Öğrencilere Yönelik Rehberlik Hizmetleri
ÖĞRENCİLERE YÖNELİK REHBERLİK HİZMETLERİ
(A)DOĞRUDAN ÖĞRENCİYE YÖNELİK REHBERLİK HİZMET TÜRLERİ
Oryantasyon: Oryantasyon çalışmalarım amacı, öğrencilerin okula uyumunu kolaylaştırmaktır. Oryantasyon hizmetleri; eğitim kurumlarında, okula yeni gelen öğrencileri, katıldıkları yeni ortama alıştırmak, okul personeli okulun kuralları, işleyişi, olanakları hakkında bilgi vermek ve böylece okula uyumlarını kolaylaştırmak amacıyla yapılan çalışmaları kapsar. Bu nedenle hedef kitlesi okula yeni başlayan öğrenciler veya nakille gelen öğrencilerdir. Bu nedenle oryantasyon hizmeti genellikle dönem başında verilir ama bununla birlikte bazen okulla ilgili yeni gelişme ve uygulamalardan haberdar etmek amacıyla da oryantasyon hizmeti sunulabilir. Oryantasyon hizmeti okula yeni başlayan öğrencilere sunulması gereken ilk rehberlik hizmetidir. Ülkemizde MEB tarafından öğretim yılının başında birinci sınıfların bir hafta öncesinden aileleri ile birlikte okula gelmeleri ve okula alışmaları için yapılan etkinlikler oryantasyon hizmetine örnek olarak verilebilir. Oryantasyon hizmeti uzmanlık gerektirmez. Yani sadece psikolojik danışman tarafından değil sınıf öğretmeni, idare ve akranlar tarafından sunulabilir. Oryantasyon hizmetinin uyum sağlayıcı ve önleyici işlevi vardır.
Psikolojik Danışma: Tüm rehberlik hizmetlerinin özünü oluşturur. Bireyin karar verme, problem çözme gereksinimi karşılayarak gelişimi ve uyumunu sürdürmesiyle kendini gerçekleştirmesine yardımcı olmak için bireyle yüz yüze kurulan psikolojik yardım ilişkisidir. Psikolojik danışma hizmetleri diğer rehberlik hizmetleri arasında daha teknik ve mutlaka uzman personel tarafından sunulabilecek hizmetlerden oluşur.
Okullarda, gelişmek, kendini çeşitli yönleriyle tanımak isteyen, çeşitli uyum sorunları olan, karar verme güçlüğü çeken, geleceğe dönük öğrenim meslek seçme planları bulunan, kişisel ve sosyal problemleri olan, başarısızlık, gerginlik ya da zorlanmalar vb. yaşayan öğrencileri, psikolojik danışma hizmetinden yararlanılabilir. Öğrencilerin yanı sıra öğretmenler ve veliler öğrencilere dertsek olabilmek için, hem kendi kişisel sorunlarına çözüm bulabilmek ve gelişmek, hem de kendini çeşitli yönleriyle tanımak amacıyla psikolojik danışma hizmetlerinden yararlanabilirler. Psikolojik danışma alanı kendine özgü kurumsal temelleri olan, çeşitli yaklaşımlara göre farklı yöntem ve teknikleriyle kendine özgü amaç ve ilkeleri, anlayışı, etik kuralları bulunan profesyonel bir alandır.
Psikolojik danışma hizmeti, alanda yetişmiş uzman kişiler, yani, psikolojik danışmanlar tarafından sunulabilir.Danışan – danışman ilişkisi vardır. Danışan, yardımı alan kişidir. Psikolojik danışma hizmetleri “bireysel” ve “grupla” psikolojik danışma şeklinde sunulabilir.Grupla yapılan çalışmaların bireylere iletişim, kişiler arası beceriler, empati gibi duygular gelişir. Birey kendi sorunlarından başka insanları görünce kendisine güvenilirlik artar. Rehberlik ve psikolojik danışmanın amacını en geniş anlamda tanımı ise; bireyin kendini gerçekleştirmesine yardım etmektir.
Bireyi Tanıma: Öğrencilere en etkili şekilde hizmet sunabilmenin birincikoşulu onları tanımaktır. En temel amacı bireyin kendisini tanımasına yardımcı olmaktır. Hem testler hem de test dışı teknikler uygulanır. Bireyi tüm yönleriyle tanımak önemlidir. Bireyi tanıma kavramı, bireyin kendisini yine kendisinin tanıması; ayrıca bireyi bir başkasının tanıması olmak üzere iki boyutlu vurgulanmaktadır. Bireyi tanımanın asıl amacı, onun kendisini tanımasına, kendisinin başkalarından olan farklılıklarını görmesine yardım etmektir. Kendisini çeşitli yönleriyle tanıyan birey doğru, gerçekçi kararlar verebilir. Öğrencileri çeşitli yönleriyle tanımak amacıyla ilgi envanterleri, yetenek ve başarı testleri, kişilik test ve envanterleri gibi test tekniklerinin yanı sıra, gözlem, görüşme, otobiyografi, sosyometri, sosyodrama, psikodrama, derecelendirme ölçekleri, anket, arzu listeleri, problem tarama testleri gibi test dışı çeşitli tekniklerden yararlanılmaktadır. Bir ölçme aracı (bireyi tanıma tekniği) bireyi tanımada yeterli değildir. Öğrencilere okul rehberlik hizmetlerinde sunulması gereken birinci hizmet alanıdır.
Yöneltme ve Yerleştirme: Yöneltme veyerleştirme hizmetleri ilgileri, yetenekleri, kişilik özellikleri, başarı düzeyleri ve gereksinimleri doğrultusunda, okul içi programlara, üst okullara ve mesleklere yönlendirilen öğrencilerin buralara yerleştirilmesi için gerekli olan yardım çalışmalarını kapsar. Öğrencilerin okul içinde bir program, ders kurs ya da bölüm; bir eğitsel kol, sosyal ve kültürel etkinliğe (ders dışı etkinlikler); yarı zamanlı ya da yaşam boyu sürecek bir işe yerleştirilmeleriyle ilgili çalışmalar bu hizmetler kapsamında yer almaktadır. Onuncu Milli Eğitim Şurasında öğrencilerin bir okula veya programa yönelmeleri sağlanırken uyulması gereken ölçütler ve gerekli bilgiler şu şekilde saptanmıştır.
Öğrencinin yetenek ve başarı durumu
Öğrencinin istediği seçenekler ve nitelikleri
Program, işe girme ve devam edebilme koşulları
İnsan gücü gereksinimi
Okul rehber öğretmeni ve sınıf öğretmeninin genel görüşü
. Bilgi Toplama Ve Yayma: Öğrencinin gereksinim duyduğu her türlü bilgiyi, onların bilgisine sunmak için yapılan çalışmalardır. Eğitim sürecinin öğretim boyutu ile çok yakından ilişkilidir. Bilgi toplama ve yayma hizmetleri kapsamında;
Okul içi programlar, seçmeli dersler, ders ya da sınıf geçme koşulları,
Üst öğretim kurumları ve programlar hakkında ayrıntılı bilgiler,
Sosyal, kültürel ve eğitsel kollar,
Meslekler ve iş, mesleklerin gerektirdiği ilgi, yetenek ve kişilik özellikleri, kaybolan ve gelişen meslekler, mesleğe giriş koşulları, çalışma, meslekte yükselme, iş güvencesi, ücret sosyal statü ve benzeri bilgiler öğrencilerin yararlanması için sunulmaktadır.
Özetlemek gerekirse kişisel-sosyal, mesleki ve eğitsel bilgiler bu hizmet doğrultusunda öğrencilere sunulmaktadır. Rehberlik panosuna asılan bir broşürden, öğrencilere yönelik olarak düzenlenen bir konferansa kadar birçok etkinlik bu hizmet kapsamındadır. Bu hizmetler hem grup rehberliği şeklinde hem de tek tek bireylerin ilgi ve ihtiyaçlarına göre bireysel rehberlik şeklinde sunulabilir.
İzleme: Herhangi bir rehberlik hizmeti verdikten sonra sonuçlarını takip etmek. Rehberliğin kendisine bir dönüt niteliği taşır. Böylece rehberlik hizmetinin sağlıklı yapılıp yapılmadığı kontrol edilir. İzleme hizmetlerinin amacı; psikolojik danışma ve rehberlik hizmeti alan öğrencilerin yeni ortamlarına nasıl bir uyum gösterdiklerini, gelişim durumlarını, yaptıkları tercihleri yerleştirme hizmetlerinin yerindeliği hakkında bilgi edinmek için sunulan, psikolojik danışma ve rehberlik hizmetinin değerlendirilmesine yönelik veri toplamaktır.
Sevk(Refere): Okulda görev yapan psikolojik danışman kendisine yardım için başvuran bir öğrenciye okul içerisinde kendi bilgi ve becerileri kapsamında yardım edemeyeceğini fark ettiğinde bu öğrenciyi yardım alabileceği bir kuruma ya da uzmana yönlendirmelidir. Bu noktada okulda görev yapan öğretmen ve psikolojik danışmanların bu hizmetin sunulmasında oldukça dikkat etmeleri gerekmektedir. Ayrıca sevk işleminin aileyle işbirliği içinde sunulması gerekmektedir.
***Ayrıca okulda görevli bir öğretmenin, öğrencinin dile getirdiği problem kendi yeterliliğini aştığında o öğrenciyi okul rehber öğretmenine yönlendirmesi de sevk kapsamında değerlendirilir.
(B)DOLAYLI OLARAK ÖĞRENCİYE YÖNELİK HİZMETLER
Müşavirlik (Konsültasyon) Okul psikolojik danışmanı ile öğrencinin yetişmesinden sorumlu olan kişilerin (psikolojik danışman, öğretmenler, okul idaresi, aile) bir araya gelerek öğrenciye yardımcı olmak için onun gelişimine yönelik fikir alışverişinde bulunmalarıdır. Okulda sunulan rehberlik hizmetlerinin başarıya ulaşmasının birinci koşulu ilgililerin işbirliği içinde çalışmasıdır. Konsültasyon çalışmalarını planlama ve yürütme sorumluluğu okul psikolojik danışmanına aittir. Bu bağlamda okul yöneticilerine öğretmenlere rehberlik hizmetleri konusunda tanıtıcı bilgiler verme, okulda daha etkili bir öğretim ortamı oluşturma, olumsuz öğretmen davranışlarını değiştirme çalışmaları, öğrenme güçlüğü yaşayan öğrencilere yardım etmek için öğretmenlerle işbirliği yapma, ev ortamında öğrenciyi olumsuz etkileyen koşulları olumluya dönüştürmek için ailelere bilgi verme vb…
Okul PDR Programını Hazırlama: Rehberlik hizmetleri rastgele verilen hizmetler değil, belirli bir plan ve program dahilinde yürütülen hizmetlerdir. Bu program hazırlanırken öğrencilerin ihtiyaçları ve özellikleri, personelin niteliği, okulun amaçları, okulun çevresel özellikleri dikkate alınmalıdır. Bu nedenle her okulun için hazırlanan rehberlik programı kendine özgüdür. Program-Plan hazırlama aşamaları; Okul rehber öğretmeni eğitim-öğretim yılı başında rehberlik planını hazırlar.( eğer okulda rehber öğretmen yoksa Rehberlik ve Araştırma Merkezinden yardım alınır.) Hazırlanan program Rehberlik ve Psikolojik Danışma Hizmetleri Yürütme komisyonu’nda incelenir ve gerekli durumlarda gelen öneriler doğrultusunda değişiklikler yapılır.Değerlendirilen plan karara bağlanır. Her sınıfın sınıf rehber öğretmeni okul için hazırlanan yıllık rehberlik programı doğrultusunda sorumlu olduğu öğrenciler için yıllık rehberlik hizmetleri planını hazırlar. Hazırlanan ve karara bağlanan program doğrultusunda rehberlik hizmetleri sunulur. Okul PDR programını hazırlamak ve programı yürütmek okul psikolojik danışmanının görevidir ancak bunların yapılmasını sağlamak okul müdürünün görevidir.
Çevre ve Veliyle İlişkiler: Okul psikolojik danışma ve rehberlik hizmetlerinin etkililiğini arttırmak için, çevre ve veliyle sağlıklı ilişkilerin kurulması ve sürdürülmesi önemlidir. Velilerle ilişkilerin amacı, okul aile işbirliğini güçlendirmek ve velilerin kendi çocuklarını sağlıklı biçimde desteklerine yardımcı olmaktır
Araştırma ve Değerlendirme: Okullarda uygulanan psikolojik danışma ve rehberlik programlarının her yıl geliştirilip yenilenmesi gerekir. Bu programları geliştirme ve yenileme ancak araştırma ve değerlendirme çalışmalarıyla sağlanabilir. Öğrencilerin ilgi, gereksinim ve gelişim durumlarıyla çevresel olanak ve koşullar konusunda araştırma inceleme ve değerlendirme çalışmalarının yapılması gerekir. Psikolojik danışma ve rehberlik hizmetlerinin gerçekçi ve etkili olup olmadığı, rehberlik hizmetlerini sunmaya nereden ve nasıl başlanacağı, araştırma ve incelemelere dayalı sayısal veriler ve kanıtlar kullanılarak değerlendirebilir.
TEMEL İŞLEVLERİNE GÖRE REHBERLİK
Rehberliğin temel işlevlerinin neler olduğu konusunda uzmanlar tam olarak bir anlaşma sağlayabilmiş değillerdir. Birçok uzmanın görüşüne göre rehberliğin temel işlevlerini ele almaya çalışalım
Uyum Sağlayıcı Rehberlik
Rehberliğin önemli amaçlarından biri bireyin çevresine uyumunu sağlamaktır. Öğrencilerin yeni ortamlara uyum sağlamalarını kolaylaştırıcı rehberlik hizmetlerine, uyum sağlayıcı rehberlik hizmetleri denir. Uyum sağlayıcı rehberlik hizmetleri öğrencilerde görülebilecek uyum bozukluklarına karşı gerekli önlemleri almaktadır ve yaşanan uyum problemlerinin çözümüne de katkı sağlamaktadır. Örneğin; Oryantasyon hizmetinin temel işlevi uyum sağlayıcılıktır.
Yöneltici Rehberlik
Bireyin başarılı ve mutlu olmasında ilgi, ihtiyaç ve yeteneklerine uygun alan, ders, okul ve meslek seçmesinin rolü son derece büyüktür. Bu amaçla bireye yardımcı olabilmek için yöneltici rehberlik hizmetlerinin verilmesi önemlidir. Bu bağlamda yöneltme ve yerleştirme hizmetleri bu işlevi yerine getirir.
Ayarlayıcı Rehberlik
Okul programlarının bireysel farklılıklara göre geliştirilmesi, kişilerin özel ilgi ve yetenekleri göz önünde bulundurularak eğitim programlarının oluşturulması bu türden bir hizmettir. Ayarlayıcı rehberlik hizmetleriyle psikolojik danışmanlar bireyi tanıma, araştırma değerlendirme ve izleme yoluyla elde ettikleri bilgileri program geliştirme uzmanlarının hizmetine sunarlar ve eğitim programlarının şekillenmesine yardımcı olurlar. Çağımızda yaşanan hızlı değişmeler ve gelişmeler eğitimin planlamasında, müfredat programlarının ve rehberlik programlarının hazırlanmasında ve geliştirilmesinde rehberliğin ayarlayıcılık işlevinin önemini artırmıştır.
Önleyici Rehberlik
Rehberlik hizmetleri olumlu değişimleri amaçlar ancak rehberlik hizmetleri olumsuzlukların ortaya çıkmasını önleyici bir işleve de sahip olmalıdır. Gelecekte ortaya çıkması istenmeyen olay ya da durumları önlemek ya da gelecekte istenilen bir sonuca ulaşmak için yapılır. Örneğin, sigara ve alkol bağımlığının önlenmesi için yapılan etkinlikler, kişilerarası çatışmaları önlemek için iletişim becerisi kazandırmaya yönelik yürütülen etkinlikler. Önleyici rehberlik, verilen örneklere benzer olumsuz durumlar ortaya çıkmadan ve bu durumların birey üzerinde yaratacağı olumsuz sonuçlar görülmeden önlenmesini amaçlayan rehberlik çalışmalarıdır. Unutulmamalıdır ki olumsuzlukların ortaya çıkmadan önce önlenmesi, ortaya çıktıktan sonra giderilmesinden daha ekonomik ve daha kolaydır. Rehberliğin önleyici işlevi de bu amaca yönelik bir yardım sunmaktadır.
Geliştirici Rehberlik
Gelişimsel rehberliğin temel işlevi geliştiriciliktir. Geliştirici rehberliğin amacı; bireylerin içinde bulunduğu gelişim düzeyine uygun ihtiyaçlarını karşılamaktır. Başka bir ifadeyle rehberliğin geliştirici işlevinde bireyin tüm yönleriyle en iyi şekilde gelişmesine yönelik ortamlar sağlamak hedeflenir.
Tamamlayıcı Rehberlik
Modern eğitimde rehberlik hizmetleri eğitim öğretim hizmetlerini tamamlayıcı niteliktedir. Eğitim kurumlarında gerçekleştirilen öğretim etkinlikleri, rehberlik hizmetleriyle birlikte sürdürüldüğünde, eğitimde istenilen kaliteye ve verimliliğe ulaşabilmesi daha kolay olmaktadır. Bu bağlamda öğretmenlerin rehberlik konusunda bilgilendirilmelerini ve rehberlikten faydalanmalarını sağlamak gerekir. Örneğin; öğretmenlerin rehberlik bilgi ve becerileri ile donatılmaları rehberliğin tamamlayıcı işlevini yerine getirmektedir.
Kriz Yönelimli Rehberlik
Bu tür bir rehberlik yardımı daha çok beklenmedik bir biçimde aniden ortaya çıkan (acil durumlarda) ve hemen müdahaleyi gerektiren problem durumlarında yapılır. Kriz durumları için öğrenciye psikolojik anlamda destek hizmetleri sunulur. Örneğin, anne babadan birinin kaybı, intihar girişimi, yaşanılan yerde meydana gelen bir deprem…
Çare Bulucu (İyileştirici) Rehberlik
Rehberlik hizmetleri var olan sorunu ortadan kaldırmayı amaçlayan bir işleve de sahiptir. Burada amaç sorunların çözülmesini sağlamaktır. Örneğin, utangaçlık sorunu olan bir kişinin bu sorunu çözmesine yardımcı olma ya da öfkesini kontrol edemeyen bir kişiye öfkesini kontrol edebilmesi için verilen yardımlar bu kapsamda ele alınabilir.
|
Yazan
|
Bu makaleden alıntı yapmak
için alıntı yapılan yazıya aşağıdaki ibare eklenmelidir: "Öğrencilere Yönelik Rehberlik Hizmetleri" başlıklı makalenin tüm hakları yazarı Psk.Dnş.Kadir KEMEÇ'e aittir ve makale, yazarı tarafından TavsiyeEdiyorum.com (http://www.tavsiyeediyorum.com) kütüphanesinde yayınlanmıştır. Bu ibare eklenmek şartıyla, makaleden Fikir ve Sanat Eserleri Kanununa uygun kısa alıntılar yapılabilir, ancak Psk.Dnş.Kadir KEMEÇ'in izni olmaksızın makalenin tamamı başka bir mecraya kopyalanamaz veya başka yerde yayınlanamaz. |
10 Beğeni 
Yazan Uzman
|
Sitemizde yer alan döküman ve yazılar uzman üyelerimiz tarafından hazırlanmış ve pek çoğu bilimsel düzeyde yapılmış çalışmalar olduğundan güvenilir mahiyette eserlerdir. Bununla birlikte TavsiyeEdiyorum.com sitesi ve çalışma sahipleri, yazıların içerdiği bilgilerin güvenilirliği veya güncelliği konusunda hukuki bir güvence vermezler. Sitemizde yayınlanan yazılar bilgi amaçlı kaleme alınmış ve profesyonellere yönelik olarak
hazırlanmıştır. Site ziyaretçilerimizin o meslekle ilgili bir uzmanla görüşmeden, yazı içindeki bilgileri kendi başlarına kullanmamaları gerekmektedir. Yazıların telif hakkı tamamen yazarlarına aittir, eserler sahiplerinin muvaffakatı olmadan hiçbir suretle çoğaltılamaz, başka bir
yerde kullanılamaz, kopyala yapıştır yöntemiyle başka mecralara aktarılamaz. Sitemizde yer alan herhangi bir yazı başkasına ait telif haklarını ihlal ediyor, intihal içeriyor veya yazarın mensubu bulunduğu mesleğin meslek için etik kurallarına aykırılıklar taşıyorsa, yazının kaldırılabilmesi için site yönetimimize bilgi verilmelidir.
