2007'den Bugüne 92,260 Tavsiye, 28,210 Uzman ve 19,973 Bilimsel Makale
Site İçi Arama
Yeni Tavsiye Ekleyin!



Laktasyon, Süt Verimi ve Mastitis
MAKALE #7080 © Yazan Vet.Hek.Betül APAYDIN | Yayın Haziran 2011 | 4,233 Okuyucu
LAKTASYON VE SÜT VERİMİ

• Laktasyon, buzağılama ile başlayan ve kuruya çıkma ile sona eren süt verme dönemidir.
• Meme, anatomik olarak birbirinden bağımsız 4 bölümden oluşan süt üretim organıdır.
• Boş meme ağırlığı 5-25 kg arasında değişir.

Sütün kalitesini nasıl artırabiliriz ?

• Kaliteli ve dengeli yem yediririz.
• Hayvanların meme sağlığına dikkat ederiz.
• Standartlara uygun makinelerde sağım yaparız.
• Hijyen ve temizlik kurallarına uyarız.
• Sütü sağımdan sonra en kısa zamanda +4 C’ de soğuturuz ve temiz kaplarda muhafaza ederiz.


Kalıtsal karakterler (hayvanın ırkı) süt verimi üzerinde % 30 etkili iken çevresel faktörler
% 70 etkilidir.

1- Ahır ve barınak koşulları
2- Beslenme koşulları
3- Bakım, sevk ve idare

SÜT BİLEŞİMİ ve VERİMİNİ ETKİLEYEN FAKTÖRLER
• Hayvanın ırkı
• Laktasyon
• Hayvanın yaşı
• Hayvanın sağlık durumu
• Mevsimin etkisi (İklim koşulları)
• Sağım zamanı ve şekli
• Yem
• Bakım ve hayvanın psikolojik durumudur.

Hayvanın Irkı:

Süt hayvanlarında süt verimi ve bileşimindeki maddelerin oranı ırkın etkisiyle değişiklik gösterir. Bu nedenle hayvan ırkları arasında ıslah çalışmaları yapılarak süt verimi yüksek ve bileşimi zengin süt veren süt hayvanları geliştirilmiştir.

Özellikle süt yağının ve süt proteininin ekonomik açıdan değerli bir madde olması nedeniyle, yağ ve protein oranı yüksek olan ırklar üzerinde ıslah çalışmaları yoğunlaştırılmıştır.

Hayvanın Yaşının Etkisi:

Süt hayvanı yaşlandıkça, derecesi hayvan ırkına bağlı olarak sütün bileşiminde değişmeler olur. Normalde laktasyon ilerledikçe yağ oranı artarken, yaşlı hayvanlarda bu artışın olmadığı hatta % 0,2-0,3 düzeyinde düşüşler olduğu tespit edilmiştir.

Yaşlı hayvanlarda metabolizma zayıfladığı için; süt bezleri de sentezleme yeteneğini belirli ölçüde kaybeder.

Hayvanın Sağlık Durumunun Etkisi:

Süt hayvanının hastalanması, süt veriminin azalmasına ve süt bileşimindeki maddelerin oranlarında değişmelere neden olur.

Süt veriminde düşüş ve bileşiminde oluşan değişiklik en çok meme iltihaplanmalarında kendini gösterir.

Mevsimin Etkisi:

Sütün bileşimi üzerindeki etkisi; mevsime bağlı olan yemlerle ve hayvan bakımı ile ilişkilidir.

Genellikle 5–20 °C arasındaki sıcaklıklarda optimum verim elde edilir. Bu değerler hayvan ırkına göre de değişiklik gösterebilir.

Sağım Zamanı ve Şeklinin Etkisi:

Farklı zamanlarda sağılan sütler bileşim açısından, özellikle yağ değeri açısından farklılık gösterir. Bu değişim bir sağım boyunca olduğu gibi değişik saatlerde yapılan sağımlarda da olur.

Sağım yapıldığı ilk anda elde edilen süt , en düşük oranda yağ içerir, sağım ilerledikçe yağ oranında artış olur.

Günün değişik saatlerinde yapılan sağımlarda da en büyük fark yağ değerinde olur.

Tekniğine uygun bir sağım; hayvanın memesine süt bezlerinin faaliyetini teşvik eden bir masaj gibi olumlu etki yapar ve verim artar.

İyi bir sağımla memedeki tüm süt boşaltılabilir.

Kötü bir sağım tekniği ise tam aksi bir etki gösterir.

Yemin Etkisi:

Sütün sentezlenmesi sırasında gerekli maddeler kan aracılığı ile vücuttan çekilir. Eğer bu maddeler sürekli olarak hayvana verilmezse; gerekli maddeler vücuttan sağlanır ve hayvan giderek zayıflar, verim azalır ve bileşim fakirleşir.

Yeterli kaba yem tüketmeyen hayvanın sütünün yağı düşük olur.

Hayvanın Psikolojik Durumu ve Bakımın Etkisi:

Süt verimi, bakım ve buna bağlı olarak hayvanın psikolojik durumu ile de yakından ilgilidir.

Stres süt verimini çok etkiler.

En büyük problemimiz olan Mastitis neden olur?
• İneğin çevresi yeterince temiz değilse
• idrar ve su birikintileri oluyorsa
• kirli bir altlıkta yatıyorsa
• havasız bir ortamda yaşıyorsa
ve en önemlisi !!!
• sağım öncesi ve sonrası temizlik iyi yapılmıyorsa

Mastitis Nedir?

Mastitis’in oluşması için meme başlarından içeriye bakterilerin girmesi gerekmektedir.

• Mastitis, süt sığırcılığında en fazla para harcanan hastalıktır.
• Tedavi etmektense önlemeye çalışmak gerekir.

Mastitisi önleme yöntemleri:

* Memeleri dezenfektana daldırmak - çok önemli
* Hayvanlara kuru dönemde antibiyotik tedavisi
* Hastaları sürüden çıkarma veya ayrı yere alma
* İyi çiftlik ve sürü yönetimi

SAĞIM TEKNİKLERİ

Süt sığırcılığında genel olarak 12 saat aralıklarla 2 sağım uygulanır.

Memesinden süt akıtan veya kendi memesini emen inekler günde 3-4 kez sağılabilir.

ELLE SAĞIM

• Avuç içi sağım, en iyi elle sağım şeklidir. Avuç içi sağımda meme başı avuç içine alınıp, baş parmak diğer parmakların üzerine gelecek şekilde kapatılır ve sıkılır. İlk defa sıkılıp süt akışı sağlanınca parmaklar açılır ve yeniden sıkılır. Sağım bu şekilde devam edilerek tamamlanır.
• Sağım tamamlandıktan sonra memeye yeniden masaj yapılarak süt bezleri tekrar uyarılır ve sağım yapılarak memedeki sütün tamamının alınması sağlanır. Böylece memede hastalık oluşumu önlenir.
• Baş parmağın birinci boğumunun sırtı ile diğer parmaklar arasına meme başı sıkıştırılarak sağım yapılmamalıdır. Aksi takdirde meme başı zedelenir ve yara olur.
• Memede süt bırakılmamalıdır. Memede mikropların üreyerek hastalanmasına sebep olur.

MAKİNE İLE SAĞIM TEKNİĞİ

Makine ile sağımın esası, vakum uygulayarak sütün memeden dışarı alınmasıdır.

Daha çok büyük işletmelerde uygulanır. Meme başlarına takılan emici tüpler sütü emerek sağar.

Emzik denen bu tüp memeyi bir sıkar bir bırakır. Böylece hem sağım yapılır hem de memeye masaj yapılarak süt akımı sağlanır.

SAĞIM MAKİNESİ NASIL TAKILIR ?

Sağım başlamadan evvel her meme başından bir miktar süt sağılarak kontrol edilmelidir. Eğer bozukluk var ise o meme başı tedavi edilmeli ve buradan çıkan süt normal süte karıştırılmamalıdır.

Memeler kontrol edildikten 1 dakika sonra sağım makinesinin meme başlıkları memeye takılmalıdır. Eğer geç kalınırsa memede süt kalır ve meme hastalıkları ortaya çıkar.

Sağım sonuna doğru memeye masaj yapılarak, sütün tamamının sağılması sağlanır. Masaj meme sağlığı için önemli olup, yaklaşık yarım dakika yapılmalıdır.


• Sağım makinelerinde meme başlıklarının meme dibine kadar takılması sakıncalıdır. Sağım başlığı takılmadan bir elle hafifçe aşağı itilerek bu durum önlenebilir.
• Sağım sırasında sağım makinesinde tehlikeli vakum dalgalanmaları olmamasına dikkat edilmelidir.
• Sağımın sonlarına doğru süt azalınca memeye masaj yaparak memede süt kalması önlenmelidir.
• Memede süt bitmesine rağmen devam edilen sağımlar meme başı kanalının zedelenmesine ve memenin körlenmesine neden olur.

Sağım Süresi

• Sekiz dakika içinde sağım bitirilemez ise memede süt kalır.
• Sağımdan sonra meme başı kanalı bir süre açık kaldığı için mikroplar buradan meme içine çok kolay girerler.
• Mikroplar memede kalan süt içinde çok hızlı çoğalırlar.
• Eğer sağım tam yapılırsa ve memede süt kalmaz ise mikroplar meme içine girseler bile süt olmadığı için çok hızlı çoğalamazlar. Bu nedenle gerek elle ve gerek makineli sağımda, sağım süresi çok önemlidir.


Hasta ineklerden sağlam ineklere hastalık bulaşmasını önlemek için sağım sıralaması yapılmalıdır.

En önce ilk defa doğuran düveleri ve sağlam inekleri,
Sonra sırasıyla iyileşmiş hayvanları, tedavi görenleri
En sonra hasta inekleri sağınız.

Memeyi temizleyin ve ön sağım kontrolünü yapın
Meme başı kanalı, sütün çıkması için ve bakterilerin meme içerisine girmesi için tek yoldur. Bu nedenle sağım öncesi meme temizliği hem süt hem de meme hijyeni için çok önemlidir.

Önce kirli memeyi yıkayın. Sonra dezenfekte ederek kurulayın.

• Her meme lobundan ilk sütü kontrol kabına sağın ve bu sırada sütte herhangi bir problem olup olmadığını gözlemleyin. Problem tespit edilen hayvanı en son sağın ve sütünü ayırarak veteriner hekime danışın.

Sağım başlıklarını takın ve sağımı başlatın

Sağımın yapıldığı makinenin günlük temizlik ve bakımının yanında; periyodik bakımları da aksatılmamalı, yıpranan ve deforme olan parçalar derhal değiştirilmelidir.

Özellikle vakum sistemi ve sağım başlıklarındaki deformasyonlar, meme sağlığını da tehdit eden faktörlerdendir.

Sağılan memeyi dezenfekte edin

Sağımdan sonra, bakteri girişi için tek yol olan meme başı kanalı 45dk–1 saat kadar açık kalır. Dezenfeksiyon işlemi; kanal kapanana kadar memeyi bakterilerden dolayısı ile hastalıklardan korur.
Dezenfeksiyon işlemi; bu iş için özel olarak üretilmiş dezenfektanlar ile yapılmalıdır.
Klorlu dezenfektanlar meme yüzeyinde çatlamalar yapar.

meme dezenfeksiyonu için kesinlikle temizlik kimyasallarını kullanmayınız.

Sağlıklı süt üretimi için
• Sağılan inek sağlıklı olmalıdır.

• Haftada bir ya da 2 haftada bir mastitis testi yapılmalıdır.

• Memesi yangılı olan veya antibiyotik tedavisi gören inekler diğer inekler sağıldıktan sonra ve ayrı bir kaba sağılmalı, sütleri uygun bir yolla imha edilmelidir.

• Sağımda kullanılan ve sütün temas ettiği tüm araç-gereçler her sağım sonrasında dezenfekte edilmelidir.

     Beğenin    
Facebook'ta paylaş Twitter'da paylaş Linkin'de paylaş Pinterest'de paylaş Epostayla Paylaş
Makale Kütüphanemizden
İlgili Makaleler  
► Sığırlarda Mastitis (Meme İltihabı ) Vet.Hek.Uveys Veysel BECERMAN
TavsiyeEdiyorum.com Bilimsel Makaleler Kütüphanemizdeki 19,973 uzman makalesi arasında 'Laktasyon, Süt Verimi ve Mastitis' başlığıyla benzeşen toplam 2 makaleden bu yazıyla en ilgili görülenleri yukarıda listelenmiştir.
 
Sitemizde yer alan döküman ve yazılar uzman üyelerimiz tarafından hazırlanmış ve pek çoğu bilimsel düzeyde yapılmış çalışmalar olduğundan güvenilir mahiyette eserlerdir. Bununla birlikte TavsiyeEdiyorum.com sitesi ve çalışma sahipleri, yazıların içerdiği bilgilerin güvenilirliği veya güncelliği konusunda hukuki bir güvence vermezler. Sitemizde yayınlanan yazılar bilgi amaçlı kaleme alınmış ve profesyonellere yönelik olarak hazırlanmıştır. Site ziyaretçilerimizin o meslekle ilgili bir uzmanla görüşmeden, yazı içindeki bilgileri kendi başlarına kullanmamaları gerekmektedir. Yazıların telif hakkı tamamen yazarlarına aittir, eserler sahiplerinin muvaffakatı olmadan hiçbir suretle çoğaltılamaz, başka bir yerde kullanılamaz, kopyala yapıştır yöntemiyle başka mecralara aktarılamaz. Sitemizde yer alan herhangi bir yazı başkasına ait telif haklarını ihlal ediyor, intihal içeriyor veya yazarın mensubu bulunduğu mesleğin meslek için etik kurallarına aykırılıklar taşıyorsa, yazının kaldırılabilmesi için site yönetimimize bilgi verilmelidir.


11:23
Top