Alzheimer Hastalığı
Alzheimer Hastalığı
Dünya genelinde Alzheimer Hastalığı (AH), yaşamın geç döneminde ortaya çıkan demansın en sık görülen nedenidir. Günümüzde gelişmiş ülkelerde önemli bir toplum sağlığı problemi olmaya başlamıştır.
Demans, daha önce kazanılmış olan günlük fonksiyon düzeylerine engel olacak kadar ciddi düzeyde kognitif yeteneklerde kayıp ve kişilikte değişiklikle birlikte bellekte bozulma olarak tanımlanır. Alzheimer hastalığı incelenen hemen hemen tüm toplumlarda, demansın en sık görülen nedenidir. 65 yaşın üzerindeki kişilerde, yeni demans vakalarının yaklaşık olarak 2/3’ünden sorumludur. Alzheimer hastalığının ortaya çıkmasında en etkili risk faktörü olarak artan yaş (bu bozukluğun görülme sıklığı erişkin hayatın her 10 yılında artar) ve sonrasında da aile öyküsü (demansı olan birinci derece bir akrabanın varlığı riski %10-30 oranında artırır) gelmektedir. Yanı sıra kişinin eğitim düzeyi ve sosyo-ekonomik düzeyde risk faktörleri arasındadır. Eğitim durumu veya yaşam boyu kazanç düzeyleri düşük olan kişilerde, AH gelişme oranı daha yüksek eğitim veya kazanç düzeyine sahip kişilere göre 2 kattan daha fazladır. Depresyon da demans gelişmesi açısından arttırıcı bir risk faktörü olabilmektedir.
Alzheimer hastalığı öyle sinsi bir şekilde başlar ki ne hastanın yakınları ne de kendisi başlama tarihi hakkında kesin bir şey söyleyemez. Alzheimer hastalığının birincil özelliği günlük aktiviteleri sürdürebilme kabiliyetinde süregiden bir gerileme olmasıdır. Bellek (hafıza) bozukluğu, genellikle bu hastalıkta tanımlanan ilk semptomdur ve hastalığın ilk evrelerinde nöropsikolojik testlerle saptanabilir. AH’de tipik bellek bozukluğu yeni bilgileri öğrenmede zorluğu, eski olaylara dayanan bilgilerin ise nisbeten korunmasını içerir. Kısa süreli bellek kaybı gibi terimler bu hastalık ile ilişkili bellek değişikliklerini tarif etmek için kullanılır. Kısa süreli bellek bozulmuştur çünkü yeni bilgiler daha sonra hatırlanmak üzere uygun şekilde depolanamaz bu nedenle hastalar yeni olayları hatırlamakta zorluk çekerler (akşam yediği yemeği hatırlamamak, eşyaları koyduğu yerleri, yeni tanıştığı insanların isimlerini veya yüzlerini unutmak gibi) AH ilerleyen bir hastalık olduğu için bellek kaybı ve diğer kognitif bozuklukların özelliği zamanla değişir. Hastalığın erken ve orta derecedeki safhalarında, bellek bozukluğu başlamadan önce öğrenilmiş olan eski bilgilerin hatırlanmasında çoğunlukla problem yoktur. Ancak hastaların detaylı olarak değerlendirilmesi, eski olayların hatırlanmasında eksikliklerin var olduğunu göstermektedir. (özellikle tarihler ve olayların zamanları için) Ayrıca bir yıl içindeki gün sayısı gibi genel bilgiler, hastalık seyrinde erken dönemde kaybolmaya başlar. Hastalık sözel bellek ve bilgide kayıp, dil,motor (hareket) yetenekler ve görsel süreç gibi geniş fonksiyon alanlarını da etkiler. Hastalığın ilerleyen evrelerinde bellek bozukluğu hastanın kendi eşi ve çocuklarının isimleri gibi çok iyi bildiği bilgilerin dahi hatırlanamamasına kadar gider. Öğrenmede bozulma ile ilişkili olarak zaman ve mekan oryantasyonunda( bilgisi) da ilerleyici bir bozulma görülür. Zaman oryantasyonu en çok erken devrede bozulur ve hastalar bu durumu gün veya tarihin onlar için önemli olmadığını veya haberleri dinlemediklerini söyleyerek göz ardı ederler. Hastalık ilerledikçe mekan oryantasyonu (nerede olduklarının bilgisi) daha da bozulur ve çok iyi bildikleri bir yeri dahi bulamazlar ve kaybolurlar. Konuşma bozuklukları hastalığın klinik tablosunun önemli göstergelerinden biridir. Genellikle günlük konuşma esnasında kelime bulmada zorluk olarak başlar ve konuşma akışını kesintiye uğratan uzun duraklar olarak belirginleşir. Kelime bulmakta zorluğun diğer bir belirtisi dolambaçlı yoldan konuşmadır. Burada hasta hatırlayamadığı kelimenin yerine bir dizi tarif ve basit kelimeler koyar, nesneleri isimlendirmekte güçlük çeker veya aktivite tariflerinde çoğunlukla geniş anlamlı fiiller kullanırlar. Kişi sohbeti sürdürmede veya başlatmada zorluk yaşayabilir ve hastalık ilerledikçe sözel kavramada bozulma ortaya çıkar. Bunun yanı sıra hastalığın ilerlemesiyle hemen hemen tüm hastalarda apraksi ortaya çıkar. Apraksi, güç ve koordiansyon olmasına rağmen beceri gerektiren hareketlerdeki bozulmadır( alet kullanımı, çatal-bışak kullanımı gibi) Görme fonksiyonundaki karmaşık bozulmalar birçok hastada görülmektedir. Alzheimer hastalığında üç geniş görme bozukluğu sınıfı gözlenmiştir: tanımada bozukluk, vizüospasyal süreçte bozukluk ve dikkate yönelik görme bozukluğudur. Muhakeme, problem çözme, planlama ve soyut düşünce gibi yürütücü işlevlerle ilgili zorluklar AH'de sıklıkla görülür. Bu alandaki yetersizlikler, sosyal olarak uygun olmayan davranış, dürtüsellik ve yetersiz iş performansı olarak kendini gösterir. Hastaların bir çoğu kendilerinde yetersizlik olduğundan veya bir şeylerin ters gittiğinden haberdar değildir. Bu durum aileleri için hastalığın kendisi kadar üzüntü verici olmaktadır.
Alzheimer Hastalığında yukarıda sözü edilen bilişsel bozuklukların yanısıra çok çeşitli davranış problemleri ve psikiyatrik bozukluklar görülür. Kişilik değişiklikleri özellikle ilerleyici pasiflik çok sık görülür. Bir çok hastada pasif kişilik değişikliği bilişsel bozukluktan önce ortaya çıkar ancak bu durum sadece geriye dönülünce fark edilebilir. Bunun dışında ajitasyon(çoğu zaman kişisel kuruntulardan ötürü ortaya çıkan bir huzursuzluk durumu), benmerkezcilikte artış, duyguları ifade etmede, karar verme yeteneğinde azalma da sık görülen değişikliklerdir. İçine kapanma ve depresyonun hastalık tanısı konulmadan iki yıl önce ortaya çıktığı bir çok araştırmada gösterilmiştir. Alzheimer hastalarında depresyonla birlikte anksiyete sıklıkla görülür ve hastalığın erken safhalarında daha belirgin olma eğilimindedir. Delüzyonlar (gerçek dışı inançlar) hastaların %30-50 sini etkiler ve genellikle paranoid (kuşkucu) özelliktedir (hırsızlık, ihanet ve eziyet temalarını içerir). Delüzyonlar, saldırgan davranışlarıda beraberinde getirebilir. Halüsinasyonlar ise hastaların yaklaşık % 25ini etkiler ve tipik olarak görseldir ancak bazen işitsel öğeleride içerir. En sık görülenler tanınmayan davetsiz misafirlerin (özellikle çocuklar veya 'küçük insanlar') ve hayvanların görülmesidir. Ajitasyon, AH'de bakıcıların çok sık bildirdikleri bir yakınmadır ve bazı davranışlara ayrılabilir: fiziksel saldırganlık/ani saldırı, sözel saldırganlık/patlama.
Alzheimer hastalığı için kesin bir tedavi yöntemi yoktur, bu yüzden bu hastalığa yakalananların tedavisinde birincil hedefler, kognisyonu (bellek, yönelim ve konsantrasyon), duygudurum ve davranışları (özellikle amaçsız gezinme ve saldırganlık) düzelterek yaşam kalitelerini iyileştirmek ve işlevsel performanslarını en yüksek düzeye çıkarmaktır. Alzheimer hastalığı ilerleyici ve geri dönüşsüzdür, ama belirtileri bir süreliğine geciktirebilir, hatta iyileştirebilir.
KAYNAKÇA :
1- Bakar M., Erkol G., Alzheimer Demansının Güncel tanı ve tedavisi,2004
2- Bethesda MD, National Alliance for Caregiving: Family Caregiving in the United States:Findings from a National study, 1997
3- Christopher AM; Initial legal considerations of Alheimer’s patients:Process and form. Am J Alzheimer’s Dis 1996; 11:25-28
4- Epilepsi ve Alzheimer hastalığı mini atlas, Dursun AN, 2005.
Dünya genelinde Alzheimer Hastalığı (AH), yaşamın geç döneminde ortaya çıkan demansın en sık görülen nedenidir. Günümüzde gelişmiş ülkelerde önemli bir toplum sağlığı problemi olmaya başlamıştır.
Demans, daha önce kazanılmış olan günlük fonksiyon düzeylerine engel olacak kadar ciddi düzeyde kognitif yeteneklerde kayıp ve kişilikte değişiklikle birlikte bellekte bozulma olarak tanımlanır. Alzheimer hastalığı incelenen hemen hemen tüm toplumlarda, demansın en sık görülen nedenidir. 65 yaşın üzerindeki kişilerde, yeni demans vakalarının yaklaşık olarak 2/3’ünden sorumludur. Alzheimer hastalığının ortaya çıkmasında en etkili risk faktörü olarak artan yaş (bu bozukluğun görülme sıklığı erişkin hayatın her 10 yılında artar) ve sonrasında da aile öyküsü (demansı olan birinci derece bir akrabanın varlığı riski %10-30 oranında artırır) gelmektedir. Yanı sıra kişinin eğitim düzeyi ve sosyo-ekonomik düzeyde risk faktörleri arasındadır. Eğitim durumu veya yaşam boyu kazanç düzeyleri düşük olan kişilerde, AH gelişme oranı daha yüksek eğitim veya kazanç düzeyine sahip kişilere göre 2 kattan daha fazladır. Depresyon da demans gelişmesi açısından arttırıcı bir risk faktörü olabilmektedir.
Alzheimer hastalığı öyle sinsi bir şekilde başlar ki ne hastanın yakınları ne de kendisi başlama tarihi hakkında kesin bir şey söyleyemez. Alzheimer hastalığının birincil özelliği günlük aktiviteleri sürdürebilme kabiliyetinde süregiden bir gerileme olmasıdır. Bellek (hafıza) bozukluğu, genellikle bu hastalıkta tanımlanan ilk semptomdur ve hastalığın ilk evrelerinde nöropsikolojik testlerle saptanabilir. AH’de tipik bellek bozukluğu yeni bilgileri öğrenmede zorluğu, eski olaylara dayanan bilgilerin ise nisbeten korunmasını içerir. Kısa süreli bellek kaybı gibi terimler bu hastalık ile ilişkili bellek değişikliklerini tarif etmek için kullanılır. Kısa süreli bellek bozulmuştur çünkü yeni bilgiler daha sonra hatırlanmak üzere uygun şekilde depolanamaz bu nedenle hastalar yeni olayları hatırlamakta zorluk çekerler (akşam yediği yemeği hatırlamamak, eşyaları koyduğu yerleri, yeni tanıştığı insanların isimlerini veya yüzlerini unutmak gibi) AH ilerleyen bir hastalık olduğu için bellek kaybı ve diğer kognitif bozuklukların özelliği zamanla değişir. Hastalığın erken ve orta derecedeki safhalarında, bellek bozukluğu başlamadan önce öğrenilmiş olan eski bilgilerin hatırlanmasında çoğunlukla problem yoktur. Ancak hastaların detaylı olarak değerlendirilmesi, eski olayların hatırlanmasında eksikliklerin var olduğunu göstermektedir. (özellikle tarihler ve olayların zamanları için) Ayrıca bir yıl içindeki gün sayısı gibi genel bilgiler, hastalık seyrinde erken dönemde kaybolmaya başlar. Hastalık sözel bellek ve bilgide kayıp, dil,motor (hareket) yetenekler ve görsel süreç gibi geniş fonksiyon alanlarını da etkiler. Hastalığın ilerleyen evrelerinde bellek bozukluğu hastanın kendi eşi ve çocuklarının isimleri gibi çok iyi bildiği bilgilerin dahi hatırlanamamasına kadar gider. Öğrenmede bozulma ile ilişkili olarak zaman ve mekan oryantasyonunda( bilgisi) da ilerleyici bir bozulma görülür. Zaman oryantasyonu en çok erken devrede bozulur ve hastalar bu durumu gün veya tarihin onlar için önemli olmadığını veya haberleri dinlemediklerini söyleyerek göz ardı ederler. Hastalık ilerledikçe mekan oryantasyonu (nerede olduklarının bilgisi) daha da bozulur ve çok iyi bildikleri bir yeri dahi bulamazlar ve kaybolurlar. Konuşma bozuklukları hastalığın klinik tablosunun önemli göstergelerinden biridir. Genellikle günlük konuşma esnasında kelime bulmada zorluk olarak başlar ve konuşma akışını kesintiye uğratan uzun duraklar olarak belirginleşir. Kelime bulmakta zorluğun diğer bir belirtisi dolambaçlı yoldan konuşmadır. Burada hasta hatırlayamadığı kelimenin yerine bir dizi tarif ve basit kelimeler koyar, nesneleri isimlendirmekte güçlük çeker veya aktivite tariflerinde çoğunlukla geniş anlamlı fiiller kullanırlar. Kişi sohbeti sürdürmede veya başlatmada zorluk yaşayabilir ve hastalık ilerledikçe sözel kavramada bozulma ortaya çıkar. Bunun yanı sıra hastalığın ilerlemesiyle hemen hemen tüm hastalarda apraksi ortaya çıkar. Apraksi, güç ve koordiansyon olmasına rağmen beceri gerektiren hareketlerdeki bozulmadır( alet kullanımı, çatal-bışak kullanımı gibi) Görme fonksiyonundaki karmaşık bozulmalar birçok hastada görülmektedir. Alzheimer hastalığında üç geniş görme bozukluğu sınıfı gözlenmiştir: tanımada bozukluk, vizüospasyal süreçte bozukluk ve dikkate yönelik görme bozukluğudur. Muhakeme, problem çözme, planlama ve soyut düşünce gibi yürütücü işlevlerle ilgili zorluklar AH'de sıklıkla görülür. Bu alandaki yetersizlikler, sosyal olarak uygun olmayan davranış, dürtüsellik ve yetersiz iş performansı olarak kendini gösterir. Hastaların bir çoğu kendilerinde yetersizlik olduğundan veya bir şeylerin ters gittiğinden haberdar değildir. Bu durum aileleri için hastalığın kendisi kadar üzüntü verici olmaktadır.
Alzheimer Hastalığında yukarıda sözü edilen bilişsel bozuklukların yanısıra çok çeşitli davranış problemleri ve psikiyatrik bozukluklar görülür. Kişilik değişiklikleri özellikle ilerleyici pasiflik çok sık görülür. Bir çok hastada pasif kişilik değişikliği bilişsel bozukluktan önce ortaya çıkar ancak bu durum sadece geriye dönülünce fark edilebilir. Bunun dışında ajitasyon(çoğu zaman kişisel kuruntulardan ötürü ortaya çıkan bir huzursuzluk durumu), benmerkezcilikte artış, duyguları ifade etmede, karar verme yeteneğinde azalma da sık görülen değişikliklerdir. İçine kapanma ve depresyonun hastalık tanısı konulmadan iki yıl önce ortaya çıktığı bir çok araştırmada gösterilmiştir. Alzheimer hastalarında depresyonla birlikte anksiyete sıklıkla görülür ve hastalığın erken safhalarında daha belirgin olma eğilimindedir. Delüzyonlar (gerçek dışı inançlar) hastaların %30-50 sini etkiler ve genellikle paranoid (kuşkucu) özelliktedir (hırsızlık, ihanet ve eziyet temalarını içerir). Delüzyonlar, saldırgan davranışlarıda beraberinde getirebilir. Halüsinasyonlar ise hastaların yaklaşık % 25ini etkiler ve tipik olarak görseldir ancak bazen işitsel öğeleride içerir. En sık görülenler tanınmayan davetsiz misafirlerin (özellikle çocuklar veya 'küçük insanlar') ve hayvanların görülmesidir. Ajitasyon, AH'de bakıcıların çok sık bildirdikleri bir yakınmadır ve bazı davranışlara ayrılabilir: fiziksel saldırganlık/ani saldırı, sözel saldırganlık/patlama.
Alzheimer hastalığı için kesin bir tedavi yöntemi yoktur, bu yüzden bu hastalığa yakalananların tedavisinde birincil hedefler, kognisyonu (bellek, yönelim ve konsantrasyon), duygudurum ve davranışları (özellikle amaçsız gezinme ve saldırganlık) düzelterek yaşam kalitelerini iyileştirmek ve işlevsel performanslarını en yüksek düzeye çıkarmaktır. Alzheimer hastalığı ilerleyici ve geri dönüşsüzdür, ama belirtileri bir süreliğine geciktirebilir, hatta iyileştirebilir.
KAYNAKÇA :
1- Bakar M., Erkol G., Alzheimer Demansının Güncel tanı ve tedavisi,2004
2- Bethesda MD, National Alliance for Caregiving: Family Caregiving in the United States:Findings from a National study, 1997
3- Christopher AM; Initial legal considerations of Alheimer’s patients:Process and form. Am J Alzheimer’s Dis 1996; 11:25-28
4- Epilepsi ve Alzheimer hastalığı mini atlas, Dursun AN, 2005.
|
Yazan
|
Bu makaleden alıntı yapmak
için alıntı yapılan yazıya aşağıdaki ibare eklenmelidir: "Alzheimer Hastalığı" başlıklı makalenin tüm hakları yazarı Psk.Tuğba ERTAŞ'e aittir ve makale, yazarı tarafından TavsiyeEdiyorum.com (http://www.tavsiyeediyorum.com) kütüphanesinde yayınlanmıştır. Bu ibare eklenmek şartıyla, makaleden Fikir ve Sanat Eserleri Kanununa uygun kısa alıntılar yapılabilir, ancak Psk.Tuğba ERTAŞ'ın izni olmaksızın makalenin tamamı başka bir mecraya kopyalanamaz veya başka yerde yayınlanamaz. |
1 Beğeni 
Yazan Uzman
|
alzheimer hastalığı, unutkanlık, bunama, demans, bellek bozukluğu, yaşlılık, alzheimer, yaşlılıkta alzheimer, alzheimer nedir, alzheimer belirtileri
Sitemizde yer alan döküman ve yazılar uzman üyelerimiz tarafından hazırlanmış ve pek çoğu bilimsel düzeyde yapılmış çalışmalar olduğundan güvenilir mahiyette eserlerdir. Bununla birlikte TavsiyeEdiyorum.com sitesi ve çalışma sahipleri, yazıların içerdiği bilgilerin güvenilirliği veya güncelliği konusunda hukuki bir güvence vermezler. Sitemizde yayınlanan yazılar bilgi amaçlı kaleme alınmış ve profesyonellere yönelik olarak
hazırlanmıştır. Site ziyaretçilerimizin o meslekle ilgili bir uzmanla görüşmeden, yazı içindeki bilgileri kendi başlarına kullanmamaları gerekmektedir. Yazıların telif hakkı tamamen yazarlarına aittir, eserler sahiplerinin muvaffakatı olmadan hiçbir suretle çoğaltılamaz, başka bir
yerde kullanılamaz, kopyala yapıştır yöntemiyle başka mecralara aktarılamaz. Sitemizde yer alan herhangi bir yazı başkasına ait telif haklarını ihlal ediyor, intihal içeriyor veya yazarın mensubu bulunduğu mesleğin meslek için etik kurallarına aykırılıklar taşıyorsa, yazının kaldırılabilmesi için site yönetimimize bilgi verilmelidir.
