Stressiz Yaşam: Stres Tipler, Stres Yaratan Olaylar ve Stresi Azaltma Yöntemleri
'Ya çaresizsiniz ya da çare sizsiniz.'
Stres, bir gerginlik hali ya da tehdit oluşturan ve değişme ya da uyum gerektiren herhangi bir çevresel istek ya da beklentidir.
Stres 4 alt tiple tanımlanabilir:
1.)Akut: Ani, ansızın ortaya çıkan bir olay.(saldırı)
2.)Subakut: Bir dönem içinde yaşanan sıkıntılı yaşantı parçası ve birbirini başlatan bir dizi olumsuz olaylar. (birini kaybetmek, yas tutmak, depresyona girme)
3.)Kronikleşme Süreci: Değişik aralıklar ile sürekli sıkıntılı yaşantılara maruz kalma. (iş yerinde taciz)
4.)Kronik: Hiç kesintisiz sürekli zorlanma ağır yük altında yaşamak zorunda kalma.(çalışma şartlarının ağırlığı, görev tanımının belirsizliği)
Stres Tiplerine Göre Yaşantılar:
Günümüzde İnsanlar Üzerinde Stres Yaratan Olaylar:
1.)İşsizlik:
İşsizlik dünyada milyonlarca insanı etkisi altına almıştır. Bu etkiler psikolojik ve fizyolojik açıdan kendini göstermektedir. Yapılan araştırmalara göre alkol ve madde kullanımının, fizyolojik ve psikolojik kökenli hastalıkların artması işsizliğin artması ile doğru orantılıdır.
2.)Kişiler Arası İlişkiler -İş Dünyası ve Rekabet:
İnsanlar hem sosyal ortamda hem de iş ortamında tanıma ve kabul görmeye önem verirler. İş ortamında ve sosyal ortamda arkadaşları ve üstleri tarafından kişisel ya da fiziksel özellikleri nedeniyle dışlanan ya da eleştiri gören birey stres yaşar.
Bununla birlikte kişinin iş ortamında yaşadığı haksızlıklar(terfi edememe, maaş azlığı, işten çıkarılma) kişinin stres yaşamasına ve mücadelesinin azalmasına neden olur.
3.)Ayrılıklar ve Boşanma:
Kişi üzerinde stres yaratan durumlardan biri de kişinin yaşadığı ayrılıklar ve boşanmadır.
Duygusal bir ilişkinin yolunda gitmemesi -bozulması ya da belirsizlik yaşanması, kişide yoğun stres yaratır. Duygusal bir ilişkide bağlanma yüksek olacağından kişi partnerinden uzak kaldığında umutsuzluk ve yalnızlık hissine kapılır. Gündelik yaşam ve iş yaşamında bu durum kişi üzerinde etkisini gösterir.
Boşanma; tamamlanmış ya da tamamlanmamış boşanmalar kişiyi olumsuz etkiler. Bazı durumlarda ayrılığı bir taraf ister, bu da diğer kişinin çaresizlik hissetmesine yol açar. Diğer yandan aldatılmanın olduğu evliliklerde hem aldatan hem de aldatılan kişi üzüntü ve suçluluk duyar. Çocuklu boşanmalarda ise çocuklar için bir umut arayışı vardır. Bu da çiftlerin kendi hislerini geri planda tutmalarına ve çözümün geçiştirilmesine neden olur.
4.)Savaş-Askerlik-Evlenme-Doğum Gibi Olaylar:
Bu olaylar kişiye özgüdür ve kişinin engellenmiş hissetmesine yol açabilir. Askerlik ve savaş yaşantıları, içinde şiddet unsurlarını barındırır ve kişide korku- üzüntüye yol açar. Kişi sürekli bir yaptırım içindedir ve bununla mücadele edemez, baş etme mekanizmaları zayıflar ve stres ortaya çıkar.
Evlenme ve doğum gibi olaylarda; yeni ve belki daha önce tecrübe edilmemiş bir durum yaşandığından kişide heyecan oluşur. Bu heyecanla baş edemeyen ve ortama uyum sağlayamayan kişide stres oluşur.
Bir diğer taraftan, yeni bir ortama ve yeni bir insana alışmak, daha önce yaşamış olduğuna benzer olmayan tepkilere maruz kalmak, bir bebeğin bakımı, kişinin psikolojik yapılanmasına bağlı olarak strese yol açabilir.
5.)Doğal Afetler -Kayıp-Ölüm-Yas Süreci:
Depremler, seller, heyelanlar, yaygınlar ve kazalar kişi üzerinde stres yaratır. Bu durumlardan herhangi birisi yaşandığında birey önce buna inanmaz çünkü şoktadır. Kişi travma yaşamıştır ve bunun geçmesi zaman alacaktır. Kişi olayı tekrar tekrar hatırlar ve yaşar. Daha sonra iyileşme süreci başlar. Olay ayrıntılarıyla incelenir, kaza ya da afete inanılır ve bunun yarattığı stresle mücadele edilir.
6.)Aile ve Toplum Yapısı:
Kişinin içinde yaşamış olduğu ailenin ve toplumun kuralları kötü hissetmesine yol açabilir. Ailenin ve bireyin kişilik yapılanması örtüşmüyorsa ve toplumun örf, adetleri kişiye ağır geliyorsa kişi stres altında kalır. Ayrıca yoğun değerlendirmenin ve baskının olduğu toplumlarda kişi diğer bireyler tarafından kabul görmediğini düşünüp problem yaşayabilir.
7.)Maddi Yetersizlik ve Sağlık Problemleri:
Kişi başına düşen gelirin azlığı, bireyin kendine gerekli olan maddi ve manevi gereksinimleri karşılayamamasına yol açar. Az gelişmiş toplumlarda maddi yetersizliklerden dolayı suç oranı artmıştır. Dolayısıyla bu yaşanan stresin çok yüksek olduğunu gösterir.
Bununla birlikte sağlık problemleri yaşayan kişilerde diğer kişilere göre daha çok stres altındadırlar.
STRESİ NASIL AZALTABİLİRİZ?
Öncelikle stressiz bir yaşam mümkün değildir. Gündelik yaşamda karşılaştığımız durumlar itibari ile stres altındayız. Stresteki çözüm, stresi tamamen ortadan kaldırmak olamayacağından, her insanın kaldırabileceği ölçüde stres yaşayabilmesidir.
Stres şu şekilde etki eder:
Olumlu stres, olumlu sonuçlar yaratan yaşantılardır. Buradaki stres kişi üzerinde olumlu etki yaratır. Örneğin, sınav esnasında heyecanlanan, stres yaşayan öğrenci sınavdan beklemediğinden iyi bir puan alabilir. Stres beyne olumlu yönde etki etmiştir ve birey olumlu performans göstermiştir.
Olumsuz stres, kişinin mutsuz ve umutsuz hissetmesine yol açar. Örneğin kişinin ev veya iş ortamında aşırı eleştirilmesi ve maddi yetersizlikler nedeniyle stres yaşaması onu olumsuz yönde etkiler.
TÜM BU STRES YARATAN FAKTÖRLERLE NASIL BAŞEDİLİR?
Olumsuzu olumluya çevirmek,
-İnsanlara hayır demeyi öğrenin. İstemediğiniz şeyleri söyleyin ve kendinizi yapmak zorunda olmadığınız şeyler için mecbur hissetmeyin.
-Hangi problemlerin stres yarattığını belirleyin, bir liste hazırlayın ve ilkinden çözmeye başlayın.
-Kendinizi ve yakınlarınızı başkalarıyla kıyaslamayın, herkesin kişisel özellikleri farklıdır ve her insan biriciktir.
-Geçmişe takılmayın. Geçmişle yaşamayın. Hatalarınızdan ders çıkartın.
-Sorumluluk alın.
-Ailenize ve eşinize destek olun, onlardan destek isteyin. Stresli yaşantılarda manevi destek çok önemlidir.
-Kendinizi geliştirin, yatırım yapın.
-Herkesi olduğu gibi kabul etmeye çalışın ve olaylara değişik bakış açısıyla bakın. Bu farklı şeyleri görmenizi sağlayacaktır dolayısıyla stresiniz azalacaktır.
-Spor ve gevşeme egzersizi yapın.
-Eğitiminiz ve işinizle-gelecekte yapmak istediklerinizle ilgili bir liste yapın. Kişisel özellikleriniz doğrultusunda karar vermeye çalışın.
-Alkol ve sigara kullanımını azaltın. Dengeli beslenin ve yeterli miktarda uyuyun.
-Planlı ve programlı hareket edin.
-İşkolik olmayın ve haftanın bir gününü kendinize ayırın.
-Küçük şeylerle mutlu olmaya çalışın.
-Maddi kazancın yanında sevdiğiniz işi bulmaya çalışın ya da çalıştığınız işin iyi yanlarına odaklanın.
-Maddi açıdan sizi zedeleyen etkinliklerden(kumar, bahis, aşırı alışveriş) uzak durun.
-Ailenizle zaman geçirin, onları anlamaya çalışın ve kendinizi ifade edin.
-Bulunduğunuz yeni ortama yavaş yavaş alışacaksınız, kendinizi zorlamayın ve akışa bırakın.
-Ayrıldığınız ya da kaybettiğiniz birini unutmak durumunda değilsiniz. O süreçte yaşamış olduğunuz iyi şeyleri düşünün ve durumun size getirisini düşünün.
-Yaşanan kaza, afetlerden siz sorumlu değilsiniz. Bazı şeylerin sizin dışınızda geliştiğini unutmayın. İyileşmek için kendinize zaman verin.
İnsanlarla konuşun, karşınızdakinin sizinle aynı şeyleri düşünmesini beklemeyin. Bazı durumlarda siz harekete geçin.
Tüm bunlarla birlikte, önemli olan sağlığınız. Psikolojik ve fizyolojik açıdan sağlıklıysanız zamanla her problem hallolur, ancak sağlığınızı kaybederseniz hiçbir şeyi düzeltemezsiniz.
Dolayısıyla her şeyden önemli olan sizsiniz, savunma ve kontrol mekanizmalarınızı kullanarak stresin yaşamınızı kötü etkilemesini engelleyebilirsiniz.
Stres, bir gerginlik hali ya da tehdit oluşturan ve değişme ya da uyum gerektiren herhangi bir çevresel istek ya da beklentidir.
Stres 4 alt tiple tanımlanabilir:
1.)Akut: Ani, ansızın ortaya çıkan bir olay.(saldırı)
2.)Subakut: Bir dönem içinde yaşanan sıkıntılı yaşantı parçası ve birbirini başlatan bir dizi olumsuz olaylar. (birini kaybetmek, yas tutmak, depresyona girme)
3.)Kronikleşme Süreci: Değişik aralıklar ile sürekli sıkıntılı yaşantılara maruz kalma. (iş yerinde taciz)
4.)Kronik: Hiç kesintisiz sürekli zorlanma ağır yük altında yaşamak zorunda kalma.(çalışma şartlarının ağırlığı, görev tanımının belirsizliği)
Stres Tiplerine Göre Yaşantılar:
Günümüzde İnsanlar Üzerinde Stres Yaratan Olaylar:
1.)İşsizlik:
İşsizlik dünyada milyonlarca insanı etkisi altına almıştır. Bu etkiler psikolojik ve fizyolojik açıdan kendini göstermektedir. Yapılan araştırmalara göre alkol ve madde kullanımının, fizyolojik ve psikolojik kökenli hastalıkların artması işsizliğin artması ile doğru orantılıdır.
2.)Kişiler Arası İlişkiler -İş Dünyası ve Rekabet:
İnsanlar hem sosyal ortamda hem de iş ortamında tanıma ve kabul görmeye önem verirler. İş ortamında ve sosyal ortamda arkadaşları ve üstleri tarafından kişisel ya da fiziksel özellikleri nedeniyle dışlanan ya da eleştiri gören birey stres yaşar.
Bununla birlikte kişinin iş ortamında yaşadığı haksızlıklar(terfi edememe, maaş azlığı, işten çıkarılma) kişinin stres yaşamasına ve mücadelesinin azalmasına neden olur.
3.)Ayrılıklar ve Boşanma:
Kişi üzerinde stres yaratan durumlardan biri de kişinin yaşadığı ayrılıklar ve boşanmadır.
Duygusal bir ilişkinin yolunda gitmemesi -bozulması ya da belirsizlik yaşanması, kişide yoğun stres yaratır. Duygusal bir ilişkide bağlanma yüksek olacağından kişi partnerinden uzak kaldığında umutsuzluk ve yalnızlık hissine kapılır. Gündelik yaşam ve iş yaşamında bu durum kişi üzerinde etkisini gösterir.
Boşanma; tamamlanmış ya da tamamlanmamış boşanmalar kişiyi olumsuz etkiler. Bazı durumlarda ayrılığı bir taraf ister, bu da diğer kişinin çaresizlik hissetmesine yol açar. Diğer yandan aldatılmanın olduğu evliliklerde hem aldatan hem de aldatılan kişi üzüntü ve suçluluk duyar. Çocuklu boşanmalarda ise çocuklar için bir umut arayışı vardır. Bu da çiftlerin kendi hislerini geri planda tutmalarına ve çözümün geçiştirilmesine neden olur.
4.)Savaş-Askerlik-Evlenme-Doğum Gibi Olaylar:
Bu olaylar kişiye özgüdür ve kişinin engellenmiş hissetmesine yol açabilir. Askerlik ve savaş yaşantıları, içinde şiddet unsurlarını barındırır ve kişide korku- üzüntüye yol açar. Kişi sürekli bir yaptırım içindedir ve bununla mücadele edemez, baş etme mekanizmaları zayıflar ve stres ortaya çıkar.
Evlenme ve doğum gibi olaylarda; yeni ve belki daha önce tecrübe edilmemiş bir durum yaşandığından kişide heyecan oluşur. Bu heyecanla baş edemeyen ve ortama uyum sağlayamayan kişide stres oluşur.
Bir diğer taraftan, yeni bir ortama ve yeni bir insana alışmak, daha önce yaşamış olduğuna benzer olmayan tepkilere maruz kalmak, bir bebeğin bakımı, kişinin psikolojik yapılanmasına bağlı olarak strese yol açabilir.
5.)Doğal Afetler -Kayıp-Ölüm-Yas Süreci:
Depremler, seller, heyelanlar, yaygınlar ve kazalar kişi üzerinde stres yaratır. Bu durumlardan herhangi birisi yaşandığında birey önce buna inanmaz çünkü şoktadır. Kişi travma yaşamıştır ve bunun geçmesi zaman alacaktır. Kişi olayı tekrar tekrar hatırlar ve yaşar. Daha sonra iyileşme süreci başlar. Olay ayrıntılarıyla incelenir, kaza ya da afete inanılır ve bunun yarattığı stresle mücadele edilir.
6.)Aile ve Toplum Yapısı:
Kişinin içinde yaşamış olduğu ailenin ve toplumun kuralları kötü hissetmesine yol açabilir. Ailenin ve bireyin kişilik yapılanması örtüşmüyorsa ve toplumun örf, adetleri kişiye ağır geliyorsa kişi stres altında kalır. Ayrıca yoğun değerlendirmenin ve baskının olduğu toplumlarda kişi diğer bireyler tarafından kabul görmediğini düşünüp problem yaşayabilir.
7.)Maddi Yetersizlik ve Sağlık Problemleri:
Kişi başına düşen gelirin azlığı, bireyin kendine gerekli olan maddi ve manevi gereksinimleri karşılayamamasına yol açar. Az gelişmiş toplumlarda maddi yetersizliklerden dolayı suç oranı artmıştır. Dolayısıyla bu yaşanan stresin çok yüksek olduğunu gösterir.
Bununla birlikte sağlık problemleri yaşayan kişilerde diğer kişilere göre daha çok stres altındadırlar.
STRESİ NASIL AZALTABİLİRİZ?
Öncelikle stressiz bir yaşam mümkün değildir. Gündelik yaşamda karşılaştığımız durumlar itibari ile stres altındayız. Stresteki çözüm, stresi tamamen ortadan kaldırmak olamayacağından, her insanın kaldırabileceği ölçüde stres yaşayabilmesidir.
Stres şu şekilde etki eder:
Olumlu stres, olumlu sonuçlar yaratan yaşantılardır. Buradaki stres kişi üzerinde olumlu etki yaratır. Örneğin, sınav esnasında heyecanlanan, stres yaşayan öğrenci sınavdan beklemediğinden iyi bir puan alabilir. Stres beyne olumlu yönde etki etmiştir ve birey olumlu performans göstermiştir.
Olumsuz stres, kişinin mutsuz ve umutsuz hissetmesine yol açar. Örneğin kişinin ev veya iş ortamında aşırı eleştirilmesi ve maddi yetersizlikler nedeniyle stres yaşaması onu olumsuz yönde etkiler.
TÜM BU STRES YARATAN FAKTÖRLERLE NASIL BAŞEDİLİR?
Olumsuzu olumluya çevirmek,
-İnsanlara hayır demeyi öğrenin. İstemediğiniz şeyleri söyleyin ve kendinizi yapmak zorunda olmadığınız şeyler için mecbur hissetmeyin.
-Hangi problemlerin stres yarattığını belirleyin, bir liste hazırlayın ve ilkinden çözmeye başlayın.
-Kendinizi ve yakınlarınızı başkalarıyla kıyaslamayın, herkesin kişisel özellikleri farklıdır ve her insan biriciktir.
-Geçmişe takılmayın. Geçmişle yaşamayın. Hatalarınızdan ders çıkartın.
-Sorumluluk alın.
-Ailenize ve eşinize destek olun, onlardan destek isteyin. Stresli yaşantılarda manevi destek çok önemlidir.
-Kendinizi geliştirin, yatırım yapın.
-Herkesi olduğu gibi kabul etmeye çalışın ve olaylara değişik bakış açısıyla bakın. Bu farklı şeyleri görmenizi sağlayacaktır dolayısıyla stresiniz azalacaktır.
-Spor ve gevşeme egzersizi yapın.
-Eğitiminiz ve işinizle-gelecekte yapmak istediklerinizle ilgili bir liste yapın. Kişisel özellikleriniz doğrultusunda karar vermeye çalışın.
-Alkol ve sigara kullanımını azaltın. Dengeli beslenin ve yeterli miktarda uyuyun.
-Planlı ve programlı hareket edin.
-İşkolik olmayın ve haftanın bir gününü kendinize ayırın.
-Küçük şeylerle mutlu olmaya çalışın.
-Maddi kazancın yanında sevdiğiniz işi bulmaya çalışın ya da çalıştığınız işin iyi yanlarına odaklanın.
-Maddi açıdan sizi zedeleyen etkinliklerden(kumar, bahis, aşırı alışveriş) uzak durun.
-Ailenizle zaman geçirin, onları anlamaya çalışın ve kendinizi ifade edin.
-Bulunduğunuz yeni ortama yavaş yavaş alışacaksınız, kendinizi zorlamayın ve akışa bırakın.
-Ayrıldığınız ya da kaybettiğiniz birini unutmak durumunda değilsiniz. O süreçte yaşamış olduğunuz iyi şeyleri düşünün ve durumun size getirisini düşünün.
-Yaşanan kaza, afetlerden siz sorumlu değilsiniz. Bazı şeylerin sizin dışınızda geliştiğini unutmayın. İyileşmek için kendinize zaman verin.
İnsanlarla konuşun, karşınızdakinin sizinle aynı şeyleri düşünmesini beklemeyin. Bazı durumlarda siz harekete geçin.
Tüm bunlarla birlikte, önemli olan sağlığınız. Psikolojik ve fizyolojik açıdan sağlıklıysanız zamanla her problem hallolur, ancak sağlığınızı kaybederseniz hiçbir şeyi düzeltemezsiniz.
Dolayısıyla her şeyden önemli olan sizsiniz, savunma ve kontrol mekanizmalarınızı kullanarak stresin yaşamınızı kötü etkilemesini engelleyebilirsiniz.
|
Yazan
|
Bu makaleden alıntı yapmak
için alıntı yapılan yazıya aşağıdaki ibare eklenmelidir: "Stressiz Yaşam: Stres Tipler, Stres Yaratan Olaylar ve Stresi Azaltma Yöntemleri" başlıklı makalenin tüm hakları yazarı Uzm.Psk.Nilüfer ŞİŞMAN'e aittir ve makale, yazarı tarafından TavsiyeEdiyorum.com (http://www.tavsiyeediyorum.com) kütüphanesinde yayınlanmıştır. Bu ibare eklenmek şartıyla, makaleden Fikir ve Sanat Eserleri Kanununa uygun kısa alıntılar yapılabilir, ancak Uzm.Psk.Nilüfer ŞİŞMAN'ın izni olmaksızın makalenin tamamı başka bir mecraya kopyalanamaz veya başka yerde yayınlanamaz. |
4 Beğeni 
Yazan Uzman
|
stres, stressiz yaşam, stresli yaşam, stres tipleri, gerginlik, strese neden olanlar, stresi azaltmak, olumlu stres
Sitemizde yer alan döküman ve yazılar uzman üyelerimiz tarafından hazırlanmış ve pek çoğu bilimsel düzeyde yapılmış çalışmalar olduğundan güvenilir mahiyette eserlerdir. Bununla birlikte TavsiyeEdiyorum.com sitesi ve çalışma sahipleri, yazıların içerdiği bilgilerin güvenilirliği veya güncelliği konusunda hukuki bir güvence vermezler. Sitemizde yayınlanan yazılar bilgi amaçlı kaleme alınmış ve profesyonellere yönelik olarak
hazırlanmıştır. Site ziyaretçilerimizin o meslekle ilgili bir uzmanla görüşmeden, yazı içindeki bilgileri kendi başlarına kullanmamaları gerekmektedir. Yazıların telif hakkı tamamen yazarlarına aittir, eserler sahiplerinin muvaffakatı olmadan hiçbir suretle çoğaltılamaz, başka bir
yerde kullanılamaz, kopyala yapıştır yöntemiyle başka mecralara aktarılamaz. Sitemizde yer alan herhangi bir yazı başkasına ait telif haklarını ihlal ediyor, intihal içeriyor veya yazarın mensubu bulunduğu mesleğin meslek için etik kurallarına aykırılıklar taşıyorsa, yazının kaldırılabilmesi için site yönetimimize bilgi verilmelidir.
