Uzman Ebeveyn Yazıları: Sorunlu Çocukları Olan Aileler ve Ebeveyn Yol Haritası
Kıymetli anne - babalar,
Çocuğunuz sadece sorunlu davranışlarından ibaret değildir. Çoğu çocuk evlerinde, kendilerinden zaten beklenilen işler / davranışlar sergilediklerinde önemsenmezler; varlıkları genellikle bir hata veya yaramazlık yaptıklarında farkedilir. O zaman da hep eleştirilir ve kendilerine hatalarından dolayı kızılır. Bütün çocuklar aslında, mevcut sorunları vasıtasıyla anne ve babalarına bir anlamda isyan etmektedirler:
"Benim hiç bir iyi davranışım yok mu, ben sadece olumsuz davranışlarımdan mı ibaretim, ama bu yapılanlar bana haksızlık, iyi işler yapınca da beni farkedin / önemseyin!" mesajı vermektedirler.
Ayrıca çocuklar, bu sorunlu davranışları yoluyla ilgiyi üzerlerine çekmeye, böylece ilgi gereksinimlerini de gidermeye çalışmaktadırlar. Hani halk arasında, bir şeyi elde etmeyi kafasına koyanlar, "İyilikle olmazsa kötülükle" derler ya. Çocuklar da ihtiyaçları olan ilgiyi olumlu işler / davranışlar yaparak (iyilikle) alamadıklarında olumsuz davranışlar yoluyla (kötülükle) almaya çalışmaktadırlar. Bu türden sorunlu davranışlar sonrasında genellikle şu yolu takip etmeniz olumlu sonuç verecektir:
Olumsuz bir davranışla karşılaştığınızda, öncelikle çocuğunuzun sayamayacağınız kadar çok iyi taraflarının olduğunu anımsayın. Sonra, olumsuz davranışlarının sadece devede bir kulak olduğunu düşünün. Daha sonra ise, anında ve "sen..." diye başlayan ifadelerle çocuğa karşı çıkmaktan şiddetle kaçının.
Bir hata yaptığında sıcağı sıcağına karşı çıkıp eleştirmeniz, şikayetçi olmanız, söylenmeye başlamanız ve "sen..." diye başlayan cümlelerle çocuğun komple kendisini hedef alarak eleştirmeniz istediğiniz sonucu asla vermeyecektir. Bu yanlış tutum büyük olasılıkla çocuğu "karşı tepkide" bulunmaya, diğer bir deyişle size direnç göstermeye sevkedecektir. Ayrıca bu, bütün dikkatleri üzerine çektiği ve ilgi anlamına da geldiği, yani "ikincil kazanım" sağladığı için çocuk tarafından istemli olarak da kullanılacaktır. Üstelik bu tutum, çocuğunuzun üzerindeki etkinizi ve otoritenizi de aşındıracaktır.
Bunun yerine çocuk bir yanlış davranış gösterince hemen tepki vermeyin, oralı bile olmayın, hiç ilgilenmeyin. Görmezden gelin. Bir müddet bu yolu deneyin. Çoğu durumda bu tepki biçimi olumlu sonuç verir. Ancak sonuç alamadıysanız, endişelenmeyin, bu durumda şu ikinci yolu takip edin:
Çocuğunuzun olumsuz davranışıyla yine hiç ilgilenmeyin. Dönüp işinize gücünüze devam edin. Fakat bu arada yönünüzü çocuğa dönmeden ve çok kısa bir cümle ile, "...Oğlum (ya da kızım), sen akıllı bir çocuksun, fakat bu davranışın yanlış. Bu davranışının cezası şudur, bunu bilesin" deyin. Bir daha da kesinlikle ikinci bir açıklamada bulunmayın. Başka ve uzayıp giden diyaloglara girişerek çocukla asla polemik doğurmayın. Kısa, net ve kararlı bir ifadeyle bu standart tepkiyi benzer bütün durumlarda sürekli uygulayın.
Bu yolu en az iki ay deneyin. Her defasında aynen bu kalıp ifadeyi kullanın. Cezayı da akabinde, kesinlikle çekinmeden verin. Çocuğunuza olan sevginizin depreşmesi sizi bu cezayı vermekten sakın olaki alıkoymasın.
Geleneksel yetiştirilme biçimimizden dolayı büyük çoğunluğumuz, yapı olarak, çocuklara karşı genellikle şu iki tür uç tepkiyi vermeye eğilimliyizdir:
Ya bir davranışını beğenmeyip ceza verince çocuğa tamamen tavır alırız. Çocuğun tamamını sanık sandalyesine oturturuz. Ya da bir - iki iyi tarafını görünce yapmış olduğu hatasını hemen unutuveririz, sanki ortada hiç bir sorun kalmamış gibi davranırız. Bu iki yaklaşım biçimi de son derece yanlıştır. Bu gibi durumlarda ortaya konulması gerekli olan doğru tepki biçimi şudur:
Başka konuşmalarına, davranışlarına gülün, onaylayın, övgü ifadeleri kullanın. "Aferim benim kızıma - oğluma" deyin, yine beraber gezmelere gidin, hatta gerekiyorsa ona yine hediyeler alın. Fakat yanlış bir davranışı dolayısı ile önceden kesilmiş olan cezasını bunlarla karıştırmayın, yine uygulamaya devam edin. Unutmayın, vereceğiniz ceza sadece yanlış olan davranışın karşılığıdır. Hatalı davranış ortadan kalkmadığı sürece cezayı da ortadan kaldırmayın. Çocuk vazgeçmediği sürece bu uygulamadan kesinlikle siz vazgeçmeyin. Unutmayın: "Son sözü daima direnenler söyler!". Pes edenler değil!
Bu noktada önemli olan bir diğer husus da şudur: Çocuk, bedelini ödemeyi göze aldığı sürece olumsuz davranışlarda bulunma ve bu davranışını sürdürme özgürlüğüne sahip olsun. Bu dünyada, bedelini ödemeyi göze aldıktan sonra herkes her zaman her şeyi yapamaz mı? Pekala çocuk da yapabilir. Ancak, bedelini ödemek kaydıyla! Bedelini ödesin, bırakın istiyorsa bu davranışına yine devam etsin!
Gerekirse bir süre daha bazı hatalı, kusurlu davranışlarıyla yaşasın çocukluğunu, ne çıkar bundan! Bizler bile koca koca insanlar olarak bir çok kusurlu davranışlarla yaşamıyormuyuz yaşamda!
Gül dalındaki dikene bakıp üzeleceğimize dikenler içinde gülün yaratılmış olmasına bakıp sevinmeli değil miyiz biraz da!
Her çocuk dünya bahçesindeki bir çiçekse, diğer dikensiz çiçeklere bakıp da sahip olduğunuz gülün dikenlerini yolmaya, bunu yaparken de yapraklarını koparmaya çalışmayın. Unutmayın, çiçeklerin şahı güldür! Dikenleri olsa bile!
Burada, konuyla ilgili olduğu için şu hususun altını bir kez daha çizmekte fayda olduğunu düşünüyorum:
Çoğumuzun bildiği üzere, çocukların temel ihtiyaçlarının başında ilgi gelir. Çocukların ilgi dilleri biz yetişkinlerinkinden biraz farklıdır. Biz yetişkinler ancak iyi, hoş, güzel bir iş yapınca ilgi görmeyi severken onlar kötü, nahoş, çirkin davranışlar yaparak da ilgi toplamayı severler. Bu tür "ilgi tadına" sahip çocuklar, daha ziyade yeterli ilgi doyumuna ulaşamamış çocuklardır. Dolayısı ile, onların anlayabileceği bir dilde ilgi sunumunda bulunmazsanız onlar bu ilginizi hiç bir zaman tam anlamıyla anlamayacaklar, böylece de yeterli ilgi doyumuna asla ulaşamayacaklardır. Bu durumda çocuğunuzun bütün davranışları ilgi çekme amacına dönük olacaktır.
Dolayısı ile, çocukla olan iletişiminizde ‘"dokunma, öpme, sarılma, kucağa alma, başını sıvazlama" gibi bedensel ilgi motiflerinin daha çok kullanılmasında büyük fayda vardır.
Dikkat: Anne ve babalar olarak sizler, çocuklarınızı iyi gözlemlemeli, çocuklarınızın tuhaf işler ve davranışlar yoluyla ilgi çekme eğiliminde olduklarını tespit ettiğinizde, çocuğa kesinlikle yoğunlaşmamalı, üzerinde durmamalısınız.
Bunun yerine, çocuğunuzun dilinde ilgi sunumunda bulunup - bulunmadığınızı gözden geçirmeniz gerekmektedir. Siz ilgi verdim kanaatindesiniz belki ama çocuğunuz kendi davranış diliyle size "hayır, ben almadım ki" diyor, dikkat edin.
Evet siz, "Ben düğmeye bastım, elektriği açtım" diyorsunuz. Çocuk ise, "Hayır, ışık yanmadı, baksana hala karanlıktayım" diye haykırıyor. Demekki düğme ile ampül arasındaki kabloda bir elektrik kaçağı var.
Öyleyse aradaki kaçağı, "ilgi kaçağını" bulmak, bu soruna yoğunlaşmak gerekiyor.
Psk. İzzet Güllü
("Uzman Ebeveyn: Kendi Çocuğunuzun Uzmanı Olun" Adlı Kitabından)
Çocuğunuz sadece sorunlu davranışlarından ibaret değildir. Çoğu çocuk evlerinde, kendilerinden zaten beklenilen işler / davranışlar sergilediklerinde önemsenmezler; varlıkları genellikle bir hata veya yaramazlık yaptıklarında farkedilir. O zaman da hep eleştirilir ve kendilerine hatalarından dolayı kızılır. Bütün çocuklar aslında, mevcut sorunları vasıtasıyla anne ve babalarına bir anlamda isyan etmektedirler:
"Benim hiç bir iyi davranışım yok mu, ben sadece olumsuz davranışlarımdan mı ibaretim, ama bu yapılanlar bana haksızlık, iyi işler yapınca da beni farkedin / önemseyin!" mesajı vermektedirler.
Ayrıca çocuklar, bu sorunlu davranışları yoluyla ilgiyi üzerlerine çekmeye, böylece ilgi gereksinimlerini de gidermeye çalışmaktadırlar. Hani halk arasında, bir şeyi elde etmeyi kafasına koyanlar, "İyilikle olmazsa kötülükle" derler ya. Çocuklar da ihtiyaçları olan ilgiyi olumlu işler / davranışlar yaparak (iyilikle) alamadıklarında olumsuz davranışlar yoluyla (kötülükle) almaya çalışmaktadırlar. Bu türden sorunlu davranışlar sonrasında genellikle şu yolu takip etmeniz olumlu sonuç verecektir:
Olumsuz bir davranışla karşılaştığınızda, öncelikle çocuğunuzun sayamayacağınız kadar çok iyi taraflarının olduğunu anımsayın. Sonra, olumsuz davranışlarının sadece devede bir kulak olduğunu düşünün. Daha sonra ise, anında ve "sen..." diye başlayan ifadelerle çocuğa karşı çıkmaktan şiddetle kaçının.
Bir hata yaptığında sıcağı sıcağına karşı çıkıp eleştirmeniz, şikayetçi olmanız, söylenmeye başlamanız ve "sen..." diye başlayan cümlelerle çocuğun komple kendisini hedef alarak eleştirmeniz istediğiniz sonucu asla vermeyecektir. Bu yanlış tutum büyük olasılıkla çocuğu "karşı tepkide" bulunmaya, diğer bir deyişle size direnç göstermeye sevkedecektir. Ayrıca bu, bütün dikkatleri üzerine çektiği ve ilgi anlamına da geldiği, yani "ikincil kazanım" sağladığı için çocuk tarafından istemli olarak da kullanılacaktır. Üstelik bu tutum, çocuğunuzun üzerindeki etkinizi ve otoritenizi de aşındıracaktır.
Bunun yerine çocuk bir yanlış davranış gösterince hemen tepki vermeyin, oralı bile olmayın, hiç ilgilenmeyin. Görmezden gelin. Bir müddet bu yolu deneyin. Çoğu durumda bu tepki biçimi olumlu sonuç verir. Ancak sonuç alamadıysanız, endişelenmeyin, bu durumda şu ikinci yolu takip edin:
Çocuğunuzun olumsuz davranışıyla yine hiç ilgilenmeyin. Dönüp işinize gücünüze devam edin. Fakat bu arada yönünüzü çocuğa dönmeden ve çok kısa bir cümle ile, "...Oğlum (ya da kızım), sen akıllı bir çocuksun, fakat bu davranışın yanlış. Bu davranışının cezası şudur, bunu bilesin" deyin. Bir daha da kesinlikle ikinci bir açıklamada bulunmayın. Başka ve uzayıp giden diyaloglara girişerek çocukla asla polemik doğurmayın. Kısa, net ve kararlı bir ifadeyle bu standart tepkiyi benzer bütün durumlarda sürekli uygulayın.
Bu yolu en az iki ay deneyin. Her defasında aynen bu kalıp ifadeyi kullanın. Cezayı da akabinde, kesinlikle çekinmeden verin. Çocuğunuza olan sevginizin depreşmesi sizi bu cezayı vermekten sakın olaki alıkoymasın.
Geleneksel yetiştirilme biçimimizden dolayı büyük çoğunluğumuz, yapı olarak, çocuklara karşı genellikle şu iki tür uç tepkiyi vermeye eğilimliyizdir:
Ya bir davranışını beğenmeyip ceza verince çocuğa tamamen tavır alırız. Çocuğun tamamını sanık sandalyesine oturturuz. Ya da bir - iki iyi tarafını görünce yapmış olduğu hatasını hemen unutuveririz, sanki ortada hiç bir sorun kalmamış gibi davranırız. Bu iki yaklaşım biçimi de son derece yanlıştır. Bu gibi durumlarda ortaya konulması gerekli olan doğru tepki biçimi şudur:
Başka konuşmalarına, davranışlarına gülün, onaylayın, övgü ifadeleri kullanın. "Aferim benim kızıma - oğluma" deyin, yine beraber gezmelere gidin, hatta gerekiyorsa ona yine hediyeler alın. Fakat yanlış bir davranışı dolayısı ile önceden kesilmiş olan cezasını bunlarla karıştırmayın, yine uygulamaya devam edin. Unutmayın, vereceğiniz ceza sadece yanlış olan davranışın karşılığıdır. Hatalı davranış ortadan kalkmadığı sürece cezayı da ortadan kaldırmayın. Çocuk vazgeçmediği sürece bu uygulamadan kesinlikle siz vazgeçmeyin. Unutmayın: "Son sözü daima direnenler söyler!". Pes edenler değil!
Bu noktada önemli olan bir diğer husus da şudur: Çocuk, bedelini ödemeyi göze aldığı sürece olumsuz davranışlarda bulunma ve bu davranışını sürdürme özgürlüğüne sahip olsun. Bu dünyada, bedelini ödemeyi göze aldıktan sonra herkes her zaman her şeyi yapamaz mı? Pekala çocuk da yapabilir. Ancak, bedelini ödemek kaydıyla! Bedelini ödesin, bırakın istiyorsa bu davranışına yine devam etsin!
Gerekirse bir süre daha bazı hatalı, kusurlu davranışlarıyla yaşasın çocukluğunu, ne çıkar bundan! Bizler bile koca koca insanlar olarak bir çok kusurlu davranışlarla yaşamıyormuyuz yaşamda!
Gül dalındaki dikene bakıp üzeleceğimize dikenler içinde gülün yaratılmış olmasına bakıp sevinmeli değil miyiz biraz da!
Her çocuk dünya bahçesindeki bir çiçekse, diğer dikensiz çiçeklere bakıp da sahip olduğunuz gülün dikenlerini yolmaya, bunu yaparken de yapraklarını koparmaya çalışmayın. Unutmayın, çiçeklerin şahı güldür! Dikenleri olsa bile!
Burada, konuyla ilgili olduğu için şu hususun altını bir kez daha çizmekte fayda olduğunu düşünüyorum:
Çoğumuzun bildiği üzere, çocukların temel ihtiyaçlarının başında ilgi gelir. Çocukların ilgi dilleri biz yetişkinlerinkinden biraz farklıdır. Biz yetişkinler ancak iyi, hoş, güzel bir iş yapınca ilgi görmeyi severken onlar kötü, nahoş, çirkin davranışlar yaparak da ilgi toplamayı severler. Bu tür "ilgi tadına" sahip çocuklar, daha ziyade yeterli ilgi doyumuna ulaşamamış çocuklardır. Dolayısı ile, onların anlayabileceği bir dilde ilgi sunumunda bulunmazsanız onlar bu ilginizi hiç bir zaman tam anlamıyla anlamayacaklar, böylece de yeterli ilgi doyumuna asla ulaşamayacaklardır. Bu durumda çocuğunuzun bütün davranışları ilgi çekme amacına dönük olacaktır.
Dolayısı ile, çocukla olan iletişiminizde ‘"dokunma, öpme, sarılma, kucağa alma, başını sıvazlama" gibi bedensel ilgi motiflerinin daha çok kullanılmasında büyük fayda vardır.
Dikkat: Anne ve babalar olarak sizler, çocuklarınızı iyi gözlemlemeli, çocuklarınızın tuhaf işler ve davranışlar yoluyla ilgi çekme eğiliminde olduklarını tespit ettiğinizde, çocuğa kesinlikle yoğunlaşmamalı, üzerinde durmamalısınız.
Bunun yerine, çocuğunuzun dilinde ilgi sunumunda bulunup - bulunmadığınızı gözden geçirmeniz gerekmektedir. Siz ilgi verdim kanaatindesiniz belki ama çocuğunuz kendi davranış diliyle size "hayır, ben almadım ki" diyor, dikkat edin.
Evet siz, "Ben düğmeye bastım, elektriği açtım" diyorsunuz. Çocuk ise, "Hayır, ışık yanmadı, baksana hala karanlıktayım" diye haykırıyor. Demekki düğme ile ampül arasındaki kabloda bir elektrik kaçağı var.
Öyleyse aradaki kaçağı, "ilgi kaçağını" bulmak, bu soruna yoğunlaşmak gerekiyor.
Psk. İzzet Güllü
("Uzman Ebeveyn: Kendi Çocuğunuzun Uzmanı Olun" Adlı Kitabından)
|
Yazan
|
Bu makaleden alıntı yapmak
için alıntı yapılan yazıya aşağıdaki ibare eklenmelidir: "Uzman Ebeveyn Yazıları: Sorunlu Çocukları Olan Aileler ve Ebeveyn Yol Haritası" başlıklı makalenin tüm hakları yazarı Psk.İzzet GÜLLÜ'e aittir ve makale, yazarı tarafından TavsiyeEdiyorum.com (http://www.tavsiyeediyorum.com) kütüphanesinde yayınlanmıştır. Bu ibare eklenmek şartıyla, makaleden Fikir ve Sanat Eserleri Kanununa uygun kısa alıntılar yapılabilir, ancak Psk.İzzet GÜLLÜ'nün izni olmaksızın makalenin tamamı başka bir mecraya kopyalanamaz veya başka yerde yayınlanamaz. |
3 Beğeni 
Yazan Uzman
|
Sitemizde yer alan döküman ve yazılar uzman üyelerimiz tarafından hazırlanmış ve pek çoğu bilimsel düzeyde yapılmış çalışmalar olduğundan güvenilir mahiyette eserlerdir. Bununla birlikte TavsiyeEdiyorum.com sitesi ve çalışma sahipleri, yazıların içerdiği bilgilerin güvenilirliği veya güncelliği konusunda hukuki bir güvence vermezler. Sitemizde yayınlanan yazılar bilgi amaçlı kaleme alınmış ve profesyonellere yönelik olarak
hazırlanmıştır. Site ziyaretçilerimizin o meslekle ilgili bir uzmanla görüşmeden, yazı içindeki bilgileri kendi başlarına kullanmamaları gerekmektedir. Yazıların telif hakkı tamamen yazarlarına aittir, eserler sahiplerinin muvaffakatı olmadan hiçbir suretle çoğaltılamaz, başka bir
yerde kullanılamaz, kopyala yapıştır yöntemiyle başka mecralara aktarılamaz. Sitemizde yer alan herhangi bir yazı başkasına ait telif haklarını ihlal ediyor, intihal içeriyor veya yazarın mensubu bulunduğu mesleğin meslek için etik kurallarına aykırılıklar taşıyorsa, yazının kaldırılabilmesi için site yönetimimize bilgi verilmelidir.
