakalarla (s=250), batı Washington’da bulunan Group Health Cooperative Health Maintenance organization üyelerinden 1992 ve 2002 arasında belirlenen üyeleri (s=388) alınmıştır.
En yüksek demir alımına sahip deneklerin çeyreği ile en az alanlar karşılaştırıldığında yüksek demir alımına sahip bireylerin parkinson hastalığı risklerinin artmış olduğu görülmüştür. (OR = 1.7, 95% CI: 1.0, 2.7, trend p = 0.016). Demir ve manganezin besinle birlikte normalin üzerinde alımı,daha az alımla kıyaslansığında hastalık riskini iki katına çıkarmıştır.
Çalışma sonucundayüksek oranda demir alımının , özellikle yüksek manganez ile birleşiminde, parkinson hastalığı riskiyle ilişkilendirilebilineceği saptanmıştır (26).
Stres-Depresyon ve Mineraller
Çinko yetersizliği görülen yetiskin bireylerde daha sık depresyon görüldüğü saptanmıstır. Düsük serum çinko seviyeleri depresyonlu bireylerde inflamatuar yanıtın bir göstergesi olduğu gibi antidepresan tedavisini de olumsuz yönde etkilemektedir .
|
Yazan
|
Bu makaleden alıntı yapmak
için alıntı yapılan yazıya aşağıdaki ibare eklenmelidir: "Nörolojik Psikiyatrik Hastalıklarda Mineralllerin Rolü" başlıklı makalenin tüm hakları yazarı Uzm.Dyt.Merve TIĞLI'e aittir ve makale, yazarı tarafından TavsiyeEdiyorum.com (http://www.tavsiyeediyorum.com) kütüphanesinde yayınlanmıştır. Bu ibare eklenmek şartıyla, makaleden Fikir ve Sanat Eserleri Kanununa uygun kısa alıntılar yapılabilir, ancak Uzm.Dyt.Merve TIĞLI'nın izni olmaksızın makalenin tamamı başka bir mecraya kopyalanamaz veya başka yerde yayınlanamaz. |
Beğenin 
Yazan Uzman
|
| Makale Kütüphanemizden | ||||
|
mineraler, stres, depresyon, beyin damar hastalıkları, manganez, çinko, bakır, krom, parkinson hastalığı, demans, alzhemier, bunama, migren, epilepsi, beyin hastalıkları, parkinson, redoks aktif demir, demir, damar hastalıkları, mutiple skleroz, ms hastalığı, selenyum
Sitemizde yer alan döküman ve yazılar uzman üyelerimiz tarafından hazırlanmış ve pek çoğu bilimsel düzeyde yapılmış çalışmalar olduğundan güvenilir mahiyette eserlerdir. Bununla birlikte TavsiyeEdiyorum.com sitesi ve çalışma sahipleri, yazıların içerdiği bilgilerin güvenilirliği veya güncelliği konusunda hukuki bir güvence vermezler. Sitemizde yayınlanan yazılar bilgi amaçlı kaleme alınmış ve profesyonellere yönelik olarak
hazırlanmıştır. Site ziyaretçilerimizin o meslekle ilgili bir uzmanla görüşmeden, yazı içindeki bilgileri kendi başlarına kullanmamaları gerekmektedir. Yazıların telif hakkı tamamen yazarlarına aittir, eserler sahiplerinin muvaffakatı olmadan hiçbir suretle çoğaltılamaz, başka bir
yerde kullanılamaz, kopyala yapıştır yöntemiyle başka mecralara aktarılamaz. Sitemizde yer alan herhangi bir yazı başkasına ait telif haklarını ihlal ediyor, intihal içeriyor veya yazarın mensubu bulunduğu mesleğin meslek için etik kurallarına aykırılıklar taşıyorsa, yazının kaldırılabilmesi için site yönetimimize bilgi verilmelidir.
