Kolay Ulaşılabilir Hale Gelen Yiyecekler: Globalleşen Dünyanın Bize Sunduğu Sınırsız ve Ulaşılabilir Hizmetler
Etrafımızda kolay ulaşılabilir hale gelen yiyecekler son derece etkileyici. Sunum şekline de ayrı bir özen gösterilmiş olan bu yiyecekleri reddetmek pek mümkün değil gibi gözüküyor. Eskiden her an göz önünde bulunmayan ve ulaşılabilirliği çokda kolay olmayan yiyeceklere artık her köşebaşında rastlanıyor. Özlediğimiz bir yiyeceği eskisi gibi önce hayal edip sonra gerekli alışverişi yapıp daha sonra da pişirmek için zaman ve enerji harcamıyoruz. Görüyoruz ve anında satın alıyoruz. Satın alma gücü ve işi globalleşen dünyamızda sadece bir kredi kartı mesafesinde tüm cazibesi ile bizi bekliyor. Artık mevsiminde sebze ve meyve yemekten vazgeçtiğimiz gibi yöresel ürünlere ulaşmaktan da uzaklaşmış durumdayız. Eskiden olduğu gibi yaz gelse de izmir üzümü yesek demiyoruz yada anamur muzu için kışı beklememize gerek kalmadı. Tam tersine tropik meyvelere bile öyle alıştık ki kivi yada mango yemezsek eksiklik hissediyoruz. Herhangi bir lokantaya gidip salata ısmarladığınızda avakadolu, soya filizli, salatalarımız var. Oysa bu dönemde bol miktarda ve ucuza bulabileceğimiz roka, tere, marul, kıvırcık salatalarına ne oldu hiç sormuyoruz.
Globalleşen dünyanın bize sunduğu sınırsız ve ulaşılabilir hizmetlerden yararlanırken geleneksel yiyeceklerimizden ve pişirme işlemlerimizden uzaklaşmaya başladık. Etlerimizi “cafe dö pari” usulunde, soya soslu yada çin usulü pişirilmiş olarak tüketiyoruz, salatamız çeşitli soslarla tadlandırılmış olarak sunuluyor. Seçtiğimiz yiyeceğin içinde neler olduğuna bakıyormuyuz yoksa salata işte düşük kalorilidir nasılsa deyip yemeye devam mı ediyoruz.
Dünya Sağlık Örgütü verilerine göre kadınların yarıya yakını erkeklerin ise 2/3 ü fazla kilolu yada obez. Fazla kilolu olmak bizleri sadece mutsuz etmekle kalmıyor kalp hastalıkları, yüksek tansiyon, diyabet gibi ciddi sağlık sorunlarına da zemin hazırlıyor. Dünya Sağlık Örgütü 2025 yılına kadar 300 milyon kişide Tip 2 diyabet gelişeceğine dikkat çekmektedir.
Fazla kilolu yada obez olduğumuzu nasıl anlarız. Bilinen en iyi yöntem Beden Kitle Indeksinizi hesaplamınızdır (BKI yada BMI).
Boy ve kilonuzu ölçerek işe başlayabilirsiniz. Boyunuzun karesini aldıktan sonra kilonuzu bu değere bölerek BKI nızı bulabilirsiniz. Örneğin boyunuz 1.62 cm, kilonuz 70 olsun bu durumda beden kitle indeksiniz 26.7 olacaktır.
Beden Kitle İndeksi 26.7 olan bir birey fazla kilolumu yoksa şişmanmıdır.
Eğer beden kitle indeksiniz ò 20 zayıf
20-25 normal
25-30 fazla kilolu
ñ 30 şişman olarak tanımlanacaksınız.
Peki bu durumda ne yapmalıyız. Şişmanlığın temelinde ne yattığını hepimiz biliyoruz. Vucudumuzun ihtiyacından daha fazla kalori alıyoruz ve alınan kalorileri kullanmıyoruz. Yaşamımızı sürdürebilmek, büyümek ve aktif kalabilmek için enerjiye ihtiyacımız var. Bu enerjiyi yiyecekler ve içeceklerden sağlıyoruz daha ayrıntılı bahsetmek istersek yağ, karbonhidrat, protein ve alkolden alıyoruz. Peki çok sık duyduğumuz, özellikle de yiyecek ve içecek etiketleri üzerinde gördüğümüz “kalori” sözcüğü ne anlama gelmektedir.
Kalori ,farklı yiyecek ve içecek türlerinden sağlanan enerjinin ölçümünde kullanılan bir birimidir. Daha bilimsel bir yolla söyleyecek olursak 1 gram suyun ısısını 1 derece yükseltmek için gerekli olan enerji miktarıdır. Kalorisi ölçülecek yiyecek çelik bir kaba konulur, oksijen verilerek yanmaya bırakılır. Yanma işlemi bitince kabı çevreleyen sudaki ısı yükselmesi ölçülür. Derece olarak ısı yükselme miktarı ile kilogram olarak suyun ağırlığı çarpılarak kalori miktarı bulunur.
Günlük kalori ihtiyacınız yaşam şeklinize, yaptığınız işe ve aktivitenize göre farklılıklar gösterir. Günlük kalori alımınız ve harcadığınız kalori arasında bir denge kurduğunuzda sorun kalmayacaktır. Peki bunu nasıl sağlayacaksınız. Pek çoğumuz spor yapmaktan hoşlanmaz fakat tüm literatürler haftada 4-5 kez 40 dakikalık orta hızda yapılan yürüyüşün sağlıklı yaşam için önemli olduğunu göstermektedir. Sağlıklı beslenmeyi de bir alışkanlık haline getirdiğimizde bu sorun tamamiyle ortadan kalkacaktır.
Hiç spor yapmıyorum ama bütün gün ev işleri ile uğraşıyorum yinede kilo kaybedemiyorum diyorsanız nedenlerini hep birlikte düşünelim. Ortalama olarak yarım saat süresince yapılan aktivitelerle harcadığınız kalorileri aşağıda sıraladım.
Ütü 69 kalori, Temizlilk 75 kalori, yürüyüş hızlı 168 kalori, eşyaların yerini değiştirme 210 kalori, yemek yapma 90 kalori, alışveriş yapma 130 kalori televizyon seyretme 30 kalori
Kalori harcaması kişinin kilosuna, yağ, kas dokusuna ve süreye bağımlı değişkendir. Erkek ve kadında farklılıklar gösterebilir. Ortalama kalori harcamanızı hesaplamak için aşağıdaki formülü de kullanabilirsiniz.
Harcanan Enerji = Faktör x Ağırlık (kg) x Süre (dak)
"Faktör" 1kg 'lık ağırlığın 1 dakikada harcadığı kcal (kilo kalori) miktarını anlatır. Bu değeri ağırlığınız ile çarptığınız zaman ortalama olarak 1 dakikada harcadığınız enerjiyi bulacaksınız. Bu değeri de istediğiniz dakika miktarıyla çarparak toplam faaliyetiniz süresince ne kadar enerji harcadığınızı bulabilirsiniz.
Örnek : "ütü yapma " faaliyetinin faktörü 0,033 'tür. 70 kiloluk bir insanın 30 dakika boyunca ütü yaparak ne kadar enerji harcadığını bulmak için.
Harcanan Enerji = Faktör x Ağırlık (kg) x Süre (dak)
Harcanan Enerji = 0,033 x 70 x 30 = 69.3 kcal
"alışveriş yapma " faaliyetinin tablodaki faktörü 0,062'dir. 70 kiloluk bir insanın 30 dakika boyunca alışveriş yaparak ne kadar enerji harcadığını bulmak için.
Harcanan Enerji = Faktör x Ağırlık (kg) x Süre (dak)
Harcanan Enerji = 0,062 x 70 x 30 = 130 kcal
" yürüyüş yapmak " faaliyetinin tablodaki faktörü 0,080'dir. 70 kiloluk bir insanın 30 dakika boyunca yürüyüş yaparak ne kadar enerji harcadığını bulmak için.
Harcanan Enerji = Faktör x Ağırlık (kg) x Süre (dak)
Harcanan Enerji = 0,080 x 70 x 30 = 168 kcal
Yukarıda belirtilen değerlerin kesin olarak doğru olması mümkün değildir. Faaliyetin zorluk derecesine, insan vücut tipine, kas-yağ oranına, yaşına ve benzeri faktörlere göre değişecektir. Ancak ortalama olarak gerçek değerlere oldukça yakın çıkacağını söyleyebilirim.
Şu ana kadar Beden Kitle İndeksimizin ne olduğunu heasaplamayı öğrendik artık zayıf, normal ağırlıkta ,kilolu, yada şişman olduğumuzu biliyoruz. Ortalama olarak günlük aktiviteler ile ne kadar enerji harcadığımızı da biliyoruz bundan sonrasında yapmamız gereken kendimize uygun sağlıklı bir beslenme ve aktivite programı oluşturmak. Bu programı kendiniz planlamak ve uygulamakta zorlanıyorsanız bir diyet uzmanından yardım alabilirsiniz.
Yaşamımızın kalan bölümünü aktif kendimizden hoşnut sağlıklı bireyler olarak geçirmeye kararlıysak bizler için en uygun olan sağlıklı seçimleri yaparak yeni bir yaşam felsefesi oluşturmalıyız. Yapmamız gereken tek şey seçimlerimizi gözden geçirmek. Yiyeceklerimiz, içeceklerimiz, aktivitelerimiz, bulunduğumuz ortamlar, ilişkilerimiz.Unutmayalım yaşam tarzınız sizi, sizde yaşamı belirlersiniz.
Sağlıklı seçimler
Canan DOĞAN Beslenme ve Diyet Uzmanı
Globalleşen dünyanın bize sunduğu sınırsız ve ulaşılabilir hizmetlerden yararlanırken geleneksel yiyeceklerimizden ve pişirme işlemlerimizden uzaklaşmaya başladık. Etlerimizi “cafe dö pari” usulunde, soya soslu yada çin usulü pişirilmiş olarak tüketiyoruz, salatamız çeşitli soslarla tadlandırılmış olarak sunuluyor. Seçtiğimiz yiyeceğin içinde neler olduğuna bakıyormuyuz yoksa salata işte düşük kalorilidir nasılsa deyip yemeye devam mı ediyoruz.
Dünya Sağlık Örgütü verilerine göre kadınların yarıya yakını erkeklerin ise 2/3 ü fazla kilolu yada obez. Fazla kilolu olmak bizleri sadece mutsuz etmekle kalmıyor kalp hastalıkları, yüksek tansiyon, diyabet gibi ciddi sağlık sorunlarına da zemin hazırlıyor. Dünya Sağlık Örgütü 2025 yılına kadar 300 milyon kişide Tip 2 diyabet gelişeceğine dikkat çekmektedir.
Fazla kilolu yada obez olduğumuzu nasıl anlarız. Bilinen en iyi yöntem Beden Kitle Indeksinizi hesaplamınızdır (BKI yada BMI).
Boy ve kilonuzu ölçerek işe başlayabilirsiniz. Boyunuzun karesini aldıktan sonra kilonuzu bu değere bölerek BKI nızı bulabilirsiniz. Örneğin boyunuz 1.62 cm, kilonuz 70 olsun bu durumda beden kitle indeksiniz 26.7 olacaktır.
Beden Kitle İndeksi 26.7 olan bir birey fazla kilolumu yoksa şişmanmıdır.
Eğer beden kitle indeksiniz ò 20 zayıf
20-25 normal
25-30 fazla kilolu
ñ 30 şişman olarak tanımlanacaksınız.
Peki bu durumda ne yapmalıyız. Şişmanlığın temelinde ne yattığını hepimiz biliyoruz. Vucudumuzun ihtiyacından daha fazla kalori alıyoruz ve alınan kalorileri kullanmıyoruz. Yaşamımızı sürdürebilmek, büyümek ve aktif kalabilmek için enerjiye ihtiyacımız var. Bu enerjiyi yiyecekler ve içeceklerden sağlıyoruz daha ayrıntılı bahsetmek istersek yağ, karbonhidrat, protein ve alkolden alıyoruz. Peki çok sık duyduğumuz, özellikle de yiyecek ve içecek etiketleri üzerinde gördüğümüz “kalori” sözcüğü ne anlama gelmektedir.
Kalori ,farklı yiyecek ve içecek türlerinden sağlanan enerjinin ölçümünde kullanılan bir birimidir. Daha bilimsel bir yolla söyleyecek olursak 1 gram suyun ısısını 1 derece yükseltmek için gerekli olan enerji miktarıdır. Kalorisi ölçülecek yiyecek çelik bir kaba konulur, oksijen verilerek yanmaya bırakılır. Yanma işlemi bitince kabı çevreleyen sudaki ısı yükselmesi ölçülür. Derece olarak ısı yükselme miktarı ile kilogram olarak suyun ağırlığı çarpılarak kalori miktarı bulunur.
Günlük kalori ihtiyacınız yaşam şeklinize, yaptığınız işe ve aktivitenize göre farklılıklar gösterir. Günlük kalori alımınız ve harcadığınız kalori arasında bir denge kurduğunuzda sorun kalmayacaktır. Peki bunu nasıl sağlayacaksınız. Pek çoğumuz spor yapmaktan hoşlanmaz fakat tüm literatürler haftada 4-5 kez 40 dakikalık orta hızda yapılan yürüyüşün sağlıklı yaşam için önemli olduğunu göstermektedir. Sağlıklı beslenmeyi de bir alışkanlık haline getirdiğimizde bu sorun tamamiyle ortadan kalkacaktır.
Hiç spor yapmıyorum ama bütün gün ev işleri ile uğraşıyorum yinede kilo kaybedemiyorum diyorsanız nedenlerini hep birlikte düşünelim. Ortalama olarak yarım saat süresince yapılan aktivitelerle harcadığınız kalorileri aşağıda sıraladım.
Ütü 69 kalori, Temizlilk 75 kalori, yürüyüş hızlı 168 kalori, eşyaların yerini değiştirme 210 kalori, yemek yapma 90 kalori, alışveriş yapma 130 kalori televizyon seyretme 30 kalori
Kalori harcaması kişinin kilosuna, yağ, kas dokusuna ve süreye bağımlı değişkendir. Erkek ve kadında farklılıklar gösterebilir. Ortalama kalori harcamanızı hesaplamak için aşağıdaki formülü de kullanabilirsiniz.
Harcanan Enerji = Faktör x Ağırlık (kg) x Süre (dak)
"Faktör" 1kg 'lık ağırlığın 1 dakikada harcadığı kcal (kilo kalori) miktarını anlatır. Bu değeri ağırlığınız ile çarptığınız zaman ortalama olarak 1 dakikada harcadığınız enerjiyi bulacaksınız. Bu değeri de istediğiniz dakika miktarıyla çarparak toplam faaliyetiniz süresince ne kadar enerji harcadığınızı bulabilirsiniz.
Örnek : "ütü yapma " faaliyetinin faktörü 0,033 'tür. 70 kiloluk bir insanın 30 dakika boyunca ütü yaparak ne kadar enerji harcadığını bulmak için.
Harcanan Enerji = Faktör x Ağırlık (kg) x Süre (dak)
Harcanan Enerji = 0,033 x 70 x 30 = 69.3 kcal
"alışveriş yapma " faaliyetinin tablodaki faktörü 0,062'dir. 70 kiloluk bir insanın 30 dakika boyunca alışveriş yaparak ne kadar enerji harcadığını bulmak için.
Harcanan Enerji = Faktör x Ağırlık (kg) x Süre (dak)
Harcanan Enerji = 0,062 x 70 x 30 = 130 kcal
" yürüyüş yapmak " faaliyetinin tablodaki faktörü 0,080'dir. 70 kiloluk bir insanın 30 dakika boyunca yürüyüş yaparak ne kadar enerji harcadığını bulmak için.
Harcanan Enerji = Faktör x Ağırlık (kg) x Süre (dak)
Harcanan Enerji = 0,080 x 70 x 30 = 168 kcal
Yukarıda belirtilen değerlerin kesin olarak doğru olması mümkün değildir. Faaliyetin zorluk derecesine, insan vücut tipine, kas-yağ oranına, yaşına ve benzeri faktörlere göre değişecektir. Ancak ortalama olarak gerçek değerlere oldukça yakın çıkacağını söyleyebilirim.
Şu ana kadar Beden Kitle İndeksimizin ne olduğunu heasaplamayı öğrendik artık zayıf, normal ağırlıkta ,kilolu, yada şişman olduğumuzu biliyoruz. Ortalama olarak günlük aktiviteler ile ne kadar enerji harcadığımızı da biliyoruz bundan sonrasında yapmamız gereken kendimize uygun sağlıklı bir beslenme ve aktivite programı oluşturmak. Bu programı kendiniz planlamak ve uygulamakta zorlanıyorsanız bir diyet uzmanından yardım alabilirsiniz.
Yaşamımızın kalan bölümünü aktif kendimizden hoşnut sağlıklı bireyler olarak geçirmeye kararlıysak bizler için en uygun olan sağlıklı seçimleri yaparak yeni bir yaşam felsefesi oluşturmalıyız. Yapmamız gereken tek şey seçimlerimizi gözden geçirmek. Yiyeceklerimiz, içeceklerimiz, aktivitelerimiz, bulunduğumuz ortamlar, ilişkilerimiz.Unutmayalım yaşam tarzınız sizi, sizde yaşamı belirlersiniz.
Sağlıklı seçimler
Canan DOĞAN Beslenme ve Diyet Uzmanı
|
Yazan
|
Bu makaleden alıntı yapmak
için alıntı yapılan yazıya aşağıdaki ibare eklenmelidir: "Kolay Ulaşılabilir Hale Gelen Yiyecekler: Globalleşen Dünyanın Bize Sunduğu Sınırsız ve Ulaşılabilir Hizmetler" başlıklı makalenin tüm hakları yazarı Dyt.Canan DOĞAN'e aittir ve makale, yazarı tarafından TavsiyeEdiyorum.com (http://www.tavsiyeediyorum.com) kütüphanesinde yayınlanmıştır. Bu ibare eklenmek şartıyla, makaleden Fikir ve Sanat Eserleri Kanununa uygun kısa alıntılar yapılabilir, ancak Dyt.Canan DOĞAN'ın izni olmaksızın makalenin tamamı başka bir mecraya kopyalanamaz veya başka yerde yayınlanamaz. |
Beğenin 
Yazan Uzman
|
| Makale Kütüphanemizden |
Sitemizde yer alan döküman ve yazılar uzman üyelerimiz tarafından hazırlanmış ve pek çoğu bilimsel düzeyde yapılmış çalışmalar olduğundan güvenilir mahiyette eserlerdir. Bununla birlikte TavsiyeEdiyorum.com sitesi ve çalışma sahipleri, yazıların içerdiği bilgilerin güvenilirliği veya güncelliği konusunda hukuki bir güvence vermezler. Sitemizde yayınlanan yazılar bilgi amaçlı kaleme alınmış ve profesyonellere yönelik olarak
hazırlanmıştır. Site ziyaretçilerimizin o meslekle ilgili bir uzmanla görüşmeden, yazı içindeki bilgileri kendi başlarına kullanmamaları gerekmektedir. Yazıların telif hakkı tamamen yazarlarına aittir, eserler sahiplerinin muvaffakatı olmadan hiçbir suretle çoğaltılamaz, başka bir
yerde kullanılamaz, kopyala yapıştır yöntemiyle başka mecralara aktarılamaz. Sitemizde yer alan herhangi bir yazı başkasına ait telif haklarını ihlal ediyor, intihal içeriyor veya yazarın mensubu bulunduğu mesleğin meslek için etik kurallarına aykırılıklar taşıyorsa, yazının kaldırılabilmesi için site yönetimimize bilgi verilmelidir.
