Çocuk Gelişiminin Basit Prensipleri
Bebeklikten Çocukluk Çağının Ortalarına Kadar Duyu Bütünlemenin Gelişimi
Çocuklar ilk 7 yaşında, etrafındaki dünyada efektif bir şekilde hareket etmek ve hareketlerini ilerletmek için, etrafındaki dünyayı ve vücudunu hissetmeyi öğrenirler.Farklı seslerin ne anlama geldiğini ve nasıl konuşulacağını öğrenir.Gezegendeki sayısız mobilya/eşya, elbise, ayakkabı, yemek kapları, oyuncaklar, kalem, kitaplar ve insanlar gibi
fiziksel kuvvetlerle nasıl etkileşime gireceğini öğrenir.Bunların her biri çocuklara duysal bilgiler sağlar.Çocukların bu duysal bilgileri kullanması ve efektif bir şekilde etkileşime girebilmesi için duyusal bütünlemeyi geliştirmesi gerekmektedir.
Duyu bütünleme fonksiyonları doğal bir düzende gelişir ve her çocuk aynı basit basamakları izler.Bazı çocuklar daha hızlı bazıları ise daha yavaş gelişir.Fakat hepsi aynı sevimli yolu izler.Normal duysal gelişim basamaklarından uzaklaşan çocuklar, daha sonra yaşamın diğer yönlerinde problem yaşama eğiliminde olurlar.
Bu bölümde, tipik bir gelişime sahip çocukları izleyip gördüğümüz normal duyusal bütünleme gelişiminin majör basamakları açıklanmaktadır.Çocuktaki sensorimotor işleyişin nasıl düzenlediğini görebilmek için profesyonel bir niteliğe sahip olmanız gerekmemektedir.Yapmanız gereken tek şey gün boyunca çocuğu izleyip, diğer çocuklar ile karşılaştırmaktır.Beyni göremezsiniz ama beynin neden olduğu davranışları görebilirsiniz.
Çocuk Gelişiminin Basit Prensipleri
Her çocuğun gelişiminde, kesin olarak birçok defa gördüğümüz basit prensipler vardır.En basit prensip de organizasyonla ilgilidir.Hayatın ilk 7 yılında yapılan aktivitelerin çoğu bir işleyişin parçasıdır; nörolojik sistemde duyuların düzenlenmesi işlemidir.
Yenidoğan bir bebek vücudunu görür, duyar ve hisseder fakat bu duyuları iyi bir şekilde organize edemez ve bu duysal bilgilerin çoğu onun için anlam ifade etmez. Nesnelerin ne kadar uzakta olduğunu , seslerin ne anlama geldiğini bilemez, elindeki nesnelerin şeklini tahmin edemez/algılayamaz veya vücudunun ortam içinde nerde, nasıl, ne yaptığı bağlantılarını kuramaz.Çocuk duysal deneyimleri edindikçe, beyinde yavaşça bu duyuları organize etmeyi öğrenir ve ne anlama geldiklerini öğrenir.Dikkatini gerekli/özel duyulara verip diğerlerini gözardı etmeyi öğrenir.Bebeklikte hantal ve beceriksiz olan hareketler, çocuklukta daha olgun, düzgün ve hedefe yöneliktir.Çocuk konuşmanın komplike hareketlerini öğrenir.Duyuları organize ederek duyguları üzerinde kontrol yeteneği kazanır.Uzun bir zaman periyodu boyunca organize bir şekilde durmayı öğrenir.
Bebeği rahatsız eden bazı durumlar, daha büyük bir çocuğa bilgi ve hoşnutluk verir.
Adaptif Cevaplar Kaynaklı Organizasyon
En iyi sensorimotor organizasyon, duyulara verilen adaptif cevaplarla açığa çıkar.Bu cevaplar kişilerin vücutları ve çevre ile en yaratıcı ve kullanışlı bir şekilde alışveriş yaptığı durumlardır.Ses duyduğumuzda ne olduğumuzu görmek için kafamızı çeviririz. Biri bize çaptığında, dengemizi kaybetmemek için ağırlık merkezimizi değiştiririz.Bebeği yüzükoyun yere bıraktığınızda başını kaldırır ve daha iyi solunum yapabileceği tarafa doğru dönmeye çalışır.Daha büyük çocuklarda, elbiseleri giyinmek, oyuncaklarla oynamak, bisiklete binmek bir çok adaptif cevap gerektirir.
“Çocuklar, yeni duyuları deneyimlemeye fırsat tanıyan ve yeni motor fonksiyonları geliştiren oyunlardan zevk alacak bir yapıya sahiptirler.”
Duyuları adapte ederiz.Vücudumuz adaptif cevap üretmeden önce, vücudumuzdan ve çevreden gelen duyuları organize etmemiz gerekmektedir.Beynimiz ancak bildiğimiz bir duruma adapte olabilir.Çocuk adaptif bir şekilde hareket ederse, anlarız ki beyin duyuları verimli bir şekilde organize ediyordur.
Ek olarak, her adaptif cevap, bu cevapları yapmaktan açığa çıkan ötedeki duysal bütünlemeye rehberlik eder.İyi organize olmuş adaptif bir cevap, beyinden daha çok organize bir şekilde ayrılır.Duyuları entegre etmek için, çocuk bu duyulara adapte olmayı deneyecektir.Salıncaktaki bir çocuk, yerçekimi ve hareketten gelen duyusal bilgiler ışığında vücudunu hareket ettirerek cevap verecektir ve çocuğun hareketleri beynin bu duysal bilgileri organize etmesine yardımcı olur.Kimse çocuğun yerine adaptif cevap açığa çıkaramaz; bunu kendisinin yapması gerekir.İyi ki, çocuklar, yeni duyuları deneyimlemeye fırsat tanıyan ve yeni motor fonksiyonları geliştiren oyunlardan zevk alacak bir yapıya sahiptirler.Duyuları bütünlemek/entegre etmek ve adaptif cevaplar düzenlemek bir zevktir onlar için.
Bisiklete binen bir çocuğu izleyin.Duysal deneyimlerin adaptif cevaplara ve adaptif cevapların duysal bütünlemeye nasıl rehberlik ettiğini göreceksiniz.Kendi dengesini ve bisikletin dengesini sağlamak için, çocuk yerçekimini ve kendi vücut hareketlerini hissetmek/duyulmamak zorundadır.Dengesini kaybettiğinde ve düşmeye başladığında çocuğun beyni düşme ile ilgili duyuları entegre eder ve adaptif bir cevap üretir.Bu olayın içinde, adaptif cevap çocuğun bisikletin üzerinde dengede kalmasını sağlayan. vücut ağırlığının yer değiştirmesini gerektirir.Eğer bu adaptif cevap verilmez veya yavaş üretilirse çocuk bisikletten düşecektir.Eğer defalarca adaptif cevap açığa çıkaramaz ise, bunun nedeni vücudundan ve yerçekiminden iyi ve net/kesin duysal bilgiler alamamasıdır.Bu yüzden Çocuk bisiklete binmekten kaçınabilir.
“Her çocukta duyusal bütünlemeyi geliştirecek içsel bir beceri/insiyatif vardır”
Çocuğun gitmek istediği yere gidebilmesi ve bu esnada bisikleti kullanabilmesi içi biraz daha adaptif cevaba ihtiyaç vardır.Çocuk kendisini ve bisikletin nerede ve yolundaki ağaca göre ne konumda olduğunu anlaması için, beyin görsel duyuları vücudun kendinden gelen ve yerçekiminden gelen duyularla entegre etmelidir.Daha sonra beyin bu duyuları ağıcın etrafından bir yol planlamak için kullanmalıdır.Bisikletin daha hızlı gidebilmesi için, daha iyi/ tam duysal uyaranların ve adaptif cevapların olması gerekir.Eğer çocuk ağaca çarpıyorsa bu çocuğun beyni duyuları iyi entegre edemiyor veya yeterince hızlı entegre etmiyor anlamına gelir.Çocuk başarılı bir şekilde bisiklet kullandıktan sonra, çocuğun beyni yerçekimi, vücut hareketlerinin nasıl olduğu ve vücudunun etrafındaki boşlukla ilgili daha çok şey öğrenmiş olacaktır.Dolayısıyla bisiklet kullanmak her seferinde daha kolay olacaktır.Bu da duyu bütünlemenin nasıl geliştiğini göstermektedir.
İçsel Beceri/insiyatif/uyarı
Her çocukta duyusal bütünlemeyi geliştirecek içsel bir beceri vardır.Onlara emeklemelerini, ayağa kalkmalarını veya tırmanmalarını söylememiz gerekmiyor; çocuğun içindeki doğal komutlardır.Bir çocuğun kendini geliştirmek için çevrede nasıl fırsatlar aradığını ve başarılı olmak için nasıl defalarca denediğini izleyin.Duyu bütünlemeye doğrultusunda bu içsel beceri/insiyatif olmadan hiç birimiz gelişemeyiz.İçsel beceri/insiyatif çok önemlidir çünkü, duyu-motor gelişimin çoğu yönünü geliştirir.Dolayısıyla doğa duyu-motor gelişimi otomatik olarak koruma altına almış oluyor.
Yapı Taşları
Gelişimin basmaklarında , çocuklar her aktiviteyi daha kompleks ve olgun gelişimin temelini oluşturan yapı taşlarını geliştirmek için kullanırlar.Çocuk sürekli olarak bütün fonksiyonları, daha organize fonksiyonlar şekillendirmek için birlikte yerleştirir.Duysal ve motorik öğelerde ustalaşmak için bir aktiviteyi defalarca deneyimler.Bazen yeni bir şeyi deneyimlemedn önce , geri döner ve daha erken bir gelişimsel basamağı deneyimler.Yürümeye rehber olan yapı taşlarını görmek kolaydır:Başı dik tutmak oturmadan önce gelmelidir ve emekleme dizüstü yürümeden önce gelmelidir.Duyuların gelişimini görmek zor olmakla beraber, duyular da yapı taşlarının basamakları ile gelişirler.
İlk önce çocuğu kendi vücudu ve yerçekimi hakkında bilgilendiren ve bunları dünya ile ilişkilendiren duyular gelişir, daha sonra bunlar çocuğun vücudundan uzak olan şeyler hakkında bilgi veren görsel ve işitsel duyuların gelişmesine yardımcı olan yapı taşlarını oluştururlar.Okumak için gerekli olan görsel algı, bebeklik ve erken çocukluk çağında duyu-motor aktivitelerle şekillendirilmiş yapı taşlarının ürünüdür.Aynı şey akademik beceri, davranış ve emosyonel büyüme için geçerlidir.; her şey duyu –motor temele dayalıdır.
Çocuklar ilk 7 yaşında, etrafındaki dünyada efektif bir şekilde hareket etmek ve hareketlerini ilerletmek için, etrafındaki dünyayı ve vücudunu hissetmeyi öğrenirler.Farklı seslerin ne anlama geldiğini ve nasıl konuşulacağını öğrenir.Gezegendeki sayısız mobilya/eşya, elbise, ayakkabı, yemek kapları, oyuncaklar, kalem, kitaplar ve insanlar gibi
fiziksel kuvvetlerle nasıl etkileşime gireceğini öğrenir.Bunların her biri çocuklara duysal bilgiler sağlar.Çocukların bu duysal bilgileri kullanması ve efektif bir şekilde etkileşime girebilmesi için duyusal bütünlemeyi geliştirmesi gerekmektedir.
Duyu bütünleme fonksiyonları doğal bir düzende gelişir ve her çocuk aynı basit basamakları izler.Bazı çocuklar daha hızlı bazıları ise daha yavaş gelişir.Fakat hepsi aynı sevimli yolu izler.Normal duysal gelişim basamaklarından uzaklaşan çocuklar, daha sonra yaşamın diğer yönlerinde problem yaşama eğiliminde olurlar.
Bu bölümde, tipik bir gelişime sahip çocukları izleyip gördüğümüz normal duyusal bütünleme gelişiminin majör basamakları açıklanmaktadır.Çocuktaki sensorimotor işleyişin nasıl düzenlediğini görebilmek için profesyonel bir niteliğe sahip olmanız gerekmemektedir.Yapmanız gereken tek şey gün boyunca çocuğu izleyip, diğer çocuklar ile karşılaştırmaktır.Beyni göremezsiniz ama beynin neden olduğu davranışları görebilirsiniz.
Çocuk Gelişiminin Basit Prensipleri
Her çocuğun gelişiminde, kesin olarak birçok defa gördüğümüz basit prensipler vardır.En basit prensip de organizasyonla ilgilidir.Hayatın ilk 7 yılında yapılan aktivitelerin çoğu bir işleyişin parçasıdır; nörolojik sistemde duyuların düzenlenmesi işlemidir.
Yenidoğan bir bebek vücudunu görür, duyar ve hisseder fakat bu duyuları iyi bir şekilde organize edemez ve bu duysal bilgilerin çoğu onun için anlam ifade etmez. Nesnelerin ne kadar uzakta olduğunu , seslerin ne anlama geldiğini bilemez, elindeki nesnelerin şeklini tahmin edemez/algılayamaz veya vücudunun ortam içinde nerde, nasıl, ne yaptığı bağlantılarını kuramaz.Çocuk duysal deneyimleri edindikçe, beyinde yavaşça bu duyuları organize etmeyi öğrenir ve ne anlama geldiklerini öğrenir.Dikkatini gerekli/özel duyulara verip diğerlerini gözardı etmeyi öğrenir.Bebeklikte hantal ve beceriksiz olan hareketler, çocuklukta daha olgun, düzgün ve hedefe yöneliktir.Çocuk konuşmanın komplike hareketlerini öğrenir.Duyuları organize ederek duyguları üzerinde kontrol yeteneği kazanır.Uzun bir zaman periyodu boyunca organize bir şekilde durmayı öğrenir.
Bebeği rahatsız eden bazı durumlar, daha büyük bir çocuğa bilgi ve hoşnutluk verir.
Adaptif Cevaplar Kaynaklı Organizasyon
En iyi sensorimotor organizasyon, duyulara verilen adaptif cevaplarla açığa çıkar.Bu cevaplar kişilerin vücutları ve çevre ile en yaratıcı ve kullanışlı bir şekilde alışveriş yaptığı durumlardır.Ses duyduğumuzda ne olduğumuzu görmek için kafamızı çeviririz. Biri bize çaptığında, dengemizi kaybetmemek için ağırlık merkezimizi değiştiririz.Bebeği yüzükoyun yere bıraktığınızda başını kaldırır ve daha iyi solunum yapabileceği tarafa doğru dönmeye çalışır.Daha büyük çocuklarda, elbiseleri giyinmek, oyuncaklarla oynamak, bisiklete binmek bir çok adaptif cevap gerektirir.
“Çocuklar, yeni duyuları deneyimlemeye fırsat tanıyan ve yeni motor fonksiyonları geliştiren oyunlardan zevk alacak bir yapıya sahiptirler.”
Duyuları adapte ederiz.Vücudumuz adaptif cevap üretmeden önce, vücudumuzdan ve çevreden gelen duyuları organize etmemiz gerekmektedir.Beynimiz ancak bildiğimiz bir duruma adapte olabilir.Çocuk adaptif bir şekilde hareket ederse, anlarız ki beyin duyuları verimli bir şekilde organize ediyordur.
Ek olarak, her adaptif cevap, bu cevapları yapmaktan açığa çıkan ötedeki duysal bütünlemeye rehberlik eder.İyi organize olmuş adaptif bir cevap, beyinden daha çok organize bir şekilde ayrılır.Duyuları entegre etmek için, çocuk bu duyulara adapte olmayı deneyecektir.Salıncaktaki bir çocuk, yerçekimi ve hareketten gelen duyusal bilgiler ışığında vücudunu hareket ettirerek cevap verecektir ve çocuğun hareketleri beynin bu duysal bilgileri organize etmesine yardımcı olur.Kimse çocuğun yerine adaptif cevap açığa çıkaramaz; bunu kendisinin yapması gerekir.İyi ki, çocuklar, yeni duyuları deneyimlemeye fırsat tanıyan ve yeni motor fonksiyonları geliştiren oyunlardan zevk alacak bir yapıya sahiptirler.Duyuları bütünlemek/entegre etmek ve adaptif cevaplar düzenlemek bir zevktir onlar için.
Bisiklete binen bir çocuğu izleyin.Duysal deneyimlerin adaptif cevaplara ve adaptif cevapların duysal bütünlemeye nasıl rehberlik ettiğini göreceksiniz.Kendi dengesini ve bisikletin dengesini sağlamak için, çocuk yerçekimini ve kendi vücut hareketlerini hissetmek/duyulmamak zorundadır.Dengesini kaybettiğinde ve düşmeye başladığında çocuğun beyni düşme ile ilgili duyuları entegre eder ve adaptif bir cevap üretir.Bu olayın içinde, adaptif cevap çocuğun bisikletin üzerinde dengede kalmasını sağlayan. vücut ağırlığının yer değiştirmesini gerektirir.Eğer bu adaptif cevap verilmez veya yavaş üretilirse çocuk bisikletten düşecektir.Eğer defalarca adaptif cevap açığa çıkaramaz ise, bunun nedeni vücudundan ve yerçekiminden iyi ve net/kesin duysal bilgiler alamamasıdır.Bu yüzden Çocuk bisiklete binmekten kaçınabilir.
“Her çocukta duyusal bütünlemeyi geliştirecek içsel bir beceri/insiyatif vardır”
Çocuğun gitmek istediği yere gidebilmesi ve bu esnada bisikleti kullanabilmesi içi biraz daha adaptif cevaba ihtiyaç vardır.Çocuk kendisini ve bisikletin nerede ve yolundaki ağaca göre ne konumda olduğunu anlaması için, beyin görsel duyuları vücudun kendinden gelen ve yerçekiminden gelen duyularla entegre etmelidir.Daha sonra beyin bu duyuları ağıcın etrafından bir yol planlamak için kullanmalıdır.Bisikletin daha hızlı gidebilmesi için, daha iyi/ tam duysal uyaranların ve adaptif cevapların olması gerekir.Eğer çocuk ağaca çarpıyorsa bu çocuğun beyni duyuları iyi entegre edemiyor veya yeterince hızlı entegre etmiyor anlamına gelir.Çocuk başarılı bir şekilde bisiklet kullandıktan sonra, çocuğun beyni yerçekimi, vücut hareketlerinin nasıl olduğu ve vücudunun etrafındaki boşlukla ilgili daha çok şey öğrenmiş olacaktır.Dolayısıyla bisiklet kullanmak her seferinde daha kolay olacaktır.Bu da duyu bütünlemenin nasıl geliştiğini göstermektedir.
İçsel Beceri/insiyatif/uyarı
Her çocukta duyusal bütünlemeyi geliştirecek içsel bir beceri vardır.Onlara emeklemelerini, ayağa kalkmalarını veya tırmanmalarını söylememiz gerekmiyor; çocuğun içindeki doğal komutlardır.Bir çocuğun kendini geliştirmek için çevrede nasıl fırsatlar aradığını ve başarılı olmak için nasıl defalarca denediğini izleyin.Duyu bütünlemeye doğrultusunda bu içsel beceri/insiyatif olmadan hiç birimiz gelişemeyiz.İçsel beceri/insiyatif çok önemlidir çünkü, duyu-motor gelişimin çoğu yönünü geliştirir.Dolayısıyla doğa duyu-motor gelişimi otomatik olarak koruma altına almış oluyor.
Yapı Taşları
Gelişimin basmaklarında , çocuklar her aktiviteyi daha kompleks ve olgun gelişimin temelini oluşturan yapı taşlarını geliştirmek için kullanırlar.Çocuk sürekli olarak bütün fonksiyonları, daha organize fonksiyonlar şekillendirmek için birlikte yerleştirir.Duysal ve motorik öğelerde ustalaşmak için bir aktiviteyi defalarca deneyimler.Bazen yeni bir şeyi deneyimlemedn önce , geri döner ve daha erken bir gelişimsel basamağı deneyimler.Yürümeye rehber olan yapı taşlarını görmek kolaydır:Başı dik tutmak oturmadan önce gelmelidir ve emekleme dizüstü yürümeden önce gelmelidir.Duyuların gelişimini görmek zor olmakla beraber, duyular da yapı taşlarının basamakları ile gelişirler.
İlk önce çocuğu kendi vücudu ve yerçekimi hakkında bilgilendiren ve bunları dünya ile ilişkilendiren duyular gelişir, daha sonra bunlar çocuğun vücudundan uzak olan şeyler hakkında bilgi veren görsel ve işitsel duyuların gelişmesine yardımcı olan yapı taşlarını oluştururlar.Okumak için gerekli olan görsel algı, bebeklik ve erken çocukluk çağında duyu-motor aktivitelerle şekillendirilmiş yapı taşlarının ürünüdür.Aynı şey akademik beceri, davranış ve emosyonel büyüme için geçerlidir.; her şey duyu –motor temele dayalıdır.
|
Yazan
|
Bu makaleden alıntı yapmak
için alıntı yapılan yazıya aşağıdaki ibare eklenmelidir: "Çocuk Gelişiminin Basit Prensipleri" başlıklı makalenin tüm hakları yazarı Fzt.Aymen BALIKÇI'e aittir ve makale, yazarı tarafından TavsiyeEdiyorum.com (http://www.tavsiyeediyorum.com) kütüphanesinde yayınlanmıştır. Bu ibare eklenmek şartıyla, makaleden Fikir ve Sanat Eserleri Kanununa uygun kısa alıntılar yapılabilir, ancak Fzt.Aymen BALIKÇI'nın izni olmaksızın makalenin tamamı başka bir mecraya kopyalanamaz veya başka yerde yayınlanamaz. |
1 Beğeni 
Yazan Uzman
|
çocuk gelişimi, gelişim, duyu gelişimi, motor gelişimi, fizksel gelişim, öğrenme gelişimi, gelişim güçlüğü, büyüme, bebek gelişimi, yürümeye başlama, emeklemeye başlama, gelişimsel bozukluk, gelişim süreci, gelişim evreleri, çocuklarda gelişim
Sitemizde yer alan döküman ve yazılar uzman üyelerimiz tarafından hazırlanmış ve pek çoğu bilimsel düzeyde yapılmış çalışmalar olduğundan güvenilir mahiyette eserlerdir. Bununla birlikte TavsiyeEdiyorum.com sitesi ve çalışma sahipleri, yazıların içerdiği bilgilerin güvenilirliği veya güncelliği konusunda hukuki bir güvence vermezler. Sitemizde yayınlanan yazılar bilgi amaçlı kaleme alınmış ve profesyonellere yönelik olarak
hazırlanmıştır. Site ziyaretçilerimizin o meslekle ilgili bir uzmanla görüşmeden, yazı içindeki bilgileri kendi başlarına kullanmamaları gerekmektedir. Yazıların telif hakkı tamamen yazarlarına aittir, eserler sahiplerinin muvaffakatı olmadan hiçbir suretle çoğaltılamaz, başka bir
yerde kullanılamaz, kopyala yapıştır yöntemiyle başka mecralara aktarılamaz. Sitemizde yer alan herhangi bir yazı başkasına ait telif haklarını ihlal ediyor, intihal içeriyor veya yazarın mensubu bulunduğu mesleğin meslek için etik kurallarına aykırılıklar taşıyorsa, yazının kaldırılabilmesi için site yönetimimize bilgi verilmelidir.
