Ruh Sağlığı Ekip Anlayışına Psikolojik ve Politik Bakış
RUH SAĞLIĞI EKİP ANLAYIŞINA PSİKOLOJİK VE POLİTİK BAKIŞ
Dünya Sağlık Örgütü sağlığı, “hastalık ve sakatlığın olmaması değil, bireyin bedensel, ruhsal ve sosyal yönden tam bir iyilik hali” olarak tanımlamaktadır. Bedenen sağlıklı olmak, sağlığın yalnızca bir boyutudur. Ruhsal ve sosyal açıdan sağlıklı olmak ise birbiriyle sıkı sıkıya bağlı ve beden sağlığını da etkileyen kavramlardır. Ruhsal ve sosyal açıdan sağlıklı olmak, hastalık kavramını aşan, bireyin kendisi, ailesi, çevresi, işi ve toplumla ilişkilerini belirleyen, insan yaşamının temel boyutu olarak değerlendirilebilir. Ruh sağlığı ve insan yaşamındaki önemi, uzun yıllar hep göz ardı edilmiş bir konudur. İnsanlar sağlıklı olmaktan, daha çok bedenen sağlıklı olmayı anlamaktadırlar. Ruhsal bozukluk denildiğinde ise sadece “delilik” ve “akıl hastalığı” gibi kavramlar anlaşılmaktadır. Her iki kavram da “damgalanmak” olarak anlaşıldığı için insanların korktuğu ve çekindiği konulardır.
Bugün ülkemizde 500 binden fazla ağır derecede, en az 6-7 milyon da tedavi gerektiren, orta ve hafif şiddette ruhsal bozukluk tanısı alabilecek birey olduğu tahmin edilmektedir. Bu bireylerin hastalıklarına tanı konamaması ve tedavilerinin gecikmesi yalnızca tıbbi değil sosyal ve ekonomik kayıplara da yol açabilmektedir. Ruh sağlığı hizmetlerinin genel sağlık hizmetlerine, özellikle birinci basamağa entegrasyonu bu hizmetlerin daha geniş bir kitleye ulaştırılmasını, gereksiz tahlil, tetkikler ile yanlış teşhis ve tedavilerden kaynaklanan masrafların ortadan kalkmasını ve toplum kaynaklarının daha verimli kullanılmasını sağlayacaktır.
Ülkemizde ruh sağlığı hizmetlerinden söz edildiğinde, bunun belirli birkaç sektörün ve uzmanlık alanının işi olduğu gibi yanlış bir kavramsallaştırma bulunduğu yaygın bir kanıdır. Dolayısıyla ruh sağlığı hizmetleri alanında sağlık profesyonellerine farklı sorumluluklar düşmektedir. Burada önemli olan, paylaşılması gereken bu sorumlulukların karşılıklı olarak bir diğerine bırakılması veya paylaşılmaktan kaçınılması değil herkes tarafından üstlenilmesidir. Diğer bir ifade ile ruh sağlığı alanında da “Kendin için ne yapabileceğin değil, Ülken için ne yapabileceğin” anlayışından hareket edilmesi gerekmektedir.
Güçlü bir ruh sağlığı politikası etkili sağlık hizmetleri sisteminin ayrılmaz bir parçasıdır. Bu doğrultuda uzun vadeli, kalıcı ve tutarlı bir ulusal ruh sağlığı politikasının geliştirilmesi ilk adım olarak kabul edilmektedir. Toplumumuzun ruh sağlığı düzeyi ile ülkemizdeki ruh sağlığı hizmetlerinin mevcut durumu dikkate alınarak, öncelikli ruh sağlığı hedefleri ve bu hedeflere ulaşmak için stratejilerin belirlenmesi ve bununda ilgili bütün sağlık profesyonellerinin katılımıyla gerçekleştirilmesi gerekir.
Ruh sağlığı, kişinin kendi kendisiyle ve çevresi ile sürekli bir denge ve uyum içinde olmasıdır. Bu tanım doğrultusunda Toplum Ruh Sağlığı (TRS) hizmetlerinin temel felsefesi, sağlık bakımının toplumdaki tüm insanlara adil olarak sunulması ve bu hizmetin kolayca ulaşılabilir olmasıdır. Bu felsefe bireyden çok topluma odaklanılmasını, birincil sağlık hizmetlerinin uygulanmasını, bütüncül hasta bakımının devamının sürdürülmesini, bakıma toplumun tüm üyelerinin katılmasını, sağlık disiplinleri arasında işbirliğinin ve rehabilitasyon hizmetlerinin topluma yayılmasını içerir.
TRS hizmetlerinin amacı ise, bireyin ve toplumun ruh sağlığının korunması ve sürdürülmesi, ruhsal bozukluk ve zeka geriliğine sahip olan kişilerin tanınıp tedavi edilmesi ve rehabilitasyonudur. Ulusal sağlık politikası Hedef 28, 2000 yılında her kademe sağlık hizmeti ve sosyal hizmetlerle bütünleşmiş ruh sağlığı hizmetleri sisteminin kurulmuş olması gerekliliğinden söz eder. Bu nedenle birey, aile ve toplumun ruh sağlığının, topluma odaklanmış sağlık bakım sistemi içerisinde, ulusal sağlık politikaları ve kaynakları çerçevesinde, etik kurallara uygun multidisipliner bir çalışma ile bütüncül yaklaşım, sistem ve uyum kuramları çerçevesinde değerlendirilmesi, ulusal, kültürel, gelişimsel, ve yaşamsal kriz, stres, uyum ve ruh sağlığı sorunlarının çözümlerinin birincil, ikincil ve üçüncül önlemler ışığında ele alınması görüşü hakimdir.
Böyle geniş kapsamlı bir hizmetin verilmesinde ekip çalışmasının önemi yadsınamaz. Bu ekibin içinde psikiyatrist, psikolog, psikiyatri hemşiresi ve sosyal çalışmacı bulunmaktadır. Bu görüşü ve dünyanın diğer ülkelerindeki örnekleri de dikkate alarak TRS hizmetlerinde ekip çalışmasının yer alması kaçınılmaz bir durumdur ve bu ekibin her bir üyesi TRS hizmetlerinin başlatılıp sürdürülmesinde önemli görevler alabilirler. Bunlar şöyle sıralanabilir:
• Tedavi edici ortamı oluşturabilir.
• Yaşam sorunları ile baş etmede hastalara yardım edebilir.
• Hastaların tedavisi ile ilgili bakım gereksinimlerini belirleyebilir.
• Sağlık eğitimi yapabilir
• Hastanın meşguliyet, eğlence, sosyal yeterlilik yönünden gelişimine yardım edebilir.
• Hastanın psikoterapisinde görev alabilir
• Toplumun ruh sağlığı ile ilgili sosyal aktiviteleri ile ilgilenebilir.
TRS ekibinin etkili bir şekilde ilgilenmesi gereken riskli gruplar ise kronik ruh hastaları, yaşlılar, bağımlılar, evsizler, AIDS’lı hastalar ve sokak çocuklarıdır.
Bu kadar geniş bir alana hizmet veren bu ekip, kendi içinde uyumlu, tutarlı, gerektiğinde esnek ve saygılı olmalıdır. Etik ilkelere bağlı olarak çalışan ve bu doğrultuda kendini ifade eden çalışanlardan oluşan bir ekibin üstesinden gelemeyeceği zorluk yoktur ...
Bu yazı Psikolog İlkten Çetin ve yard doc Şeyda Dülgerler tarafından hazırlanmıştır
Dünya Sağlık Örgütü sağlığı, “hastalık ve sakatlığın olmaması değil, bireyin bedensel, ruhsal ve sosyal yönden tam bir iyilik hali” olarak tanımlamaktadır. Bedenen sağlıklı olmak, sağlığın yalnızca bir boyutudur. Ruhsal ve sosyal açıdan sağlıklı olmak ise birbiriyle sıkı sıkıya bağlı ve beden sağlığını da etkileyen kavramlardır. Ruhsal ve sosyal açıdan sağlıklı olmak, hastalık kavramını aşan, bireyin kendisi, ailesi, çevresi, işi ve toplumla ilişkilerini belirleyen, insan yaşamının temel boyutu olarak değerlendirilebilir. Ruh sağlığı ve insan yaşamındaki önemi, uzun yıllar hep göz ardı edilmiş bir konudur. İnsanlar sağlıklı olmaktan, daha çok bedenen sağlıklı olmayı anlamaktadırlar. Ruhsal bozukluk denildiğinde ise sadece “delilik” ve “akıl hastalığı” gibi kavramlar anlaşılmaktadır. Her iki kavram da “damgalanmak” olarak anlaşıldığı için insanların korktuğu ve çekindiği konulardır.
Bugün ülkemizde 500 binden fazla ağır derecede, en az 6-7 milyon da tedavi gerektiren, orta ve hafif şiddette ruhsal bozukluk tanısı alabilecek birey olduğu tahmin edilmektedir. Bu bireylerin hastalıklarına tanı konamaması ve tedavilerinin gecikmesi yalnızca tıbbi değil sosyal ve ekonomik kayıplara da yol açabilmektedir. Ruh sağlığı hizmetlerinin genel sağlık hizmetlerine, özellikle birinci basamağa entegrasyonu bu hizmetlerin daha geniş bir kitleye ulaştırılmasını, gereksiz tahlil, tetkikler ile yanlış teşhis ve tedavilerden kaynaklanan masrafların ortadan kalkmasını ve toplum kaynaklarının daha verimli kullanılmasını sağlayacaktır.
Ülkemizde ruh sağlığı hizmetlerinden söz edildiğinde, bunun belirli birkaç sektörün ve uzmanlık alanının işi olduğu gibi yanlış bir kavramsallaştırma bulunduğu yaygın bir kanıdır. Dolayısıyla ruh sağlığı hizmetleri alanında sağlık profesyonellerine farklı sorumluluklar düşmektedir. Burada önemli olan, paylaşılması gereken bu sorumlulukların karşılıklı olarak bir diğerine bırakılması veya paylaşılmaktan kaçınılması değil herkes tarafından üstlenilmesidir. Diğer bir ifade ile ruh sağlığı alanında da “Kendin için ne yapabileceğin değil, Ülken için ne yapabileceğin” anlayışından hareket edilmesi gerekmektedir.
Güçlü bir ruh sağlığı politikası etkili sağlık hizmetleri sisteminin ayrılmaz bir parçasıdır. Bu doğrultuda uzun vadeli, kalıcı ve tutarlı bir ulusal ruh sağlığı politikasının geliştirilmesi ilk adım olarak kabul edilmektedir. Toplumumuzun ruh sağlığı düzeyi ile ülkemizdeki ruh sağlığı hizmetlerinin mevcut durumu dikkate alınarak, öncelikli ruh sağlığı hedefleri ve bu hedeflere ulaşmak için stratejilerin belirlenmesi ve bununda ilgili bütün sağlık profesyonellerinin katılımıyla gerçekleştirilmesi gerekir.
Ruh sağlığı, kişinin kendi kendisiyle ve çevresi ile sürekli bir denge ve uyum içinde olmasıdır. Bu tanım doğrultusunda Toplum Ruh Sağlığı (TRS) hizmetlerinin temel felsefesi, sağlık bakımının toplumdaki tüm insanlara adil olarak sunulması ve bu hizmetin kolayca ulaşılabilir olmasıdır. Bu felsefe bireyden çok topluma odaklanılmasını, birincil sağlık hizmetlerinin uygulanmasını, bütüncül hasta bakımının devamının sürdürülmesini, bakıma toplumun tüm üyelerinin katılmasını, sağlık disiplinleri arasında işbirliğinin ve rehabilitasyon hizmetlerinin topluma yayılmasını içerir.
TRS hizmetlerinin amacı ise, bireyin ve toplumun ruh sağlığının korunması ve sürdürülmesi, ruhsal bozukluk ve zeka geriliğine sahip olan kişilerin tanınıp tedavi edilmesi ve rehabilitasyonudur. Ulusal sağlık politikası Hedef 28, 2000 yılında her kademe sağlık hizmeti ve sosyal hizmetlerle bütünleşmiş ruh sağlığı hizmetleri sisteminin kurulmuş olması gerekliliğinden söz eder. Bu nedenle birey, aile ve toplumun ruh sağlığının, topluma odaklanmış sağlık bakım sistemi içerisinde, ulusal sağlık politikaları ve kaynakları çerçevesinde, etik kurallara uygun multidisipliner bir çalışma ile bütüncül yaklaşım, sistem ve uyum kuramları çerçevesinde değerlendirilmesi, ulusal, kültürel, gelişimsel, ve yaşamsal kriz, stres, uyum ve ruh sağlığı sorunlarının çözümlerinin birincil, ikincil ve üçüncül önlemler ışığında ele alınması görüşü hakimdir.
Böyle geniş kapsamlı bir hizmetin verilmesinde ekip çalışmasının önemi yadsınamaz. Bu ekibin içinde psikiyatrist, psikolog, psikiyatri hemşiresi ve sosyal çalışmacı bulunmaktadır. Bu görüşü ve dünyanın diğer ülkelerindeki örnekleri de dikkate alarak TRS hizmetlerinde ekip çalışmasının yer alması kaçınılmaz bir durumdur ve bu ekibin her bir üyesi TRS hizmetlerinin başlatılıp sürdürülmesinde önemli görevler alabilirler. Bunlar şöyle sıralanabilir:
• Tedavi edici ortamı oluşturabilir.
• Yaşam sorunları ile baş etmede hastalara yardım edebilir.
• Hastaların tedavisi ile ilgili bakım gereksinimlerini belirleyebilir.
• Sağlık eğitimi yapabilir
• Hastanın meşguliyet, eğlence, sosyal yeterlilik yönünden gelişimine yardım edebilir.
• Hastanın psikoterapisinde görev alabilir
• Toplumun ruh sağlığı ile ilgili sosyal aktiviteleri ile ilgilenebilir.
TRS ekibinin etkili bir şekilde ilgilenmesi gereken riskli gruplar ise kronik ruh hastaları, yaşlılar, bağımlılar, evsizler, AIDS’lı hastalar ve sokak çocuklarıdır.
Bu kadar geniş bir alana hizmet veren bu ekip, kendi içinde uyumlu, tutarlı, gerektiğinde esnek ve saygılı olmalıdır. Etik ilkelere bağlı olarak çalışan ve bu doğrultuda kendini ifade eden çalışanlardan oluşan bir ekibin üstesinden gelemeyeceği zorluk yoktur ...
Bu yazı Psikolog İlkten Çetin ve yard doc Şeyda Dülgerler tarafından hazırlanmıştır
|
Yazan
|
Bu makaleden alıntı yapmak
için alıntı yapılan yazıya aşağıdaki ibare eklenmelidir: "Ruh Sağlığı Ekip Anlayışına Psikolojik ve Politik Bakış" başlıklı makalenin tüm hakları yazarı Psk.İlkten ÇETİN'e aittir ve makale, yazarı tarafından TavsiyeEdiyorum.com (http://www.tavsiyeediyorum.com) kütüphanesinde yayınlanmıştır. Bu ibare eklenmek şartıyla, makaleden Fikir ve Sanat Eserleri Kanununa uygun kısa alıntılar yapılabilir, ancak Psk.İlkten ÇETİN'in izni olmaksızın makalenin tamamı başka bir mecraya kopyalanamaz veya başka yerde yayınlanamaz. |
1 Beğeni 
Yazan Uzman
|
Sitemizde yer alan döküman ve yazılar uzman üyelerimiz tarafından hazırlanmış ve pek çoğu bilimsel düzeyde yapılmış çalışmalar olduğundan güvenilir mahiyette eserlerdir. Bununla birlikte TavsiyeEdiyorum.com sitesi ve çalışma sahipleri, yazıların içerdiği bilgilerin güvenilirliği veya güncelliği konusunda hukuki bir güvence vermezler. Sitemizde yayınlanan yazılar bilgi amaçlı kaleme alınmış ve profesyonellere yönelik olarak
hazırlanmıştır. Site ziyaretçilerimizin o meslekle ilgili bir uzmanla görüşmeden, yazı içindeki bilgileri kendi başlarına kullanmamaları gerekmektedir. Yazıların telif hakkı tamamen yazarlarına aittir, eserler sahiplerinin muvaffakatı olmadan hiçbir suretle çoğaltılamaz, başka bir
yerde kullanılamaz, kopyala yapıştır yöntemiyle başka mecralara aktarılamaz. Sitemizde yer alan herhangi bir yazı başkasına ait telif haklarını ihlal ediyor, intihal içeriyor veya yazarın mensubu bulunduğu mesleğin meslek için etik kurallarına aykırılıklar taşıyorsa, yazının kaldırılabilmesi için site yönetimimize bilgi verilmelidir.
