Besin Piramiti : Bir Piramit Öyküsü
Piramit denildiğinde ya aklımıza geometrik şekil yada yüksek ihtişamlı yapılar olan Mısır Piramitleri gelir. Aslında bizim bahsettiğimiz bunlardan hiçbir bizim anlatmak istediğimiz besin piramidi.
İnsanlara nasıl beslenebileceğini anlatmak için hep somut bir obje arayışı içerisinde olundu bu konuda pek çok obje denense de 57 sonra bulunabildi. Bu koskocaman 57 yıl boyunca her değişiklikte en doğru olanı bulunduğu iddia edilse de her seferinde çürüten bir fikirle tarihe karıştı.
1958 yılında besinleri gruplayan ADA (Amerikan Diyetisyenler Derneği), besinleri 4 grup altında topladı. O zamanlar bu konuda bile büyük tartışmalar vardı. Bu besin gruplarını anlatmak için çok sonraları 1985 yılında besin piramidini oluşturdular.
Besin piramidin aranan en iyi objeydi. Tabandan tavana doğru azalıyordu. Tabanda yer alan besinlerden daha çok tavandaki besinleri ise daha az tüketilmesi gerektiğin anlatabiliyordu. İlk bulunduğunda en ideal yöntem olduğunu öne savunanlara karşılık daha iyisi olabileceğini savunan pek çok kişi ve kurum kendine göre piramitler oluşturarak doğruluğunu savundular.
Geliştirilen beslenme protokolleri ve diyetleri anlatacak besin piramitleri geliştirildi. Bu konuda en eleştirici olan “Harvard Medical School” tarafından gelişilen besin piramidiyle Amerikan Tarım Bakanlığının geliştirdiği besin piramidi alaycı bir tarzla eleştirilerek yeniden düzenlenmesi gerektiği savunulmaya başlandı.
Diğer geliştirilen piramitlerin aksine bunda tabanda yer alan “Günlük egzersiz ve kilo kontrolü” yer almaktaydı. Bunun anlamı besin porsiyonlarından önce kilo kontrolü için düzenli egzersiz yapılması gerektiğini göstermesiydi.
Piramitte diğer bir dikkat çekici nokta ise diğer piramitlerde yer almayan ama söylemlerinde yer alan rafine besinlerin miktarlarının azaltılması düşüncesiyle en az yenmesi gerekenlerin başında beyaz ekmek, beyaz pirinç, patates, makarna, şeker yer almakta. En az yenmesi önerilen ekmek ve beyaz pirinç yerine kepekli ekmek ve kabuklu pirinç yenmesini önermektedir. Günümüzde kalp hastalıklarının temel nedeni olarak gösterilen doymuş yağın en çok bulunan ve kolay tüketilen kırmızı et ise en az tüketilmesi gerekenlerin arasında.
Eleştirilmesi gereken noktalardan biri yeterli miktarda sebze ve meyve tüketimi önermesine karşılık günlük vitamin ve mineral tabletlerinin kullanılmasını önermektedir. Yeterli miktarda tüketilen sebze ve meyve ile günlük vitamin ve mineral ihtiyacınızı rahatlıkla karşılayabilirsiniz.
Gelen eleştiriler doğrultusunda Amerikan Tarım Bakanlığı var olan piramidin yeni bilgilerle düzenlenmesi gerektiğine 20 yıl sonra karar vererek yeni besin piramidinin gelişmesi için start verildi.
Daha önce hazırlanan piramitlerde hep toplum beslenmesi için bir genellemelerden oluşmaktaydı. 18 yaşını bitirmiş Amerikan halkı bu kadar ekmek yemeli, şu kadar süt içmeli gibi genel kuralları içeren piramitler yerine herkese özgü piramitlerin oluşturulması gerektiğine karar verildi.
Souçtan çıkan piramit ile eskileri arasında olduka büyük farklar vardı. Eski piramitlerde tabana paralel olan parçalarla besin gurupları ayrılırken, yeni piramitte besin grupları renklendirilerek tabandan tavana kadar uzayan paralellerle düzenlenmiştir. Bu yöntemle herkese farkı bir renk ve boyu seçeneğiyle besin grubundan az yada çok yemesi gerektiğini göstermesi sağlanmış oldu.
Harvard medical School tarafından geliştirilen günlük fiziksel aktivitenin en tabana konarak her gün yeterli miktarda fiziksel aktivite yapılması mantığı yeni piramitte tabandan tavana tırmanan bir kişi tarafından simgelenmiş durumda. Yeni piramitte 3. boyutun fiziksel aktiviteye ayrılması da bunun ne kadar önemli olduğunun bir göstergesidir.
Ülkemizde ise bir komedi...
Ülkemizdeki uygulamalar ise tam bir komedi. 1960’lı yıllarda geliştirilen dört yapraklı yoncayla o zamanlar ADA tarafından besinlerin 4 temel gruba yarılması konusundaki fikir 2005 yılında dahi hala geçerliliğini sürdürmeye devam ediyor. 45 yıllık bir yaşlanmış yoncayı Sağlık Bakanlığının onay vermemesinden midir?
Geliştirmememsinden midir bilinmez bir türlü Devlet politikası olarak kullanamamışız.Bu komedinin tartışmasını yaparak piramit mi üstün yoksa yoncamı tartışması yapmak bile anlamsız. Amerika'da bu konuda yapılan çalışmalar ve tartışmalarla hangi piramidi kullanalım piramit nasıl olsun tartışmaları varken yonca ile yapılan tartışmaların 1960’lı yıllardan bu yana bir mesafe kat edemediğimizin bir göstergesidir.
Amerika şu an dünya üzerinde sürdürdüğü kendi kültürünü yayma politikaları doğrultusunda salgın gibi yayılan fast food alışkanlıklarının eğitimlerle düzenleyerek toplumunu daha sağlıklı beslenme konusunda eğitirken, ülkemizdeki fast food alışkanlığı ürkütücü noktalardayken ülkemizde yoncadan piramit'e geçemeyiş oldukça acıdır.
Amerika 6 yıl sonra anladı...
Türkiye’de diyetimiz.com’la 6 yıldır üyelere kişisel diyeler hazırlanıyor. Herkese tek diyet verilmemesi gerektiğini savunarak diyeti anlatabilecek en iyi materyal olarak besin piramidini diyetlere ekleyerek diyetlerin daha kolay anlaşılması amaçlanmıştır.
Amerika bu yönteme nisan 2005 tarihinde geçerken, bizler 6 yıl önceden bu sistemle üyelerimize diyet hazırlamaktaydık.
İnsanlara nasıl beslenebileceğini anlatmak için hep somut bir obje arayışı içerisinde olundu bu konuda pek çok obje denense de 57 sonra bulunabildi. Bu koskocaman 57 yıl boyunca her değişiklikte en doğru olanı bulunduğu iddia edilse de her seferinde çürüten bir fikirle tarihe karıştı.
1958 yılında besinleri gruplayan ADA (Amerikan Diyetisyenler Derneği), besinleri 4 grup altında topladı. O zamanlar bu konuda bile büyük tartışmalar vardı. Bu besin gruplarını anlatmak için çok sonraları 1985 yılında besin piramidini oluşturdular.
Besin piramidin aranan en iyi objeydi. Tabandan tavana doğru azalıyordu. Tabanda yer alan besinlerden daha çok tavandaki besinleri ise daha az tüketilmesi gerektiğin anlatabiliyordu. İlk bulunduğunda en ideal yöntem olduğunu öne savunanlara karşılık daha iyisi olabileceğini savunan pek çok kişi ve kurum kendine göre piramitler oluşturarak doğruluğunu savundular.
Geliştirilen beslenme protokolleri ve diyetleri anlatacak besin piramitleri geliştirildi. Bu konuda en eleştirici olan “Harvard Medical School” tarafından gelişilen besin piramidiyle Amerikan Tarım Bakanlığının geliştirdiği besin piramidi alaycı bir tarzla eleştirilerek yeniden düzenlenmesi gerektiği savunulmaya başlandı.
Diğer geliştirilen piramitlerin aksine bunda tabanda yer alan “Günlük egzersiz ve kilo kontrolü” yer almaktaydı. Bunun anlamı besin porsiyonlarından önce kilo kontrolü için düzenli egzersiz yapılması gerektiğini göstermesiydi.
Piramitte diğer bir dikkat çekici nokta ise diğer piramitlerde yer almayan ama söylemlerinde yer alan rafine besinlerin miktarlarının azaltılması düşüncesiyle en az yenmesi gerekenlerin başında beyaz ekmek, beyaz pirinç, patates, makarna, şeker yer almakta. En az yenmesi önerilen ekmek ve beyaz pirinç yerine kepekli ekmek ve kabuklu pirinç yenmesini önermektedir. Günümüzde kalp hastalıklarının temel nedeni olarak gösterilen doymuş yağın en çok bulunan ve kolay tüketilen kırmızı et ise en az tüketilmesi gerekenlerin arasında.
Eleştirilmesi gereken noktalardan biri yeterli miktarda sebze ve meyve tüketimi önermesine karşılık günlük vitamin ve mineral tabletlerinin kullanılmasını önermektedir. Yeterli miktarda tüketilen sebze ve meyve ile günlük vitamin ve mineral ihtiyacınızı rahatlıkla karşılayabilirsiniz.
Gelen eleştiriler doğrultusunda Amerikan Tarım Bakanlığı var olan piramidin yeni bilgilerle düzenlenmesi gerektiğine 20 yıl sonra karar vererek yeni besin piramidinin gelişmesi için start verildi.
Daha önce hazırlanan piramitlerde hep toplum beslenmesi için bir genellemelerden oluşmaktaydı. 18 yaşını bitirmiş Amerikan halkı bu kadar ekmek yemeli, şu kadar süt içmeli gibi genel kuralları içeren piramitler yerine herkese özgü piramitlerin oluşturulması gerektiğine karar verildi.
Souçtan çıkan piramit ile eskileri arasında olduka büyük farklar vardı. Eski piramitlerde tabana paralel olan parçalarla besin gurupları ayrılırken, yeni piramitte besin grupları renklendirilerek tabandan tavana kadar uzayan paralellerle düzenlenmiştir. Bu yöntemle herkese farkı bir renk ve boyu seçeneğiyle besin grubundan az yada çok yemesi gerektiğini göstermesi sağlanmış oldu.
Harvard medical School tarafından geliştirilen günlük fiziksel aktivitenin en tabana konarak her gün yeterli miktarda fiziksel aktivite yapılması mantığı yeni piramitte tabandan tavana tırmanan bir kişi tarafından simgelenmiş durumda. Yeni piramitte 3. boyutun fiziksel aktiviteye ayrılması da bunun ne kadar önemli olduğunun bir göstergesidir.
Ülkemizde ise bir komedi...
Ülkemizdeki uygulamalar ise tam bir komedi. 1960’lı yıllarda geliştirilen dört yapraklı yoncayla o zamanlar ADA tarafından besinlerin 4 temel gruba yarılması konusundaki fikir 2005 yılında dahi hala geçerliliğini sürdürmeye devam ediyor. 45 yıllık bir yaşlanmış yoncayı Sağlık Bakanlığının onay vermemesinden midir?
Geliştirmememsinden midir bilinmez bir türlü Devlet politikası olarak kullanamamışız.Bu komedinin tartışmasını yaparak piramit mi üstün yoksa yoncamı tartışması yapmak bile anlamsız. Amerika'da bu konuda yapılan çalışmalar ve tartışmalarla hangi piramidi kullanalım piramit nasıl olsun tartışmaları varken yonca ile yapılan tartışmaların 1960’lı yıllardan bu yana bir mesafe kat edemediğimizin bir göstergesidir.
Amerika şu an dünya üzerinde sürdürdüğü kendi kültürünü yayma politikaları doğrultusunda salgın gibi yayılan fast food alışkanlıklarının eğitimlerle düzenleyerek toplumunu daha sağlıklı beslenme konusunda eğitirken, ülkemizdeki fast food alışkanlığı ürkütücü noktalardayken ülkemizde yoncadan piramit'e geçemeyiş oldukça acıdır.
Amerika 6 yıl sonra anladı...
Türkiye’de diyetimiz.com’la 6 yıldır üyelere kişisel diyeler hazırlanıyor. Herkese tek diyet verilmemesi gerektiğini savunarak diyeti anlatabilecek en iyi materyal olarak besin piramidini diyetlere ekleyerek diyetlerin daha kolay anlaşılması amaçlanmıştır.
Amerika bu yönteme nisan 2005 tarihinde geçerken, bizler 6 yıl önceden bu sistemle üyelerimize diyet hazırlamaktaydık.
Yazan
|
Bu makaleden alıntı yapmak
için alıntı yapılan yazıya aşağıdaki ibare eklenmelidir: "Besin Piramiti : Bir Piramit Öyküsü" başlıklı makalenin tüm hakları yazarı Dyt.Gökmen GÖK'e aittir ve makale, yazarı tarafından TavsiyeEdiyorum.com (http://www.tavsiyeediyorum.com) kütüphanesinde yayınlanmıştır. Bu ibare eklenmek şartıyla, makaleden Fikir ve Sanat Eserleri Kanununa uygun kısa alıntılar yapılabilir, ancak Dyt.Gökmen GÖK'ün izni olmaksızın makalenin tamamı başka bir mecraya kopyalanamaz veya başka yerde yayınlanamaz. |
Beğenin
Yazan Uzman
|
Makale Kütüphanemizden | ||||
|
Sitemizde yer alan döküman ve yazılar uzman üyelerimiz tarafından hazırlanmış ve pek çoğu bilimsel düzeyde yapılmış çalışmalar olduğundan güvenilir mahiyette eserlerdir. Bununla birlikte TavsiyeEdiyorum.com sitesi ve çalışma sahipleri, yazıların içerdiği bilgilerin güvenilirliği veya güncelliği konusunda hukuki bir güvence vermezler. Sitemizde yayınlanan yazılar bilgi amaçlı kaleme alınmış ve profesyonellere yönelik olarak
hazırlanmıştır. Site ziyaretçilerimizin o meslekle ilgili bir uzmanla görüşmeden, yazı içindeki bilgileri kendi başlarına kullanmamaları gerekmektedir. Yazıların telif hakkı tamamen yazarlarına aittir, eserler sahiplerinin muvaffakatı olmadan hiçbir suretle çoğaltılamaz, başka bir
yerde kullanılamaz, kopyala yapıştır yöntemiyle başka mecralara aktarılamaz. Sitemizde yer alan herhangi bir yazı başkasına ait telif haklarını ihlal ediyor, intihal içeriyor veya yazarın mensubu bulunduğu mesleğin meslek için etik kurallarına aykırılıklar taşıyorsa, yazının kaldırılabilmesi için site yönetimimize bilgi verilmelidir.