Çocukların vazgeçemediği oyuncaklar, çocuk kişiliğini önemli ölçüde etkiler. Bu sebeple önemli olan çocuklara çok oyuncak alınması yerine, gözlem ve keşif yeteneğini arttıran oyuncaklar alınmalıdır. dedi.

GELİŞİ GÜZEL OYUNCAK TERCİHİ

Çocukların yaşamında ruh ve beden sağlığı açısından, oyun ve oyuncakları çok önemli bir yer tuttar.Günümüzde yapılan bilimsel çalışmalarla, çocukların zeka gelişimi konusunda ilk 3 yaştaki gelişmenin önemi ortaya konmuştur. Oyuncakların, sadece çocukları oyalamadığı, aynı zamanda zihinsel fonksiyonlarını da geliştirdiği bir gerçektir. Ancak bazı aileler sadece çocukları mutlu edebilmek için gelişi güzel oyuncak tercihi yapmaktadır. Çocuklara çok oyuncak alınması yerine, gözlem ve keşif yeteneğini artıran oyuncak alınmalıdır. Bununla birlikte, beden gelişimini sağlayan yaşlara göre oyuncaklar öncelikli tercih edilmelidir.

Çocuklar, oyuncakları ile oynarken, problemleri çözmesini öğrenirler, kendi bedenlerini daha iyi tanırlar. Yaratıcılıkları gelişir ve liderlik yeteneklerini kazanırlar. Çocuklar, sahip oldukları sınırsız enerji ve hayal gücünü, uygun oyuncaklarla birleştirdiklerinde, gelişimleri duraksamayan bir eylem olarak sürer.

UZMANLARCA ÖNERİLMİŞ OYUNCAKLAR

Oyuncak alırken, öncelikle konunun uzmanlarınca önerilmiş ve hangi yaş grupları için uygun olduğu belirlenmiş oyuncakların tercih edilmesi gerekir. Küçük, boyutları kısa, plastik düğmeleri olan, yerinden kolayca kopabilecek, göz, tekerlek veya benzeri parçaları olan oyuncakların, kolayca yutulabileceklerinden belli bir yaş grubu öncesi tehlike yaratabildiği unutulmamalıdır. Ailelerin çocuklarına paylaşımı arttırıcı oyun ve oyuncak almaları konusunda uzmanlarca tavsiyelerde bulunulması da çok önemlidir. Çocukların seçtiği oyuncakların, yaşına göre belirli bir özellik taşıması gerekir, oyuncakların yüzeylerinin düzgün, kolay temizlenebilir olmasına da dikkat edilmesini gerekir.

YAŞA GÖRE OYUNCAK SEÇİMİ NASIL YAPILMALIDIR?

Aileler oyuncak seçimi yaparken kendi istek ve beğenilerinin yerine, çocuğun yaşını ve gereksinimlerini de göz önünde bulundurmalarının yanısıra, çocuğun da fikrinin alınmasını gerekir.

Altı aylıktan küçük bir çocuk ses, şekil ve renklere karşı duyarlı olduğundan bu dönemde görsel ve işitsel duyulara yönelen hareketli oyuncaklar onun dikkatini çeker ve neşelendirir. Yatağın üzerine asılabilen, sallanınca ses çıkaran renkli objeler ve çıngırak bu dönemin vazgeçilmez oyuncaklarıdır. Oturmaya başladığı yedinci aydan itibaren çocuk uzanabildiği herşeyi yakalamaya, yakaladığı her şeyi de ağzına götürmeye çalışır. En çok hoşlandığı şeyler bir elinden diğerine kolayca geçirebildiği renkli halkalar, avuçlayabildiği plastik küpler, kemirebildiği kauçuk nesneler, hırpalandığı zaman bozulmayan yumuşak bebek ve hayvancıklardır. Tutunarak da olsa ayağa kalkabildiğinde eline geçen şeyleri yere atmaktan zevk aldığından, zıplayan, yere düşünce ses çıkaran oyuncaklar ilgi odağıdır. Boy boy renkli toplar, içiçe geçebilen kutular bu dönemin oyuncaklarıdır.
Artık evin içinde rahatça dolaşabilen çocuk, üstüne binip oturabileceği büyük hayvan türü oyuncakları, küçük sandık, sepet ve tabureleri seçer.
İki yaşında bütünü parçalara ayırmak , kutuyu doldurup boşaltmak, kule ve köprü yapmaktan zevk alan çocuğun ilgisini çeken diğer oyuncaklar arasında mutfak eşyaları, farklı boyutlardaki plastik parçalar, saçları ve elbiseleri olan bebekler ve arabalar yer alır. Sonraki dönemlerde anne babasını taklit etmeye başlayan çocuk için minyatür marangoz ya da mutfak setleri gözde oyuncaklardır. Oda takımları, kova-kürek gibi oyuncaklar da ilgi çekicidir.
Üç yaşından sonra üç tekerlekli bisiklet en çok sevilen oyuncak iken, yaratıcılığını keşfetmeye başlayan çocuk tahta blokları ile büyük parçalardan oluşan plastik parçalarla çeşitli şekiller oluşturmaktan büyük zevk alır. Kum, oyun hamuru gibi şekil verebileceği, el becerisini geliştirmek yanında hayallerini gerçekleştirebileceği oyuncaklar bu dönemden sonra en sık oynanan oyuncaklardır.
3-5 yaşları arasında fantazi ve keşfetmeye (evcilik, okul oyunları ile bebekler, mutfak ve doktor muayene aletleri), dil gelişimine (renkli tuşları olan piyano, müzik ve öykü kasetleri ile kuklalar gibi) ve aritmetiğe hazırlamaya (resim ve sayı eşleme oyunları; domino, kızma birader ve sayı kartları) yönelik oyuncaklar.
6-8 yaşları arasında toplumsal gelişim ve işbirliği ile ilgili (top, seksek, dama, minyatür arabalar), bilişsel beceriler ve algısal hareket becerilerini sağlayan (maketler, yap-boz oyunları) ve yaratıcı anlatım oyuncakları (parmak boyası, kağıt hamuru, karakalem-suluboya ya da pastel boyalarla resimler, oyun hamurları, sessiz sinema gibi oyunlar),
9-11 yaşları arasında sorun çözme yetenekleri (karmaşık masa üstü oyunları ve video oyunları), ince-ayrıntılı hareket becerileri (küçük parçalı, karmaşık yap-boz oyunları, üç boyutlu model uçaklar, uzaktan kumandalı araçlar, kumaş boyama, ağaç işleme ve akvaryum bakımı) ve stratejik yeteneklere yönelik oyun ve oyuncaklar (sözcük türetme, monopol,tenis,ping-pong ve atari gibi),
12 yaşın üzerinde de soyut düşünme ve akıl yürütmeye yönelik oyun ve oyuncaklar (basit mikroskop ya da teleskop, kimya ya da elektronik setleri gibi) ile bağımsız yaşam becerileri kazanmaya yönelik (yürüyüş, bisiklete binme ve kamplar gibi) oyun ve oyuncaklar önerilir.

OYUNCAKLARIN NEDEN OLDUĞU KAZALAR

* Lego setlerdeki küçük parçalar boğulmaya neden olabilir.
* AAA işaretini taşıyan piller, çocuklarda boğulma riskine sebep olabilir. AA işaretini taşıyanlar boğulma riskine sebep olmamaktadır.
* Yarım küre, kupa şekilli oyuncaklar, çocukların ağız ve burunlarının üzerini kaplayarak çocukların salyası yüzüne yapışmakta, nefes alındığında ise içindeki hava boşalarak basınç oluşmakta ve çocuğun nefessiz kalıp boğulmasına sebep olmaktadır.
* Elektrikli oyuncaklar, en çok sorun çıkaran oyuncak grupları arasındadır.
* Bu çeşit oyuncaklarda ortaya çıkan sorunlar aşırı ısınma ve alev almasıdır. Bazı durumlarda tüketicilerin elektrik sistemi ile oynamaları veya öngörülen kullanımdan kaynaklanmayan suistimallerde kazaya neden olmaktadır.
* Elektrikle herhangi bir parçası ısıtılan oyuncaklarda tavsiye edilen yaş 5 yaş ve üzeri olmalıdır. Elektrikle oyuncaklar bir yetişkinin gözetimi altında kullanılmalıdır.
Barış ÇAKIR
Pedagog