2007'den Bugüne 92,260 Tavsiye, 28,210 Uzman ve 19,973 Bilimsel Makale
Site İçi Arama
Yeni Tavsiye Ekleyin!



Dikkat Eksikliğinin Tanı ve Teşhisinde Kullanılan Test ve Bataryalar
MAKALE #7463 © Yazan Uzm.Psk.Ramazan ŞİMŞEK | Yayın Eylül 2011 | 15,078 Okuyucu
STANFORD BİNET ZEKA TESTİ

1905'te Alfred Binet tarafından Binet-Simon ölçeği geliştirilmiştir. Zorluk sırasına göre dizilen 30 maddeden oluşan test 1908'de yaşlara göre ayrılmıştır. Amerika'da ilk uyarlaması 1916 yılında yapılmış ve son formu da 1986'da yayımlanmıştır.
2 yaşından yetişkinliğe kadar olan yaşları içeren alt testlerden oluşmaktadır. Türkçe çevirisi yapılmıştır.

WECHSLER ZEKA TESTLERİ

Şimdi en çok kullanılan ve güvenilir test olan Wechsler testlerinden ilki 1939'da Wechsler-Belevue adı altında çıkanlmış ve bireysel zekayı ölçmektedir. Wechsler testleri performans ve sözel olmak üzere iki genel bölüm ve bunların altında yeralan alt testlerden oluşmaktadır. Değerlendirme sonucunda, sözel zeka bölümü, performans zeka bölümü ve tüm zeka bölümü olmak üzere 3 ayn puan elde edilir. Yetişkinler ve çocuklar için ayn formları vardır.

Wechsler Yetişkinler Zeka Ölçeği (WAIS)
1955 yılında ilk formu geliştirilmiştir. Gözden geçirilmiş formu 1981'de yayımlanmıştır. Türkçe çevirisi (5) ve maddelerin kültüre uygun hale getirilmesi tamamlanmıştır.
WAIS'in alt testleri;
Sözel Testler
Genel Bilgi: Bireyin genel bilgi düzeyini ölçmeyi amaçlayan 29 maddeden oluşmaktadır.
Benzerlikler: Bireyin kavramlar arasında ilişki kurma yeteneğini değerlendiren 13 sorudan meydana gelmiştir.
Yargılama: Bireyin genel, sosyal değerleri ne kadar iyi anlayıp, değerlendirdiğini ölçen 14 sorudan meydana gelmiştir.

Aritmetik: Sözel anlama, hafıza ve konsantre olmayı değerlendiren 14 maddeden oluşmaktadır.
Sayı dizisi: Anlık hatırlamayı değerlendiren test, 3 haneden başlayıp 9haneye kadar çıkan sayıların okunup tekrarının istendiği bir testtir.
Sözcük dağarcığı: Zorluk sırasına göre düzenlenmiş 40 sözcüğünanlamı sorulmaktadır.

Performans Testleri

Şifre: Temel öğrenmeyi, sembollerle sayıları eşleştirme yeteneğiniölçmektedir
Resim tamamlama: Bireyin görsel organizasyonu ile eksik kalan birparçayı tamamlayıp söyleyebilme yeteneğini değerlendirir.
Küplerle desen: Görsel analiz yeteneğini ölçer.
Resim düzenleme: Karışık olarak verilen resimlerin biraraya getirilmesi ile bir hikaye ortaya çıkmaktadır. Bireyin bilişsel yeteneklerini değerlendirir.
Parça birleştirme: Parçalar halinde duran bir resmin (bütünün) parçalarının birleştirilmesinin istendiği bir alt testtir.

Wechsler Çocuklar İçin Zeka Ölçeği(WISC)

İlk kez Wechsler-Bellevue'nin çocuklara uygun hale getirilmesiyle 1950 yılında yayımlanmıştır. Amerikan standardizasyonu (WISC-R) 1974'de yayımlanmıştır. 6-16 yaş arası bireylere uygulanabilmektedir. WAIS gibi sözel ve performans olmak üzere iki bölüm ve alt testlerden oluşmaktadır.
Sözel Bölüm
  1. Genel Bilgi
  2. Benzerlikler
  3. Aritmetik
  4. Sözcük Dağarcığı
  5. Yargılama
Performans Bölümü
  1. Resim Tamamlama
  2. Resim Düzenleme
  3. Küplerle Desen
  4. Parça Birleştirme
  5. Şifre
Aynca sayı dizileri ve labirentler olmak üzere iki tamamlayıcı alt test daha bulunmaktadır.
Türkçe uyarlaması ve standardizasyon çalışması tamamlanmıştır.

BENTON GÖRSEL BELLEK TESTİ

Kısa süreli bellek kaybını ölçen test Benton.A.L tarafından 1974 yılında geliştirilmiştir. Görsel birleştirme, görsel algılama ve hatırlamayı değerlendiren test 10 karttan oluşmakta ve C, D ,E formları bulunmaktadır. Kartlar bireye belirli sürelerle gösterilip kaldırıldıktan sonra bireyin bunları çizmesi istenir. Türkçe çevirisi yapılmıştır (4,20).

BENDER-GESTALT GÖRSEL MOTOR ALGILAMA TESTİ

Herbiri ayrı bir kart üzerinde olan 9 şekilden oluşan test L.A.Bender tarafından 1938 yılında geliştirilmiştir. Motor algılama konusunda bilgi vermektedir. Algısal olgunluk, olası nörolojik bozulma ve duygusal uyumu değerlendirir. Bireyden her kart üzerindeki şekli boş bir kağıt üzerine kopye etmesi istenir. Çocuklar ve yetişkinlerde kullanım için birçok objektif puanlama sistemi geliştirilmiştir. Marley testin 12-94 yaşları arasındaki bireylerde kullanılabilecek bir ayırıcı tanısal puanlama sistemini tanımlar. Bunun organik beyin patolojisinin varlığı ya da yokluğu, lateralizasyon, lokalizasyon ve gösterilen semptomatoloji ve prognozu verdiğini belirtmektedir.Testin Türkçe'ye uyarlaması yapılmıştır

LURIA-NEBRASKA NÖROPSİKOLOJİK TEST BATARYASI (LNNB)

Rus psikologu Luria'nın çalışmalarına dayanarak geliştirilen bir bataryadır. Bilişsel işlev bozuklukları tanısının konulmasında, özellikle fokal beyin hasarlarının lateralizasyonu ve lokalizasyonuna ilişkin bilgi sağlar. Motor işlevler, ritm, dokunsal ve görsel işlevler,alıcı ve ifade edici konuşma, yazma, okuma, aritmetik, bellek ve zeka alanlannı kapsamakta ve her alana ilişkin puanlar elde edilmektedir (9). Yetişkinler ve çocuklar için ayrı formları vardır. Yetişkinler Formu 15 yaş ve üstüne uygulanır. İki formu vardır; Form I (269 maddeden oluşur) ve Form II (279 maddeden oluşur, sadece bilgisayarla puanlanır). Çocuklar için olan formu (LNNBC ) 8-12 yaşlar arasına uygulanır. Yetişkin Form I ile aynı materyal kullanır, 3 ekstra kart ve bir odioteyp kullanılır (10).
Her ikisinin de uygulanması yaklaşık 1.5-2.5 saat kadar sürer.

HALSTEAD-REİTAN NÖROPSİKOLOJİK TEST BATARYASI

Reitan tarafından geliştirilmiş ve birçok değişiklikle günümüze kadar gelmiştir. Başlangıçta frontal lob lezyonlan olan hastaları diğer lezyonlardan ya da normal deneklerden ayırmak için seçilmiş 7 testten oluşan bir batarya olarak başlamıştır. Batarya şu testlerden oluşur: Kategori Testi, Dokunsal Performans Testi, Ritm Testi, Konuşma Seslerini Algılama Testi, Parmak Vurma Testi. Bu beş test birlikte 7 puan verir; puanların üçü (toplam zaman, bellek ve lokalizasyon ) dokunsal performans testinden gelir, diğer dört testin herbiri tek bir puan verir .
Çocuklar için de ayrı bir formu vardır. Bu formun bazı testleri Türkçe'ye çevrilmiş ve geçerlik çalışmaları yapılmıştır.

MİNİ MENTAL DURUM MUAYENESİ

Demans için yaygın olarak kullanılan bir testtir. Bazı bilişsel işlevleri basit ve çabuk biçimde değerlendirir. Uygulaması 5-10 dakika alır. 24'ün altındaki puanlar demans ya da delirium yönünde değerlendirilir. Bazı durumlar için daha yüksek kesim puanlan önerilmektedir.Örneğin, MS için 27, ve Alzheimer için 25.Türkçe çevirisi ve geçerlik ve güvenirlik çalışmaları yapılmıştır .

IVISCONSIN KART EŞLEME TESTİ (WCST )

Soyut muhakeme yeteneğini ve değişen uyaran durumları karşısında bilişsel stratejileri değiştirme yeteneğini değerlendirmek için geliştirilmiştir. Frontal lob lezyonlarının bilişsel ve gelişimsel etkilerini değerlendirmede kullanılır.

WCST 4 uyaran kartı ve 128 yanıt kartından oluşur. Bu kartlar üzerinde çeşitli formlar (yıldızlar, daireler, üçgenler ve artılar), renkler (kırmızı, mavi, sarı ya da yeşil) ve şekillerin sayısından (bir, iki, üç ya da dört) oluşan şekiller vardır. 4 uyarıcı kart deneğe verilir (bir kırmızı üçgen, iki yeşil yıldız, üç sarı artı ve dört mavi daire). Denekten 64 yanıt kartından oluşan desteyi alması ve destedeki herbir kartı uygulayıcının söylediği prensibe göre dört uyancı karttan biriyle eşlemesi istenir. Hastaya yalnızca her yanıtının doğru ya da yanlış olduğu söylenir. Hastaya bu eşlemeyi renge göre, şekle göre ya da sayıya göre yapması söylenir.

Frontal lob lezyonları olan hastalar daha fazla perseverasyon (daha önceki doğru yanıta göre eşleme yapmaya devam etmesi) hatası yapmaktadırlar. Yaygın hasarı olan hastalarda da yüksek düzeylerde perseverasyon hataları görülmektedir.

BOSTON ADLANDIRMA TESTİ

60 büyük mürekkep çizimlerinden oluşur. Çok iyi bilinen (ağaç, kalem gibi) maddelerden, sona doğru anlaşılmaz (parmaklıklar gibi) maddelerin çizimlerine doğru değişen bir sıralamadan oluşur.

Daha çok afazik hastalarda kelime hatırlaması ve kelime düzeyinin ölçülmesini sağlar. Sözel yetenekleri değerlendirmede yararlı bir testtir. Hastaya bu kartlan sıra ile gösterip, bunların isimlerini söylemesi istenir. Bir çizimi adlandıramadığında bir ipucu verilebilir, örneğin pelikan yanıtını veremediğinde "o bir kuş" "pe" şeklinde bir ipucu verilebilir. Testör ne kadar ipucu gerektiğini ve hangilerinin başarılı olduğunu not eder.

Test afazik hastalarda adlandırma bozukluklarını etkili biçimde ortaya çıkarır. Afazik hastalar, sag hemisfer hasan olanlara göre daha fazla perseverasyon hataları yaparlar.
Adlandırma hatalarını değerlendirmede kullanılırsa da, sağ hemisfer hasan olan hastalarda (algısal parçalanmayı da yansıtır) ve demansiyel hastalarda (bozulmanın varlığı ve derecesini değerlendirir) da yaygın olarak kullanılır.

KONTROLLÜ KELİME ÇAĞRIŞIMI TESTİ (COIVAT)

Benton ve grubu, belirli bir harf ile başlayan konuşulan kelimelerin sözel olarak üretilmesini sistematik olarak çalışmışlar. Test üç kelime adlandırma denemesinden oluşur. İlk kullanılan harf seti FAS idi. Daha sonra farklı biçimleri de CFL ve PRW kullanıldı. Bu harfler, bu harflerle başlayan ingilizce kelimelerin sıklığı temel alınarak seçilmiştir.
Her sette ilk harfle başlayan kelimeler daha sık kullanılan, ikinci harf biraz daha düşük sıklığa ve üçüncü harf ise en düşük sıklığa sahiptir.
Hastadan, bu harfle başlayan olabildiğince çok kelime söylemesi istenir. Hasta iki uygun kelime söylediğinde deneme biter. Bu, deneycinin hastanın görevi anlayıp anlamadığını değerlendirmesine olanak tanır. Daha sonra asıl teste geçilir.

Frontal lezyonlarda (yönü önemli değil ) daha az kelime üretilmektedir, sol frontal lezyonlarda sağa göre daha az kelime üretilmektedir. Her türden demans sürecinde de kelime üretme düşük düzeydedir. Bu test, yaşlı depresif hastalan demans tanısı alanlardan ayırdetmemektedir.

RENK İZLEME TESTİ (Color Trials Test)

Test görsel tarama, dikkat, düşünmede esneklik, el-göz koordinasyonu ve motor hızı ölçer.
Deneğe üzerinde l'den 25'e kadar sayılann olduğu daireler bulunan bir kağıt verilir. Çift sayılar sarı ve tek sayılar pembe renklidir. Denekten l'den başlayarak sayıları olabildiğince süratli ve elini kağıttan kaldırmadan birleştirmesi istenir.
Diğer Form'da (Form B) ise üzerinde yine 25 pembe, 25 sarı daire bulunan ancak her renk setinin sayılandırıldıgı bir kağıt verilir. Pembe l'le başlayıp, sarı 2, pembe 3, sarı 4 şeklinde daireleri birleştirmesi istenir. Her iki formda da önce daha az daireden (8) oluşan kağıt üzerinde deneme yapılır.

YÜZ TANIMA TESTİ

Bu test, bir bellek bileşeni içermeden, yüzleri tanıma yeteneğini değerlendirmek için geliştirilmiştir. Hasta ön cepheden, ön cepheden farklı açılardan ve ön cepheden derişik ışık koşulları altında alınan görünüşleri eşleştirir. Örneğin cepheden bir fotoğrafı 6 adet cepheden fotoğrafla eşleştirme, cepheden bir fotoğrafı yine cepheden ancak farklı ışık durumlarında çekilen 6 fotoğrafla eşleştirmesi gibi.
Sağ parietal lezyonu olan hastalar, sağ temporal lezyonu olanlara göre daha kötü performans gösterirler.

Testin dile ilişkin bileşeni de olduğundan, dil kavramasında bozukluğu olan afazik hastaların sağ hemisfer hasan olan hastalara benzer bir performans gösterdikleri belirtilmektedir. Demanslı hastalar bu testte daha iyi performans gösterirler.

WECHSLER BELLEK SKALASI-GELİŞTİRİLMİŞ FORM (WMS-R )

Görsel ve sözel öğrenme ve hafızayı değerlendirir ve 9 alt testten oluşmaktadır.
Alt testler:
1-Kişisel aktüel bilgiler ve oryantasyon : Bu alanlarla ilgili sorulardan oluşur. Örn., Kaç yaşındasınız? Cumhurbaşkanının adı nedir? gibi.

2-Zihinsel kontrol testi: 20 den geriye doğru sayması, alfabeyi sayması ve 1'den başlayarak 3'er 3'er sayması gibi işlemlerden oluşur.
3-Şekilsel bellek: Deneğe şekil(ler) gösterilip (5 sn.) sonra aynı şeklin (şekillerin) aralarında olduğu başka şekiller gösterilip denekten ilk şekli ( ya da şekilleri) göstermesi istenir.
4-Mantıksal bellek: Denekten okunan hikayeleri hatırlaması istenir.
5-Çağnşımlı görsel öğrenme: Renklerle eşleştirilmiş bazı şekiller gösterilir ve sonra sadece şekil gösterilip şerit üzerindeki renklerden hangisi ile eşleşeceği sorulur.
6-Çağrışımlı sözel öğrenme: Çiftler halinde kelimeler (doğu-batı, altın yürüyüş,vb.) verilir. Sonra bunlardan birincisi söylendiğinde ikincisini söylemesi istenir.
7-Görsel reprodüksiyon: Deneğe ayrı kartlar üzerinde bulunan 4 şekil gösterilip, kaldırıldıktan sonra çizmesi istenir.
8-Sayı dizisi: Denekten testörün okuduğu sayıları tekrarlaması istenir (örn.,2-4, 4-7-8 ). Daha sonra da testörün okuduğu sayıları tersten söylemesi istenir(örn., 2-4 dendiğinde deneğin 4-2 demesi beklenir).
9-Görsel bellek testi: Denekten testörü dikkatle izlemesi ve daha sonra testörle aynı sırada karelere dokunması (ya da göstermesi) istenir.
Nöropsikolojik Testler sınıflamasında yeralan testlerin ülkemizde kullanımına bakıldığında, bazı testlerin standardizasyonu yapılmadan, hatta bazılarının el kitabı bulunmadan kullanıldığı görülmektedir. Bu alanda kullanılacak testlerin seçimi ve bunların standardizasyonunun yapılmasına ilişkin bir proje (Nöropsikolojik Testlerin Standardizasyonu Projesi) başlatılmıştır (13). Uyarlama çalışmalan tamamlanmış, ancak henüz yayınlanmamıştır. Bu proje kapsamında yer alan 7 test aşağıda belirtilmiştir:
· Wisconsin Kart Eşleme Testi (VVisconsin Card Sorting Test:WCST ) Stroop Testi
· Raven Progresif Matrislerin Standart Matrisler Testi (Raven Standart Progressive Matrices Test:RSPM)
· Wechsler Bellek Ölçeğinin Geliştirilmiş Formu (VVechsler Memory Scale- Revised:WMS-R)
· Sayı dizisi Öğrenme Testi (Serial Digit Learning TestSD)
· İşaretleme Testi (Cancellatıon Test)
· Çizgilerin Yönünü Belirleme Testi (üne Orientation Test)

Bu testlerden WCST, Stroop Testi ve RSPM' nin genelde beynin frontal alanlarının işlevleriyle ilgili olduğu ve mantık yürütme, organizasyon, soyut düşünme, soyut kavramsallaştırma, cevap inhibisyonu, kategori değiştirebilme ve dikkati sürdürebilme yeteneklerini ölçtüğü kabul edilmektedir. WMS-R ile SD Testi ise öğrenme ve belleği ölçmede kullanılmaktadır. Çizgilerin Yönünü Belirleme Testi ve İşaretleme Testi parietal alanlarla ilişkilidir ve görsel-mekansal algılama ve yön algısı ile ilgilidir.
Yazan
Bu makaleden alıntı yapmak için alıntı yapılan yazıya aşağıdaki ibare eklenmelidir:
"Dikkat Eksikliğinin Tanı ve Teşhisinde Kullanılan Test ve Bataryalar" başlıklı makalenin tüm hakları yazarı Uzm.Psk.Ramazan ŞİMŞEK'e aittir ve makale, yazarı tarafından TavsiyeEdiyorum.com (http://www.tavsiyeediyorum.com) kütüphanesinde yayınlanmıştır.
Bu ibare eklenmek şartıyla, makaleden Fikir ve Sanat Eserleri Kanununa uygun kısa alıntılar yapılabilir, ancak Uzm.Psk.Ramazan ŞİMŞEK'in izni olmaksızın makalenin tamamı başka bir mecraya kopyalanamaz veya başka yerde yayınlanamaz.
     Beğenin    
Facebook'ta paylaş Twitter'da paylaş Linkin'de paylaş Pinterest'de paylaş Epostayla Paylaş
Yazan Uzman
Ramazan ŞİMŞEK Fotoğraf
Uzm.Psk.Ramazan ŞİMŞEK
İstanbul
Uzman Psikolog
TavsiyeEdiyorum.com Üyesi205 kez tavsiye edildiİş Adresi Kayıtlı
Makale Kütüphanemizden
İlgili Makaleler Uzm.Psk.Ramazan ŞİMŞEK'in Yazıları
► Dikkat Eksikliğinin Nedenleri Nelerdir? Psk.Ramazan ŞİMŞEK
► Öz Güven Eksikliğinin Belirtileri Psk.Gökhan BİNGÖL
► Test Teknikleri Psk.Dnş.İdem TONOZ
► Test Çözme Teknikleri Psk.Dnş.Sehir HİLOOĞLU
TavsiyeEdiyorum.com Bilimsel Makaleler Kütüphanemizdeki 19,973 uzman makalesi arasında 'Dikkat Eksikliğinin Tanı ve Teşhisinde Kullanılan Test ve Bataryalar' başlığıyla benzeşen toplam 56 makaleden bu yazıyla en ilgili görülenleri yukarıda listelenmiştir.
Sitemizde yer alan döküman ve yazılar uzman üyelerimiz tarafından hazırlanmış ve pek çoğu bilimsel düzeyde yapılmış çalışmalar olduğundan güvenilir mahiyette eserlerdir. Bununla birlikte TavsiyeEdiyorum.com sitesi ve çalışma sahipleri, yazıların içerdiği bilgilerin güvenilirliği veya güncelliği konusunda hukuki bir güvence vermezler. Sitemizde yayınlanan yazılar bilgi amaçlı kaleme alınmış ve profesyonellere yönelik olarak hazırlanmıştır. Site ziyaretçilerimizin o meslekle ilgili bir uzmanla görüşmeden, yazı içindeki bilgileri kendi başlarına kullanmamaları gerekmektedir. Yazıların telif hakkı tamamen yazarlarına aittir, eserler sahiplerinin muvaffakatı olmadan hiçbir suretle çoğaltılamaz, başka bir yerde kullanılamaz, kopyala yapıştır yöntemiyle başka mecralara aktarılamaz. Sitemizde yer alan herhangi bir yazı başkasına ait telif haklarını ihlal ediyor, intihal içeriyor veya yazarın mensubu bulunduğu mesleğin meslek için etik kurallarına aykırılıklar taşıyorsa, yazının kaldırılabilmesi için site yönetimimize bilgi verilmelidir.


23:00
Top