Bu günlerde gündemde yer alan konulardan biri de yoga ayinleri. Basından takip edebildiğim kadarıyla geniş bir kesim yoganın aslında kuzu postuna bürünmüş kurt olduğunu düşünüyor. Her ne kadar asrımızın psikolojik buhranlarına ve çağın vebası sayılan strese karşı “panzehir” olarak yahut bir tür “terapi” gibi lanse edilse de gerçekte batıl uzak doğu dinlerine karşı gizil bir yönelim oluşturan son derece tehlikeli bir akım olduğunda ısrar ediyorlar. Yoganın aslında uzak doğu dinsel ritüeli olduğu tarihsel sürecine bakıldığında açıkça anlaşılıyor. Dolayısı ile yoga pek çok kişi için bir tür terapi yönteminden ziyade “sistematik duyarsızlaştırma” dediğimiz bir kanıksatma tekniğiyle tepkileri köreltilen kişilerin adım adım hedeflenen dinsel dairenin içine çekildikleri sinsi bir akım gibi görünmeye devam ediyor.

Öyle ya da böyle, sonuçta hızla yayılan ve popülaritesi her geçen gün artan yoga olgusu aslında A’dan Z’ye tamamen psikososyal bir hadise. Dolayısı ile her sosyal olguda olduğu gibi onun da sosyolojik, psikolojik, psikososyal arka planı var elbette. Yoksa bu mesele durduk yere ve sebepsiz bir biçimde gökten zembille inivermiş değil hayatımıza. Basit bir sonbahar yaprağının bile dalından düşmesi nedensiz ve durduk yere değilse bu olgu da sebepsiz yere girmiş olamaz hayatımıza. Demek istediğim şu: Yaşanan her ama her olay gibi bu yoga hadisesi de aslında sadece bir sonuç. Ve her sonucu ortaya çıkaran sebep ya da sebepler vardır. Bu gerçeği, “Sonuçlar nedenlerinin kaçınılmaz neticeleridir” diye formüle edebiliriz.

O halde yoga hangi neden yahut nedenlerin bir neticesi olarak girdi yaşamımıza? Bilindiği üzere günümüzde stresin, depresyonun, boşanmaların, huzursuzlukların, buhranların arttığı inkarı mümkün olmayan bir vakıa. Bir diğer gerçek de şu: Maddi cephede sahip olunan baş döndürücü refah ve hızlı teknolojik gelişmenin getirdiği akıl almaz konfor kişilerin iç dünyalarında açılan gediklere, kıraç çatlaklara merhem olmaya ne yazık ki yetmedi. İnsanın salt biyolojik bir organizma değil; biyopsikososyal bir varlık olduğu unutuldu. Gittikçe yalnızlaşan, yalnızlaştıkça yabancılaşan ve bin bir çözümsüzlükle kendi içinde tek başına boğuşan, bu arada görünmez ruhsal yarası daha da bir derinleşen asrımız insanına şifa olabilecek legal alternatifler sunulmadı.

Genelde dünyada, özelde ise ülkemizde yıllardır insanlar “cambaza bak” denilerek ceplerin boşaltması misali, bütün ilgi ve dikkatleri sadece ve sadece ekonomi, reel sektör, ticari açık, bütçe açığı, istihdam, tüketim, vergi indirimi, tüketim gibi salt maddi kavramlara “kilitlenip” ruhlarının boşaltılarak soyulmalarına, derken çırıl çıplak ortada bırakılmalarına seyirci kalındı. İşin en acı yanı ise yogaya karşı “namazı” önererek farkında olmadan dinin de içini aşındıran, özünü boşaltan, bunu aslında budizme doğru akan “insan nehrinden” birkaç kişi olsun kapabilme telaşıyla yapan iyi niyetli birkaç kişiden başka adım atmayı deüşünen birilerinin hala çıkmayışı. Kainatın asla boşluk kabul etmediğinin, yemeyenin malının yenmesi gibi doldurulamayan her boşluğun anında başkaları tarafından “ancak daha büyük bedeller karşılığında” doldurulacağının hala anlaşılamamış olması.

Peki bu yogada farklı olarak ne yapılıyor? Yogada aslında insanların belli ritüellerle rahatlamaları, stresten ve gerilimden kurtulmaları, bunun doğal bir sonucu olarak da içsel tatmine / huzura ermeleri sağlanmaya çalışılıyor. Peki bunu yaparken hangi teknikler kullanılıyor? Tamamen gevşeme ve nefes egzersizleri... Yani bizim psikolojide yıllardır kullandığımız ve alana yabancı olmayan herkesin çok iyi bildiği tipik iki terapi tekniğinden yararlanılıyor (Bu konuda psikologlar derneğinin yıllar önce yayınladığı Cd ve kitap çalışmaları bile vardır). Yöntem biraz daha görsel ve dini motiflerle, ayinvari figürlerle vs. allanıp pullanarak zenginleştirilmiş bir şekilde sunuluyor insanlara. Sözünü ettiğim bilimsel terapilerden biraz farklı olan yanı bu. Asıl farklı yanı ise terapiler gibi bilinçli, eğitimli, bilimsel olma, etik davranma sorumluluğu taşıyan yetkili uzmanlarca ve sırf sağaltım ya da koruyucu ruh sağlığı maksatlı değil de uzun vadede adam devşirme sinsi niyetiyle kullanılıyor olabilme olasılığı... Yani büstürüyü cerrah kullanırsa şifa vesilesi olur, katilin eline geçerse adam doğrayan amansız bir silaha dönüşür meselesi...

“Bir yanlış başka bir yanlışla izale edilemez” evrensel kaidesi ortada. Namaz haddizatında dinsel bir ritüeldir ve sadece alemlerin rabbi olan yüce Allah’ın rızasını kazanmak maksadıyla yapılmalıdır. Yoga da dahil hiçbir dünyevi maksat için önerilerek amacından saptırılmamalı, insanlar yoganın kollarından kaçarken ikiyüzlülüğün, riyakarlığın, dinsel terminolojiyle söyleyecek olursak “münafıklığın” kucağına düşürülmemeli, tabir-i caizse iman ocağına incir ağacı diktirilmemelidir. Bu, işin aleni olan bir tarafı. Daha da önemli olan diğer yanı ise şu: Namaz kılmayanlar, nefislerinin fısıldadıkları yahut şeytanın desiseleri sonucu (ya da inanmadıkları için) bu işe sıcak bakmayan kalabalık “yığınlar” ne olacak peki? Onların yogaya doğru akın akın koşmalarının bizim için bir değeri yoktur mu diyeceğiz? Bu mümkün mü!

Hal böyle, gerçek ise gün gibi ortada olduğu halde bugün iyi yetişmiş, çoğu modern ve ileri seviyeli üniversitelerden mezun olmuş, işleri insanları etkili bir biçimde dinlemek, sorunları tarafsız bir gözle değerlendirerek anlamaya çalışmak, ihtiyaç duyan kişileri tamamen bilimsel bilginin aydınlık ışığında yönlendirmek ve ruhları paslı prangalarından sökerek rahatlatmak olan psikologlar çalıştıkları kurumlarda ekseriyetle atıl durumda bırakılarak körelmeye terkedilmiş durumdadırlar. Yıl 2009’dur ancak bu “çağın sorunlarıyla” birebir dereceden alakalı “çağın mesleğinin” henüz bir meslek yasası bile yoktur. Ülkenin hemen her köşesine yayıldıkları için herkesin rahatça ulaşabileceği bir imkan sunan devlet hastanelerinde yeterli denilebilecek sayıda kadroları bulunmasına karşın “yetkileri” ve “işlevleri” net bir biçimde belirlenmemiş, işlevleri tamamen ilgili hekimlerin kişisel “insiyatiflerine” ve “insaflarına” terkedilmiş durumdadır. Ruh hekimlerinin olurunu alamayan hiç bir kimsenin (hastanın yahut danışanın) direkt olarak gidip de bir psikoloğun 40 - 45 dakika süren çözümleme - rahatlatma. eksenli bireysel ve/veya grup terapisi hizmeti alabilmesi mümkün değildir. İnsanlar pratikte, “Ya ilaç ya yoga” ikilemi içersinde bunlardan birini seçmeye adeta mecbur bırakılmış durumdadır.


1. Yogada yapılan “nefes” ve “gevşeme” egzersizleri temelde psikoloji biliminin konusu ve psikoterapilerin de zaten özü / parçası olduğu halde psikologlar atıl durumda körelmeye, insanlarımız da “ya yoga ya da ilaç” ikilemi içersinde çaresizliğe terk edildikleri,

2. Bazı kişiler kendi mesleki kaygılarını toplumun ali menfaatlerine tercih ettikleri ve buna bilerek ya da bilmeyerek sürekli sessiz kalındığı,

3. Psikojiyle ve ruh sağlığıyla (dolaylı olarak da beden sağlığıyla. Çünkü beden sağlığı ruh sağlığından ayrı ve bağımsız değildir) ilgili olan bir alan ağzı olan herkesin konuştuğu, atıp tutmanın serbest olduğu bir poligon sahası olarak görüldüğü, bu manada gerekli yasal düzenleme “çağın gerçeklerini” de dikkate alarak acilen yapılmadığı müddetçe sadece Yoga değil; Meditasyon, NLP, Kişisel Gelişim, Hipnoz adı altında ruhlara kurulabilecek (çünkü bu işleri kimlerin ne maksatla yaptığı bilinmiyor, ayrıca denetlenemiyor) diğer sinsi tuzaklar (!) kol kola halay çekerek insanları bu tehlikeli oyuna katmak üzere sahneye davete devam edeceklerdir.

Evet birileri hipnoz için, “Bilincin devre dışı değil aslında açık olduğu bir tür derin iletişim biçimidir” diyerek insanları kandırmaya, hipnoz kılığı altında göz göre göre bilşsel terapi yapmaya; bir başkaları da, “Durma hadi içindeki devi uyandır. İstedikten sonra başaramayacağın hiçbir şey yoktur. Bu dünya bir ormandır sen de ormanlar kralı aslansın. Koş aslanım, kim tutar seni. Haydi, herşey senin elinde..” türü “gerçekçilik” ve “bilimsellik” kaygısı güdülmeyen, ağızdan kolayca çıkıveren sorumsuz VE yaldızlı sözlerle etkilemeye, bu şekilde ruhları yaşamın içinde pusu kurmuş bekleyen muhtemel başarısızlıklar / hayal kırıkları karşısında derinden örselemeye, travmalar yaşatmak için provalar yaparak hazırlamaya korkarım ki devam edeceklerdir.

Çözüm hayıflanmakta, kızmakta, sızlanmakta, şikayet etmekte, suçlamakta değil; ortaya sağlıklı çözüm alternatifleri sunabilmektedir. Yaşam kanunu gayet basit ve açıktır: Senin veremediğini başkaları verir. Dolduramadığın her yeri başkaları doldurur. Ancak tek bir farkla: Daha büyük bedeller karşılığında...

Psk. İzzet Güllü