BEL OKULU

BEL OKULU PROGRAMI NEDİR ?

Bel ağrıları çağımızın en yaygın ve en sık görülen problemlerinden biri olmaya devam ediyor. Erişkin bireylerin önemli bir yüzdesi, hayatlarının en az bir döneminde bel ağrısı geçirirler. Bu, bazen orta derecede bir bel ağrısı, bazen de şiddetli bir bel tutulması tarzında olabilir. Bunun altında yatan pek çok sebepten bahsedilebilir. Bel tutulmalarının az bir kısmında zorlayıcı, ani hareketler vardır. Fakat geri kalan çoğunda bel ağrısı veya bel tutulması, kendiliğinden meydana gelmiş gibi görünür. İşte en büyük ve yaygın problem burada karşımıza çıkar. Kişinin beli çok basit bir zorlanma ile tutuluverir, çünkü aslında bu, bardağı taşıran son bir damladır. Böyle hastalar muayene edildiğinde, belin uzun zamandır normal şekilde çalışmadığı, vücudun yükünü taşıma görevini gereği gibi yerine getiremediği görülür. Beldeki yetersizliğin durumu, aslında, küçücük bir sarsıntı sırasında yıkılabilecek zayıf ve çürük bir binaya benzer. Bina zayıf kaldığı sürece, her an yıkılma tehlikesi ile karşı karşıyadır. Peki bel için bu ne demektir?

Uykuda geçirdiğimiz ortalama 8 saatin dışında kalan, yaklaşık 16 saatlik sürede, belimiz sürekli çalışmaktadır. Çünkü omurgamız yerçekimine karşı iş yapmaktadır. Halbuki kollarımız ve bacaklarımız böyle değildir. Çok yürüyüp de bacaklarımız yorulduğunda, oturup dinlenebiliriz; veya kollarımızla yorucu bir iş yaptıktan sonra yine çalışmayı bırakıp dinlenebiliriz. Ancak belimizde durum böyle olmaz. Çünkü uzanmadığımız sürece, ister oturalım, ister ayakta duralım ve isterse yürüyelim; belimiz sürekli olarak yerçekimine karşı çalışmakta, bir iş yapmaktadır. Burada karşımıza iki kavram çıkıyor... Güç ve Dayanıklılık (yani Endurasyon). Güç, kısa süre de olsa, ayağa kalkabilmemizi ifade eder; dayanıklılık ise, bu gücü uzun zaman koruyabilmemizi… İşte Bel Okulu programının hedefi bunu sağlamaktır. Bel Okulu ‘öncelikle bir tedavidir’, ‘daha sonra ise bir korumadır’. Neden tedavidir ? Çünkü belin bozulmuş olan fonksiyonel durumunu düzeltmektedir. Daha sonra da bu düzeltilmiş yapı yani omurga ve bel için koruyucu bir fonksiyon görür.

Belin yapısını bu şekilde düzeltecek bir başka yöntem yoktur (ilaç, cihaz, veya ameliyat). O halde bel okulu programı tedavi edici yönü ile, gerçekten çok önemli bir görevi yerine getirmektedir. Peki, en çok hangi hastalıkların tedavisinde ve önlenmesinde bel okuluna başvurulabilir ?

BEL OKULU HANGİ HASTALIKLARIN TEDAVİSİNDE GEREKLİDİR ?

Şüphesiz birinci sırada Bel Fıtığından bahsetmek gerekir. Bel fıtığının, öncelikle tedavisinde, daha sonra da sağlıklı halin devam ettirilmesinde çok önemli rolü vardır. Bunun dışında Bel Kayması, Omurilik Kanal Darlığı, bazı Doğumsal Yapı Anomalileri, Skolyoz, Bel Ameliyatı Geçirmiş Olanlar ve sık sık Bel Tutulması yaşayanlar sayılabilir.

Bel okulu programı, omurga ve bele ait bazı teorik bilgilerin verilmesinden sonra, tedavi edici egzersiz programlarının tek tek ve ayrıntısı ile öğretilmesiyle başlar. Burada gerçekten kişiye özel program çizilmesi ve yine bunun hastaya birebir öğretilmesi, pekiştirilmesi; hastanın bu programın etkilerini birebir yaşaması çok önemlidir. Bazı merkezlerde daha çok, teorik ağırlıklı grup eğitimleri uygulanmaktadır. Ancak hasta ile birebir yapılan pratik ağırlıklı uygulamanın, tedavi edici ve koruyucu yönden etkisi çok yüksektir. Hasta, bu tedavi döneminde ağrıların hızla azaldığını, bel fonksiyonlarının hızla düzeldiğini, bizzat hisseder. Kronik bel ağrısı çeken hastalarda genellikle bir ümitsizlik hakimdir, ağrılarının yaşam boyu kendilerine arkadaş olduğunu düşünürler. Bel okulu tedavisinin böyle hastalarda verdiği sonuçlar gerçekten yüz güldürücüdür. Hastalar çoğunlukla şu gerçeği fark ederler: ’’Ağrıların hastaya arkadaş olması gerekmez !’’. Uzun süre kullanılan ağrı kesicilerin yan etkileri de hastalar için gerçekten bıktırıcıdır. Böylece, hasta bel okulu sayesinde ilaç kullanmaktan da kurtulur.

Bel okulu programı bazı hastalarda 15-20 seanslık fizik tedavinin yerine geçebilmektedir. Yani muayenesi sonucu durumu uygun olan hastalar, fizik tedavi yerine bel okulu programına alınabilirler. Bu programın tedavi edici etkisi tabii ki fizik tedavi programına göre daha yavaş olmaktadır. Fizik tedavi 15 ila 20 seansın sonunda ortalama % 70-80 oranında bir iyileşme sağlar. Tedaviden 15 gün sonra bu % 90 ila 95'ler çıkar. Bel okulunda ise, bu sonuçlara 1-2 ayda ulaşılır. Bazı hastalar, bel okulunu tolere edemezler ve bunların fizik tedavi görmeleri gerekir. Böyle hastalar zaten ilk muayene sırasında tespit edilerek, bel okulu programına alınmazlar, fizik tedaviye yönlendirilirler.

Bel Okulu her yaşa uygun mudur ?

Genellikle ergenlikten itibaren her yaşa uygun ve faydalıdır. Ancak bazı ciddi hastalıklar engelleyici veya kısıtlayıcı olabilir. Tabii ki, bel okulu bir tedavi ve sağlık programı olduğu için, mutlaka bir fizik tedavi uzmanı hekim tarafından, ayrıntıları kişiye özel olacak şekilde planlanmalıdır.


BEL OKULU PROGRAMINA OLAN İHTİYAÇ KADIN VE ERKEKTE EŞİT MİDİR ?

Pratikte, kadında bu ihtiyacın çok daha fazla olduğunu görüyoruz. Bunda hamilelik ve doğumun payı oldukça fazladır. Ev hanımları, ev içindeki yorucu çalışmalarını bazen spor olarak kabul ederler, spor önerildiği zaman evde zaten sürekli hareket halinde olduklarından bahsederler. Ayrıca spora ihtiyaçları olmadığını düşünürler. Fakat evde yapılan işler, daha çok yorucu ve zorlayıcı aktivitelerdir. Bunlar spor yerine geçmezler. Sonuçta sporun vereceği faydalı etkilerden faydalanmamış olurlar (Herkese önerilebilecek en uygun spor, yürüyüştür). Sonuçta, spor yapmamak da, bel yetersizliğinde önemli bir sebeptir.

BEL OKULU PROGRAMI NE KADAR SÜRER ?

Önerilebilecek en uygun ve etkili Bel Okulu Programı, genellikle haftada 1 gün, yaklaşık 45 dakika süren, 3 ila 5 seans olarak kişiye özel planlanan ve birebir uygulanan programdır. Fakat yukarıda belirttiğimiz gibi, daha değişik ve uzun süreli, çoklu gruplarla yapılan programlar da bilinmektedir.

BEL OKULU GİBİ ‘‘BOYUN OKULU’’ DA VAR MIDIR ?

Evet, benzer bir program boyun için de genellikle uygulanmaktadır. Bu da Boyun Okulu Programı olarak adlandırılır. Bel okulundan daha kısa sürebilir. Genellikle 3 seans yeterli olur, yine haftada bir gün devam edilir. Ciddi boyun problemlerinin tedavisinde ve önlenmesinde çok etkili bir tedavi yöntemidir.

ÖZETLE 10 SORUDA ‘BEL OKULU’


1 -Bel Okulu nedir ?
Bel Okulu, vücudumuzun ana taşıyıcı bölümü olan belimizin doğru kullanılmasını öğreten, tedavi edici birtakım egzersiz programlarının uygulamalı olarak eğitimini veren çok önemli bir tedavi ve sağlık programıdır.

2 -Bel Okulu kimlere gereklidir ?
Bel Okulu, aslında beli ile ilgili şikayeti olsun ya da olmasın, herkese gereklidir. Çünkü kemik, kas ve eklemlerden oluşan hareket sistemimizin, suya, gıdaya ve oksijene olduğu gibi, belli hareket programlarına da ihtiyacı vardır. Hareket sistemimiz belli aralıklarla bunlar açısından da doyurulmalıdır. Açlık ve susuzluğa ancak bir süre dayanabiliriz; hareketsizliğe de... Elbette burada, bel ve omurgaya yönelik bazı özel hareket programlarından bahsediyoruz. Bel Okulu, özellikle, bel şikayeti olan hemen herkese gereklidir ! Daha önemlisi, bel fıtığından korunmada altın değerindedir. Bel kayması (spondilolistezis) ve skolyozu olanlarda, bazı doğumsal omurga anomalilerinde, kireçlenme ve kronik bel ağrılarında da, hem tedavi edici, hem de koruyucu etkisi vardır.

3 -Bel Okulu her yaşa uygun mudur ?
Genellikle ergenlikten itibaren her yaşa uygun ve faydalıdır. Ancak bazı ciddi hastalıklar engelleyici veya kısıtlayıcı olabilir.

4 -Bel Okulu için grup eğitimi mi yoksa kişiye özel eğitim mi uygundur ?
Yıllar süren deneyimlerimizde gördük ki, grup eğitimi daha çok teorik bilgi aktarmada uygun bir yöntemdir. Ama uygulamalı eğitimde birebir ve kişinin yaşına, kilosuna, bel ve omurgasında kalıcı bir problem olup-olmamasına ve mesleğine göre özgün bir program uygulanması gerekiyor. Fizik Tedavi ve Rehabilitasyon Uzmanı burada planlayıcı durumundadır.

5 -Bel Okulu programının süresi ne kadardır ?
Haftada 1 gün ve 45 dakika süren bir programdır. Genellikle 3 ila 5 seans planlanır. Seans sayısında kişinin yaşı, hastalık durumu vs. gözönünde bulundurulur.

6 -Bel Okulu tedavi yerine geçer mi ?
Bu, gerçekten çok önemli ! İyi planlanmış, kişiye özel ve uygulamalı bel okulu programı, çoğu kez 15-20 günlük bir fizik tedavi programının yerine geçmektedir. Bu da, hasta için hem daha ekonomiktir, hem de zamandan tasarruf demektir; çalışanın da iş gücü kaybını azaltır. Fakat bazen, fizik tedavi ile birlikte uygulanması gerekebilir.

7 -Bel Okulu eğitiminden sonra, egzersiz programlarına ne kadar süre devam etmeli ?
Ortalama 3 seans süren bel okulu programından sonra, evde egzersizlere devam edilmelidir. Çünkü omurgadaki fonksiyonel düzelme 2 ila 3 ay içinde tamamlanır. Bundan sonra da programa evde devam edenler, kendilerini yaşam boyu pek çok problemden korumuş olurlar. Bir başka faydası da, ağrı kesici ilaçlardan kurtulmaktır.

8 -Bel ameliyatı geçirmiş olanlar da bel okuluna katılabilir mi ?
Evet, hatta yeni operasyonların önlenmesi açısından, çoğunun katılması mutlaka gereklidir ! Fizik Tedavi Uzmanı, ameliyatlılara uygun bir program yapmalıdır.

9 -Bel Okulu programına olan ihtiyaç kadın ve erkekte eşit midir ?
Genellikle kadınlarda ihtiyaç daha fazladır.

10–Bel Okulu gibi ‘’Boyun Okulu’’ da var mı ?
Evet, benzer bir program boyun için de uygulanmaktadır.



Dr.Ahmet Tevfik Serdar SARAÇ
Fizik Tedavi ve Rehabilitasyon