Kedi ve Köpeklerde Kusma
Herkese merhabalar. Evcil hayvanlarımz da sıkça rastladığımız bir konu ile bu sefer karşınızdayız. Kedi ve köpeklerde kusma en sık karşılaşılan patolojik olgulardan bir tanesidir. Öncelikle bilinmesi gerek bir ayrım vardır. Kusma bir hastalık değil bir semptomdur(belirti). Yani kusan kedi/köpek kusmayı tetikleyici bir hastalıktan dolayı , sindirim sistemi refleksi olarak bu olayı gerçekleştirir. Bu aşamada şu soru gelebilir aklınıza; kusma bir hastalık değil ise o zaman endişelenecek bir şey yok mu ? hayır aksine çoğu zaman basit bir kusma çok ciddi hastalıkların göstergesi olarak ortaya çıkar. Bu makalemizde bu yüzden kusmanın etiyolojisi (nedenleri ) , patogenezi ( gelişmesi) ve tedavi edilmesine yönelik birkaç bilgi vermek istiyorum.
Kedi/köpeklerde kusma nedenleri (en sık görünenden itibaren sıralanmıştır) ;
* Uygun olmayan yiyeceklerle besleme
* Gastrointestinal sistemi etkileyen enfeksiyonlar
* Paraziter enfeksiyonlar
* Yabancı cisim iritasyonu
* Zehirlenmeler
* İdrar yolu enfeksiyonları
* Genel sistemik enfeksiyonlar (septisemik enfeksiyonlar)
* Endokrin sistem bozuklukları
Klinik tecrübelerime dayanarak yapmış olduğum liste uzar gider ancak önemli gördüğüm bu noktaları açıklamak ve sizinle detayları paylaşmak istiyorum.
Uygun olmayan yiyeceklerle besleme ;
Kedi/ köpeklerin mide enzim sistemi biz insanlarla aynı değildir. Bunu söylüyoruz ki her yediğimizin kedi veya köpeğimize iyi geleceğini düşünmeyelim. Tabiî ki de her hayvan da bir değildir. Örneğin bir köpek 1 kg sosisi afiyetle yer ve ne kusma ne ishal bir sıkıntı yaşamazken bir köpek 2 adet sosis ile yoğun bakımlık hale gelebilecek kadar ishal ve kusma görülebilir. Burada olan olay kedi veya köğimize verdiğimiz sosisin bozuk olmasından değil onun bireysel duyarlılığının yüksek olmasından kaynaklanır. Bu yüzden veteriner hekiminizin sizin yavrunuz için özel düşünerek itinayla hazırladığına inandığım beslenme programına lütfen riayet edelim. Aksi takdir de kusma ile baş gösteren ve ilerleyen dönemlerde daha ciddi boyutlara ulaşabilen bir gastroenteritis olgusuyla karşılaşabilirsiniz.
Gastrointestinal sistem enfeksiyonları:
Köpekler de distemper ,coronavirus, parvovirus , streptococcus sp. , gibi bakteriyel ve viral hastalıklar genellikle gastrointestinal sisteme etki ederler. Bu etki sonucunda mide-bağırsak sisteminin hem yapısı hemde hormonal mekanizması bozulur. Bunun sonucunda bazen yenilen yiyecekler ve/veya içilen su dahi vücut tarafından yabancı cisimmiş gibi algılanıp kusma refleksi ile dışarı atılabilirler. Yani yenilen içilen her madde kusma merkezini uyararak kusmanın şekillenmesini sağlar.
Paraziter enfeksiyonlar;
Kedi /köpekler de gastrointestinal sistemde yerleşen Helmintler (nematod,tremadot ve cestod) belirli olgunluk ve sayıya ulaştıktan sonra bağırsak lümenini doldurarak mide içeriğinin bağırsaklar arasında transportuna engel olurlar. Mide de uzun süre bekleyen yiyecekler ise bir müddet sonra vücudun o tıkanıklığı açmak için göstermiş olduğu refleks sonucu kusma ile atılmaya çalışılır. Ancak parazitler genellikle baş bölgelerinde çengel denilen oluşumlar bulundururlar ve bunları bağırsak endoteline saplayarak kusma gibi refleklerle veya yiyecekler/sürgütlerle dökülmeye karşı önlem almış olurlar. Ancak ve ancak uygun paraziter ilaçlama sonrası parazitlerin sentral sinir sistemleri baskılanır felç edilir ve tutundukları yerden bırakarak dökülmeleri sağlanır.
Yabancı cisim iritasyonu;
Mart 2011 de kliniğimize başvuru yapan bir vaka da “1,5 yaşlı bir golden cinsi erkek köpek devamlı kusmakta dışkı ishal şeklinde ve çok sınırlı miktarda, yeme içme 2 gündür tamamen kesilmiş durumda” olduğu hasta sahibi tarafından bize bildirildi. Yapılan klinik muayenesinde köpeğimizin ciddi bir abdominal sancısı(karın ağrısı) olduğunu fark ettik. Bunun üzerine bir radyografi çektik ve ince bağırsakta pinpon topundan biraz daha irice bir kitle varlığını tespit ettik. Bu aşamada hayvanımızın kusmasının sebebini öğrenmiş olduk. Yapılan enterektomie operasyonu sonucunda çıkan cisim ise biraz önce de bahsettiğim gibi pinpon topundan biraz daha büyük bir “taş parçası”ydı. Daha sonra sahibi ile yaptığımız görüşmede taşla oynamayı çok sevdiği ve ağzında bir taş parçasını aldığı zaman usanmadan saatlerce gezdirebildiğini yine böyle ağzında taş varken ani bir hareketle yanlışlıkla yutmuş olabileceğini söylediler. Umarım yabancı cisim iritasyonu için iyi bir örnek olmuştur bu yaşamış olduğumuz vaka.
Zehirlenmeler ;
Başlı başına bir kitap yazılabilecek kadar önemli bir konudur. Evet ilk reaksiyonu basit bir kusma gibi görünse de daha sonra tremorlar , kontraksiyonlar ,anoreksi,
Şok ve ölüm şekillendirebilecek kadar da ciddi bir konudur. Evet zehirlenme deyince hepimizin aklına haşerat zehirlerini hayvanlarımızın yemesi ve/veya kötü niyetli insanların hayvanlarımıza tipik bazı zehirlerle zehirlemeye çalışması gelse de ben size şubat 2011 de karşılaştığım ve çoğu kimsenin aklına gelmeyecek bir zehirlenme vakasından bahsedeceğim.
Hasta sahibim yakalandığı soğuk algınlığını kolay atlatabilmek için Brufen 800 mg film tablet kullanmış ( neden bu kadar detay verdiğimi birazdan anlayacaksınız). Köpeğimiz hasta sahibimizin koltukta sızıp kalmasını fırsat bilip etrafı karıştırmaya başlamış ve kutu içerisinde ibuprofen etken maddeli 8 tane ilaç bulmuş. Güzelce kutudan (hala nasıl becerdiğini anlamış değilim) o ilaçları çıkarıp o acı tabletleri nasıl midesi kaldırdıysa bir güzel yutmuş. ve hasta sahibimiz öğürtü sesleriyle uyanmış. Daha sonra direk beni aradılar ibuprofen etken maddeyi duyunca direk kliniğimize çağırdım çünkü ibuprofen non-steroid bir ağrı kesicidir ve bireyler arasında farklılık göstermekle beraber bazen 1 tanesi bile köpeklerde mide kanaması için yeterli sebebdir. Hasta sahibim kliniğimize gelene kadar ibuprofen zehirlenmesinin kontroendikasyonlarını araştırdım ve spesifik bir antidotunun olmadığını tek şansımızın üzerinden ilaçlarının emileceği kadar vakit geçmemiş olması gerektiği olduğunu gördük. Hastamız kliniğimize gelir gelmez gerekli müdahale ve önlemler zamanında alınarak ciddi tehlikeler baş göstermeden hastamızı kurtardık. Yani sonuç olarak kusma bir zehirlenme semptomudur , ancak zehirlenme her zaman zehirlerle değil bazen bizim kullandığımız ağrı kesicilerle bile olabilir
İdrar yolu enfeksiyonları ve böbrek yetmezlikleri;
Bu durumlar da böbrekten süzülerek idrar verilmesi gereken üre tam olarak atılamaz ve dolaşıma karışır. Kan yolu ile ağız ve sindirim sistemine ulaşan üre sindirim sisteminde ve ağızda doğal halde bulunan (yararlı) mikroorganizmalar aracılı ile amonyağa yıkımlanırlar. Amonyak ise iritan etkisi ile kusma refleksini tetikler.
Genel sistemik enfeksiyonlar ;
Herhangi bir organda başlayıp kan yolu ile vücuda yayılmaya başlayan bakteriyel enfeksiyonlardır bunlar. En sık rastlanılanı pyometradır(uterusun yangısı). Bu tarz olgular zamanın da tedavi edilemezlerse bakteriler dolaşım sistemine girerler ve septisemi dediğimiz dolaşım sisteminin enfekte olarak bütün vücuda etki eden enfeksiyonlara dönüşürler. Bunun sonucunda da kusma başta olmak üzere vücudun bütün savunma sistemleri devreye girerek reaksiyon göstermeye başlarlar. Tedavi zamanında başlamaz ise çok ciddi tablolar karşımıza çıkabilir ve her nedense ( kusmanın çoğu zaman basit bir olaymış gibi görünmesinden sanırım) bu durumla klinisyen hekimler olarak çok karşılaşmaktayız.
Endokrin sistem bozuklukları ;
Özellikle kedi-köpekler de hipertroidizme bağlı kusma vakaları , dişi hayvanlarda östrusu yöneten hormonların dengesizlikleri sonucu açığa çıkan tablolar ve bazen ehil olmayan kişilerin kulak dolma bilgilerle uyguladıkları eksojen hormon uygulamaları hayvanlarımız da ciddi bir kusma ve gastritis e neden olabilmektedir.
*** kediler kendi kendilerini temizleyen hayvanlardır. Yalanırken bir çok tüy yutarlar ve bu tüyler mide de topaklanır. Düzenli periyotlar halinde bu tüy yumaklarını çıkarmak için kusma refleksi gösterebilirler. Bu vücudun “hairball control” sistemidir. Bundan esinlenerek prescription mamalar hairball control özellikli mamalar çıkardılar. Bu mamalarla beslenen kediler de yutulan tüylerin yumak oluşturması mamanın enzimatik sistemleri ile engelleniyor. Ancak her kedi bu mamalardan yiyebilecek kadar şanslı olmadığı içinde vücudun hairball control sistemi kusma yolu ile bu yumakları sindirim sisteminden uzaklaştırıyor.
Peki köpeğim/kedim kusuyor ne yapmalıyım ;
Bu bölümde şunu yapın bunu yapın , şöyle deneyin böyle deneyin demek yukarı da yazmış olduğum sebebleri düşünüce bana saçma geliyor. Eğer hayvanınızın hasta olmadığından eminseniz ve sadece reflekssel bir kusma söz konusu olduğunu düşünüyorsanız bunun için bir çok yazı yayınlanmış durumda aç bırakın az yemek verin vs. vs. ancak bu makalemi dikkatle okuduysanız bence hemen veteriner hekiminizle irtibata geçin ve vakit kaybetmeyin. Evet çoğu zaman kusmalar basit olgulardır peki ya sizin hayvanınız ciddi bir olgunun semptomu olarak kusma ihtimaline yakalandıysa?
Kedi/köpeklerde kusma nedenleri (en sık görünenden itibaren sıralanmıştır) ;
* Uygun olmayan yiyeceklerle besleme
* Gastrointestinal sistemi etkileyen enfeksiyonlar
* Paraziter enfeksiyonlar
* Yabancı cisim iritasyonu
* Zehirlenmeler
* İdrar yolu enfeksiyonları
* Genel sistemik enfeksiyonlar (septisemik enfeksiyonlar)
* Endokrin sistem bozuklukları
Klinik tecrübelerime dayanarak yapmış olduğum liste uzar gider ancak önemli gördüğüm bu noktaları açıklamak ve sizinle detayları paylaşmak istiyorum.
Uygun olmayan yiyeceklerle besleme ;
Kedi/ köpeklerin mide enzim sistemi biz insanlarla aynı değildir. Bunu söylüyoruz ki her yediğimizin kedi veya köpeğimize iyi geleceğini düşünmeyelim. Tabiî ki de her hayvan da bir değildir. Örneğin bir köpek 1 kg sosisi afiyetle yer ve ne kusma ne ishal bir sıkıntı yaşamazken bir köpek 2 adet sosis ile yoğun bakımlık hale gelebilecek kadar ishal ve kusma görülebilir. Burada olan olay kedi veya köğimize verdiğimiz sosisin bozuk olmasından değil onun bireysel duyarlılığının yüksek olmasından kaynaklanır. Bu yüzden veteriner hekiminizin sizin yavrunuz için özel düşünerek itinayla hazırladığına inandığım beslenme programına lütfen riayet edelim. Aksi takdir de kusma ile baş gösteren ve ilerleyen dönemlerde daha ciddi boyutlara ulaşabilen bir gastroenteritis olgusuyla karşılaşabilirsiniz.
Gastrointestinal sistem enfeksiyonları:
Köpekler de distemper ,coronavirus, parvovirus , streptococcus sp. , gibi bakteriyel ve viral hastalıklar genellikle gastrointestinal sisteme etki ederler. Bu etki sonucunda mide-bağırsak sisteminin hem yapısı hemde hormonal mekanizması bozulur. Bunun sonucunda bazen yenilen yiyecekler ve/veya içilen su dahi vücut tarafından yabancı cisimmiş gibi algılanıp kusma refleksi ile dışarı atılabilirler. Yani yenilen içilen her madde kusma merkezini uyararak kusmanın şekillenmesini sağlar.
Paraziter enfeksiyonlar;
Kedi /köpekler de gastrointestinal sistemde yerleşen Helmintler (nematod,tremadot ve cestod) belirli olgunluk ve sayıya ulaştıktan sonra bağırsak lümenini doldurarak mide içeriğinin bağırsaklar arasında transportuna engel olurlar. Mide de uzun süre bekleyen yiyecekler ise bir müddet sonra vücudun o tıkanıklığı açmak için göstermiş olduğu refleks sonucu kusma ile atılmaya çalışılır. Ancak parazitler genellikle baş bölgelerinde çengel denilen oluşumlar bulundururlar ve bunları bağırsak endoteline saplayarak kusma gibi refleklerle veya yiyecekler/sürgütlerle dökülmeye karşı önlem almış olurlar. Ancak ve ancak uygun paraziter ilaçlama sonrası parazitlerin sentral sinir sistemleri baskılanır felç edilir ve tutundukları yerden bırakarak dökülmeleri sağlanır.
Yabancı cisim iritasyonu;
Mart 2011 de kliniğimize başvuru yapan bir vaka da “1,5 yaşlı bir golden cinsi erkek köpek devamlı kusmakta dışkı ishal şeklinde ve çok sınırlı miktarda, yeme içme 2 gündür tamamen kesilmiş durumda” olduğu hasta sahibi tarafından bize bildirildi. Yapılan klinik muayenesinde köpeğimizin ciddi bir abdominal sancısı(karın ağrısı) olduğunu fark ettik. Bunun üzerine bir radyografi çektik ve ince bağırsakta pinpon topundan biraz daha irice bir kitle varlığını tespit ettik. Bu aşamada hayvanımızın kusmasının sebebini öğrenmiş olduk. Yapılan enterektomie operasyonu sonucunda çıkan cisim ise biraz önce de bahsettiğim gibi pinpon topundan biraz daha büyük bir “taş parçası”ydı. Daha sonra sahibi ile yaptığımız görüşmede taşla oynamayı çok sevdiği ve ağzında bir taş parçasını aldığı zaman usanmadan saatlerce gezdirebildiğini yine böyle ağzında taş varken ani bir hareketle yanlışlıkla yutmuş olabileceğini söylediler. Umarım yabancı cisim iritasyonu için iyi bir örnek olmuştur bu yaşamış olduğumuz vaka.
Zehirlenmeler ;
Başlı başına bir kitap yazılabilecek kadar önemli bir konudur. Evet ilk reaksiyonu basit bir kusma gibi görünse de daha sonra tremorlar , kontraksiyonlar ,anoreksi,
Şok ve ölüm şekillendirebilecek kadar da ciddi bir konudur. Evet zehirlenme deyince hepimizin aklına haşerat zehirlerini hayvanlarımızın yemesi ve/veya kötü niyetli insanların hayvanlarımıza tipik bazı zehirlerle zehirlemeye çalışması gelse de ben size şubat 2011 de karşılaştığım ve çoğu kimsenin aklına gelmeyecek bir zehirlenme vakasından bahsedeceğim.
Hasta sahibim yakalandığı soğuk algınlığını kolay atlatabilmek için Brufen 800 mg film tablet kullanmış ( neden bu kadar detay verdiğimi birazdan anlayacaksınız). Köpeğimiz hasta sahibimizin koltukta sızıp kalmasını fırsat bilip etrafı karıştırmaya başlamış ve kutu içerisinde ibuprofen etken maddeli 8 tane ilaç bulmuş. Güzelce kutudan (hala nasıl becerdiğini anlamış değilim) o ilaçları çıkarıp o acı tabletleri nasıl midesi kaldırdıysa bir güzel yutmuş. ve hasta sahibimiz öğürtü sesleriyle uyanmış. Daha sonra direk beni aradılar ibuprofen etken maddeyi duyunca direk kliniğimize çağırdım çünkü ibuprofen non-steroid bir ağrı kesicidir ve bireyler arasında farklılık göstermekle beraber bazen 1 tanesi bile köpeklerde mide kanaması için yeterli sebebdir. Hasta sahibim kliniğimize gelene kadar ibuprofen zehirlenmesinin kontroendikasyonlarını araştırdım ve spesifik bir antidotunun olmadığını tek şansımızın üzerinden ilaçlarının emileceği kadar vakit geçmemiş olması gerektiği olduğunu gördük. Hastamız kliniğimize gelir gelmez gerekli müdahale ve önlemler zamanında alınarak ciddi tehlikeler baş göstermeden hastamızı kurtardık. Yani sonuç olarak kusma bir zehirlenme semptomudur , ancak zehirlenme her zaman zehirlerle değil bazen bizim kullandığımız ağrı kesicilerle bile olabilir
İdrar yolu enfeksiyonları ve böbrek yetmezlikleri;
Bu durumlar da böbrekten süzülerek idrar verilmesi gereken üre tam olarak atılamaz ve dolaşıma karışır. Kan yolu ile ağız ve sindirim sistemine ulaşan üre sindirim sisteminde ve ağızda doğal halde bulunan (yararlı) mikroorganizmalar aracılı ile amonyağa yıkımlanırlar. Amonyak ise iritan etkisi ile kusma refleksini tetikler.
Genel sistemik enfeksiyonlar ;
Herhangi bir organda başlayıp kan yolu ile vücuda yayılmaya başlayan bakteriyel enfeksiyonlardır bunlar. En sık rastlanılanı pyometradır(uterusun yangısı). Bu tarz olgular zamanın da tedavi edilemezlerse bakteriler dolaşım sistemine girerler ve septisemi dediğimiz dolaşım sisteminin enfekte olarak bütün vücuda etki eden enfeksiyonlara dönüşürler. Bunun sonucunda da kusma başta olmak üzere vücudun bütün savunma sistemleri devreye girerek reaksiyon göstermeye başlarlar. Tedavi zamanında başlamaz ise çok ciddi tablolar karşımıza çıkabilir ve her nedense ( kusmanın çoğu zaman basit bir olaymış gibi görünmesinden sanırım) bu durumla klinisyen hekimler olarak çok karşılaşmaktayız.
Endokrin sistem bozuklukları ;
Özellikle kedi-köpekler de hipertroidizme bağlı kusma vakaları , dişi hayvanlarda östrusu yöneten hormonların dengesizlikleri sonucu açığa çıkan tablolar ve bazen ehil olmayan kişilerin kulak dolma bilgilerle uyguladıkları eksojen hormon uygulamaları hayvanlarımız da ciddi bir kusma ve gastritis e neden olabilmektedir.
*** kediler kendi kendilerini temizleyen hayvanlardır. Yalanırken bir çok tüy yutarlar ve bu tüyler mide de topaklanır. Düzenli periyotlar halinde bu tüy yumaklarını çıkarmak için kusma refleksi gösterebilirler. Bu vücudun “hairball control” sistemidir. Bundan esinlenerek prescription mamalar hairball control özellikli mamalar çıkardılar. Bu mamalarla beslenen kediler de yutulan tüylerin yumak oluşturması mamanın enzimatik sistemleri ile engelleniyor. Ancak her kedi bu mamalardan yiyebilecek kadar şanslı olmadığı içinde vücudun hairball control sistemi kusma yolu ile bu yumakları sindirim sisteminden uzaklaştırıyor.
Peki köpeğim/kedim kusuyor ne yapmalıyım ;
Bu bölümde şunu yapın bunu yapın , şöyle deneyin böyle deneyin demek yukarı da yazmış olduğum sebebleri düşünüce bana saçma geliyor. Eğer hayvanınızın hasta olmadığından eminseniz ve sadece reflekssel bir kusma söz konusu olduğunu düşünüyorsanız bunun için bir çok yazı yayınlanmış durumda aç bırakın az yemek verin vs. vs. ancak bu makalemi dikkatle okuduysanız bence hemen veteriner hekiminizle irtibata geçin ve vakit kaybetmeyin. Evet çoğu zaman kusmalar basit olgulardır peki ya sizin hayvanınız ciddi bir olgunun semptomu olarak kusma ihtimaline yakalandıysa?
|
Yazan
|
Bu makaleden alıntı yapmak
için alıntı yapılan yazıya aşağıdaki ibare eklenmelidir: "Kedi ve Köpeklerde Kusma" başlıklı makalenin tüm hakları yazarı Vet.Hek.Dr.Başak TUNÇER ULUKARTAL'e aittir ve makale, yazarı tarafından TavsiyeEdiyorum.com (http://www.tavsiyeediyorum.com) kütüphanesinde yayınlanmıştır. Bu ibare eklenmek şartıyla, makaleden Fikir ve Sanat Eserleri Kanununa uygun kısa alıntılar yapılabilir, ancak Vet.Hek.Dr.Başak TUNÇER ULUKARTAL'ın izni olmaksızın makalenin tamamı başka bir mecraya kopyalanamaz veya başka yerde yayınlanamaz. |
12 Beğeni 
Yazan Uzman
|
kedi ve köpeklerde kusma, kedilerde kusma, köpeklerde kusma, kedide kusma, köpekte kusma, kedide kusma nedenleri, köpekte kusma nedenleri, kedilerde kusma nedenleri, köpeklerde kusma nedenleri, köpekler neden kusar, kediler neden kusar
Sitemizde yer alan döküman ve yazılar uzman üyelerimiz tarafından hazırlanmış ve pek çoğu bilimsel düzeyde yapılmış çalışmalar olduğundan güvenilir mahiyette eserlerdir. Bununla birlikte TavsiyeEdiyorum.com sitesi ve çalışma sahipleri, yazıların içerdiği bilgilerin güvenilirliği veya güncelliği konusunda hukuki bir güvence vermezler. Sitemizde yayınlanan yazılar bilgi amaçlı kaleme alınmış ve profesyonellere yönelik olarak
hazırlanmıştır. Site ziyaretçilerimizin o meslekle ilgili bir uzmanla görüşmeden, yazı içindeki bilgileri kendi başlarına kullanmamaları gerekmektedir. Yazıların telif hakkı tamamen yazarlarına aittir, eserler sahiplerinin muvaffakatı olmadan hiçbir suretle çoğaltılamaz, başka bir
yerde kullanılamaz, kopyala yapıştır yöntemiyle başka mecralara aktarılamaz. Sitemizde yer alan herhangi bir yazı başkasına ait telif haklarını ihlal ediyor, intihal içeriyor veya yazarın mensubu bulunduğu mesleğin meslek için etik kurallarına aykırılıklar taşıyorsa, yazının kaldırılabilmesi için site yönetimimize bilgi verilmelidir.
