Ergenlik Psikolojisi-Temel Bilgiler:Giriş
MAKALE #3245 © Yazan Psk.Deniz TUNÇER | Yayın Haziran 2009 | 4,736 Okuyucu
Ergenlik Psikolojisi-Temel Bilgiler: Giriş
ERGENLİK ÇAĞI
Gerek ergenlik gerekse gençlik dönemleri insan yaşamının en güzel, en mutlu ve en güçlü dönemleri olurken, aynı zamanda birer kriz ya da bunalım dönemleridir.
Yaşamdaki bütün geçiş dönemleri için, her biri için kendine göre birer kriz ve bunalım dönemleridir denilebilir. Ancak, gerek biyolojik, gerekse sosyal bakımdan en önemli değişiklik sayılan ergenlik ve gençlik dönemleri bunların arasında daha bir belirgindir.
Ergenlik Çağı ile Kastedilen Süreç;
Ergenliğin döneminin ne zaman başlayıp, ne zaman sona erdiği çeşitli görüşlere ve bu alanda çalışan araştırmacılara göre tartışmalı ve değişiktir.
Çocuk, fiziksel ve biyolojik anlamda olgunluğa erdiği, 13-14 yaşlarında biyolojik bakımdan erişkin fonksiyonlarını yapabilecek duruma gelir. Erişkinlikten bahsedilirken daha çok, ergenin cinsel fonksiyonlarındaki gelişimi söz konusu olduğunda böyle, yani erişkin kabul edilir. Ancak henüz bu dönemde bazı toplumsal kurallar ve özellikle de yasalar açısından yetişkin sayılmamaktadır.
Biyolojik ve psikolojik olarak ergenlik çağı 10-12 yaşalar ile 16-18 , hatta bazı hallerde 20-23 yaşlar arasındaki dönem olarak kabul edilir.
Ergenlik çağını üç belirgin döneme ayırarak, incelemek yararlı olur Ergenlik çağının başlangıcında kişinin biyolojik gelişiminde, sonunda ise, psiko-sosyal durumunda bir değişiklik daha belirgindir. Ergenlik dönemi, "erken", "orta" ve "geç dönem"ler olarak ayırt edilmektedir
Ergenlik Döneminin Belirtileri :
Fiziksel Değişim:
Ergenlik döneminde gencin bedeninde gelişimine yönelik önemli değişmeler olmaktadır. Bedensel değişmelerinin büyük bir kısmı ergenlik devresinin ilk bölümünde gerçekleşir.
Bedensel gelişimindeki hızlanma, gencin bu değişimlere uyumunu zorlaştırmakta ve sonuç olarak da kendine güvensizliğe sebep olmaktadır. Ergenin davranışlarını etkileyen bedensel değişimlerin belirtileri ; Vücudun kıllanması, genç kızlarda menstruasyon, karşı cinse yönelik ilginin artması sayılabilir.
Ergenlik çağı tek bir bilimsel disiplin açsından anlaşılması ve tanımlanması güç bir devredir. Özellikle biyolojik, psikolojik ve sosyal olarak bir gelişme ve olgunlaşmanın yer aldığı bu dönem, çocukluktan ergenliğe bir geçiş dönemidir. Ergenlik döneminin başlangıcı kızlar ve erkeklerde belirli biyolojik değişimlerle başlar. Bu devrenin kızlarda ortalama 10-12, erkeklerde 12-14 yaşlar arası başladığı kabul edilir. Ergenlik çağında bedensel gelişmede giderek hızlanan bir artış izlenir.
Erkek çocuklarda, cinsel nitelikteki belirtiler genital tüylerin çıkması, yüzde bıyık ve sakal tüylerinin belirmeleri ve ses değişmesi(kalınlaşması), ile belirgin olarak göze çarpar.
Fiziksel değişmeler, gencin sosyal ve psikolojik toplumsal uyumunu etkiler. Ayrıca, sosyal ve fizyolojik açıdan değişimlerinde başladığı görülür.
Ergenlik çağının kızlar ve erkeklerde yer alan sosyal değişiklikler ise bazı kriterlere bağlıdır. Bu kriterler arasında gencin çalışma hayatına atılması, evden ayrılması, evlenmesi ve oy kullanabilecek yaşa gelmesi gibi olaylar, yaşam olayları, çocukluktan yetişkinliğe geçişi gösterir.
Duygusal ve sosyal açıdan, bu dönemde kanunlara karşı eylemler, intihar teşebbüsleri, duygusal taşkınlık, eleştirel yaklaşım ve tedirginlik, hali ön planda görülür.
Ergenlik çağında gelişmeye paralel olarak, hızlı bir boy ve kilo arştı da gözlemlenir. Cinsel gelişim, başlangıçta ergenlerde kızlarda göğüs büyümeleri, erkeklerde bıyık ve sakal tüylerinin çıkması gibi ikinci dereceden cinsel niteliklerden oluşur. Kız ve erkek çocukların beden yapısındaki gelişmeleri ayrı ayrı incelemek gerekir. Kızlarda omuzlar, yuvarlaklaşır, göğüs ve kalçalarda deri altına toplanan yağ miktarı artar. Göğüs ve kalçalar büyür, göğüs uçları olgunlaşır. Erkek çocuklarda ergenlik döneminde kızlardan farklı olarak kol ve bacak adalelerinde bir gelişme olur. Göğüs kafesi ve omuzlar genişler, vücut ve yüz erkeksi görünüm kazanır. Adem elması gelişir Ergenlik dönemine özellikle yüzde sivilceler çıkar.
Bilişsel Gelişim
Piaget'ye göre ergen, 11 yaşından itibaren formel işlemsel düşünceyi geliştirir.. Ergen, bir problem çözme durumunda neden-sonuç ilişkisini kurabilir. Olaylara yaklaşımında bütün değişkenleri göz önüne alabilir. Soyut düşünce yapısı ortaya çıkar.
Ergenlik döneminde, kendileri ve dünya hakkında daha fazla düşünmeye başlar ve 13-15 yaşları arasında daha tartışmacı ve eleştirici olmaktadırlar. Bununla birlikte kendilerinin ve başkalarının soyut bakış açılarını değerlendirmekte zorlandıkları için yeni bir ben merkezci eğilim içine girmektedirler Bu düşünce yapısının sonucu olarak, alkol ve uyuşturucuya yönelme, hızlı ve tehlikeli araba kullanma gibi risk alma davranışlarına girmekten sakınmamaktadırlar. Kendisine birşey olmayacağı düşüncesine sahiptir.
Ergenlikte Zihinsel Gelişim
12 yaş ve üzerindeki ergenler zihinsel gelişimle çerçevesinde varsayımlar kurabilir, mantıksal sonuçlar çıkarabilir ve karmaşık sorunları sistemli biçimde çözebilir. Bu dönem gençleri kendi görüşlerini haklı göstermeye yönelik düşünce kurallarını ve mantıksal yolları bulmayı öğrenirler.
Ergenlikte Duygusal Gelişim
Ergenlik dönemi dengelerin bozuk olduğu, düzensiz bir evredir. Dönem, bir çelişkiler dönemidir. Yalnızlıktan duyulan hazzın yanı sıra, bir gruba ait oılma özlemi, yetişkini hor görme ancak ona dayanma; endişe ve umutsuzluğa karşın geleceğe coşkuyla yöneliş bu çelişkilerin en belirginleridir. Bu dönemde duyguların son derece coşkulu olduğu görülür. Bunlar sinirlilik, öfke, bağırma, her şeye karşı gelme, ebeveyni eleştirme, gibi özelliklerdir.
Ergenlikte Sosyal Gelişim
Bu dönemde genç; arkadaşlık açısından çabuk kurulan ve bozulan ilişkiler, kolay etkilenme, toplum içinde sivrilme, ilgi çekme ve rol sahibi olma çabası içindedir. Toplumda saygınlık kazanmaya ve statü sahibi olmaya gereksinme duyar. Toplumsal uyum geniş ölçüde, gereksinim duyduğu bu ihtiyaçların karşılanmasına bağlıdır.
Gencin bu dönemde ailesiyle, arkadaşlarıyla ve öğretmenleriyle olan ilişkileri çok önemlidir. Geleceğe yönelik özdeşleşme arayışı içine girer. Genişleyen düşünce alanında, gencin benimsediği düşünce sistemi, davranış, tutum ve eylemleri oluşur. Gencin bu dönemde özellikle arkadaş ilişkileri çerçevesinde, ait olduğu grup önem kazanır ve grup normlarına uymak için çaba harcar.
Ergenlikteki Gelişimsel Görevler :
Ergenlik, gençler için, bedensel, toplumsal ve bilişsel olgunlaşma dönemidir. Bir ergenin başarması gereken yaşamsal görevleri;
A) Ergenin Bedensel Özelliklerini Kabul Etmesi, Bedenini Etkili Biçimde Kullanabilmesi:
Ergenlik, hızlı bedensel değişimle ve biyolojik olarak başlar; Bu değişimler gencin yetişkin boyuna, ağırlığına, bedensel ve cinsel özelliklerine ulaşmasını sağlar. Bunun sonuçlarından gençler her zaman mutlu olmaz. Buradaki gelişimsel görevi; bedensel özelliklerini kabul etmeyi ve onları kabullenmeyi öğrenmek olmalıdır.
B) Toplumsal Rolünü Gerçekleştirmek :
Bu gelişimsel görev, ergenintoplumsal rolünü, davranış tarzını, açıkça cinsel rolünü benimsemesidir. Kadın veya erkek rolünü benimseyerek, bu role uygun davranması beklenir. Kendini ifade tarzı, giyim tarzını oluşturma, toplumdaki cinsel rolünü netleştirmesi gelişimsel görevidir.
C) Yaşıtlarıyla Yeni ve Daha Olgun İlişkiler Kurmak :
Ergenlik döneminin ilk bölümünde, büyük ölçüde kendi hemcinsleri ile kurulan arkadaş gruplarının yerini daha olgun erkek kadın ilişkilerine bırakması beklenir. Ergenlik çağını yaşayan gencin, karma bir grupta nasıl davranacağını bilmesi, yetişkinlere özgü, çeşitli toplumsal etkinliklere nasıl katılacağını öğrenmesi zorunludur. Toplumsal kültür, bu toplumsal ilişkilerin ne olduğunu büyük ölçüde belirler; bir toplumdan diğerine değişikenlik gösterir.
D) Duygusal Bağımsızlığı Gerçekleştirmek:
Ana-babadan özellikle davranış tarzı, tutum ve ilgileri açısından bağımsız olmaya çalışan ergenler, genellikle, onlardan habersiz davranarak, ardından da, rapor vermek zorunda kalmadan bir şeyleri arkadaşlarıyla yaşayabilmek isterler. Anne-babalar, kendilerinin üzerinde otorite kurmaya kalkıştığında sıklıkla baş kaldırırlar. Ama ebeveynler onların sorumlu yetişkin gibi davranmaya motive ettiğnde, bağımlılık göstermeye çalışırlar. Burada da kültürel unsurlar, önemlidir.
E) Evliliğe ve Aile Yaşamına Hazırlanma :
Bu gelişim görevi, ergen tarafından diğer aşamalarda ilerlemeler kaydedilmiş olmasına bağlıdır. Çoğunlıkla ergenler, aile kurmaya yönelik yoğun kaygılar hissedebilirler. Ergenin bu alandaki tutumu, hem ailesinin kültürel yapısından ve yaşamının sosyo-ekonomik düzeyinden hem de aile içindeki deneyimlerinden etkilenir.
Beğenin 
Sitemizde yer alan döküman ve yazılar uzman üyelerimiz tarafından hazırlanmış ve pek çoğu bilimsel düzeyde yapılmış çalışmalar olduğundan güvenilir mahiyette eserlerdir. Bununla birlikte TavsiyeEdiyorum.com sitesi ve çalışma sahipleri, yazıların içerdiği bilgilerin güvenilirliği veya güncelliği konusunda hukuki bir güvence vermezler. Sitemizde yayınlanan yazılar bilgi amaçlı kaleme alınmış ve profesyonellere yönelik olarak
hazırlanmıştır. Site ziyaretçilerimizin o meslekle ilgili bir uzmanla görüşmeden, yazı içindeki bilgileri kendi başlarına kullanmamaları gerekmektedir. Yazıların telif hakkı tamamen yazarlarına aittir, eserler sahiplerinin muvaffakatı olmadan hiçbir suretle çoğaltılamaz, başka bir
yerde kullanılamaz, kopyala yapıştır yöntemiyle başka mecralara aktarılamaz. Sitemizde yer alan herhangi bir yazı başkasına ait telif haklarını ihlal ediyor, intihal içeriyor veya yazarın mensubu bulunduğu mesleğin meslek için etik kurallarına aykırılıklar taşıyorsa, yazının kaldırılabilmesi için site yönetimimize bilgi verilmelidir.
