Keçi Yetiştiriciliğinde Bakım ve Yönetim
MAKALE #4119 © Yazan Vet.Hek.Güray AKKAYÜZ | Yayın Aralık 2009 | 15,024 Okuyucu
KEÇİ YETİŞTİRİCİLİĞİNE BAŞLAMADAN ÖNCE:
Konuya hakim güvenebileceğiniz bir veteriner hekimle irtibata geçerek bölgenizde keçiden verim alıp alamıyacağınızı keçileri ne için istediğinizi iyi araştırın süt mü yoksa etmi sütü nereye satabilirsiniz saklama koşullarınız nasıl olur en önemlisi alacağınız keçilerin aşısı varmı hastalıklardan arimi bu gibi konuları gözden geçirdikten sonra keçi yetiştiriciliğine başlamanızı tavsiye ederim..
BAKIM VE YÖNETİM:
Bakım ve yönetimin iyi kavranabilmesi için çeşitli yaş ve cinsiyetteki keçilere verilen adların bilinmesi faydalı olacaktır. Bu terimler yöreden yöreye değişmektedir. OĞLAK: Doğum -6 ay yaşta bulunan erkek ve dişi keçi yavrularına denir. ÇEPİÇ: 7 Aydan l yaşma kadar olan erkek ve dişi keçilere denir. SEİS: l yaşından 2 yaşına kadar olan erkek keçilere denir. GEZDAN: l yaşından 2 yaşına kadar olan dişi keçilerdir. ANAÇ KEÇİ: 2 Yaşından büyük ve yavrulamış dişi keçilerdir. TEKE: 2 Yaşından büyük ve aşımda kullanılan erkek keçilere denir. ERKEÇ: 2 Yaşından büyük ve elenmiş erkek keçilerdir.
KEÇİLERDE ÇİFTLEŞME NE ZAMAN YAPILMAKTADIR:
Keçilerde koyunlar gibi mevsime bağlı kızgınlık gösteren hayvanlardır. Sonbaharda günü ışıklı sürelerinin, ışık yoğunluğunun ve hava sıcaklığının düşmesi ile kızgınlık gösterirler. Teke Katım Zamanı Keçilerin kızgınlık göstermesine, yeme, meraya ve pazarlama koşulları dikkate alınarak teke katımı yapılmalıdır. Aşım genellikle sonbaharda yapılır ve 1.5 -2 ay sürer. Serbest aşımda teke başına 30- 35 dişi, elde aşımda 60-90 dişi hayvan hesaplanmalıdır
GEBELİK DÖNEMİNDE KEÇİLERİN BESLENMESİ:
Gebeliğin başlarında keçilerde şok etkisi olan davranışlardan kaçınılmalıdır. Gebeliğin son iki ayında ise hacimli ve sulu yemler yerine yüksek proteinli konsantre yemler ve iyi kaliteli kuru çayır otu veya yonca otu vermek gerekir. Keçilerin düzenli olarak meraya çıkartılması ve gerekli hareket imkanının verilmesi zorunluluğu unutulmamalıdır, imkanımız varsa gebe keçileri diğerlerinden ayrı olarak işletme merkezine yakın yerlerde otlatmalıyız. Doğum yaklaştıkça keçilere gösterilen özen daha çok arttırılmalıdır. Doğum yatarak olabileceği gibi ayakta da olabilir. Normal doğumda müdahale etmeden olayı seyretmek en doğru yoldur. Şayet herhangi bir zorluk varsa doğuma yardım edilmelidir.
DOĞUMDAN SONRA OĞLAKLARIN BAKIM VE BESLENMESİ:
Doğumdan sonra oğlakların ağız ve burunlarını temizleyerek rahat nefes almaları sağlanmalıdır. Göbek kordonu 3-4 parmak aşağıdan kesilerek tentürdiyot dökülmelidir. Yeni doğan oğlaklara ilk 3-5 gün ağız sütü verilmelidir. Daha sonra oğlaklar ya anasının yanına bırakılarak doğal emzirme yada biberon ve kova ile yapay emzirme uygulanır. Yapay emzirmede sütün ısısına dikkat edilmelidir. Sütün ısısı 35-38 c° olmalıdır. Oğlaklara verilecek süt yarım kilodan başlayarak 1.5-2 kg.’a kadar çıkabilir.ayrıca oğlaklara doğumdan birkaç gün sonra iyi kalitede kuru ot ve kesif yem verilmelidir. Süt içirme dönemi l O-12 hafta sürer. İlk altı ayda normal büyüyen oğlaklar günde 110-200 gram ağırlık artışı olmaktadır, bu dönemde düzenli süt içirilmesinin yanında kaba ve kesif yemin büyük yararları vardır. Bu yemler rumen gelişimi için önemlidir. 15 günlükten sonra yalama taşları konmalı oğlaklar yeşil yem yeme ve hava almak için yakın meralara çıkarılmalıdır.
Oğlaklarda doğumun ilk aylarında beslenmenin yanısıra zorunlu bazı bakım işleri vardır. Bunlar numaralama, kastrasyon tırnak bakımı ve boynuz ve koku bezlerini köreltme işleridir. Şayet boynuz ve koku bezleri köreltilecekse doğumdan 3-4 gün sonra boynuz düğmeleri üzerindeki kıllar kontrol edilir. Düzgün değilse hayvanın boynuzlu olduğu anlaşılır. Buraya sodyum veya potasyum hidroksitli çubuk sürülerek veya dağlayarak boynuz köreltilmelidir. Boynuzdan sonra daha üstte bulunan koku bezleri de dağlanmalıdır.Böylece erkek hayvanların aşımda koku yapmaları engellenmiş olur.
ERGİN KEÇİLERİN BESLENMESİ:
Keçiler diğer hayvanlara göre yem kaynaklarından daha iyi yararlanırlar. Sütçü keçiler gebeliğin ilk yansında eğer sağılmıyorsa sadece mera ve bir miktar kuru otla yetinebilir. Ancak gebeliğin ikinci yarısında keçiler hem yavruyu beslemek hem de bir sonraki laktasyona hazırlık yapmak durumundadır. Bunun için kuru ot ve taze otu ek olarak bir miktar kesif yem vermek yararlı olacaktır. Ancak aşırı beslemeden kaçınılmalıdır. Doğumu izleyen ilk gün yeni doğum yapmış keçilere verilen kesif yem miktarı azaltılarak aşırı süt akışına engel olmak yerinde olacaktır. Ayrıca keçilerde ani yem değişikliklerinden kaçınılmalıdır. Keçiler yeterli miktarda kaba ve kesif yem sağlanması durumunda yem tüketiminde seçici davranan hayvanlardır. Bu nedenle hayvanın yemi seçmemesi için kıyılarak yedirilmesi gerekmektedir.
KEÇİLERDE DAMIZLIK SEÇİMİ
Döl Verimi Bakımından Damızlık Seçimi: İkiz doğmuş dişi ve erkek oğlaklara öncelik verilmelidir. Bunların anne ve babalarının da ikiz doğmuş olmalarına özen gösterilmelidir. Bu döl verimini azda olsa arttıracaktır. İyi bakım ve beslenme koşullarında erken yaşta cinsel olgunluğa ulaşan doğdukları yılın aşım mevsiminde tekeye verilebilen oğlaklar damızlık olarak ayrılmalıdır. Aşım mevsimi başlangıcında kızgınlık gösteren hayvanların döl verimi fazla olmaktadır. Ayrıca kızgınlık mevsimleri uzun olan hayvanlar damızlıkta kullanılıp, iki yılda üç doğum yaptırılırsa bu hayvanlarında döl verimleri yüksek olmaktadır.
Süt Verimi Bakımından Damızlık Seçimi: Süt verimi dişilere özgü bir verim olduğundan erkek hayvanların seçimi zorlaşmaktadır. Erkeklerin öz ve üvey kardeşleri ile analarının verimine bakılarak seçimi yapılır. Ayrıca dış yapıya bakarak damızlık seçmede isabet oranım yükseltir. Damızlığa ayrılan dişi hayvanlardan süt verimi az olanlar sürüden ayrılmalıdır. Süt verimi bakımından tekelerin değerlendirilmesinde döl kontrolünden de yararlanılmaktadır. Bu yöntemde tekeler döllerinin süt verimine göre değerlendirilirler.
Kayıt tutulmayan sürülerde hayvanın vücut yapısına bakarak süt verimi hakkında bilgi sahibi olunmaktadır. Süt keçilerinde vücut zarif yapılı, meme gelişmiş, memenin vücuda bağlantısı iyi, göğüs boşluğu solunum tipine uygun olarak uzun ve geniş hacimli, kemikler ince ve dokunulduğunda kolaylıkla hissedilebilecek şekildedir. Dış yapıya göre verimlerin tahmininde isabetin düşük olduğu unutulmamalıdır.
Et Verimi Bakımından Damızlık Seçimi: Hayvanların süt emme ve besi döneminde gelişme hızı fazla olanlara öncelik verilmelidir. Hızlı gelişen hayvanlar kesim ağırlığına daha kısa sürede ulaşırlar. Bunlar yavaş gelişenlere göre daha fazla birim ağırlık artışı için daha az yem tüketirler. Yani yemi daha iyi değerlendirirler. Gelişme hızı yüksek oğlaklar içerisinde but, sırt ve bel bölgelerinin gelişmesi iyi olan, elle yakalandığında daha etli olduğu anlaşılanlar damızlık olarak ayrılmalıdır. Keçi karkaslarında yağ genellikle vücut boşluklarında ve iç organlar etrafında birikmekte kas lifleri arasına dağılmamaktadır. Karkasın dış yüzeyinde yani deri altında yağ birikimi oldukça sınırlıdır. Karkaslardaki yağ birikimi az, dağılımı dengeli mümkün olduğunca kas lifleri arasında yağ birikimi olan but, sırt, bel bölgeleri iyi gelişmiş oğlakların babaları et üretimi bakımından değerli damızlıklardır. Bu tekelerden mümkün olduğunca fazla yararlanılmalıdır.
Konuya hakim güvenebileceğiniz bir veteriner hekimle irtibata geçerek bölgenizde keçiden verim alıp alamıyacağınızı keçileri ne için istediğinizi iyi araştırın süt mü yoksa etmi sütü nereye satabilirsiniz saklama koşullarınız nasıl olur en önemlisi alacağınız keçilerin aşısı varmı hastalıklardan arimi bu gibi konuları gözden geçirdikten sonra keçi yetiştiriciliğine başlamanızı tavsiye ederim..
BAKIM VE YÖNETİM:
Bakım ve yönetimin iyi kavranabilmesi için çeşitli yaş ve cinsiyetteki keçilere verilen adların bilinmesi faydalı olacaktır. Bu terimler yöreden yöreye değişmektedir. OĞLAK: Doğum -6 ay yaşta bulunan erkek ve dişi keçi yavrularına denir. ÇEPİÇ: 7 Aydan l yaşma kadar olan erkek ve dişi keçilere denir. SEİS: l yaşından 2 yaşına kadar olan erkek keçilere denir. GEZDAN: l yaşından 2 yaşına kadar olan dişi keçilerdir. ANAÇ KEÇİ: 2 Yaşından büyük ve yavrulamış dişi keçilerdir. TEKE: 2 Yaşından büyük ve aşımda kullanılan erkek keçilere denir. ERKEÇ: 2 Yaşından büyük ve elenmiş erkek keçilerdir.
KEÇİLERDE ÇİFTLEŞME NE ZAMAN YAPILMAKTADIR:
Keçilerde koyunlar gibi mevsime bağlı kızgınlık gösteren hayvanlardır. Sonbaharda günü ışıklı sürelerinin, ışık yoğunluğunun ve hava sıcaklığının düşmesi ile kızgınlık gösterirler. Teke Katım Zamanı Keçilerin kızgınlık göstermesine, yeme, meraya ve pazarlama koşulları dikkate alınarak teke katımı yapılmalıdır. Aşım genellikle sonbaharda yapılır ve 1.5 -2 ay sürer. Serbest aşımda teke başına 30- 35 dişi, elde aşımda 60-90 dişi hayvan hesaplanmalıdır
GEBELİK DÖNEMİNDE KEÇİLERİN BESLENMESİ:
Gebeliğin başlarında keçilerde şok etkisi olan davranışlardan kaçınılmalıdır. Gebeliğin son iki ayında ise hacimli ve sulu yemler yerine yüksek proteinli konsantre yemler ve iyi kaliteli kuru çayır otu veya yonca otu vermek gerekir. Keçilerin düzenli olarak meraya çıkartılması ve gerekli hareket imkanının verilmesi zorunluluğu unutulmamalıdır, imkanımız varsa gebe keçileri diğerlerinden ayrı olarak işletme merkezine yakın yerlerde otlatmalıyız. Doğum yaklaştıkça keçilere gösterilen özen daha çok arttırılmalıdır. Doğum yatarak olabileceği gibi ayakta da olabilir. Normal doğumda müdahale etmeden olayı seyretmek en doğru yoldur. Şayet herhangi bir zorluk varsa doğuma yardım edilmelidir.
DOĞUMDAN SONRA OĞLAKLARIN BAKIM VE BESLENMESİ:
Doğumdan sonra oğlakların ağız ve burunlarını temizleyerek rahat nefes almaları sağlanmalıdır. Göbek kordonu 3-4 parmak aşağıdan kesilerek tentürdiyot dökülmelidir. Yeni doğan oğlaklara ilk 3-5 gün ağız sütü verilmelidir. Daha sonra oğlaklar ya anasının yanına bırakılarak doğal emzirme yada biberon ve kova ile yapay emzirme uygulanır. Yapay emzirmede sütün ısısına dikkat edilmelidir. Sütün ısısı 35-38 c° olmalıdır. Oğlaklara verilecek süt yarım kilodan başlayarak 1.5-2 kg.’a kadar çıkabilir.ayrıca oğlaklara doğumdan birkaç gün sonra iyi kalitede kuru ot ve kesif yem verilmelidir. Süt içirme dönemi l O-12 hafta sürer. İlk altı ayda normal büyüyen oğlaklar günde 110-200 gram ağırlık artışı olmaktadır, bu dönemde düzenli süt içirilmesinin yanında kaba ve kesif yemin büyük yararları vardır. Bu yemler rumen gelişimi için önemlidir. 15 günlükten sonra yalama taşları konmalı oğlaklar yeşil yem yeme ve hava almak için yakın meralara çıkarılmalıdır.
Oğlaklarda doğumun ilk aylarında beslenmenin yanısıra zorunlu bazı bakım işleri vardır. Bunlar numaralama, kastrasyon tırnak bakımı ve boynuz ve koku bezlerini köreltme işleridir. Şayet boynuz ve koku bezleri köreltilecekse doğumdan 3-4 gün sonra boynuz düğmeleri üzerindeki kıllar kontrol edilir. Düzgün değilse hayvanın boynuzlu olduğu anlaşılır. Buraya sodyum veya potasyum hidroksitli çubuk sürülerek veya dağlayarak boynuz köreltilmelidir. Boynuzdan sonra daha üstte bulunan koku bezleri de dağlanmalıdır.Böylece erkek hayvanların aşımda koku yapmaları engellenmiş olur.
ERGİN KEÇİLERİN BESLENMESİ:
Keçiler diğer hayvanlara göre yem kaynaklarından daha iyi yararlanırlar. Sütçü keçiler gebeliğin ilk yansında eğer sağılmıyorsa sadece mera ve bir miktar kuru otla yetinebilir. Ancak gebeliğin ikinci yarısında keçiler hem yavruyu beslemek hem de bir sonraki laktasyona hazırlık yapmak durumundadır. Bunun için kuru ot ve taze otu ek olarak bir miktar kesif yem vermek yararlı olacaktır. Ancak aşırı beslemeden kaçınılmalıdır. Doğumu izleyen ilk gün yeni doğum yapmış keçilere verilen kesif yem miktarı azaltılarak aşırı süt akışına engel olmak yerinde olacaktır. Ayrıca keçilerde ani yem değişikliklerinden kaçınılmalıdır. Keçiler yeterli miktarda kaba ve kesif yem sağlanması durumunda yem tüketiminde seçici davranan hayvanlardır. Bu nedenle hayvanın yemi seçmemesi için kıyılarak yedirilmesi gerekmektedir.
KEÇİLERDE DAMIZLIK SEÇİMİ
Döl Verimi Bakımından Damızlık Seçimi: İkiz doğmuş dişi ve erkek oğlaklara öncelik verilmelidir. Bunların anne ve babalarının da ikiz doğmuş olmalarına özen gösterilmelidir. Bu döl verimini azda olsa arttıracaktır. İyi bakım ve beslenme koşullarında erken yaşta cinsel olgunluğa ulaşan doğdukları yılın aşım mevsiminde tekeye verilebilen oğlaklar damızlık olarak ayrılmalıdır. Aşım mevsimi başlangıcında kızgınlık gösteren hayvanların döl verimi fazla olmaktadır. Ayrıca kızgınlık mevsimleri uzun olan hayvanlar damızlıkta kullanılıp, iki yılda üç doğum yaptırılırsa bu hayvanlarında döl verimleri yüksek olmaktadır.
Süt Verimi Bakımından Damızlık Seçimi: Süt verimi dişilere özgü bir verim olduğundan erkek hayvanların seçimi zorlaşmaktadır. Erkeklerin öz ve üvey kardeşleri ile analarının verimine bakılarak seçimi yapılır. Ayrıca dış yapıya bakarak damızlık seçmede isabet oranım yükseltir. Damızlığa ayrılan dişi hayvanlardan süt verimi az olanlar sürüden ayrılmalıdır. Süt verimi bakımından tekelerin değerlendirilmesinde döl kontrolünden de yararlanılmaktadır. Bu yöntemde tekeler döllerinin süt verimine göre değerlendirilirler.
Kayıt tutulmayan sürülerde hayvanın vücut yapısına bakarak süt verimi hakkında bilgi sahibi olunmaktadır. Süt keçilerinde vücut zarif yapılı, meme gelişmiş, memenin vücuda bağlantısı iyi, göğüs boşluğu solunum tipine uygun olarak uzun ve geniş hacimli, kemikler ince ve dokunulduğunda kolaylıkla hissedilebilecek şekildedir. Dış yapıya göre verimlerin tahmininde isabetin düşük olduğu unutulmamalıdır.
Et Verimi Bakımından Damızlık Seçimi: Hayvanların süt emme ve besi döneminde gelişme hızı fazla olanlara öncelik verilmelidir. Hızlı gelişen hayvanlar kesim ağırlığına daha kısa sürede ulaşırlar. Bunlar yavaş gelişenlere göre daha fazla birim ağırlık artışı için daha az yem tüketirler. Yani yemi daha iyi değerlendirirler. Gelişme hızı yüksek oğlaklar içerisinde but, sırt ve bel bölgelerinin gelişmesi iyi olan, elle yakalandığında daha etli olduğu anlaşılanlar damızlık olarak ayrılmalıdır. Keçi karkaslarında yağ genellikle vücut boşluklarında ve iç organlar etrafında birikmekte kas lifleri arasına dağılmamaktadır. Karkasın dış yüzeyinde yani deri altında yağ birikimi oldukça sınırlıdır. Karkaslardaki yağ birikimi az, dağılımı dengeli mümkün olduğunca kas lifleri arasında yağ birikimi olan but, sırt, bel bölgeleri iyi gelişmiş oğlakların babaları et üretimi bakımından değerli damızlıklardır. Bu tekelerden mümkün olduğunca fazla yararlanılmalıdır.
Beğenin 
| Makale Kütüphanemizden | ||||
|
keçi, keçi yetiştirmek, keçi yetiştiriciliği, keçi bakımı, keçi eti, keçi çiftliği, oğlak, çepiç, seis, gezdan, anaç keçi, teke, erkeç, keçilerde çiftleşme, oğlak bakımı, keçilerin beslenmesi, damızlık keçi
Sitemizde yer alan döküman ve yazılar uzman üyelerimiz tarafından hazırlanmış ve pek çoğu bilimsel düzeyde yapılmış çalışmalar olduğundan güvenilir mahiyette eserlerdir. Bununla birlikte TavsiyeEdiyorum.com sitesi ve çalışma sahipleri, yazıların içerdiği bilgilerin güvenilirliği veya güncelliği konusunda hukuki bir güvence vermezler. Sitemizde yayınlanan yazılar bilgi amaçlı kaleme alınmış ve profesyonellere yönelik olarak
hazırlanmıştır. Site ziyaretçilerimizin o meslekle ilgili bir uzmanla görüşmeden, yazı içindeki bilgileri kendi başlarına kullanmamaları gerekmektedir. Yazıların telif hakkı tamamen yazarlarına aittir, eserler sahiplerinin muvaffakatı olmadan hiçbir suretle çoğaltılamaz, başka bir
yerde kullanılamaz, kopyala yapıştır yöntemiyle başka mecralara aktarılamaz. Sitemizde yer alan herhangi bir yazı başkasına ait telif haklarını ihlal ediyor, intihal içeriyor veya yazarın mensubu bulunduğu mesleğin meslek için etik kurallarına aykırılıklar taşıyorsa, yazının kaldırılabilmesi için site yönetimimize bilgi verilmelidir.
