İlköğretimden Ortaoğretime Geçiş
MAKALE #4253 © Yazan Psk.Dnş.İlksen GÜZELCİK | Yayın Ocak 2010 | 8,974 Okuyucu
ÇOCUĞUM HANGİ LİSEYE GİTMELİ?
8. sınıfı tamamlayan öğrenciler bir üst öğrenim kurumu seçerken bir ölçüde mesleğini seçmektedir.
Kişiyi yaşamda mutlu kılacak unsurların başında seçilen meslek gelir. Çünkü meslek seçerken gelecekte nasıl bir hayat yaşanacağı belirlenmiş olur. Nasıl bir ortamda çalışılacağı, ne kadar para kazanılacağı, hangi koşullarda yaşanacağı, aile ve yakın çevrenin bundan nasıl etkileneceği kararı meslek seçimi ile verilmektedir.
Mesleki yönelme, ilköğretim sonrası gideceğimiz eğitim kurumu ile belirlendiğine göre hangi liseye gidileceğine nasıl karar verilmelidir ?
Bu kararı verirken öncelikle bilinmesi gereken bireyin kişisel özellikleri ve ilköğretim sonrası eğitim seçeneklerinin neler olduğudur. Verilecek kararın en doğru seçim olabilmesi için; Kişi kendini iyi tanımalı. Ne tür işlere yatkın olduğunu bilmelidir.
· İlgi ve yetenekleri nelerdir?
· Başarı düzeyi nedir?
· Nasıl bir ortamda çalışmak istenmektedir?
· Yaşamda nelere değer verilmektedir?
· Hangi kişilik özelliklerine sahiptir? sorularına net yanıtlar verilmiş olunmalıdır.
Birey Kendini Çok İyi Tanımalıdır
Bunun için yetenekler, ilgi ve istekler, değerler, kişilik özelliklerinin bilinmesi gerekir.
Yetenek, öğrenme veya bir eğitimden yararlanabilme gücüdür. Bireyin doğuştan getirdiği ve sonradan eğitimle desteklediği yetenekleri onun hangi meslekleri daha iyi yapabileceği konusunda ipucu verir.
Her mesleğin birbirinden farklı yetenekleri gerektirdiği düşünülürse, bireyin yeteneklerine uygun mesleği seçmesi, onun daha başarılı ve mutlu olmasını sağlayacaktır. Bu yüzden hangi yeteneklere sahip olunduğu bilinmelidir. Örneğin; Sayısal, sözel, resim, spor vb.
İlgiler ve istekler, kişilerin tercih ettiği, zaman ayırdığı ve zevk aldığı uğraşlardan anlaşılır. Yani hoşlanılan dersler ve işler kişinin ilgisini belirlemede en önemli ipuçlarıdır. Bu nedenle hangi mesleklere ilgi duyulduğu ve sevildiği belirlenmeli ve buna uygun bir mesleki yönelme yapılmalıdır.
Mesleki değer, mesleği yaparken yaşanan doyumdur. Bireyin “ ben ne için çalışıyorum, yaşamdan, mesleğimden ne bekliyorum?” soruna verdiği cevap mesleki değerini yansıtır. Bu nedenle birey “ Yaşamdan ne bekliyorum ? Niçin çalışmalıyım ?” gibi soruları kendisine yönelterek, bunlara vereceği cevaplara göre meslek seçmelidir.
Kişilik özelliklerinin bilinmesi doğru seçime yaklaşılmasını kolaylaştırır. Her insanın doğuştan sahip olduğu ve çevresinden kazandığı özellikleri vardır. Her bireyin boyu, kilosu, görünümü farklı olduğu gibi, çalışkanlık, uysallık, ataklık, sinirlilik, sabırlılık, girişkenlik gibi özellikleri de farklıdır. Bir mesleğe yönelirken kişinin bu özelliklerini bilmesi ve mesleğin gerektirdiği nitelikleri taşıyıp taşımadığını sorgulaması gerekir.
Kısaca, insanlarda bulunan farklı yetenek, ilgi, değer ve kişisel özellikler onların farklı alanlara yönelmesini gerektirmektedir. Bu nedenle önce kişi kendi yetenek, ilgi ve değerlerini bilmeli, daha sonra da mesleklerin gerektirdiği nitelikleri tanımalıdır. En son olarak da bireysel özelliklerine uygun mesleğe yönelmelidir.
Aksi halde kendine hiç uygun olamayan bir seçim yaparak ömrünün geri kalan ve muhtemelen öncekiden çok daha uzun olan bölümünü riske etmiş olacaktır.
Birey İlköğretim Sonrası Eğitim Seçeneklerini Çok İyi Bilmelidir;
ilköğretim sonrası eğitim seçenekleri hakkında ayrıntılı bilgi sahibi olunmalıdır. Bunlar üç ana gruba ayrılabilir:
v Birici Grup; Yüksek öğrenime hazırlayan eğitim kurumları ve programlarıdır. Bunlar Genel Lise (Düz Lise) , Fen Lisesi, Anadolu Lisesi, Güzel Sanatlar Lisesi, Anadolu Öğretmen Lisesi, Sosyal Bilimler Lisesi, Açık Öğretim Lisesi, Askeri Lise, Polis Kolejidir. Bu okulların bir kısmı lise giriş sınavı ile bir kısmı ilköğretim başarı puanı ile öğrenci kabul eder.
Temel amacı yüksek öğretime hazırlamak olan bu okulları bitirenlerin meslek sahibi olabilmeleri için mutlaka ÖSS’yi kazanmaları gerekir. Bu nedenle söz konusu okullar seçilerken sonunda karşılaşacakları zorlu maraton hesaba katılmalı, akademik çalışmaları seven, sabırlı, ÖSS kazanma isteği çok güçlü, yüksek başarı düzeyini tutturan öğrenciler bu okulları tercih etmelidir.
Ayrıca Polis Koleji Polis Akademisine, Askeri Lise Harbokuluna öğrenci hazırlamaktadır.
v İkinci Grup; Hem mesleğe hem de yüksek öğrenime hazırlayan eğitim kurumları ve programlarıdır. Bunlar Anadolu Teknik Lisesi, Teknik Lise, Endüstri Meslek Lisesi, Anadolu Meslek Lisesidir. Anadolu Meslek Liseleri sınav sonucuna, meslek liseleri ilköğretim başarı puanına göre öğrenci kabul eder.
Bu okullar her ne kadar yüksek öğrenime öğrenci hazırlar görünse de , aslında kısa yoldan hayata ve iş alanlarına atılmak isteyen öğrenciler için idealdir. Çünkü bu okullarda ağırlıklı olarak mesleki eğitim verilmekte ancak ÖSS’de mesleki bilgi ve beceri düzeyi ölçülmemektedir. Dolayısı ile birinci gruba giren liseleri bitiren öğrencilerle rekabet güçleri az olmaktadır. ÖSS kazanma şanslarının azlığına karşın, belli başarı düzeyini tutturanların sınavsız geçeceği 2 yıllık Meslek Yüksek Okulları bir avantaj oluşturmaktadır.
Bu gruptaki tüm liselerden mezun olan öğrenciler, mezuniyetten itibaren aynı meslek dalında bir yıl çalışarak ustalık sınavına girebilirler. Ayrıca Anadolu Teknik ve Teknik Lise mezunları doğrudan “İş Yeri Açma Belgesi ” alırlar.
Söz konusu okullar akademik çalışmadan çok hoşlanmayan, el becerileri gelişmiş, teknik ilgisi yüksek öğrenciler tercih etmelidir.
Bu gruba giren diğer okullar, Astsubay hazırlama okulu, Kız Meslek, Ticaret Meslek, Sağlık Meslek, Maliye Meslek, Ziraat Meslek,Laborant Meslek, Adalet Meslek, Ev Ekonomisi Meslek,Tarım Meslek liseleri ve Çok programlı liselerdir.
Üçüncü Grup; Bu okullar ise, doğrudan mesleğe ve iş alanlarına hazırlayan eğitim kurumları ve programlarıdır. Bunlar, Mesleki Eğim Merkezi ve Çıraklık Eğitim Merkezidir.
Bazı öğrenciler akademik eğitimin gereğini yerine getirecek bilgi birikimine ve öğrenme kapasitesine sahip olmayabilirler. Bu öğrenciler için Mesleki Eğitim Merkezi uygun olacaktır. Söz konusu merkezde kendi özelliklerine göre hazırlanmış ortamda özel eğitim alarak meslek becerisi kazanabilirler.
Bazı öğrenciler ise orta öğretime devam etmesine uygun koşullara sahip olmayabilirler. Özellikle kısıtlı ekonomik olanaklar olanları hemen para kazanmak zorunda bırakabilir. Bu durumdaki öğrenciler Çıraklık Eğitim Merkezi tarafından , haftanın 1 günü okulda, yine aynı merkezin gözetim ve denetiminde olmak üzere haftanın diğer iş günlerinde doğrudan iş alanlarında eğitilirler. Böylece bir yandan yaparak, yaşayarak eğitim alırken, diğer yandan ekonomik gelir ve sosyal güvenceye sahip olabilirler.
Ne yazık ki günümüzde lise seçimi yukarıda sıralanan ölçütlere göre yapılmıyor. Çocuğun geleceğini tesadüflere bırakmayan, meslek seçiminin yaşam biçimini belirlediğini bilen ve gereğini yapan veli sayısı çok fazla değil. Birçok öğrenci rüzgarın estiği yöne sürükleniyor. Rüzgarı oluşturan ise anne babanın özlemleri, toplumda popüler bulunan eğitim kurum ve programları oluyor. Daha da kötüsü bazen de çocuğun seçimi baskın çıkıyor ve onun istediği okula kayıt yaptırılıyor. Bunda ne var tabi ki öğrencinin tercihi belirleyecek diyeceksiniz. Haklısınız, öğrenci seçmeli. Ama ilgi ve yeteneklerine göre , başarı düzeyine göre, kişilik özelliklerine göre , “ En iyi arkadaşım o okula kayıt yaptırmış ” , “Komşu, akraba çocuğu falan lisede ”, “ filanın üniforması harika ” , “ Bilgisayardan çok hoşlanıyorum” ( çünkü bilgisayar oyun aracı gibi görülüyor ) diye değil.
Sonuçta öğrenciler kendilerine hiç uygun olmadığı halde geçici olabilecek heveslerle, meslek lisesi veya üniversiteye hazırlanan bir okul seçebiliyorlar. Bunun sonucu da; öğrencilerin beceri, ilgi, bilgi ve kişilik özelliklerine göre yönlendirilmeden seçtiği meslek lisesinde bir bölüm, eğer yanlış bir karar ise başka bölüme geçmesi söz konusu olamıyor. Ya da meslek lisesinde okuması gereken bir öğrenci üniversiteye hazırlanan bir liseye devam ettiğinde ÖSS kazanamaması halinde vasıfsız işçi ordusuna katılıyor. Her iki durumda da yanlış karar ve seçimin bedelini oldukça ağır şekilde ödemek zorunda kalıyor.
Oysa, okulda olan bitenle biraz daha yakından ilgilenilmesi halinde Rehberlik Servisi ve Öğretmenlerin bu konuda yoğun çalıştığını görülecektir. Ne yazık ki 8. Sınıf öğrenciler için Lise Giriş Sınavı ve Mezuniyet Balosu gölgesinden kurtulamazken, veliler için okula en az gelinen, en az işbirliği yapılan, adeta artık burada işimiz bitti havasında geçen bir sınıf oluyor. Hal böyle olunca da birinci sınıftan sonra en kritik, en fazla özen gösterilmesi gereken zaman iyi değerlendirilememiş oluyor.
Sevgili Öğrenciler,
Yaşamınızın en önemli kararlarından biri olan mesleki yönelme ve meslek seçimini tesadüflere bırakmayınız.
Nedeni ve açıklaması ne olursa olsun sevmeyeceğiniz ve kişilik özelliklerinize uygun olmayan mesleklere yönelmeyiniz. Doğru mesleği seçmeniz yaşamınızın kalitesini artıracaktır.
Çevrenizde çok sıklıkla görebileceğiniz, seçtiği meslekten şikayetçi olan, artık değiştirme şansı olmadığı için mecburen sürdüren, mutsuz insanlardan biri olmamanız dileği ile....
İLKSEN GÜZELCİK
Psikolojik Danışman
|
Yazan
Psk.Dnş.İlksen GÜZELCİK
|
Bu makaleden alıntı yapmak
için alıntı yapılan yazıya aşağıdaki ibare eklenmelidir: "İlköğretimden Ortaoğretime Geçiş" başlıklı makalenin tüm hakları yazarı Psk.Dnş.İlksen GÜZELCİK'e aittir ve makale, yazarı tarafından TavsiyeEdiyorum.com (http://www.tavsiyeediyorum.com) kütüphanesinde yayınlanmıştır. Bu ibare eklenmek şartıyla, makaleden Fikir ve Sanat Eserleri Kanununa uygun kısa alıntılar yapılabilir, ancak Psk.Dnş.İlksen GÜZELCİK'in izni olmaksızın makalenin tamamı başka bir mecraya kopyalanamaz veya başka yerde yayınlanamaz. |
Beğenin 
Yazan Uzman
|
| Makale Kütüphanemizden | ||||
|
lise seçimi, uygun okul, yetenek, doğru karar, ilgi ve istek, okulda başarı, mesleğe hazıırlanma, okul seçimi, ortaöğretim, doğru seçim, mesleğe yönelme
Sitemizde yer alan döküman ve yazılar uzman üyelerimiz tarafından hazırlanmış ve pek çoğu bilimsel düzeyde yapılmış çalışmalar olduğundan güvenilir mahiyette eserlerdir. Bununla birlikte TavsiyeEdiyorum.com sitesi ve çalışma sahipleri, yazıların içerdiği bilgilerin güvenilirliği veya güncelliği konusunda hukuki bir güvence vermezler. Sitemizde yayınlanan yazılar bilgi amaçlı kaleme alınmış ve profesyonellere yönelik olarak
hazırlanmıştır. Site ziyaretçilerimizin o meslekle ilgili bir uzmanla görüşmeden, yazı içindeki bilgileri kendi başlarına kullanmamaları gerekmektedir. Yazıların telif hakkı tamamen yazarlarına aittir, eserler sahiplerinin muvaffakatı olmadan hiçbir suretle çoğaltılamaz, başka bir
yerde kullanılamaz, kopyala yapıştır yöntemiyle başka mecralara aktarılamaz. Sitemizde yer alan herhangi bir yazı başkasına ait telif haklarını ihlal ediyor, intihal içeriyor veya yazarın mensubu bulunduğu mesleğin meslek için etik kurallarına aykırılıklar taşıyorsa, yazının kaldırılabilmesi için site yönetimimize bilgi verilmelidir.
