Lomber Spondilolistezis ve Skolyoz (Bel Kayması)
Lomber spondilolistezis veya halk dilinde bilinen kullanılışı ile bel kayması iki omurganın merdiven basamağı şeklinde birbirinin üzerinde kayması ile oluşur. Bulgular genç yaşta açığa çıkabileceği gibi ilerlemiş yaşlarda omurga dejenerasyonun ortaya çıkması ve kilo alma ile de bulgu verebilir. Hastalığı ilk kez 1782 de Belçika’lı kadın-doğumcu Herbinaux doğumu zorlaştıran kemik çıkıntı olarak tanımlamıştır. Bu kemik çıkıntı doğum kanalının çıkışını daraltarak doğumu zorlaştırmıştır. 6 tür spondilolistezis (bel kayması) vardır:
İstmik spondilolisteziste pars interartikülaris defekti nedeni ile posterior elemanlar hareketli ön elemanlardan ayrılır ve bu durum biyomekanik olarak annulus üzerine çok yük binmesine, kırık seviyesinde fibrokartilaj proliferasyonuna ve bu seviyede sinir kökü basısına neden olur. İstmik defekt en iyi aksiyal tomografide izlenir. Pars interartikülaris oblik grafilerle de değerlendirilir. Defekt varsa “kolar takmış İskoç köpeği” görünümü tipiktir. Hastalığın şiddeti biomekanik instabilite ve progresyon riski, sagittal rotasyonu ve sakral yuvarlaklaşması yüksek hastalarda daha fazladır.
Dejeneratif spondilolistezis yaşlanmaya bağlı olarak çoğunlukla kadınlarda ve en sık L4-5 mesafesinde görülür. Erkeklerde daha az sıklıkla izlenir. Bu durum özellikle lomber dar kanal tablosuna benzer bir tablo oluşturarak bulgu verir.
Travmatik spondilolistezis majör travmalardan sonra gelişir. Eğer minör travmadan sonra gelişen ve etrafında sklerotik kemik yapısı izlenirse bu kaymanın daha önce oluştuğunu gösterir.
Patolojik spondilolistezis enfeksiyon ve tümör gibi patolojilere ikincil olarak faset eklem veya pedikülde çoğunlukla iki taraflı olarak etkilenmesi ile oluşur.
Postlaminektomi spondilolistezisin bir diğer nedenidir. Spondilolizis akuisita daha önce diskektomi yapılanlanlarda görülen ve postcerrahi listezise benzeyen bir durumdur. Çoğu zaman ilk ameliyatta omurgayı birbirine bağlayan eklemlerin aşırı alınması sebebi ile açığa çıkar.
Bel kaymasının kayma derecesine göre 4’e ayrılır. 1. derecede kayma %25’den az, 2. derecede %50’den az, 3. derecede %75’den az ve 4. derecede ise %75 ile %100 arasındadır. Eğer hastanın bel kayması 1. dereceden fazla ve hastada bulgular açığa çıkarıyorsa hasta cerrahi olarak tedavi edilmelidir. Hastaların cerrahi tedavisi kayan segmentin 2 üzerine ve iki altına vidalar koyarak kayan omurgayı geri yerine çekmektir. Bu vidalar daha sonra rod denen çubuklar ile birbirine bağlanarak hastanın sağlam bir omurgaya kavuşması sağlanmış olur. Bu ameliyatlarda çoğu zaman omurilik kanal daralması ve sinir sıkışması da tespit edildiği için hastalara aynı seansta bu patolojileri ortadan kaldırmaya yönelik tedavi de uygulanır.
Hastaların ameliyat öncesinde doktor tarafından bilgilendirilmesi şarttır. Hangi ameliyatın yapılacağı, kaç vida konulacağı, omurilik kanal rahatlatılması yapılıp yapılmayacağı söylenmelidir. Bu tür ameliyatlarda yapan hekimin tecrübesi ile ilgili olarak vidanın omurilik kanalına, sinir kökü kanalına girmesi veya omurganın dışına çıkması ve buna bağlı olarak gelişebilecek komplikasyonlar vardır. Hastada bu tür ameliyatlar sonrası ciddi komplikasyonlar oluşabilir. Hastanın bel kasları omurganın her iki tarafından açılacağı için ameliyat sonrası hastalarda ciddi bel ağrısı ve harek sırasında kasılmalar oluşur. Bu ağrılar için hastanede kalış süresi ameliyat sonrası en az 3-5 gün arasında tutulur ve ağrıyı ortadan kaldırmak için gerekli ağrı kesici ilaçlar uygulanır. Eğer ameliyat sahasında bir enfeksiyon oluşursa konulan vidaların çıkarılmasına kadar gidebilecek başka girişimler hastayı beklemektedir. Bu nedenle bu tür ameliyatlarda hastane ve doktor seçimi çok önem arzeder.
Skolyoz (omurgada yana doğru eğilme), 20 yaşından sonra omurganın Cobb açısı ile ölçüldüğünde 10ºden fazla koronal plan deformitesidir. Adolesanlarda görülen idiopatik skolyoz bayanlarda 7 kat daha sıktır. Dejeneratif skolyozda açının her yıl 1-2 derece arttığı farz edilir. Ağrı ve duyu bozuklukları skolyozlarda en sık rastlanılan bulgulardır.
Körv paternine göre King skolyozları 5 kısımda incelemiştir. Klas 1 majör lumbar minör torakal, klas 2 majör torakal minör lumbar, klas 3 tek torasik körv, klas 4 torakolumbar körv, klas 5 çift torakal körv.
Normal insanlarda torakal kifoz 40ºdir. Lumbar lordoz normalde 45-50ºdir ve 30-60º arasında geniş bir marjda değişkenlik gösterebilir. Bu açılarda değişiklik olması pelvisin rotasyonu ve kalçanın fleksiyonu ile kompanse edilmeye çalışılır.
45º altındaki skolyozlar öncelikle medikal tedavi ile tedavi edilmeye çalışılmalıdır. Kas spazmını ve ağrıyı önlemeye yönelik tedavile uygulanır. Cerrahi tedavi dekompresif veya korrektif olabilir. Korrektif cerrahi junction noktalarında sonlandırılmamalıdır. Örneğin T12 yeterli bir alt nokta ise bu L2’ye kadar uzatılmalıdır. Nötral ve normal vertebralar stabilizasyon alanında olmalıdır. %50 bir cerrahi düzeltme başarılı ve gerçekçi kabul edilir. Sakrumun stabilize edilen segmente dahil edilmesi psödoartroz için ciddi bir risktir
- Tip I Konjenital (displastik) nedenlerle oluşan bel kayması
- Tip II İstmik defekte bağlı nedenlerle oluşan bel kayması
- Tip III Dejeneratif nedenlerle oluşan bel kayması
- Tip IV Travmatik nedenlerle oluşan bel kayması
- Tip V Patolojik nedenlerle oluşan bel kayması
- Tip VI Cerrahi sonrası oluşan bel kayması
İstmik spondilolisteziste pars interartikülaris defekti nedeni ile posterior elemanlar hareketli ön elemanlardan ayrılır ve bu durum biyomekanik olarak annulus üzerine çok yük binmesine, kırık seviyesinde fibrokartilaj proliferasyonuna ve bu seviyede sinir kökü basısına neden olur. İstmik defekt en iyi aksiyal tomografide izlenir. Pars interartikülaris oblik grafilerle de değerlendirilir. Defekt varsa “kolar takmış İskoç köpeği” görünümü tipiktir. Hastalığın şiddeti biomekanik instabilite ve progresyon riski, sagittal rotasyonu ve sakral yuvarlaklaşması yüksek hastalarda daha fazladır.
Dejeneratif spondilolistezis yaşlanmaya bağlı olarak çoğunlukla kadınlarda ve en sık L4-5 mesafesinde görülür. Erkeklerde daha az sıklıkla izlenir. Bu durum özellikle lomber dar kanal tablosuna benzer bir tablo oluşturarak bulgu verir.
Travmatik spondilolistezis majör travmalardan sonra gelişir. Eğer minör travmadan sonra gelişen ve etrafında sklerotik kemik yapısı izlenirse bu kaymanın daha önce oluştuğunu gösterir.
Patolojik spondilolistezis enfeksiyon ve tümör gibi patolojilere ikincil olarak faset eklem veya pedikülde çoğunlukla iki taraflı olarak etkilenmesi ile oluşur.
Postlaminektomi spondilolistezisin bir diğer nedenidir. Spondilolizis akuisita daha önce diskektomi yapılanlanlarda görülen ve postcerrahi listezise benzeyen bir durumdur. Çoğu zaman ilk ameliyatta omurgayı birbirine bağlayan eklemlerin aşırı alınması sebebi ile açığa çıkar.
Bel kaymasının kayma derecesine göre 4’e ayrılır. 1. derecede kayma %25’den az, 2. derecede %50’den az, 3. derecede %75’den az ve 4. derecede ise %75 ile %100 arasındadır. Eğer hastanın bel kayması 1. dereceden fazla ve hastada bulgular açığa çıkarıyorsa hasta cerrahi olarak tedavi edilmelidir. Hastaların cerrahi tedavisi kayan segmentin 2 üzerine ve iki altına vidalar koyarak kayan omurgayı geri yerine çekmektir. Bu vidalar daha sonra rod denen çubuklar ile birbirine bağlanarak hastanın sağlam bir omurgaya kavuşması sağlanmış olur. Bu ameliyatlarda çoğu zaman omurilik kanal daralması ve sinir sıkışması da tespit edildiği için hastalara aynı seansta bu patolojileri ortadan kaldırmaya yönelik tedavi de uygulanır.
Hastaların ameliyat öncesinde doktor tarafından bilgilendirilmesi şarttır. Hangi ameliyatın yapılacağı, kaç vida konulacağı, omurilik kanal rahatlatılması yapılıp yapılmayacağı söylenmelidir. Bu tür ameliyatlarda yapan hekimin tecrübesi ile ilgili olarak vidanın omurilik kanalına, sinir kökü kanalına girmesi veya omurganın dışına çıkması ve buna bağlı olarak gelişebilecek komplikasyonlar vardır. Hastada bu tür ameliyatlar sonrası ciddi komplikasyonlar oluşabilir. Hastanın bel kasları omurganın her iki tarafından açılacağı için ameliyat sonrası hastalarda ciddi bel ağrısı ve harek sırasında kasılmalar oluşur. Bu ağrılar için hastanede kalış süresi ameliyat sonrası en az 3-5 gün arasında tutulur ve ağrıyı ortadan kaldırmak için gerekli ağrı kesici ilaçlar uygulanır. Eğer ameliyat sahasında bir enfeksiyon oluşursa konulan vidaların çıkarılmasına kadar gidebilecek başka girişimler hastayı beklemektedir. Bu nedenle bu tür ameliyatlarda hastane ve doktor seçimi çok önem arzeder.
Skolyoz (omurgada yana doğru eğilme), 20 yaşından sonra omurganın Cobb açısı ile ölçüldüğünde 10ºden fazla koronal plan deformitesidir. Adolesanlarda görülen idiopatik skolyoz bayanlarda 7 kat daha sıktır. Dejeneratif skolyozda açının her yıl 1-2 derece arttığı farz edilir. Ağrı ve duyu bozuklukları skolyozlarda en sık rastlanılan bulgulardır.
Körv paternine göre King skolyozları 5 kısımda incelemiştir. Klas 1 majör lumbar minör torakal, klas 2 majör torakal minör lumbar, klas 3 tek torasik körv, klas 4 torakolumbar körv, klas 5 çift torakal körv.
Normal insanlarda torakal kifoz 40ºdir. Lumbar lordoz normalde 45-50ºdir ve 30-60º arasında geniş bir marjda değişkenlik gösterebilir. Bu açılarda değişiklik olması pelvisin rotasyonu ve kalçanın fleksiyonu ile kompanse edilmeye çalışılır.
45º altındaki skolyozlar öncelikle medikal tedavi ile tedavi edilmeye çalışılmalıdır. Kas spazmını ve ağrıyı önlemeye yönelik tedavile uygulanır. Cerrahi tedavi dekompresif veya korrektif olabilir. Korrektif cerrahi junction noktalarında sonlandırılmamalıdır. Örneğin T12 yeterli bir alt nokta ise bu L2’ye kadar uzatılmalıdır. Nötral ve normal vertebralar stabilizasyon alanında olmalıdır. %50 bir cerrahi düzeltme başarılı ve gerçekçi kabul edilir. Sakrumun stabilize edilen segmente dahil edilmesi psödoartroz için ciddi bir risktir
|
Yazan
|
Bu makaleden alıntı yapmak
için alıntı yapılan yazıya aşağıdaki ibare eklenmelidir: "Lomber Spondilolistezis ve Skolyoz (Bel Kayması)" başlıklı makalenin tüm hakları yazarı Prof.Dr.Hasan Çağlar UĞUR'e aittir ve makale, yazarı tarafından TavsiyeEdiyorum.com (http://www.tavsiyeediyorum.com) kütüphanesinde yayınlanmıştır. Bu ibare eklenmek şartıyla, makaleden Fikir ve Sanat Eserleri Kanununa uygun kısa alıntılar yapılabilir, ancak Prof.Dr.Hasan Çağlar UĞUR'un izni olmaksızın makalenin tamamı başka bir mecraya kopyalanamaz veya başka yerde yayınlanamaz. |
1 Beğeni 
Yazan Uzman
|
listezis, spondilolistezis, skolyoz, bel kayması, omurga eğilmesi, lomber spondilolistezis, omurga, omurgada eğrilik
Sitemizde yer alan döküman ve yazılar uzman üyelerimiz tarafından hazırlanmış ve pek çoğu bilimsel düzeyde yapılmış çalışmalar olduğundan güvenilir mahiyette eserlerdir. Bununla birlikte TavsiyeEdiyorum.com sitesi ve çalışma sahipleri, yazıların içerdiği bilgilerin güvenilirliği veya güncelliği konusunda hukuki bir güvence vermezler. Sitemizde yayınlanan yazılar bilgi amaçlı kaleme alınmış ve profesyonellere yönelik olarak
hazırlanmıştır. Site ziyaretçilerimizin o meslekle ilgili bir uzmanla görüşmeden, yazı içindeki bilgileri kendi başlarına kullanmamaları gerekmektedir. Yazıların telif hakkı tamamen yazarlarına aittir, eserler sahiplerinin muvaffakatı olmadan hiçbir suretle çoğaltılamaz, başka bir
yerde kullanılamaz, kopyala yapıştır yöntemiyle başka mecralara aktarılamaz. Sitemizde yer alan herhangi bir yazı başkasına ait telif haklarını ihlal ediyor, intihal içeriyor veya yazarın mensubu bulunduğu mesleğin meslek için etik kurallarına aykırılıklar taşıyorsa, yazının kaldırılabilmesi için site yönetimimize bilgi verilmelidir.
