Çocuklarda Ölüm Kavramı
ÇOCUĞA ÖLÜM KAVRAMINI AÇIKLAMADAN ÖNCE, KARŞIMIZDAKI ÇOCUK...
• “Ölüm” kavramını anlayabilecek yaşta mı? Gelişimsel düzeyi nedir? Entelektüel düzeyi nedir? Sosyal çevresi ve yaşam deneyimleri nedir? Nelere izin vermeliyiz?
ÖLÜM...
• 5-6 yaş “ölüm” kavramını anlamaya başlar ama geri dönülmezliği anlamayabilir.
• 6-7 yaştan itibaren evrensellik kaçınılmazlık anlaşılmaya başlanır.
• 7-10 yaş tam olarak anlar.
• 10-12 yaşlarda felsefi bir ilgi vardır.Tehlikeli olabilir.
KAYBI OLAN ÇOCUK...
• Anne, baba kaybında “ ben ne hata yaptım?”, kardeş kaybında ise “kazandım !!! Ama ?!!!” düşüncelerinden kaynaklanan suçluluk duyguları olabilir.
• Yas sürecindeki anne ve baba ölen kardeşi “çok iyi / hatasız bir çocuktu” diye anar...
Sağ kalan kardeş bunun gerçek olmadığını düşünür ama açıklayamaz ve bu duygusal bir yük yaratır.
• Benzer bir tehlikenin altında olduğunu düşünür ve ; “Ben de mi öleceğim? Ben de mi tehdit altındayım” diye düşünür.
• Güven / destek kaynakları olan anne, baba kaybı çocuğun “güvende olma” duygusunu sarsabilir veya tamamen ortadan kaldırabilir.
• “Hani beni hep koruyacaklardı?” “Neredeler?” “Neden öldüler?” “Bana mı kızdılar?”“Yanlış bir şey mi yaptım?”
Dalgalanmalar ve tepkilerde tutarsızlıklar olur.Kendilerine olan güvenleri azalır.
EĞER ÇOCUKTAKİ ÖLÜM KORKUSU FOBİYE DÖNÜŞMÜŞSE,
KAYBI OLAN ÇOCUĞA NELER SÖYLENMELİ?
• Özellikle küçük yaştaki çocuklara “Gitti vb.” yerine, “öldü” denmeli. Aksi taktirde “geri dönmeyi” bekleyebilir
• Sadece gerçeği söylemeliyiz, hastahanede, yolculukta vb. söylemler gerçeği öğrendiğinde size olan güveninin sarsılmasına yol açabilir.
• Duygularımızı (üzülmek, ağlamak vb...) göstermekten çekinmemeliyiz. Bu sayede o da duygularını ifade etmesinin bir sakıncası olmadığını anlayabilsin.
• Soru sorduğunda onun anlayacağı bir şekilde ve sadece sorulan soruya yönelik yanıt vermeliyiz. Böylece soru sorması için onu cesaretlendirmiş oluruz.
• Çocuğa bu kaybı söyleyecek kişi ona duygusal olarak en yakın olan veya kültürel alışkanlıklara göre, ailenin en büyüğü olmalıdır. Bir uzman eğer gereksinim duyulursa eşlik edebilir.
• Çocuğun bulunduğu ortamdan uzaklaştırılmaması daha uygundur. Alışkın olduğu fiziksel çevreden ve diğer güven duyabileceği yetişkinlerden ayrılması “yalnızlık ve güvensizliğini” daha fazla alevlendirebilir.
Tüm sözel ve fiziksel desteğe rağmen, ölüm durumu çocuğun işlevselliğini ileri derecede bozmuş; davranışlarını, okula gitmesini, uyumasını, çevreyle iletişimini engelliyor ise bu durum artık çocuğun bir uzmana ihtiyacı olduğunu göstermektedir.Çocuk bir uzmandan yardım alırken çocuğun yanında ailesinin de bulunması çocuğun kendisini daha rahat hissetmesini sağlayacaktır.Günümüzde bir çok fobi ve psikolojik problemler için uzmanların kullandığı oyun terapisi ve emdr terapisi ile çocuk kısa sürede günlük yaşamına tekrar dönebilmektedir.
Sevgilerimle…
Psikolog Nilüfer Şişman
Yardım Alabileceğiniz Referans Kaynaklar:
Garrison, C. Z., Bryant, E. S., Addy, C. L., Spurrier, P.G., Freedy, J.R., & Kilpatrick, D.G.(1995). Posttraumatic stress disorder in adolescents after Hurricane Andrew. Journal of the American Academy of Child and Adolescent Psychiatry, 34.
LaGreca, A. M., Silverman, W.K., Verberg, E.M., & Prinstein, M.J. (1996). Symptoms of posttraumatic stress after Hurricane Andrew: A prospective study. Journal of Consulting and Clinical Psychology, 64, 712-723.
Norris, F. H., Friedman, M. J. & Watson, P.J. (2002). 60,000 Disaster victims speak: Part II. Summary and Implications of the disaster mental health research, Psychiatry, 65, 240-260.
Ozer, E. J., Best, S.r., Lipsey, T.L., Weiss, D.S. (2003). Predictors of posttraumatic stress disorder and symptoms in adults: A meta-analysis, Psychological Bulletin, 129, 53-73.
Patterson, G. R. (1982). Coercive Family Processes, Eugene OR. Castalia Publishing Co.
Silverman, W. K. & LaGreca, A. M. (2002). Children experiencing disasters: Definitions, reactions, and predictors of outcomes. In La Greca, Silverman, Vernberg, & Roberts (Eds.), Helping Children Cope with Disasters and Terrorism (pp,11-33). Washing DC. American Psychological Association.
Vernberg, E.M.( 2002) Intervention approaches following disasters. In La Greca, Silverman, Vernberg, & Roberts (Eds.), Helping Children Cope with Disasters and Terrorism (pp,55-72). Washing DC. American Psychological Association.
• “Ölüm” kavramını anlayabilecek yaşta mı? Gelişimsel düzeyi nedir? Entelektüel düzeyi nedir? Sosyal çevresi ve yaşam deneyimleri nedir? Nelere izin vermeliyiz?
ÖLÜM...
• 5-6 yaş “ölüm” kavramını anlamaya başlar ama geri dönülmezliği anlamayabilir.
• 6-7 yaştan itibaren evrensellik kaçınılmazlık anlaşılmaya başlanır.
• 7-10 yaş tam olarak anlar.
• 10-12 yaşlarda felsefi bir ilgi vardır.Tehlikeli olabilir.
KAYBI OLAN ÇOCUK...
• Anne, baba kaybında “ ben ne hata yaptım?”, kardeş kaybında ise “kazandım !!! Ama ?!!!” düşüncelerinden kaynaklanan suçluluk duyguları olabilir.
• Yas sürecindeki anne ve baba ölen kardeşi “çok iyi / hatasız bir çocuktu” diye anar...
Sağ kalan kardeş bunun gerçek olmadığını düşünür ama açıklayamaz ve bu duygusal bir yük yaratır.
• Benzer bir tehlikenin altında olduğunu düşünür ve ; “Ben de mi öleceğim? Ben de mi tehdit altındayım” diye düşünür.
• Güven / destek kaynakları olan anne, baba kaybı çocuğun “güvende olma” duygusunu sarsabilir veya tamamen ortadan kaldırabilir.
• “Hani beni hep koruyacaklardı?” “Neredeler?” “Neden öldüler?” “Bana mı kızdılar?”“Yanlış bir şey mi yaptım?”
Dalgalanmalar ve tepkilerde tutarsızlıklar olur.Kendilerine olan güvenleri azalır.
EĞER ÇOCUKTAKİ ÖLÜM KORKUSU FOBİYE DÖNÜŞMÜŞSE,
KAYBI OLAN ÇOCUĞA NELER SÖYLENMELİ?
• Özellikle küçük yaştaki çocuklara “Gitti vb.” yerine, “öldü” denmeli. Aksi taktirde “geri dönmeyi” bekleyebilir
• Sadece gerçeği söylemeliyiz, hastahanede, yolculukta vb. söylemler gerçeği öğrendiğinde size olan güveninin sarsılmasına yol açabilir.
• Duygularımızı (üzülmek, ağlamak vb...) göstermekten çekinmemeliyiz. Bu sayede o da duygularını ifade etmesinin bir sakıncası olmadığını anlayabilsin.
• Soru sorduğunda onun anlayacağı bir şekilde ve sadece sorulan soruya yönelik yanıt vermeliyiz. Böylece soru sorması için onu cesaretlendirmiş oluruz.
• Çocuğa bu kaybı söyleyecek kişi ona duygusal olarak en yakın olan veya kültürel alışkanlıklara göre, ailenin en büyüğü olmalıdır. Bir uzman eğer gereksinim duyulursa eşlik edebilir.
• Çocuğun bulunduğu ortamdan uzaklaştırılmaması daha uygundur. Alışkın olduğu fiziksel çevreden ve diğer güven duyabileceği yetişkinlerden ayrılması “yalnızlık ve güvensizliğini” daha fazla alevlendirebilir.
Tüm sözel ve fiziksel desteğe rağmen, ölüm durumu çocuğun işlevselliğini ileri derecede bozmuş; davranışlarını, okula gitmesini, uyumasını, çevreyle iletişimini engelliyor ise bu durum artık çocuğun bir uzmana ihtiyacı olduğunu göstermektedir.Çocuk bir uzmandan yardım alırken çocuğun yanında ailesinin de bulunması çocuğun kendisini daha rahat hissetmesini sağlayacaktır.Günümüzde bir çok fobi ve psikolojik problemler için uzmanların kullandığı oyun terapisi ve emdr terapisi ile çocuk kısa sürede günlük yaşamına tekrar dönebilmektedir.
Sevgilerimle…
Psikolog Nilüfer Şişman
Yardım Alabileceğiniz Referans Kaynaklar:
Garrison, C. Z., Bryant, E. S., Addy, C. L., Spurrier, P.G., Freedy, J.R., & Kilpatrick, D.G.(1995). Posttraumatic stress disorder in adolescents after Hurricane Andrew. Journal of the American Academy of Child and Adolescent Psychiatry, 34.
LaGreca, A. M., Silverman, W.K., Verberg, E.M., & Prinstein, M.J. (1996). Symptoms of posttraumatic stress after Hurricane Andrew: A prospective study. Journal of Consulting and Clinical Psychology, 64, 712-723.
Norris, F. H., Friedman, M. J. & Watson, P.J. (2002). 60,000 Disaster victims speak: Part II. Summary and Implications of the disaster mental health research, Psychiatry, 65, 240-260.
Ozer, E. J., Best, S.r., Lipsey, T.L., Weiss, D.S. (2003). Predictors of posttraumatic stress disorder and symptoms in adults: A meta-analysis, Psychological Bulletin, 129, 53-73.
Patterson, G. R. (1982). Coercive Family Processes, Eugene OR. Castalia Publishing Co.
Silverman, W. K. & LaGreca, A. M. (2002). Children experiencing disasters: Definitions, reactions, and predictors of outcomes. In La Greca, Silverman, Vernberg, & Roberts (Eds.), Helping Children Cope with Disasters and Terrorism (pp,11-33). Washing DC. American Psychological Association.
Vernberg, E.M.( 2002) Intervention approaches following disasters. In La Greca, Silverman, Vernberg, & Roberts (Eds.), Helping Children Cope with Disasters and Terrorism (pp,55-72). Washing DC. American Psychological Association.
|
Yazan
|
Bu makaleden alıntı yapmak
için alıntı yapılan yazıya aşağıdaki ibare eklenmelidir: "Çocuklarda Ölüm Kavramı" başlıklı makalenin tüm hakları yazarı Uzm.Psk.Nilüfer ŞİŞMAN'e aittir ve makale, yazarı tarafından TavsiyeEdiyorum.com (http://www.tavsiyeediyorum.com) kütüphanesinde yayınlanmıştır. Bu ibare eklenmek şartıyla, makaleden Fikir ve Sanat Eserleri Kanununa uygun kısa alıntılar yapılabilir, ancak Uzm.Psk.Nilüfer ŞİŞMAN'ın izni olmaksızın makalenin tamamı başka bir mecraya kopyalanamaz veya başka yerde yayınlanamaz. |
Beğenin 
Yazan Uzman
|
ölüm, ölüm kavramı, çocuklarda ölüm kavramı, çocukta ölüm kavramı, çocukta ölüm korkusu, çocukta ölüm fobisi, çocuğa ölümü anlatmak
Sitemizde yer alan döküman ve yazılar uzman üyelerimiz tarafından hazırlanmış ve pek çoğu bilimsel düzeyde yapılmış çalışmalar olduğundan güvenilir mahiyette eserlerdir. Bununla birlikte TavsiyeEdiyorum.com sitesi ve çalışma sahipleri, yazıların içerdiği bilgilerin güvenilirliği veya güncelliği konusunda hukuki bir güvence vermezler. Sitemizde yayınlanan yazılar bilgi amaçlı kaleme alınmış ve profesyonellere yönelik olarak
hazırlanmıştır. Site ziyaretçilerimizin o meslekle ilgili bir uzmanla görüşmeden, yazı içindeki bilgileri kendi başlarına kullanmamaları gerekmektedir. Yazıların telif hakkı tamamen yazarlarına aittir, eserler sahiplerinin muvaffakatı olmadan hiçbir suretle çoğaltılamaz, başka bir
yerde kullanılamaz, kopyala yapıştır yöntemiyle başka mecralara aktarılamaz. Sitemizde yer alan herhangi bir yazı başkasına ait telif haklarını ihlal ediyor, intihal içeriyor veya yazarın mensubu bulunduğu mesleğin meslek için etik kurallarına aykırılıklar taşıyorsa, yazının kaldırılabilmesi için site yönetimimize bilgi verilmelidir.
